Zastępuje Okólnik Techniczny: 0199-99 - 2105/8 Olej smarowy do silników gazowych MWM 9 wymiana ma miejsce z powodu: - Aktualizacja dopuszczonych olejów smarowych - Zmiana wartości granicznych podczas - Zapis wartości granicznych w przypadku wyłączenia z użycia Techniczny biuletyn informacyjny zawiera: - Informacje ogólne - wyboru oleju smarowego - pobrania próbki oleju smarowego - analizy oleju smarowego - wymiany oleju smarowego - wymiany filtra oleju smarowego - wartości granicznej - zużycia metalu - zużycia oleju smarowego - interpretacji parametrów analizy oleju smarowego - interpretacji elementów analizy oleju smarowego - interpretacji opcjonalnie analizowanych elementów analizy oleju smarowego - dopuszczonych olejów smarowych Impressum: MWM GmbH Service VS S. Hartmann, FS-K5T Carl-Benz-Str. 1 D-68167 Mannheim Tel.: +49 (0) 621 384-8711 Fax: +49 (0) 621 384-8841 www.mwm.net Data: 2012-03-15 Uwagi: Numery czę ci wymienione w niniejszym dokumencie nie podlegajš aktualizacji. Dla oznaczania czę ci zamiennych wišżšca jest wyłšcznie dokumentacja czę ci zamiennych. Klucz rozdzielnika: - TR - Wedlug SIT 7010 OBJ_DOKU-37732-001.fm 1 MWM GmbH 4/2012
Informacje ogólne OSTROŻNIE Niebezpieczeństwo zniszczenia Niedopuszczone oleje smarowe Skutkiem są uszkodzenia silnika i elementów agregatu - Silnik wolno użytkować wyłącznie z zastosowaniem dopuszczonych olejów smarowych Wskazówka Za przestrzeganie opisanych w niniejszym OT przepisów dotyczących olejów smarowych odpowiada wyłącznie użykownik. Użytkownik musi potrafić dowieść spełnienie obowiązku konserwacji poprzez analizę oleju smarowego zgodnie z niniejszym OT. Za uszkodzenia powstałe na skutek użycia niedopuszczonych olejów smarowych lub nieprawidłowej eksploatacji producent silnika nie ponosi odpowiedzialności. Smary płynne do silników spalinowych podlegają nadzwyczaj dużym obciążeniom mechanicznym i termicznym. W wysokiej temperaturze tulei cylindrowych smar płynny nie powinien wyparować, lecz tworzyć odpowiednio lepką, niezmniejszającą się, dobrze przylegającą warstwę smaru (film). W stanie zimnym powinien być na tyle płynny, aby umożliwić uruchomienie zimnego silnika. Po wyłączeniu silnika powierzchnie ślizgowe powinny być pokryte warstwą smaru płynnego pozwalającą na ponowne uruchomienie silnika. Ogólnie smary płynne powinny mieć następujące właściwości: stabilna warstwa smaru (film) w każdej temperaturze, optymalna lepkość w każdej temperaturze, wysoka stabilność termiczna, duża odporność na proces starzenia, cechy chroniące przed nadmiernym zużyciem, cechy neutralizujące działanie substancji korozyjnych, wyważony stosunek substancji popiołotwórczych, duże rezerwy bezpieczeństwa w celu zachowania długich terminów wymiany oleju. Ekonomiczne działanie uzyskuje się poprzez zachowanie możliwie długich terminów wymiany oleju. Na pierwsze miejsce wysuwa się zasadniczo unikanie uszkodzeń i uzyskiwanie przez elementy silnika i urządzenia oczekiwanych czasów przydatności do użycia. OBJ_DOKU-37732-001.fm 2 MWM GmbH 4/2012
Wybór smaru płynnego Smary płynne (zawartość popiołu siarczanowego maks. 0,5% wag.) W eksploatacji silników gazowych firmy MWM należy stosować wymienione w rozdziale Dopuszczone oleje smarowe (zawartość popiołu siarczanowego do 0,5 % masy). Smary płynne (zawartość popiołu siarczanowego 0,5-1,0% wag.) Specjalnie do eksploatacji z paliwem gazowym ze zwiększonym obciążeniem substancjami szkodliwymi (patrz również TR 0199-99-3017) firma MWM dopuściła dalsze oleje smarowe. Są one wymienione w rozdziale Dopuszczone oleje smarowe (zawartość popiołu siarczanowego do 0,5 % masy). Takie smary płynne można rozpoznać po wysokich wartościach całkowitej liczby zasadowej (TBN) i zawartości popiołu siarczanowego; mają duże rezerwy zobojętniania w stosunku do kwasów powstających podczas spalania substancji szkodliwych zawartych w paliwie gazowym. Powyższe kwasy powstają np. z chloru (Cl), fluoru (F) i siarki (S). Dzięki neutralizacji kwasów silnik jest chroniony przed korozją. W celu zapewnienia neutralizacji konieczne jest zastosowanie większych ilości dodatków uszlachetniających do smarów płynnych. Oznacza to jednak, że im wyższy potencjał neutralizacyjny smaru płynnego, tym większa jest jego skłonność do tworzenia odkładających się warstw podczas spalania. Jeśli stosuje się tego typu smary płynne do paliw gazowych, które nie wykazują stałych, wysokich obciążeń substancjami szkodliwymi (zgodnie z dopuszczonymi wartościami podanymi w technicznym biuletynie informacyjnym 0199-99-3017), to dodatki uszlachetniające nie są zużywane ze względu na brak powstawania lub powstawanie jedynie niewielkich ilości kwasów, które muszą zostać zneutralizowane. W takim przypadku zalety tego typu specjalnych smarów płynnych przekształcają się częściowo w poważne wady. Niezużyte substancje uszlachetniające odkładają się warstwami w komorze spalania i w takich podzespołach, jak wymiennik ciepła spalin, tłumik itp. Warstwy odkładające się w komorze spalania mogą łączyć się z pierwiastkami zawartymi w paliwie gazowym, np. z krzemem (Si). Powstające w taki sposób związki są bardzo twarde i powodują ścieranie się tłoków, pierścieni tłokowych, tulei cylindrowych, zaworów i pierścieni gniazd zaworowych. W związku z tym radzimy, aby we wszystkich silnikach stosować smary płynne zgodnie z informacjami podanymi w rozdziale Dopuszczone smary płynne (zawartość popiołu siarczanowego maks. 0,5% wag.) do momentu uzyskania stabilnego wytwarzania gazu palnego. W tym czasie należy określić na podstawie analizy smaru płynnego i gazu warunki brzegowe i wpływ stosowanego paliwa gazowego na ekonomiczną i niezawodną pracę silnika. Jeśli po zakończeniu rozruchu urządzenia stężenie substancji szkodliwych w paliwie gazowym ma pozostawać stale na wysokim poziomie, a w związku z tym nie ma możliwości uzyskania ekonomicznych terminów wymiany oleju, to w porozumieniu z odpowiednim partnerem serwisowym istnieje możliwość przejścia na smary płynne podane w rozdzialedopuszczone smary płynne (zawartość popiołu siarczanowego 0,5-1,0% wag.). OBJ_DOKU-37732-001.fm 3 MWM GmbH 4/2012
Pobieranie próbek smaru płynnego Wskazówka Staranne przygotowanie i wykonanie pobierania próbek smaru płynnego jest warunkiem uzyskania możliwych do wykorzystania wartości z analiz. Należy zwrócić uwagę, aby próbka smaru płynnego nie została zafałszowana przez zanieczyszczenia lub resztki smaru płynnego w środkach pomocniczych. Do rutynowej analizy wystarczy niewielka ilość smaru płynnego. Próbę oleju należy pobierać z obiegu oleju smarowego, gdy silnik pracuje i ma temperaturę roboczą. Dalsze informacje na temat próby oleju smarowego patrz - Instrukcja eksploatacji, Karta robocza B 8-1-1, Pobieranie próby oleju smarowego Przed pobraniem próbki należy spuścić co najmniej 100 ml smaru płynnego i prawidłowo zutylizować. Następnie należy pobrać potrzebną ilość smaru płynnego jako próbkę. Należy wyeliminować możliwość powstania zmian w smarze płynnym na skutek pobierania próbki i transportu. Próbki należy jednoznacznie opisać, podając następujące informacje: Użytkownik Typ silnika Numer seryjny silnika Producent smaru płynnego Nazwa smaru płynnego Data pobrania próbki Ilość godzin silnika Ilość godzin smaru płynnego Dolana ilość / zużycie smaru płynnego Całkowita objętość smaru płynnego OBJ_DOKU-37732-001.fm 4 MWM GmbH 4/2012
Analiza smaru płynnego Wskazówka Użytkownik musi zagwarantować, że przy podejmowaniu decyzji o długości terminów wymiany oleju, w odpowiednim czasie będzie miał do dyspozycji odpowiednie wartości uzyskane z analiz. Wartości pochodzące z analiz należy przedłożyć użytkownikowi najszybciej, jak to możliwe (maksymalnie połowa długości okresu, jaki upływa pomiędzy terminami wymiany oleju). W prawidłowo przeprowadzonej analizie smaru płynnego należy sprawdzić, czy silnik ze smarem płynnym jest eksploatowany zgodnie z zaleceniami podanymi w technicznym biuletynie informacyjnym. Analizy smaru płynnego należy przechowywać jako dowód prawidłowej eksploatacji silnika. W przypadku nietypowych wartości zużycia w obrębie jednego szeregu analiz, należy w okresie gwarancji udostępnić analizę odpowiedniemu partnerowi serwisowemu. Do obserwacji wartości uzyskanych w analizach w dłuższym okresie czasu najlepiej nadaje się analiza trendu. Jest to prezentacja poszczególnych wartości z analizy w tabelach lub na wykresach. Umożliwia to ocenę stanu smaru płynnego lub silnika (zaobserwowanie trendu). Wskazówka Pierwszą analizę smaru płynnego należy wykonać, niezależnie od rodzaju gazu, po upływie 100 godzin. OBJ_DOKU-37732-001.fm 5 MWM GmbH 4/2012
Wymiana smaru płynnego Wymiana smaru płynnego Podczas wymiany smaru płynnego należy zawsze wymienić cały smar płynny. Pozostałości smaru płynnego w silniku i elementach współpracujących należy utrzymywać na maksymalnie niskim poziomie. Wymiana smaru płynnego jest konieczna, gdy spełnione jest jedno z przedstawionych niżej kryteriów: przed przekroczeniem wartości granicznych podanych w biuletynie po przedostaniu się płynu chłodzącego do smaru płynnego po wykonaniu prac konserwacyjnych z poziomu utrzymania E60 i E70 po wykonaniu prac serwisowych przy mechanizmie napędowym przynajmniej raz w roku - Nie dotyczy to agregatów o okresie wymiany oleju zgodnie z analizą oleju smarowego powyżej 10.000 roboczogodzin. Terminy wymiany smaru płynnego Terminy wymiany smaru płynnego zależą od jakości smaru płynnego oraz: jakości gazu warunków otoczenia sposobu silnika Tego typu czynniki powodują zazwyczaj zmianę parametrów smaru płynnego. W związku z tym konieczne jest określenie terminów wymiany smaru płynnego za pomocą analizy smaru płynnego. Wskazówka Pierwszą analizę smaru płynnego należy wykonać, niezależnie od rodzaju gazu, po upływie 100 godzin. Poprzez wybór odpowiednich odstępów czasowych pomiędzy analizami smaru płynnego można wykorzystywać smar płynny aż do osiągnięcia wartości granicznych. Terminy wymiany smaru płynnego należy ustalić ponownie w przypadku: uruchamiania urządzenia zmiany sposobu po wykonaniu prac konserwacyjnych E60 lub E70 po wykonaniu napraw z zakresu E60 lub E70 W przypadku niezmiennych warunków eksploatacji kolejne terminy analizy smaru płynnego i niezbędna wymiana smaru powinna zostać uzgodniona pomiędzy użytkownikiem a odpowiednim partnerem serwisowym na podstawie niniejszego technicznego biuletynu informacyjnego. OBJ_DOKU-37732-001.fm 6 MWM GmbH 4/2012
Terminy wymiany smaru płynnego należy ustalić w następujący sposób: Przykład 1: A 1 Oś X: Przedział czasowy Oś Y: Wartość liczbowa wyniku analizy A: wartość wyjściowa B: połowa wartości granicznej C: wartość graniczna Pozycja 1-5: Data analizy smaru płynnego Pozycja 5: Data kolejnej wymiany smaru płynnego Pierwsze napełnienie smarem płynnym - Jeśli wartości analizy (pozycja 1) znajdują się znacznie poniżej połowy dopuszczalnej wartości granicznej B, to można dwukrotnie wydłużyć przedział czasowy, jaki ma upłynąć do kolejnej analizy smaru płynnego (pozycja 2). - Jeśli pojedyncze wartości analizy osiągają połowę wartości granicznej B, to należy skrócić przedział czasowy, jaki ma upłynąć do kolejnej analizy (pozycja 3). Wskazówka W przypadku zbliżenia się do dopuszczalnej wartości granicznej C, należy skrócić o połowę przedziały czasowe, jakie upływają pomiędzy poszczególnymi analizami (pozycja 4 i 5). Drugie i kolejne napełnianie smarem płynnym - Po pierwszym określeniu terminu wymiany smaru płynnego, pierwszą analizę smaru płynnego przy drugim napełnieniu smarem można wykonać po upływie dłuższego okresu czasu (pozycja 3). OBJ_DOKU-37732-001.fm 7 MWM GmbH 4/2012
- Jeśli w wyniku analiz uzyskuje się wyniki porównywalne z pierwszym napełnieniem smarem, to należy wykonać kolejną analizę smaru płynnego (pozycja 4). - W przypadku ponownego uzyskania porównywalnych wyników analizy można ustalić takie same terminy wymiany smaru płynnego, jak przy pierwszym napełnieniu smarem. - W niezmiennych warunkach można stosować analizy smaru płynnego dla podanych niżej napełnień smarem płynnym w takim samym przedziale czasowym (poz. 4). Wskazówka Jeśli wyniki analiz różnią się od dotychczasowych, to należy ponownie określić terminy wymiany smaru płynnego, tak aby uzyskać powtarzalne wyniki. Przykład 2: A 2 Oś X: Przedział czasowy Oś Y: Wartość liczbowa wyniku analizy A: wartość wyjściowa B: połowa wartości granicznej C: wartość graniczna Pozycja 1-4: Data analizy smaru płynnego Pozycja 4: Data kolejnej wymiany smaru płynnego Jeśli wyniki analizy pierwszej próbki smaru znajdują się już blisko dopuszczalnych wartości granicznych (pozycja 1), to należy znacznie skrócić okres eksploatacji, jaki ma upłynąć do kolejnej analizy smaru płynnego (pozycja 2). OBJ_DOKU-37732-001.fm 8 MWM GmbH 4/2012
Jeśli potwierdza się mniejszy odstęp od wartości granicznych, to konieczne jest skrócenie ostatniego okresu analizy o połowę (pozycja 3 i 4). Okresy wymiany dla typoszeregu TCG 2016 bez zwiększonej objętości oleju smarowego w ramie podstawy Ze względu na opóźnienie czasowe pomiędzy pobraniem próby a dostępnością wyniku analizy (wynikające z czasu przesyłki drogą pocztową oraz czasu wykonania analizy) opisany wcześniej sposób postępowania w przypadku silników typoszeregu TCG 2016 bez zwięszkonej objętości oleju smarowego stosuje się jedynie warunkowo. Aby wykluczyć przekroczenia wartości granicznych w okresie analizy należy zastosować następujący sposób postępowania: Po 100 roboczogodzinach - Pierwsze pobranie próbki oleju smarowego Przy 250 roboczogodzinach - Drugie pobranie próbki oleju smarowego, następnie przeprowadzić wymianę oleju W zależności od wyniku z poboru próbki oleju smarowego okres przyszłych wymian można wydłużać stopniowo o 50 roboczogodzin, pod warunkiem że w chwili wymiany nie nastąpiło jeszcze przekroczenie wartości granicznej. Analogicznie do tego w razie przekroczenia wartości granicznej należy skrócić okres wymiany. OBJ_DOKU-37732-001.fm 9 MWM GmbH 4/2012
Wymiana filtra smaru płynnego Podczas wymiany filtra smaru płynnego należy wymienić wszystkie filtry smaru. Wymiana filtra smaru płynnego jest konieczna: przy pierwszej wymianie oleju przy pierwszej wymianie oleju po wykonaniu prac naprawczych przy mechanizmie napędowym zawsze przy drugiej wymianie oleju lub po maks. 4000 godzin w przypadku stwierdzenia cieczy chłodzącej w smarze płynnym Jeżeli potwierdzono SAN w oleju smarowym - patrz wartości graniczne przynajmniej raz w roku Wskazówka W przypadku przedostania się płynu chłodniczego do obwodu oleju smarowego wszystkie elementy filtra wentylacji kadłuba silnika muszą zostać wymienione na nowe. OBJ_DOKU-37732-001.fm 10 MWM GmbH 4/2012
Wartości graniczne OSTROŻNIE Niebezpieczeństwo zniszczenia Na skutek niedotrzymania wartości granicznych Skutkiem są uszkodzenia silnika i elementów agregatu - W razie niedotrzymania wartości granicznych, natychmiast przeprowadzić wymianę oleju. Podczas Właściwości Wartość graniczna Metoda badania Lepkość przy 100 C Wzrost lepkości w stosunku do stanu nowości przy 100 C min. 12 mm 2 /s (cst) maks. 18 mm 2 /s (cst) maks. 3 mm 2 /s (cst) DIN 51366, ASTM D 445, DIN EN ISO 3104 Zawartość wody maks. 0,2 % DIN 51777, ASTM D 1744, DIN ISO 12937 Zawartość glikolu maks. 500 ppm DIN 51375, ASTM D 4291 Całkowita liczba zasadowa TBN min. 2,0 mg KOH/g ISO 3771, ASTM D 4739 AN nie większa niż TBN DIN EN 12634, ASTM 664 SAN maks. 0,2 mg KOH/g ASTM 664 i wartość ph min. 4,5 Utlenianie maks. 20 A/cm DIN 51453 Nitrowanie maks. 20 A/cm DIN 51453 Krzem maks. 300 mg/kg DIN 51396, ASTM D 5185 Wskazówka Jeżeli metal ścieralny przekroczy swoją dopuszczalną wartość graniczną, wartość graniczna dla krzemu zmniejsza się do maks. 15 mg/kg (DIN 51396, ASTM D 5185) OBJ_DOKU-37732-001.fm 11 MWM GmbH 4/2012
W przypadku wyłączenia z eksploatacji W przypadku wyłączenia z eksploatacji na skutek kwasowości środków smarowych może dojść do powstania uszkodzeń postojowych części prowadzących olej. Kwasowość określa rezerwa alkaliczna (TBN, Total Base Number) oraz wartość ph. W celu uniknięcia uszkodzeniom postojowym nie może dojść do spadku poniżej podanych niżej wartości granicznych. Właściwości Wartość graniczna Metoda badania Całkowita liczba zasadowa TBN min. 3,5 mg KOH/g ISO 3771, ASTM D 4739 i wartość ph min. 5,0 Jeżeli wartości analizy przekraczają podane wartości, olej smarowy może pozostać w agregacie na czas przestoju i można go zastosować przy następnym uruchomieniu. Jeżeli zmierzone wartości analizy oleju smarowego są niższe od podanych wyżej wartości granicznych olej smarowy należy wymienić. Następnie agregat musi pracować przez co najmniej 12 godzin. OBJ_DOKU-37732-001.fm 12 MWM GmbH 4/2012
Metale podlegające zużyciu Informacje dotyczące metali podlegających zużyciu stanowią środek pomocniczy przy ocenie silnika. Dzięki temu można odpowiednio wcześnie zauważyć zmiany stanu silnika. Wskazówka W celu dokonania oceny należy obserwować czasowy przebieg stężenia zużycia każdego z metali na podstawie wielu analiz oleju smarowego (analiza trendu). Decydujące znaczenie ma tu nie wartość bezwzględna, lecz prędkość zużycia każdej z wartości. Jeśli metal podlegający zużyciu przekracza 50 procent podanej niżej wartości analizy, to należy skrócić o połowę przedziały czasowe pomiędzy pobieraniem próbek. W przypadku potwierdzenia się podwyższonych wartości zużycia należy skontaktować się odpowiednim partnerem z serwisu. Wszystkie pomiary należy wykonać zgodnie z DIN 51396 (ICP OES / RFA). Przykład: Obliczanie prędkości zużycia v v = (c 1 -c 2 ) / (t 1 -t 2 ) v v = prędkość zużycia c 1 = nowe stężenie c 2 = poprzednie stężenie t 1 = nowe godziny t 2 = poprzednie godziny W silniki zostało przeanalizowane sześć próbek oleju smarowego. Po trzeciej analizie oleju smarowego t 3=4 przeprowadzono wymianę oleju. Od przedostatniej analizy oleju smarowego t 5 do ostatniej t 6 stężenie zużytego metalu c 6 wzrasta znacznie silniej, niż można by się było spodziewać na podstawie wcześniejszych analiz oleju smarowego. Ponieważ ostatni wskaźnik wzrostu (delta c 5,6 / delta t 5,6 ) znajduje się powyżej 50% wartości granicznej, należy podzielić interwał czasu do kolejnej analizy oleju smarowego. OBJ_DOKU-37732-001.fm 13 MWM GmbH 4/2012
A 3 Oś X: Oś Y: t 3=4 c 1 =c 4 Przedział czasowy Wartość liczbowa wyniku analizy Moment wymiany oleju smarowego Stężenie w nowym oleju smarowym Wartości graniczne dla prędkości zużycia Seria produkcyjna 1015 / 2015 Aluminium Chrom Miedź Żelazo Ołów Cyna maks. 2 mg/kg na każde 100 godzin maks. 1 mg/kg na każde 100 godzin maks. 2 mg/kg na każde 100 godzin maks. 3 mg/kg na każde 100 godzin maks. 2 mg/kg na każde 100 godzin maks. 1 mg/kg na każde 100 godzin Seria produkcyjna 616 / 2016 Aluminium Chrom maks. 1 mg/kg na każde 100 godzin maks. 0,5 mg/kg na każde 100 godzin OBJ_DOKU-37732-001.fm 14 MWM GmbH 4/2012
Miedź Żelazo Ołów Cyna maks. 2,5 mg/kg na każde 100 godzin maks. 3 mg/kg na każde 100 godzin maks. 2 mg/kg na każde 100 godzin maks. 1 mg/kg na każde 100 godzin OBJ_DOKU-37732-001.fm 15 MWM GmbH 4/2012
Seria produkcyjna 620 / 2020 Aluminium Chrom Miedź Żelazo Ołów Cyna Seria produkcyjna 632 / 2032 Aluminium Chrom Miedź Żelazo Ołów Cyna maks. 1 mg/kg na każde 100 godzin maks. 0,5 mg/kg na każde 100 godzin maks. 1,5 mg/kg na każde 100 godzin maks. 2 mg/kg na każde 100 godzin maks. 2 mg/kg na każde 100 godzin maks. 0,5 mg/kg na każde 100 godzin maks. 0,5 mg/kg na każde 100 godzin maks. 0,5 mg/kg na każde 100 godzin maks. 1 mg/kg na każde 100 godzin maks. 2 mg/kg na każde 100 godzin maks. 1 mg/kg na każde 100 godzin maks. 0,5 mg/kg na każde 100 godzin Tabela przeliczeniowa 1 mg/kg 1 ppm 0,0001 % 10 mg/kg 10 ppm 0,001 % 100 mg/kg 100 ppm 0,01 % 1000 mg/kg 1000 ppm 0,1 % 10000 mg/kg 10000 ppm 1,0 % OBJ_DOKU-37732-001.fm 16 MWM GmbH 4/2012
Zużycie smaru płynnego Pod pojęciem właściwego zużycia smaru płynnego rozumie się ilość smaru płynnego zużywanego w jednostce czasu przy określonej mocy. Zużycie smaru płynnego określa się w dłuższym okresie czasu w takich samych warunkach eksploatacji w trybie ciągłej. Po pierwszych godzinach (faza rozruchu) zużycie smaru spada. Następnie powinno się utrzymywać przez dłuższy okres czasu na stałym poziomie. W przypadku bardzo długiego czasu zwiększa się zużycie silnika, a wraz z nim zużycie smaru płynnego. A 4 Oś X: Oś Y: Obszar A: Obszar B: Obszar C: Czas Zużycie oleju smarowego Faza rozruchu Okres eksploatacji Okres rosnącego zużycia smaru płynnego za względu na zwiększające się zużycie materiału OBJ_DOKU-37732-001.fm 17 MWM GmbH 4/2012
Interpretacja wartości uzyskanych podczas analizy smaru płynnego Lepkość Jednostka: mm 2 /s Lepkość określa właściwości płynne smaru płynnego (opór na przesunięcie dwóch sąsiednich warstw, tarcie wewnętrzne). Lepkość zależy od temperatury. Wzrost lepkości następuje na skutek: procesu starzenia/utleniania sadzy/stałych ciał obcych parowania substancji o niskiej temperaturze wrzenia Liczba zasadowa (Total Base Number, TBN) Jednostka: mgkoh/g Liczba zasadowa TBN oznacza alkaliczną rezerwę smaru płynnego i charakteryzuje chemiczną zdolność do neutralizacji. Jest to właściwość smaru płynnego niezbędna do kontroli zużycia korozyjnego. W trakcie użytkowania smaru płynnego rezerwa alkaliczna zmniejsza się na skutek wchodzenia w reakcje z kwasami. Kwasy są końcowymi produktami reakcji zachodzących w procesie spalania oraz reakcji starzenia/utleniania i nitrowania. Podczas z paliwami gazowymi wytwarzającymi kwasy (szczególnie gaz wysypiskowy, gnilny i biogaz) należy liczyć się z szybkim obniżaniem się liczby zasadowej. Liczba kwasowa (Acid Number, AN, dawniej TAN) lub liczba zobojętniania Jednostka: mgkoh/g Metoda obejmuje silne i słabe kwasy. Osobno rejestrowane są silne kwasy jako Strong Acid Number (SAN). Substancje czynne zawarte w smarze płynnym wpływają na liczbę kwasową, która w przypadku nowych olejów może wynosić od 0,5 do 2 mgkoh/g. W procesach utleniania i nitrowania mogą powstawać słabe kwasy organiczne. Są one częściowo zobojętniane dzięki alkalicznym właściwościom smaru płynnego. Jeśli smar płynny ma jeszcze wystarczającą rezerwę alkaliczną, to liczba kwasowa AN obejmuje tylko słabe kwasy. Istnieje ogólna korelacja pomiędzy wzrostem liczby kwasowej AN, starzeniem się smaru płynnego i nitrowaniem smaru płynnego. OBJ_DOKU-37732-001.fm 18 MWM GmbH 4/2012
Objaśnienie związku między TBN i AN. Gdy obniża się całkowita liczba zasadowa (TBN), rośnie liczba kwasowa (AN). Ponieważ zgodnie z listą wartości granicznych liczba kwasowa zawsze musi być mniejsza niż liczba zasadowa, dlatego w obszarze A nie jest dopuszczalna praca silnika. A 5 Oś X: Oś Y: Obszar A: Pozycja 1-5: Pozycja 5: Czas Wartość liczbowa wyniku analizy Niedopuszczalny okres eksploatacji Data analizy smaru płynnego Data kolejnej wymiany smaru płynnego Liczba kwasowa mocnych kwasów (Strong Acid Number, SAN) Jednostka: mgkoh/g Metoda obejmuje jedynie mocne kwasy (np. kwas siarkowy). W przypadku stwierdzenia SAN istnieje niebezpieczeństwo korozji. Starzenie/utlenianie Jednostka: A/cm Starzenie/utlenianie zachodzi na skutek wchodzenia cząsteczek oleju podstawowego i cząsteczek substancji czynnych w reakcję z tlenem, co prowadzi do wzrostu lepkości i liczby kwasowej. Może występować wytrącanie się lakieru z podzespołów i odkładanie się warstw szlamu. Produkty utleniania mogą tworzyć kwasy organiczne, które z kolei są przyczyną korozji także przy istniejącej jeszcze rezerwie alkalicznej smaru płynnego. Mierzy się gęstość optyczną przy liczbie falowej 1710 cm -1 w podczerwonym zakresie światła; dokonywany jest przy tym pomiar związków karbonylowych wytworzonych w procesie utleniania. OBJ_DOKU-37732-001.fm 19 MWM GmbH 4/2012
Nitrowanie i ph Woda Jednostka: A/cm Nitrowanie odbywa się w reakcji cząsteczek oleju podstawowego i cząsteczek substancji czynnych z tlenkami azotu. Wpływy są porównywalne ze starzeniem/utlenianiem. Powodują zmiany parametrów smaru płynnego. W porównaniu z nimi większe jest jednak niebezpieczeństwo powstawania korozyjnych produktów reakcji. Przy silnym nitrowaniu występuje z reguły także silne zmniejszanie się rezerwy alkalicznej. Mierzy się gęstość optyczną przy liczbie falowej 1630 cm -1 w podczerwonym zakresie światła. Jednostka: brak Metoda służy do określania wartości ph smaru płynnego. Wynik pomiaru podaje się w bezwymiarowych jednostkach ph. Nadmierne zakwaszenie smaru płynnego powoduje zużycie na skutek korozji. Jednostka: Udział procentowy (% wag.) wody w smarze płynnym powoduje - mówiąc ogólnie - powstanie emulsji, co w konsekwencji prowadzi do wzrostu niebezpieczeństwa zużycia i korozji. Woda powoduje zwiększenie lepkości smaru płynnego. Możliwe przyczyny: Nieszczelności w układzie chłodzenia cieczą Procesy kondensacji w układzie smaru płynnego na skutek częstego uruchamiania i zatrzymywania Nieprawidłowe przechowywanie smaru płynnego Niedostateczne odpowietrzenie kadłuba silnika lub zbiornika smaru płynnego Przedostanie się deszczówki przez układ odprowadzania spalin Glikol Jednostka: ppm Na skutek wchodzenia w reakcje z substancjami czynnymi zawartymi w smarach płynnych glikol powoduje tworzenie się szlamu i zatykanie filtrów. Glikol nie wykazuje tolerancji na olej mineralny. Możliwe przyczyny: Nieszczelności w układzie chłodzenia cieczą Skażenie smarem płynnym na bazie poliglikolu OBJ_DOKU-37732-001.fm 20 MWM GmbH 4/2012
Interpretacja pierwiastków stwierdzonych podczas analizy smaru płynnego Krzem Jednostka: mg/kg Możliwe pochodzenie: Składnik środków przeciwspieniających Kurz z zasysanego powietrza - prowadzi już w niewielkich ilościach do abrazyjnego (ściernego) zużycia. Połączenia gazów palnych (np. gazu wysypiskowego, gazu gnilnego oraz biogazu) - Zanieczyszczenie krzemem smaru płynnego daje pośrednio informację o zanieczyszczeniu krzemem gazu palnego. Sód Aluminium Żelazo Jednostka: mg/kg Typowy składnik substancji czynnych do ochrony antykorozyjnej cieczy chłodzących. Silny wzrost zawartości sodu w smarze płynnym jest oznaką skażenia cieczą chłodzącą. W czasie dalszej należy stale kontrolować silnik pod względem możliwych wycieków cieczy chłodzącej. W wielu przypadkach pomimo wysokich wartości sodu i związanego z tym skażenia nie można stwierdzić obecności wody w smarze płynnym, ponieważ wyparowuje na skutek wysokiej temperatury smaru podczas silnika. Jednostka: mg/kg Typowy pierwiastek powstający na skutek zużycia np. tłoków i łożysk ślizgowych. Aluminium może też być składnikiem zanieczyszczonego powietrza zasysanego. Jednostka: mg/kg Typowy pierwiastek powstający na skutek zużycia tulei cylindrowych, krzywek/ popychaczy, czopów walcowych, pierścieni tłokowych i kół zębatych. OBJ_DOKU-37732-001.fm 21 MWM GmbH 4/2012
Chrom Miedź Ołów Jednostka: mg/kg Typowy pierwiastek powstający na skutek zużycia pierścieni tłokowych, trzonków zaworów, krzywek/popychaczy oraz wysokostopowych części silnika. Jednostka: mg/kg Typowy pierwiastek powstający na skutek zużycia łożysk oraz produkt korozji chłodnic olejowych i przewodów olejowych. Miedź jest także elementem składowym różnych past montażowych. Jednostka: mg/kg Typowy element zużywalny łożysk ślizgowych oraz lutowie z chłodnic oleju smarowego i przewodów oleju smarowego. Wskazówka Przyczyną szybkiej zmiany prędkości zużycia ołowiu i miedzi jest często zużycie na skutek korozji chemicznej (przestrzegać wartości granicznych dla wartości ph) Cyna Molibden Jednostka: mg/kg Typowy pierwiastek powstający na skutek zużycia łożysk ślizgowych. Jednostka: mg/kg Może być składnikiem substancji czynnych oraz różnych past montażowych. Stosuje się go również jako powłokę powierzchni bieżnej w przypadku łożysk ślizgowych. Interpretacja opcjonalnie analizowanych pierwiastków stwierdzonych podczas analizy smaru płynnego Potas i bor Jednostka: mg/kg Typowe składniki substancji czynnych do ochrony antykorozyjnej cieczy chłodzących. Wzrost ich zawartości w smarze płynnym jest oznaką skażania przez ciecz chłodzącą. Bor jest jednak także typowym pierwiastkiem substancji czynnych stosowanych często w smarze płynnym. Wapń, cynk, fosfor, siarka Jednostka: mg/kg Typowe składniki aktywne w smarze płynnym. Siarka jest także składnikiem smaru płynnego oraz gazów palnych. OBJ_DOKU-37732-001.fm 22 MWM GmbH 4/2012
Dopuszczone smary płynne Dopuszczone smary płynne o zawartości popiołu siarczanowego maks. 0,5% wag. Zawartość popiołu siarczanowego maks. 0,5% wag Producent Oleje podstawo we Popiół siarczano wy Liczba zasadowa TBN Klasa Lepkość w temp. 40 C w temp. 100 C Produkt % wag. mgkoh/g SAE mm 2 /s mm 2 /s ADDINOL MG 40 Extra LA Mineralny 0,50 6,5 40 137 14,5 ARAL Degasol LA Mineralny 0,48 4,5 40 137 13,7 AVIA Olej do silników gazowych LA40 Mineralny 0,50 6,5 40 136 14,5 BAYWA Tectrol Methaflexx NG Mineralny 0,45 5,5 40 156 14,5 Tectrol Methaflexx NG plus Mineralny 0,45 5,9 40 141,5 14,9 BP Energol IC-DG 40S Mineralny 0,48 4,5 40 137 13,7 BP Energas NGL Mineralny 0,45 5,1 40 130 13,5 BP Energas NGS Syntetycz ny 0,45 4,9 20W-40 109 14 CASTROL Duratec L mineralny 0,45 5,1 40 130 13,5 Duratec XPL syntetyczn y 0,45 4,9 20W-40 109 14 CEPSA Troncoil Gas Mineralny 0,46 5,2 40 144,8 14,5 Troncoil Gas LD Mineralny 0,50 4,6 40 133,1 14,0 OBJ_DOKU-37732-001.fm 23 MWM GmbH 4/2012
Zawartość popiołu siarczanowego maks. 0,5% wag Producent Oleje podstawo we Popiół siarczano wy Liczba zasadowa TBN Klasa Lepkość w temp. 40 C w temp. 100 C Produkt % wag. mgkoh/g SAE mm 2 /s mm 2 /s CHEVRON / CALTEX / TEXACO Geotex LA 40 Mineralny 0,45 5,2 40 125,3 13,2 Geotex PX 40 Mineralny 0,50 5,4 40 88 13,2 DIVINOL Specjalny MA Mineralny 0,50 5,5 40 138 14,0 FUCHS PETROLUB Titan Ganymet LA Mineralny 0,45 5,5 40 156 14,5 Titan Ganymet Plus LA Mineralny 0,45 5,9 40 141,5 14,9 HESSOL Olej do silników gazowych Low Ash Mineralny 0,50 6,5 40 137 14,5 PETROGAL Galp GN 4005 Mineralny 0,45 5,2 40 125,3 13,2 Galp GNX 4005 Mineralny 0,50 5,4 40 88 13,2 KUWAIT PETROLEUM - Q8 Mahler MA Mineralny 0,50 5,5 40 138,0 14,0 Mahler G4 Mineralny 0,40 6,0 40 151,0 14,9 KOMPRESSOL Olej do silników gazowych LA Mineralny 0,50 5,5 40 138,0 14,0 MOBIL Pegasus 605* Mineralny 0,52 7,1 40 126 13,3 Pegasus 705 Mineralny 0,52 5,6 40 126,2 13,2 Pegasus 805 Mineralny 0,54 6,2 40 130 13,5 Pegasus 1005 Mineralny 0,50 5,0 40 125 13,0 Pegasus HPC Mineralny 0,48 5,5 40 138 14,1 Pegasus 1 Syntetycz ny 0,51 6,5 15W-40 93,8 13,0 * Tylko dla gazu gnilnego, gazu wysypiskowego i pozostałych biogazów. OBJ_DOKU-37732-001.fm 24 MWM GmbH 4/2012
Zawartość popiołu siarczanowego maks. 0,5% wag Producent Oleje podstawo we Popiół siarczano wy Liczba zasadowa TBN Klasa Lepkość w temp. 40 C w temp. 100 C Produkt % wag. mgkoh/g SAE mm 2 /s mm 2 /s NILS Burian Light Mineralny 0,50 6,5 40 136 14,5 PETRO-CANADA Sentron 445 Mineralny 0,45 5,0 40 126 13,4 Sentron LD 5000 Mineralny 0,57 4,8 40 124 13,4 REPSOL Extra Gas 40 Mineralny 0,50 6,0 40 133 13,5 Super Motor Gas 4005 Mineralny 0,50 6,4 40 129 13,0 Long Life Gas 4005 Mineralny 0,50 5,1 40 118 13,2 ROLOIL Mogas 40 Mineralny 0,50 5,5 40 138,0 14,0 SHELL Mysella LA Mineralny 0,45 5,0 40 139 14,0 Mysella XL Mineralny 0,48 4,5 40 125 13,7 TOTAL Nateria MH 40 Mineralny 0,43 5,5 40 142,2 14,8 Nateria MP 40 Mineralny 0,50 4,6 40 133,1 14,0 WCI - WIPA CHEMICALS INTERNATIONAL Ecosyn GE 4004 Syntetycz ny 0,4 6 40 155 13,7 WUNSCH ÖLE Olej do silników gazowych Wunsch MA Mineralny 0,5 5,5 40 138,0 14,0 OBJ_DOKU-37732-001.fm 25 MWM GmbH 4/2012
Dopuszczone smary płynne o zawartości popiołu siarczanowego od 0,5 do 1,0% wag. Zawartość popiołu siarczanowego od 0,5 do 1,0% wag Producent Oleje podstawo we Popiół siarczano wy Liczba zasadowa TBN Klasa Lepkość w temp. 40 C w temp. 100 C Produkt % wag. mgkoh/g SAE mm 2 /s mm 2 /s ADDINOL MG 40 Extra Plus mineralny 0,85 9,8 40 133 14,2 AVIA Olej do silników gazowych HA 40 Mineralny 0,85 9,8 40 133 14,2 BAYWA Tectrol Methaflexx HC premium Mineralny 0,70 8,2 40 105 13,4 Tectrol Methaflexx HC plus Mineralny 0,8 9,2 40 132 14,5 Tectrol Methaflexx MD Mineralny 0,85 9,8 40 133 14,2 Tectrol Methaflexx GE-M Mineralny 0,90 7,9 40 141,2 14,1 Tectrol Methaflexx D Plus Mineralny 1,0 10,6 40 137 15,0 BP Energas NGM Mineralny 0,72 7,5 40 125 13,0 CASTROL Duratec M Mineralny 0,72 7,5 40 125 13,0 CHEVRON / CALTEX / TEXACO Geotex LF 40 Mineralny 0,99 8,5 40 139 14,0 DIVINOL Specjalny HA Mineralny 0,90 7,9 40 141,2 14,1 FUCHS PETROLUB Titan Ganymet Plus Mineralny 0,80 9,2 40 132 14,5 Titan Ganymet Ultra Mineralny 0,70 8,2 40 105 13,4 OBJ_DOKU-37732-001.fm 26 MWM GmbH 4/2012
Zawartość popiołu siarczanowego od 0,5 do 1,0% wag Producent Oleje podstawo we Popiół siarczano wy Liczba zasadowa TBN Klasa Lepkość w temp. 40 C w temp. 100 C Produkt % wag. mgkoh/g SAE mm 2 /s mm 2 /s HESSOL Olej do silników gazowych SAE 40 Mineralny 0,85 9,8 40 133,0 14,2 KOMPRESSOL Olej do silników gazowych HD Mineralny 0,90 7,9 40 141,2 14,1 KUWAIT PETROLEUM - Q8 Mahler HA Mineralny 0,90 7,9 40 141,2 14,1 MOBIL Pegasus 605 Mineralny 0,52 7,1 40 126 13,3 NILS Burian SAE 40 Mineralny 0,85 9,8 40 133,0 14,2 ROLOIL Mogas 40 AC Mineralny 0,90 7,9 40 141,2 14,1 TOTAL Nateria MJ 40 Mineralny 0,82 8,8 40 148,0 15,1 WUNSCH ÖLE Olej do silników gazowych Wunsch HA Mineralny 0,9 7,9 40 141,2 14,1 Informacja serwisowa Niniejszy dokument został przygotowany w wersji elektronicznej i jest ważny bez podpisu. OBJ_DOKU-37732-001.fm 27 MWM GmbH 4/2012
OBJ_DOKU-37732-001.fm 28 MWM GmbH 4/2012