Warszawa, 8 marca 2013

Obraz polskiego rynku farmaceutycznego i kondycji aptek po wprowadzeniu nowej ustawy refundacyjnej. Podsumowanie roku 20 oraz perspektywy na przyszłość. Warszawa, 8 marca 2013

Agenda Jak nowa ustawa zmieniła obraz polskiego rynku farmaceutycznego? Listy refundacyjne NFZ oraz pacjenci. Zmiany w kanale aptecznym. Rynek apteczny zasadnicze pytania. Prognoza 2013. Podsumowanie roku 20 oraz widok na przyszłość. 2

Zmiana wartościowa (%) Zmiana wartościowa (%) Wyhamowanie dynamiki rynku farmaceutycznego Nowa Ustawa Refundacyjna wpłynęła na duże wyhamowanie dynamiki wszystkich segmentów rynku leków Dynamika poszczególnych segmentów rynku w 20 Dynamika poszczególnych segmentów rynku w 20 8% +2,2% +1,9% +5,9% 10% -,5% -15,4% +1,1% 6% 5% 2,2% 0,7% 4% 2% 0,8% 0,5% 2,4% 0,7% 2,8% 0,6% 0,6% 3,8% 2,7% 0% -5% 0,6% 0,3% 0,4% 0,3% -,7% -14,1% 3,2% -5,0% 0% -1,6% -0,2% -10% -0,7% -2% -3,1% -15% -2,0% -4% Rynek apteczny Rynek Rx Rynek OTC -20% Rynek apteczny Rynek Rx Rynek OTC Produkt Mix Ceny Nowe paczki Nowe produkty Produkt Mix Ceny Nowe paczki Nowe produkty Źródło: IMS Pharmascope 01/2013 Rynek apteczny (A-V) Rynek apteczny Rx (A-V; Rx) Rynek OTC (OTC 1-18+97) Podsumowanie roku 20 oraz widok na przyszłość. 4

/20 01/20 /20 01/2013 Zmiana wartościowa (%) Wyhamowanie rynku OTC Infekcja w pierwszych miesiącach 2013 roku wpłynie pozytywnie na wartość rynku OTC Dynamika rynku OTC w 2010-20 8% 5,0% +5,9% +1,1% 6% 2,8% 2,2% 4% 2,1% 0,7% 0,6% 0,6% 2% 2,2% 2,7% 3,2% 0% 0,0% 0,1% -2% -5,0% -4% Wartość sprzedaży rynku OTC w kategoriach infekcyjnych (klasa OTC1: Cough & Cold) [mln PLN] 350 300 250 200 150 100 50 0 239 +28,5% 215 +61,0% 308 347-6% 2010 20 20 Produkt Mix Ceny Nowe paczki Nowe produkty Źródło: IMS Pharmascope 01/2013 (klasy 1-18 & 97) Prawy wykres: IMS Pharmascope 01/2013 (klasa OTC 1) Ceny detaliczne brutto Podsumowanie roku 20 oraz widok na przyszłość. 5

W43 W45 W47 W49 W51 W01 W03 W05 W07 W09 W W13 W15 W17 W19 W21 W23 W25 W27 W29 W31 W33 W35 W37 W39 W41 W43 W45 W47 W49 W51 W01 W03 W05 Milliony paczek Spadek sprzedaży leków na receptę Nowe ustawa refundacyjna wpłynęła negatywnie na rynek leków na receptę i poziom konsumpcji ilościowej leków Rx Sprzedaż tygodniowa opakowań leków na receptę w aptekach w okresie od /2010 01/2013 18 16 XI XII I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII 20/20 2010/20 I 14 10 8 6 4 2 0 Zmiany wartości rynku Rx w kolejnych okresach 2-miesięcznych -15,8% -9,1% -9,5% -16,6% -,8% -26,8% Spadek ilościowy po miesiącach dla rynku aptecznego Rx: -,2% Spadek wartościowy po miesiącach dla rynku aptecznego Rx: -15,4% (2,7 mld PLN) Źródło: IMS Pharmascope weekly, IMS Pharmascope 01/2013, leki Rx wg. ATC A-V, leki refundowane oraz nierefundowane; dynamika % rok do roku Podsumowanie roku 20 oraz widok na przyszłość. 6

Spadek sprzedaży w jednostkach chorobowych Żadna z tych jednostek chorobowych nie odzyskała wartości sprzedaży z roku 20 Wartość przychodów w TOP 20 schorzeniach w 20 vs 20 Nadcisnienie Astma Cukrzyca Hipercholesterolemia Infekcja Choroby mięśni i stawów Choroba wrzodowa Choroba zakrzepowa Schizofrenia Testy cukrzycowe Antykoncepcja Zaburzenia snu Depresja Nowotwory Padaczka Przerost prostaty Alergia Choroby serca Zaburzenia OUN Jaskra 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Wartość sprzedaży (w PLN) dla rynku aptecznego Rx w okresie 01 /20 roku - 15,4% 41,8% 24,8% 29,5% 33,9% 26,9% 14,4% 5,3% 10,8% 17,1% 17,9% 21,2% 9,8% 5,1% 5,0% 9,0% 9,1% 15,3% 10,2% 10,0% 8,7% 100% = wartość rynku (w PLN) w okresie 20 Wartość rynku (w PLN) w okresie styczeń grudzień 20r. Źródło: IMS Pharmascope 01/2013 Rynek apteczny Rx (A-V) Podsumowanie roku 20 oraz widok na przyszłość. 7

Spadek wartości sprzedaży wśród firm Tylko jedna spośród TOP 25 firm odnotowała wzrost wartości sprzedaży na lekach Rx w 20 roku w porównaniu z 20 Wartość przychodów w TOP 25 korporacjach w 20 vs 20 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% POLPHARMA GROUP SANOFI-AVENTIS GSK PHARMA SANDOZ CORP. TEVA GROUP KRKA VALEANT PHARMA ADAMED GROUP SERVIER GEDEON RICHTER COR NOVO NORDISK MERCK & CO. BAYER ASTRAZENECA PFIZER CORP. ABBOTT LABORATORIE ROCHE NOVARTIS CORP. ZENTIVA EGIS ASTELLAS PHARMA JOHNSON & JOHNSON BOEHRINGER I BIOFARM MERCK KGAA Wartość sprzedaży (w PLN) dla rynku aptecznego Rx w okresie 01 /20 roku - 15,4% 41,4% 30,2% 33,1% 22,1% 17,2% 15,2% 5,3% 8,3%,2% 15,0% 17,5% 21,3% 25,8% 19,3% 18,6% 22,2% 23,1% 17,0% 5,9% 3,9% 7,4%,5% 13,2% 15,9% +3,2% 100% = wartość rynku (w PLN) w okresie 20 Wartość rynku (w PLN) w okresie styczeń grudzień 20r. Źródło: IMS Pharmascope 01/2013 Rynek apteczny Rx (A-V) Podsumowanie roku 20 oraz widok na przyszłość. 8

Najważniejsze informacje Wpływ nowej ustawy na rynek farmaceutyczny Rynek apteczny Rx Wartość sprzedaży spadła o -15,4%. Spadek ilościowy jako główny składnik spadku rynku w 20 roku (cena spadła o -4,8%, sprzedaż ilościowa spadła o -,2%) Refundacja NFZ Wydatki NFZ na refundację leków na receptę zmniejszyły się z 8,8 mld zł do 6,8 mld zł (-22,4%). NFZ zaoszczędził prawie 2 mld zł w 20 roku. Współpłacenie pacjenta do leków Rx Pacjenci zapłacili o 7,1% mniej za leki Rx w 20 roku w porównaniu do 20. Wynika to jednak ze zmniejszonej sprzedaży ilościowej. Średnia cena leków Rx dla pacjenta wzrosła o 4,6%. Procentowy poziom współpłacenia pacjenta do leków Rx Pacjenci mają ograniczony dostęp do leków refundowanych w aptekach. Przeciętny poziom współpłacenie za leki Rx wzrósł z 52,7% do 57,9% (+5,2 pp). W przypadku leków refundowanych poziom współpłacenie zwiększył się z 36,8% w 20 do 38,7% w 20 (+1,9 pp). Podsumowanie roku 20 oraz widok na przyszłość. 10

NFZ znacznie ogranicza swoje wydatki W 20 roku NFZ zmniejszy wydatki na refundację leków o kwotę bliską 2 mld zł w porównaniu do roku 20 Wartość refundacji NFZ w 20 i 20 [mln PLN] 8 825-22% 7 976 6 847 8 286-14% Oszczędności powinny być przeznaczone na refundację innowacyjnych terapii 20 20 (Plan 20 2013 (Plan finansowy) finansowy) Wartość refundacji NFZ w 20 i poziom oszczędności w porównaniu do 20 roku [mln PLN] 20 I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Suma Refundacja w 20 (m PLN) Oszczędności NFZ 20 vs 20 (mln PLN) % oszczędności 20 vs. 20 429 528 6 583 577 649 518 554 552 608 618 617 6 847 245 153 172 4 7 66 153 7 172 130 145 385 1 979 36,4% 22,5% 22,0% 16,4% 18,0% 9,2% 22,7% 17,4% 23,7% 17,6% 19,0% 38,4% 22,4% Źródło: IMS Refundator Pełna refundacja Podsumowanie roku 20 oraz widok na przyszłość.

Testy cukrzycowe Astma Przeciwzakrzepowe Schizofrenia Cukrzyca Onkologia Choroba Wrzodowa Padaczka Infekcja Choroba Alzheimera Inmmunosupresja Choroby mięśni i stawów Leki p/grzybicze Leki p/reumatyczne Osteoporoza Hipercholesterolemia Choroba Parkinsona Choroby serca Zaburzenia motoryki Jaskra Milliony PLN Oszczędności NFZ w 20 roku Największy poziom oszczędności NFZ osiągnął na refundacji testów cukrzycowych Oszczędności NFZ i pacjenta w 20 jednostkach chorobowych w 20 vs 20 [mln PLN] 100 0-100 -200-300 53-46 16-8 -16-155 -201-187 35 19 2-50 -141-8 -105-88 -7 1-62 -62 2 3-8 -2-8 -7-26 -39-30 -25-24 -21-20 -20-9 -17-13 -70 NFZ Pacjent -317-400 -373 Oszczędności NFZ 1 979 mln PLN Oszczędności pacjenta 609 mln PLN Źródło: Pharmascope 01/2013 Rynek apteczny Rx (A-V) Podsumowanie roku 20 oraz widok na przyszłość.

Przeceny magazynów aptecznych W niektórych grupach limitowych produkt zmieniający podstawę do limitu zmieniał się kilka razy w 20 roku Zmiany w grupach limitowych w od początku 20 roku (bez zmian) grupy limitowe gdzie kolejne edycje list refundacyjnych nie zmieniły produktu wyznaczającego podstawę do limitu 218 326 grup limitowych 55 9 9 4 3 17 (jedna zmiana) grupy limitowe gdzie jedna z edycji list refundacyjnych zmieniła produkt wyznaczający podstawę do limitu. (dwie zmiany) grupy limitowe gdzie dwie edycje list refundacyjnych zmieniły produkt wyznaczający podstawę do limitu. (trzy zmiany) grupy limitowe gdzie trzy edycje list refundacyjnych zmieniły produkt wyznaczający podstawę do limitu. (cztery zmiany) grupy limitowe gdzie cztery edycje list refundacyjnych zmieniły produkt wyznaczający podstawę do limitu. (pięć zmian) grupy limitowe gdzie kolejne pięć edycji list refundacyjnych zmieniło produkt wyznaczający podstawę do limitu. 108 grup limitowych, gdzie zmieniły się od 20 roku limity stanowi ok 70% wartości sprzedaży leków refundowanych w okresie styczeń 20 styczeń 2013. (sześć zmian) grupy limitowe gdzie kolejne pięć edycji list refundacyjnych zmieniło produkt wyznaczający podstawę do limitu. (siedem zmian) grupy limitowe gdzie kolejne pięć edycji list refundacyjnych zmieniło produkt wyznaczający podstawę do limitu. Źródło: IMS Refundator Analiza wpływu nowych list refundacyjnych Podsumowanie roku 20 oraz widok na przyszłość. 13

Zmiany cen leków refundowanych Obwieszczenia list refundacyjnych przynoszą częste zmiany cen dla pacjenta Porównanie zmian cen dla pacjenta oraz ceny zbytu w kolejnych listach refundacyjnych Zmiana poziomu odpłatności pacjenta (liczba leków) Listy Marzec vs Styczeń Listy Maj vs Marzec Listy Lipiec vs Maj Listy Wrzesień vs Lipiec Listy Listopad vs Wrzesień Listy Styczeń vs Listopad Listy Marzec vs Styczeń Prognoza Maj vs Styczeń Pacjent płaci więcej 477 593 453 495 620 678 625 202 Pacjent płaci mniej 540 581 464 472 471 2171 402 4 Zmiana ceny zbytu 294 343 174 101 96 7 0? Razem liczba leków gdzie nastąpiła zmiana: 1 017 1 174 917 1 068 1 187 2966 47 614+? Źródło: IMS Refundator Kolejne listy refundacyjne publikowane w 20 roku Podsumowanie roku 20 oraz widok na przyszłość. 14

2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 20 20 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 20 20 Milliony PLN Wysokość marży aptecznej dla leków refundowanych W wyniku zmniejszenia się konsumpcji ilościowej leków ref. średnia miesięczna marża spadła w 20 r. o 84,7 milionów Zrealizowana marża kasowa w aptekach na leki refundowane w 20 i 20 [mln PLN] 500 450 400 350 300 250 200 150 100 50 0 69 143 160 152 173 Panika zakupowa w grudniu 20 roku ponad dwukrotnie zwiększyła kwotę realizowanej marży na lekach refundowanych Średniomiesięczna kwota marży w 20 roku 184,2 mln PLN 147 177 175 160 174 209 471 3 101 5 Średniomiesięczna kwota marży w 20 roku 99,5 mln PLN 88 143 65 3 50 138 84 153 Marża kasowa: jest to realna, całkowita kwota marży zrealizowana przez apteki, wyliczona w oparciu o różnicę całkowitej wartości sprzedaży vs całkowitych wartości zakupów w danym okresie. Źródło: IMS Pharmascope 01/2013 Leki Rx refundowane (A-V) Podsumowanie roku 20 oraz widok na przyszłość. 16

Spadek obrotów w aptekach Średnia wartość sprzedaży spadła w największym stopniu wśród sieci 15-29 oraz 50+ Zmiana obrotów w aptekach porównanie 09/20 vs 09/20 Średnia wartość sprzedaży w poszczególnym segmencie aptek i zmiana % rok do roku [mln PLN] Średnia wartość sprzedaży 20 % rdr 4% 18% RYNEK 152,8-10,3% Niezależne 4,5-8,8% Sieci 5-14 268,3 -,5% 77% Sieci 15-29 207,8-36,2% Sieci 30-49 198,0-8,2% Sieci 50+ 215,8-18,1% Spadek Bez zmiany Wzrost Źródło: Dane z panelu aptek IMS, wartościowo w cenach detalicznych Podsumowanie roku 20 oraz widok na przyszłość. 17

Nadciśnienie tętnicze Astma Cukrzyca Hipercholesterolemia Infekcja Choroba Wrzodowa Schizofrenia Testy cukrzycowe Choroba zakrzepowa Choroby mięśni i stawów Nowotwory Padaczka Przerost prostaty Jaskra Depresja Milliony PLN Spadek marży w grupach chorobowych Niska konsumpcja leków wpłynęła na obniżenie się marży na lekach we wszystkich głównych chorobach Marża w 20 roku oraz różnica w marży pomiędzy 20 i 20 rokiem w TOP 15 jednostek chorobowych 500 400 Różnica w marży 20 vs 20 Marża w 20 300 200 100 0-100 -200-300 409 282-179 -186 137 152 152 135 97 1 108 62 33 51 49 32 32-56 -32-62 -47-55 -56-75 - -27-19 -17-8 -14 We wszystkich schorzeniach z Top 15 kwota marży w 20 roku spadła Źródło: IMS Pharmascope /20, leki Rx refundowane (A-V), Marża kasowa: jest to realna całkowita kwota marży zrealizowana przez apteki wyliczona w oparciu o różnicę całkowitej wartości sprzedaży vs całkowitych wartości zakupów w danym okresie. Podsumowanie roku 20 oraz widok na przyszłość. 18

Wyniki ankiety przeprowadzonej przez IMS Health Wg opinii, nowa ustawa refundacyjna najdotkliwiej wpłynęła na sytuację aptek Kto zyskał / kto stracił w świetle nowej ustawy refundacyjnej [wyniki ankiety IMS Health] 3% 2% 5% 8% 5% 13% 14% 26% 10% % % 39% 95% 95% 86% 83% 75% 62% 51% 3% 2% Apteki Pacjenci Firmy innowacyjne Hurtownie Firmy generyczne Szpitale Państwo (Ministerstwo Zdrowia/NFZ) Stracili Bez wpływu Zyskali Źródło: Ocena wpływu nowych regulacji prawnych na rynek farmaceutyczny w Polsce Podsumowanie roku 20 oraz widok na przyszłość. 19

Wyniki ankiety przeprowadzonej przez IMS Health Apteki niezależne pozytywniej oceniają wprowadzenie sztywnych cen i marż niż sieci aptek Ocena sztywnych cen oraz sztywnych marż [wyniki ankiety IMS Health] 33% 33% 57% 58% 57% 69% 25% 31% 7% 16% 33% 42% 36% 36% 26% 31% 10% Apteki niezależne Firmy generyczne Rx Sieci aptek Hurtownie Firmy innowacyjne Rx Pozytywnie Bez wpływu Negatywnie Źródło: Ocena wpływu nowych regulacji prawnych na rynek farmaceutyczny w Polsce Firmy OTC Podsumowanie roku 20 oraz widok na przyszłość. 20

Wyniki ankiety przeprowadzonej przez IMS Health Prawie 40% aptek indywidualnych pozytywnie oceniła wprowadzenie zakazu reklamy aptek Ocena zakazu reklamy aptek w podziale na sieci apteczne oraz apteki indywidualne [wyniki ankiety IMS Health] Sieci apteczne 93% 7% Apteki indywidualne 45% 17% 38% Negatywnie Bez wpływu Pozytywnie Źródło: Ocena wpływu nowych regulacji prawnych na rynek farmaceutyczny w Polsce Podsumowanie roku 20 oraz widok na przyszłość. 21

Wyniki ankiety przeprowadzonej przez IMS Health Większość graczy zmniejszyła poziom zatrudnienia oraz poziom inwestycji w 20 roku Zmiana zatrudnienia w 20 roku [wyniki ankiety IMS Health] Zmiana w poziomie inwestycji w 20 roku [wyniki ankiety IMS Health] 6% 23% 6% 3% 4% 3% 15% 6% 8% 53% 30% 15% 44% 61% 57% 65% 31% 44% 61% Zwiększyliśmy Zwiększyliśmy Zmniejszyliśmy Zmniejszyliśmy Firmy inno. Firmy gene. Firmy OTC Hurtownie Apteki Firmy inno. Firmy gene. Firmy OTC Hurtownie Apteki Źródło: Ocena wpływu nowych regulacji prawnych na rynek farmaceutyczny w Polsce Podsumowanie roku 20 oraz widok na przyszłość. 22

Wyniki ankiety przeprowadzonej przez IMS Health Jedynie firmy generyczne znacząco zwiększyły ofertę asortymentową w 20 roku Zmiany w ofercie asortymentowej [wyniki ankiety IMS Health] 13% 49% 31% % 16% Zwiększyliśmy 21% 14% 61% 45% Zmniejszyliśmy Firmy inno. Firmy gene. Firmy OTC Hurtownie Apteki Źródło: Ocena wpływu nowych regulacji prawnych na rynek farmaceutyczny w Polsce Podsumowanie roku 20 oraz widok na przyszłość. 23

Miliony Mln opakowań Mln opakowań Zmiana stanu magazynowego w aptekach Poziom magazynów spadł w 20 roku w porównaniu z 20, z czego większy spadek odnotowały leki etyczne Stan magazynowy leków (klasy EPhMRA A-V) w 01/20 01/2013 [mln opakowań] 140 0 100 80 60 40 20 0 sty lut mar kwi maj cze Stan magazynowy leków Rx (klasy EPhMRA A-V) w 01/20 01/2013 [mln opakowań] 70 60 50 40 30 20 10 0 sty lut Stan magazynowy leków w aptekach 20 vs 20 (-) 5,2% Źródło: IMS Pharmascope 01/2013 Rynek apteczny Rx (A-V) Rynek apteczny (A-V) lip sie wrz Podsumowanie roku 20 oraz widok na przyszłość. 24 paź lis gru Stan magazynowy leków Rx w aptekach 20 vs 20 (-) 8,4% mar kwi maj cze lip sie wrz paź lis gru sty sty lut lut mar mar kwi kwi maj maj cze cze lip lip sie sie wrz wrz paź paź lis lis gru gru sty 13 sty 13

Rotacja magazynu w aptekach Wskaźnik rotacji zapasów po burzliwej końcówce roku 20 ustabilizował się i powrócił do poprzedniego poziomu Wskaźnik rotacja leków (klasy EPhMRA A-V) w 01/20 01/2013 [dni] 50 40 30 20 10 Wskaźnik rotacji leków w aptekach 0 sty lut mar kwi maj cze lip sie wrz paź lis gru sty lut mar kwi maj cze lip sie wrz paź lis gru sty 13 Wskaźnik rotacja leków Rx (klasy EPhMRA A-V) w 01/20 01/2013 [dni] 50 40 30 20 10 Wskaźnik rotacji leków Rx w aptekach 0 sty lut mar kwi maj cze lip sie wrz paź lis gru sty lut mar kwi maj cze lip sie wrz paź lis gru sty 13 Źródło: IMS Pharmascope 01/2013 Rynek apteczny Rx (A-V) Rynek apteczny (A-V) Podsumowanie roku 20 oraz widok na przyszłość. 25

Spadek marży aptecznej leki Rx Średni poziom marży spadł prawie w każdym segmencie aptek Średnia marża - rynek [%] 0% 10% 20% 30% 40% Średnia marża Rx refund [%] Średnia marża - Rx nierefund [%] 0% 10% 20% 30% 40% 0% 10% 20% 30% 40% Pozostałe 23,6% 20,0% 14,1% 20,1% 21,2% 25,4% Sieci 5-14 21,3% 29,1% 14,9% 25,1% 20,9% 30,7% Sieci 15-29 21,6% 29,4% 13,6% 23,0% 21,2% 27,1% Sieci 30-49 28,5% 24,8% 16,1% 26,0% 20,9% 26,4% Sieci 50+ 22,5% 31,1% 16,4% 26,4% 23,6% 35,1% Rynek 20,8% 25,9% 14,5% 22,1% 21,4% 27,5% 20 20 20 20 20 20 Źródło: Dane z aptek 20-20; Metoda wyliczenia marży: (wartość sprzedaży brutto/wartość zakupu brutto) 1 Podsumowanie roku 20 oraz widok na przyszłość. 26

Spadek marży aptecznej produkty bez recepty Średni poziom marży spadł prawie w każdym segmencie aptek Średnia marża - OTC [%] 0% 10% 20% 30% 40% Średnia marża - Kosmetyki [%] Średnia marża - Inne [%] 0% 10% 20% 30% 40% 0% 10% 20% 30% 40% Pozostałe 29,3% 28,8% 19,9% 18,8% 24,8% 23,4% Sieci 5-14 34,1% 30,8% 24,2% 33,7% 26,8% 31,6% Sieci 15-29 33,7% 30,1% 26,0% 41,3% 27,2% 31,9% Sieci 30-49 31,3% 30,9% 31,4% 35,8% 29,8% 29,3% Sieci 50+ 34,6% 30,8% 20,4% 28,7% 28,2% 38,9% Rynek 31,1% 29,6% 22,4% 26,9% 27,9% 25,0% 20 20 20 20 20 20 Źródło: Dane z aptek 20-20; Metoda wyliczenia marży: (wartość sprzedaży brutto/wartość zakupu brutto) 1 Podsumowanie roku 20 oraz widok na przyszłość. 27

Miliardy PLN Marża apteczna na lekach refundowanych Wszystkie miesiące 20 roku przyniosły niższy poziom marży kasowej niż w 20 roku Marża na lekach refundowanych w 20 i 20 [mld PLN] 2,5 2,0 2,2 Różnica w marży pomiędzy analogicznymi miesiącami w 20 oraz 20 roku [mln PLN] Mln PLN -350-300 -250-200 -150-100 -50 0-58 -59-30 1 2 3 Miesiące 1,5-85 -27 4 5-4 6 1,0 1,2-2 7-52 8-0 9 0,5-36 10-5 0,0 20 20-318 Źródło: IMS Pharmascope 01/2013, leki Rx refundowane (A-V), Marża kasowa: jest to realna całkowita kwota marży zrealizowana przez apteki wyliczona w oparciu o różnicę całkowitej wartości sprzedaży vs całkowitych wartości zakupów w danym okresie. Podsumowanie roku 20 oraz widok na przyszłość. 28

Marża kasowa na lekach Rx, OTC Kwota marży kasowej spadła w 20 roku we wszystkich segmentach rynku farmaceutycznego o 1,3 miliarda zł. Marża kasowa na lekach refundowanych, nierefundowanych oraz produktach OTC w 20 i 20 [mln PLN] 2 210 1 994 1 891 Oznacza to, że marża kasowa na lekach refundowanych zmniejszyła się w średniej aptece o prawie 6 tys. zł miesięcznie. 990 1 194 827 Średnia apteka w Polsce z tytułu spadku sprzedaży i marży na lekach refundowanych, a także braku rabatów, zmniejszyła swoje wpływy o ponad 10 tys. zł miesięcznie 20 20 Źródło: IMS Pharmascope 01/2013, leki Rx refundowane (A-V), Marża kasowa: jest to realna całkowita kwota marży zrealizowana przez apteki wyliczona w oparciu o różnicę całkowitej wartości sprzedaży vs całkowitych wartości zakupów w danym okresie. Podsumowanie roku 20 oraz widok na przyszłość. 29

20.01 20.02 20.03 20.04 20.05 20.06 20.07 20.08 20.09 20.10 20. 20. Liczba aptek na rynku Zaskakująco, liczba aptek na polskim rynku wzrosła w 20 roku Liczba aptek w 20 14 500 14 400 14 300 14 200 Obrona przed zamknięciem: - zużywanie zapasów marży - optymalizacja kosztów - optymalizacja magazynu - obniżki wynagrodzeń - redukcje zatrudnienia Skala zmian miesięcznie: - od 60-0 zmian właściciela - od 40-70 nowych aptek - od 10-30 zamknięć - zawieszenia i ponowne otwarcia 14139 14 100 14 000 13 900 13 800 13 700 13 600 13 500 Źródło: Baza aptek IMS Poland /20 Podsumowanie roku 20 oraz widok na przyszłość. 31

Liczba aptek Liczba sieci aptecznych Zarówno sieci jak i ilość aptek należących do sieci rośnie w stałym tempie od 2005 roku Liczba sieci 5+ oraz aptek należących do tych sieci w 2005-20 5 000 4 500 4 000 Sieci 5+ 221 271 37 300 250 Liczba sieci 3 500 188 200 3 000 2 500 134 153 150 2 000 1 500 76 98 100 1 000 500 0 45 2005Q3 2006Q3 2007Q3 2008Q3 2009Q3 2010Q3 20Q3 20. 50 0 Źródło: Baza aptek IMS Poland /20 Liczba aptek w sieciach Liczba sieci Podsumowanie roku 20 oraz widok na przyszłość. 32

Wzrost udziału sieci aptecznych Porównując lata 20 20 widać wzrost udziału sieci aptecznych Udział poszczególnych segmentów w strukturze ilościowej aptek we wrześniu 20 Udział poszczególnych segmentów w strukturze ilościowej aptek w grudniu 20 23,8% sieci apteczne 26,2% sieci apteczne sieci 50+ sieci 30-49 sieci 15-29 sieci 5-14 sieci 2-4 1 apteka sieci 50+ sieci 30-49 sieci 15-29 sieci 5-14 sieci 2-4 1 apteka Źródło: Baza aptek IMS Poland /20 Podsumowanie roku 20 oraz widok na przyszłość. 33

Wartość sprzedaży sieci aptecznych Sieci 5+ generują ponad 40% wartości sprzedaży na rynku aptecznym Struktura poszczególnych segmentów aptek w 20 Udział poszczególnych segmentów aptek w wartości sprzedaży w 20 7,8% 26,2% 4,1% 2,9%,2% sieci apteczne,4% 40,8% wartości sprzedaży 7,9% 5,7% 59,2% 16,0% 73,8% sieci 50+ sieci 30-49 sieci 15-29 sieci 5-14 reszta aptek sieci 50+ sieci 30-49 sieci 15-29 sieci 5-14 reszta aptek Źródło: Baza aptek IMS Poland /20 Podsumowanie roku 20 oraz widok na przyszłość. 34

20.01 20.02 20.03 20.04 20.05 20.06 20.07 20.08 20.09 20.10 20. 20. 20.01 20.02 20.03 20.04 20.05 20.06 20.07 20.08 20.09 20.10 20. 20. Milliony PLN Sieci +5 oraz ich udział w rynku Wartość rynku aptecznego jest stabilna, natomiast udział sieci 5+ rośnie Wartość rynku aptecznego oraz udział sieci aptek 5+ w wartości sprzedaży w 20 20 [mln PLN] 3 500 3 000 Wartość rynku aptecznego Udział sieci 5+ 45% 44% 43% 2 500 2 000 1 500 1 000 500 0 42% 41% 40% 39% 38% 37% 36% 35% 34% Źródło: Baza aptek IMS Poland /20 Podsumowanie roku 20 oraz widok na przyszłość. 35

20.01 20.02 20.03 20.04 20.05 20.06 20.07 20.08 20.09 20.10 20. 20. 20.01 20.02 20.03 20.04 20.05 20.06 20.07 20.08 20.09 20.10 20. 20. Tysiące PLN Spadek obrotów aptek Średnie sieci aptek generują najwyższe obroty na rynku aptecznym Średni miesięczny obrót poszczególnych segmentów sieci na rynku aptecznym w 20 20 [tys. PLN] 500 450 400 350 300 250 200 150 100 50 0 Niezależna sieci 5-14 sieci 15-29 sieci 30-49 sieci 50+ rynek Źródło: Baza aptek IMS Poland /20 Podsumowanie roku 20 oraz widok na przyszłość. 36

Czynniki wpływające na dynamikę rynku w 20 Kilkanaście czynników wpływa znacząco na spadek wielkości sprzedaży w 20 roku "Panika zakupowa" w grudniu 20 r., która przeniósła część sprzedaży z Q1 20 na koniec 20. Wysoki spadek konsumpcji leków spowodowany wdrażaniem nowej ustawy oraz jednoczesny wzrost procentowy i wartościowy poziomu współpłacenia pacjenta. Zmiany w limitach co 2 miesiące, które prowadzą do zamieszania w kanale dystrybucji z powodu obawy przed stratami wśród detalistów i hurtowników. Zmniejszenie liczby leków refundowanych na listach refundacyjnych z 3154 w 20 (w praktyce 4440 leki refundowane) do 2527 w styczniu 20 roku (3061 leków zawartych w wykazach MZ z listopada 20). Ustanowienie stałych marż (brak rabatów i zakaz promocji apteki). Lęk lekarzy przed sankcjami finansowymi związanymi ze stwierdzeniem nieprawidłowości (prawdziwych lub dyskusyjnych) przy ordynacji leków refundowanych mniejsza liczba wypisywanych recept na leki refundowane, większa wypisanych na leki OTC i leki na receptę nierefundowane. Ograniczony dostęp do specjalistów - pacjenci muszą czekać w kolejce, aby dostać nowe wytyczne dotyczące ich terapii, częstsze wizyty u lekarza po publikacji nowych list refundacyjnych. Mniejsza dostępność do leków, ze względu na zmniejszenie poziomu zapasów utrzymywanych przez apteki i hurtowni realizowanie recept w następnym dniu, pacjenci muszą odwiedzać kilka aptek. Nasilenie eksportu równoległego w przypadku niektórych leków, co powoduje problemy z ich dostępnością. W przypadku osób które nie mogą sobie pozwolić na wykupienie leków (nierealizowanie recept) przejście na leczenie szpitalne. Nadmierna konsumpacja leków w przypadku niektórych obszarach terapeutycznych - bardziej racjonalne stosowanie leków przez pacjentów. Podsumowanie roku 20 oraz widok na przyszłość. 38

Prognoza rynku w 2013 Założenia do prognozy, które mogą mieć wpływ na wartość rynku farmaceutycznego w 2013 roku Wpływ na rynek Utrzymana zostanie tendencja małych korekt cen zbytu leków refundowanych z list w II połowie 20 roku Nastąpi wzrost cen detalicznych na leki Rx nierefundowane i leki OTC (nie tak duży jak w 20) Nastąpi częściowa odbudowa sprzedaży ilościowej leków na receptę. Zakładamy brak znaczących wprowadzeń nowych leków innowacyjnych w roku 20 na listy refundacyjne Zmiana marży hurtowej z poziomu 7% na 6% Brak wpływu na rynek Nie zakładamy zmian w ordynacji lekarskiej lekarze tam gdzie będą mogli będą przepisywać leki nierefundowane Mniejsza wartość importu równoległego dla produktów refundowanych Nie zakładamy znaczących zmian na rynku wynikających z możliwej nowelizacji Ustawy Refundacyjnej Utrzymana zostanie optymalizacja wartości magazynu aptecznego, spowodowana częstą publikacją obwieszczeń Możliwa jest wzmożona sprzedaży leków refundowanych w listopadzie i grudniu 2013 roku (mała panika) Zakładamy dalszy wzrost eksportu leków poza granice kraju, w wyniku obniżenia cen leków Rx refundowanych Zakładany wzrostu rynku spowodowanego epidemią grypy Podsumowanie roku 20 oraz widok na przyszłość. 39

Million PLN Million PLN Rynek farmaceutyczny w latach 20-2013 Wszystkie segmenty rynku farmaceutycznego osiągnął pozytywną dynamikę wzrostu w 2013 roku Wartość rynku w 20 [mld PLN] Prognoza rynku w 2013 [m PLN] Wartość rynku: PPG: 26.4 mld PLN 27.6 mld PLN - 8,4% + 4,3% 30 000 30 000 25 000 25 000 Rx refundowane 20 000-21,6% (-) 15,4% 20 000 5,0% 4,2% Rx nierefundowane 15 000 +1,5% (-) 2,7 mld PLN 15 000 +2,6% 625 mln PLN Produkty OTC 10 000 10 000 Rynek szpitalny +6,9% 5 000 +1,1% 5 000 4,2% 0 5,9% 20 Leki refundowane leki podlegające refundacji wg kolejnych, obowiązujących wykazów leków refundowanych Źródło: IMS Pharmascope 01/2013 Rynek apteczny Rx (A-V) Rynek OTC (OTC 1-18+97) Rynek szpitalmy (sell in) Podsumowanie roku 20 oraz widok na przyszłość. 40 0 5,0% 2013

TOP 20 schorzeń na rynku aptecznym Rx W 2013 jedynie leki na padaczkę, alergię oraz nadciśnienie tętnicze osiągną wartość sprzedaży z roku 20 Porównanie sprzedaży w TOP 20 jednostach chorobowych 2013 vs 20 0% 20% 40% 60% 80% 100% 0% Nadciśnienie tętnicze Astma Cukrzyca Hipercholesterolemia Infekcja Choroby mięśni i stawów Choroba Wrzodowa Choroba zakrzepowa Schizofrenia Cukrzyca - Testy Antykoncepcja Przerost prostaty Zaburzenia snu Depresja Nowotwory Padaczka Alergia Choroby serca Jaskra Choroby CUN Wartość sprzedaży na rynku aptecznym Rx: 2013 vs. 20 9,4% 1,4% 21,6% 3,7% 0,4%,4% 3,0% 14,0% 25,5% 17,5% 40,0% 2,3% 0,7% 0,4% 0,1% 20,5%,2% 16,2% 7,4% 1,0% 4,3% 100% = wartość rynku w cenach detalicznych w 20 roku Prognoza wartości rynku (w PLN) w 2013 Źródło: IMS obliczenia własne Rynek apteczny Rx (A-V) Podsumowanie roku 20 oraz widok na przyszłość. 41

Podsumowanie głównych trendów rynkowych Po miesięcach 20 roku rynek leków refundowanych spadł o prawie 22%. Caly rynek farmaceutyczny w Polsce spadł o 8,4% co odpowiada kwocie 2,6 miliard zł. Jedynie rynek szpitalny oraz rynek produktów OTC charakteryzował się dodatnią dynamiką wzrostu. Rynek produktów bez recepty (leki OTC i suplementy diety) osiągnął wzrost na poziomie 1,1 %. Współpłacenie pacjenta za leki Rx wzrósł z 52,7% do 57,9% (+5,2 pp). W zakresie leków refundowanych współpłacenie wzrośnie z poziomu 36,8% w 20 do 38,7% w 20 (+1,9 pp). Ustawa refundacyjna również ograniczona dostępność leków dla pacjentów z powodu redukcji poziomu zapasów oraz wzrostu skali eksportu leków. W poprzednich latach, w poszukiwaniu najtańszych leków znacząca grupa pacjentów praktykowana tzw "turystykę cenową". Obecnie została zastąpiona przez "turystykę lekową" wynikająca z poszukiwań leków w aptekach. Drobne, ale częste zmiany w poziomie współpłącenia pacjentów za leki - kłopotliwe dla farmaceutów i pacjentów, bez żadnego wpływu na poziom wydatków NFZ. Spadek sprzedaży ilościowej leków oraz spadek marży wpłynęły na obniżenie rentowności wśród większości hurtowni i aptek. Dodatnia dynamika w 2013 roku. Całkowity rynek farmaceutyczny +4,3%. Źródło: IMS Health Podsumowanie roku 20 oraz widok na przyszłość. 42

Michał Pilkiewicz Country Manager IMS Health