OPIS PRZEDMIOTU I PROGRAMU NAUCZANIA (SYLABUS) OPIS PRZEDMIOTU Nazwa przedmiotu Kod przedmiotu DYRYGOWANIE Wydział WYDZIAŁ EDUKACJI MUZYCZNEJ Instytut/Katedra KATEDRA DYRYGENTURY Kierunek Edukacja artystyczna w zakresie sztuki muzycznej Specjalność/specjalizacja Edukacja muzyczna/muzyka estradowa i dyrygentura Poziom kształcenia: Studia II stopnia Profil: ogólnoakademicki Forma studiów stacjonarne Rok/semestr I 1,2 Tytuł i/lub stopień naukowy/tytuł zawodowy, imię i nazwisko koordynatora przedmiotu dr hab. Arkadiusz Kaczyński prof. nadzw. UKW Liczba godzin dydaktycznych i formy zajęć 15/15 Liczba punktów ECTS 5 Rygory zaliczenie z oceną Typ przedmiotu Przedmiot z ZAKRESU NAUK PODSTAWOWYCH Język wykładowy j. polski Przedmioty wprowadzające i wymagania wstępne Efekty kształcenia Dyrygowanie - Wykorzystania nabytej wiedzy, umiejętności i kompetencji społecznych z ww. przedmiotu realizowanego podczas studiów I - Kształcenie słuchu: umiejętność słyszenia polifonicznego i homofonicznego, czytanie nut głosem - Czytanie partytur: umiejętność czytania zróżnicowanych fakturalnie partytur chóralnych i wokalno-instrumentalnych - Ekspresja muzyczno-ruchowa: umiejętność realizacji struktur metrorytmicznych i muzyczno-ruchowych WIEDZA K2_W04 Ma ugruntowaną znajomość repertuaru wokalnego/instrumentalnego poszczególnych epok K2_W09 Wykazuje głębokie zrozumienie wzajemnych relacji zachodzących pomiędzy teoretycznymi a praktycznymi aspektami studiów UMIEJĘTNOŚI K2_U01 Posiada rozwiniętą osobowość artystyczną, umożliwiającą tworzenie realizowanie i wyrażanie własnych koncepcji artystycznych K2_U09 Potrafi w stopniu zaawansowanym identyfikować problemy emisji głosu/techniki instrumentalnej/dyrygenckiej/techniki ruchu oraz aplikować odpowiednie ćwiczenia KOMPETENCJE SPOŁECZNE K2_K04 Potrafi właściwie ocenić własne działania artystyczne oraz pedagogiczne wyciągając wnioski do realizacji następnych projektów
dr hab. Bernard Mendlik prof. nadzw. UKW...... podpis koordynatora przedmiotu Opis sposobu sprawdzania efektów kształcenia dla przedmiotu z odniesieniem do form zajęć i sprawdzianów kierunku K2_W04 K2_W09 K2_U01 K2_U09 K2_K04 Efekty kształcenia a forma zajęć Efekty kształcenia dla ** przedmiotu Forma zajęć Ocenianie efektów kształcenia Metody oceniania Prezentacja indywidualna Kolokwium ustne Efekty kształcenia dla przedmiotu K2_W04 K2_W09 K2_U01 K2_U09 K2_K04
PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU Rok akademicki: (2014/2015) Semestr: (zimowy/letni) Nazwa przedmiotu DYRYGOWANIE Wydział WYDZIAŁ EDUKACJI MUZYCZNEJ Instytut/Katedra KATEDRA DYRYGENTURY Kierunek Edukacja artystyczna w zakresie sztuki muzycznej Specjalność/specjalizacja Edukacja muzyczna/muzyka estradowa i dyrygentura Opisywana forma zajęć ćwiczenia Liczba godzin dydaktycznych 30 ROK I, sem. I i II Tytuł i/lub stopień naukowy/tytuł zawodowy, imię i nazwisko Dr hab. Arkadiusz Kaczyński, prof. nadzw. UKW prowadzącego daną formę zajęć Treści programowe realizowane podczas zajęć Studenci posiadający kompetencje nabyte na studiach I st. na kierunku Edukacja artystyczna w zakresie sztuki muzycznej A. Ze specjalnością Dyrygentura chóralna Realizacja interpretacyjnej sfery utworu w warstwie słownej i muzycznej: - doskonalenie ekspresji w gestykulacji, postawie i mimice dyrygenta - dostrzeganie frazy - dokonywanie i rozplanowania napięć harmonicznych - analizowanie utworu od strony jego budowy formalnej, interpretowanie - treści słownej w pieśniach zwrotkowych, wieloczęściowych, i jednoczęściowych - definiowanie zagadnień artystycznych pieśni ludowych w opracowaniach chóralnych Opracowywanie interpretacyjne pieśni o wyrazowości romantycznej - zasady ustalania temp w utworach renesansowych. Zagadnienia tempa: rozwiązywanie problemów i zagadnień dotyczących tempa: zmian tempa subito i subito poco w przebiegu jednego utworu i w połączeniu z innymi elementami wykonawczymi Zagadnienia dynamiki: zastosowanie dynamiki jako jednego z elementów wyrazu emocjonalnego - poznanie schematów ruchów taktowych nieregularnie złożonych - realizacja sześciomiaru jako metrum sześcio- i dwuruchowe - zapoznanie się z dwunastomiarem jako metrum dwunasto- i czteroruchowe - realizacja regularnych i nieregularnych grup rytmicznych Zagadnienia wykonawczo - interpretacyjne: - metody rozplanowania napięć harmonicznych w krótszych i dłuższych utworach - kształtowanie wyrazowości artystycznej w formach i gatunkach muzyki dawnej - realizacja ekspresywności polskich pieśni historycznych - problematyka związana z wykonywaniem współczesnej muzyki chóralnej doskonalenie techniki prowadzenia utworów z towarzyszeniem instrumentów. Zagadnienie dotyczące kwintetu w muzyce klasycznej Problemy związane z wykonywaniem utworów muzyki instrumentalnej Utrwalanie i pogłębianie wiedzy dotyczącej problematyki wykonawczej utworów wokalnych i wokalno-instrumentalnych - zapoznanie się z różnorodnością zapisu współczesnej muzyki wokalno-instrumentalnej - mała orkiestra symfoniczna, brass, big-band - wybrane utwory kompozytorów polskich XX w. (analiza przykładowych partytur na chór, solistów i orkiestrę) B. Bez specjalności dyrygentura chóralna Utrwalanie schematów ruchów taktowych nieregularnie złożonych Dostrzeganie i rozwiązywanie problemów odtwórczych w utworach o wyrazowości romantycznej. Problemy techniczne i odtwórcze form wokalno-instrumentalnych muzyki dawnej
Przykładowe utwory na chóry mieszane z akompaniamentem organów Problemy związane z wykonywaniem współczesnej muzyki chóralnej i wokalno-instrumentalnej C. Studenci po innych kierunkach artystycznych - nie posiadający kompetencji w zakresie dyrygowania Określenia wstępne: - definicja dyrygowania - poznanie ruchów dyrygenckich - aparat ruchowy dyrygenta - podstawowe cechy dyrygenta: jego uzdolnienia muzyczne, cechy charakteru, psychika - właściwa postawa, wyraz oczu, układ rąk, mimika, operowanie oddechem Ruchy przygotowawcze i kończące: - ruchy przygotowawcze do pełnych jednostek metrycznych - ruchy przygotowawcze do niepełnych jednostek metrycznych - ruchy przygotowawcze do podejmowania frazy przebiegu utworu - ruchy przygotowawcze do wprowadzenia poszczególnych głosów - ruchy kończące na pełnych, wydłużonych i skróconych jednostkach metrycznych - ruchy kończące poszczególne frazy w przebiegu utworu Stosowanie praktycznych ćwiczeń przygotowawczych: - ćwiczenia rozluźniające - ćwiczenia uniezależniające ruchy rąk Jednostka ruchu metrycznego w utworze - poznanie i stosowanie schematów ruchów taktowych: metrum 2, 3, 4 - poznanie i zastosowanie trójmiaru jako metrum trzy- i jedno ruchowe - stosowanie podzielnego ruchu metrycznego przy zwolnieniach ritenuto i rallentando Praktyczna realizacja artykulacji dźwięku, i zmiennych ugrupowań rytmicznych za pomocą gestów: - artykulacja ruchów w przebiegu legato, staccato i non legato - rytm punktowany - fermaty i synkopy - pauzy i cezury Ustalanie i realizacja zmiany temp w utworach: - tempa umiarkowane, tempa szybkie, tempa wolne - zwalnianie tempa w kadencjach - regulowanie zmian agogicznych w przebiegu utworu Zapoznanie z problematyką dynamiki w przekazie manualno-wyrazowym dyrygenta: - kształtowanie dynamiki mf, f, p i jej odmian za pomocą gestów - zmiany crescendo i decrescendo - stosowanie akcentów metrycznych - akcenty wyrazowe w przebiegu frazy - dostrzeganie kulminacji dynamicznych w przebiegu całego utworu Realizacja treści słownych i muzycznych utworu: - wyrazowość w gestykulacji, postawie i mimice dyrygenta - frazowanie i rozplanowanie napięć - realizacja artystyczna pieśni zwrotkowych, jedno i wieloczęściowych - interpretacja pieśni ludowej w opracowaniach chóralnym - realizowanie elementów muzycznych w pieśni o wyrazowości romantycznej poznanie zasad ustalania temp w utworach renesansowych Zajęcia mają charakter praktyczny. W ramach zajęć stosowane są metody: podające (wykład, objaśnienie i pogadanka), eksponujące (pokaz, ekspozycja), problemowe (metody aktywizujące, dyskusje i debaty, metody rozwijające twórcze myślenie muzyczne). Metody W kształceniu poszczególnych umiejętności muzycznych preferowane są szczególnie dydaktyczne metody stymulujące aktywność twórczą studenta - dyskusja, analiza, analiza materiałów źródłowych. Praktyczna realizacja utworów chóralnych z partytury lub z pamięci. Realizacja z akompaniamentem fortepianu lub grupy wokalnej, złożonej ze studentów dobrowolnie uczestniczących w zajęciach
Metody i kryteria oceniania Rygor Literatura podstawowa Literatura uzupełniająca (w tym portale internetowe) Zaliczenie w formie kolokwium, warunkowane obecnością i aktywnością na zajęciach Warunki egzaminu końcowego: dyrygowanie 2 utworami (chóralny, instrumentalny lub wokalno-instrumentalny) wykonanie jednego dowolnie wybranego przez siebie utworu obowiązkowego jeden utwór powinien być dyrygowany z pamięci. wykazanie się przez studenta znajomością terminologii muzycznej i określeń zawartych w partyturach, znajomość wszystkich problemów realizowanych w ramach przedmiotu potwierdzając nabyte w jego toku kompetencje zaliczenie z oceną, egzamin Studenci po kierunku Edukacja artystyczna w zakresie sztuki muzycznej A. Ze specjalnością Dyrygentura chóralna + B i C Szymanowski K. Pieśni kurpiowskie Grieg E. Suita Peer Gynt (wybrane części) Manuel R. - Alleluja Maklakiewicz J. - Dwa wiatry Koszewski A. Ave Maria Świder J. Pater Noster B. Bez specjalności Dyrygentura chóralna + C Prosnak K. M. Morze Bruckner A. Christus factus est Maćkowiak E. Uwoz mamo roz Świder J. Canzonetta di natale Mozart W. A. Requiem (wybrane części) C. Studenci po innych kierunkach artystycznych Lachmann W. - Dwie dole, Krokusy Bruckner A. - Ave Maria Z pieśnią, zeszyt. III, IV opr. J. K. Lasocki (PWM) Bok J. O pracy dyrygenta chóru, Warszawa 1982 Jaworski L. Podstawy techniki dyrygowania, Lublin 2003 Krukowski S. Problemy wykonawcze muzyki dawnej, Warszawa 1991 Lasocki J. K. Chór poradnik dla dyrygentów, Kraków 1968 Ordyk Czyżewska E. Wybrane zagadnienia sztuki chóralnej, Lublin 2005 Szaliński A. Muzykowanie zespołowe, Warszawa 1972 Zabłocki J. O technice dyrygowania, Warszawa 1972 Wiechowicz S. Podstawowe uwagi dla dyrygentów chórowych, Kraków 1951...... podpis prowadzącego daną formę zajęć...... podpis koordynatora przedmiotu