OPINIA MYKOLOGICZNA Nr 38/2013

CUTOB KATOWICKIEGO ODDZIAŁU PZITB OŚRODEK RZECZOZNAWSTWA CUTOB ODDZIAŁU KATOWICKIEGO POLSKIEGO ZWIĄZKU INŻYNIERÓW I TECHNIKÓW BUDOWNICTWA W KATOWICACH, UL. PODGÓRNA 4 tel. 32 2538638 OPINIA MYKOLOGICZNA Nr 38/2013 Temat: Więźba dachowa w budynku Zespołu Szkół Ogólnokształcących nr 3 przy ul. Wróblewskiego 9 w Gliwicach. Wykonano na zlecenie: Pracownia Architektoniczna ArteA arch. Robert Wizor ul. Kownackiej 2 44-113 Gliwice Autor opracowania: 1. Nr arch. 38/2013 Katowice, październik 2013

SPIS TREŚCI Strona 1. WSTĘP... 3 1.1. Dane ewidencyjne...... 3 1.2. Przedmiot opracowania...... 3 1.3. Cel opracowania... 3 1.4. Podstawa wykonania opracowania... 3 2. OPIS OGÓLNY BUDYNKU... 3 3. STAN TECHNICZNY DREWNIANEJ WIĘŹBY DACHOWEJ... 6 4. WNIOSKI I ZALECENIA... 13 5. CHARAKTERYSTYKA ZALECANYCH ŚRODKÓW CHEMICZNYCH... 13 6. ŚRODKI OSTROŻNOŚCI PRZY ROBOTACH IMPREGNACYJNYCH... 15 7. ZASTRZEŻENIA I KLAUZULE. 16 8. LITERATURA... 16 2

1. WSTĘP 1.1. Dane ewidencyjne Obiekt : Zespół Szkół Ogólnokształcących nr 3 Adres : Gliwice, ul. Wróblewskiego 9 1.2. Przedmiot opracowania Przedmiotem opracowania mykologicznego jest drewniana więźba dachu na budynku szkoły i sali gimnastycznej. 1.3. Cel opracowania Celem opracowania jest określenie stanu technicznego więźby drewnianej ze szczególnym uwzględnieniem zagadnień mykologicznych, określenie wpływu powstałych uszkodzeń na warunki użytkowania, a także wskazanie zakresu prac remontowych niezbędnych do wykonania. 1.4. Podstawa wykonania opracowania * Zlecenie z dnia 26.08.2013 Pracowni Architektonicznej ArteA z Gliwic przy ul. Kownackiej 2, reprezentowanej przez architekta Roberta Wizora dla Ośrodka Rzeczoznawstwa CUTOB PZITB w Katowicach przy ul. Podgórnej 4 * wizje lokalne dachu przeprowadzone w dniu 26.09.2006r * wywiady przeprowadzone z pracownikami * badania drewna * opracowania, literatura i normy prawne 2. OPIS OGÓLNY BUDYNKU Szkołę wybudowano w latach 1930 1931. W ostatnich miesiącach II wojny światowej i tuż po wyzwoleniu w budynku mieścił się szpital wojskowy. Po przejęciu miasta przez polską administrację w marcu 1945 r. obiekt ten przekazano na cele oświatowe. Początkowo mieściły się tu Szkoła Powszechna nr 16 i Szkoła Powszechna nr 16 a, które później przemianowano na Szkołę Powszechną nr 23. Od 1.09.1948 r. w budynku zaczęło również funkcjonować II Gimnazjum i Liceum Żeńskie. W wyniku pierwszej po wojnie reformy oświatowej, ustanawiającej tzw. jedenastolatki, połączono obie szkoły, funkcjonujące przy ul. W. Wróblewskiego i od tej pory obowiązywała nazwa Szkoła Żeńska Ogólnokształcąca Stopnia Podstawowego i Licealnego w Gliwicach. W 1954 r. szkoła stała się placówką oświatową Towarzystwa Przyjaciół Dzieci i otrzymała nową nazwę - IV Szkoła 3

Podstawowa i Liceum Ogólnokształcące TPD. W 1974 r. z budynku "wyprowadzono szkołę podstawową. Utworzono wówczas nowe oddziały w liceum, od 1.09.1980 r. budynek przyjął w swoje podwoje Liceum Ogólnokształcące dla Pracujących. Od 01.01.1984 r. obie szkoły weszły w skład Zespołu Szkół Ogólnokształcących nr 3 w Gliwicach. W związku z kolejną reformą szkolnictwa od 01.09.2000 r. w skład zespołu włączono Gimnazjum nr 17, a później Gimnazjum nr 20. 4

Budynek szkoły jest budynkiem czterokondygnacyjnym z użytkowym poddaszem, kryty czterospadowym dachem o konstrukcji drewnianej. Zasadniczy budynek połączony jest łącznikiem z salą gimnastyczną, którą przekrywa dach o konstrukcji drewnianej pokryty również dachówką ceramiczną. W obu budynkach konstrukcja więźby dachowej drewniana, czteropołaciowa. Nachylenie połaci głównych ok. 35º. Dach pokryty dachówką ceramiczną karpiówką; krycie podwójne. Woda deszczowa z budynku odprowadzana do instalacji burzowej. Dach nad salą gimnastyczną pokryty nową dachówką ceramiczną Drewniana konstrukcja dachu płatwiowo- kleszczowa 5

Dach nad budynkiem szkoły Wiązary płatwiowo-kleszczowe 3. STAN TECHNICZNY DREWNIANEJ WIĘŹBY DACHOWEJ W wyniku przeprowadzonych wizji lokalnych i poczynionych obserwacji, szczegółowych oględzin, odkrywek, pomiarów i badań makroskopowych dokonano oceny aktualnego stanu technicznego elementów drewnianej więźby dachowej ze szczególnym uwzględnieniem zagadnień zawilgocenia i mykologicznych. Rezultaty przeprowadzonych wizji lokalnych zawarto poniżej dokumentując je fotografiami. Stan techniczny elementów drewnianej konstrukcji więźby dachowej budynku Szkoły i Sali gimnastycznej w Gliwicach przy ul. Wróblewskiego 9 oceniano zgodnie z klasyfikacją przedstawioną poniżej. 6

Wg tej klasyfikacji wyróżnia się pięć następujących stanów zachowania elementów : stan dobry stopień zużycia elementu 0-15 % stan zadowalający stopień zużycia elementu 16-30 % stan średni stopień zużycia elementu 31-50 % stan nieodpowiedni stopień zużycia elementu 51-70 % stan zły stopień zużycia elementu 71-100 % Elementy konstrukcji więźby dachowej znajdują się w dobrym stanie technicznym. Zaobserwowano, iż pewne fragmenty więźby uległy niewielkiej destrukcji. Destrukcję tę wywołały: nieszczelności w pokryciu dachu - czego skutkiem jest zawilgocenie elementów drewnianych konstrukcji dachu oraz drewnianego stropu na strychu brak wiatroizolacji i paraizolacji pod dachówką na budynku szkoły (pokrycie dachu nad salą gimnastyczną jest nowe i pod dachówką zamontowano folie wiatroizolacyjne i paroizolacyjne) W czasie oględzin konstrukcji dachu stwierdzono: niewielkie nieszczelności w poszyciu dachu miejscowe zawilgocenie drewnianych elementów więźby dachowej 7

zawilgocenie miejscowe na fragmencie drewnianej podłogi krokwie, łaty i pozostałe elementy nie wykazują ugięcia 8

występowanie na elementach konstrukcji dachu bardzo licznych odchodów pochodzą- cych od gołębi, które w przeszłości zasiedlały poddasze nad budynkiem szkoły na powierzchni drewna występują podłużne i poprzeczne spękania, a włókna drewna ulegają rozwarstwieniu 9

Po wykonaniu odkrywek drewnianej podłogi stwierdzono : wysypywanie się z desek podłogowych mączki drzewnej pomieszanej z wydzielinami owadów obecność na powierzchni drewna owalnych otworów wylotowych różnej wielkości obecność wewnątrz drewna chodników larwalnych charakterystycznych dla Spuszczela pospolitego (Hylotrupes bajulus) - rozwój owadów aktywny 10

miejscowe, powierzchniowe porażenie drewna (stopień I) przez gatunki grzybów należących do I grupy, do 10% przekroju drewna, ze zmianą naturalnego koloru drewna (to drewno można ociosać, wykonać wstawki i odgrzybić preparatami grzybobójczymi) - uszkodzenia występują przy schodach wejściowych na poddasze nad salą gimnastyczną elementy konstrukcyjne drewnianej więźby dachu szkoły i sali gimnastycznej są w stanie dobrym 11

murłaty i podwaliny drewnianej konstrukcji dachu szkoły i sali gimnastycznej są w stanie dobrym 12

4. WNIOSKI I ZALECENIA Drewniana więźba dachowa wraz z pokryciem z punktu widzenia mykologii budowlanej jest w stanie dobrym i nie wymaga remontu. Drewniane podłogi na strychu wymagają częściowej wymiany. przy wymianie ceramicznego pokrycia dachowego na nowe należy uwzględnić, po demontażu pokrycia dachowego dokonanie przeglądu konstrukcji i stwierdzenie, czy któreś elementy konstrukcji muszą być wymienione na nowe lub wzmocnione zaleca się wymianę łat przy wymianie ceramicznego pokrycia dachowego nad budynkiem szkoły elementy więźby dachowej nad budynkiem szkoły dokładnie oczyścić z zanieczyszczeń pozostawionych przez gołębie elementy więźby zniszczone nieznacznie na skutek okresowego zalewania przez wody opadowe należy ociosać do drewna zdrowego i wzmocnić dwustronnie deskami nakładkami drewnianymi o grubości 32-38mm łączonymi na gwoździe na dachu szkoły wszystkie pozostawione stare elementy, jak też nowo wprowadzone do więźby dachowej należy zaimpregnować środkiem ogniochronnym, zwalczającym i zabezpieczającym przed ogniem, przed grzybami domowymi i technicznymi szkodnikami drewna (FOBOS M-4) usunąć porażone przez Spuszczela pospolitego deski podłogowe ewentualnie oczyścić drewniane belki stropowe z występujących skorodowanych biologicznie części, ociosując lub wycinając zamiast zasypki na stropie położyć warstwę izolacyjną np. z wełny mineralnej (należy pozostawić około 3-5cm pustki dla wentylowania przestrzeni podpodłogowej wykonać podłogę z desek impregnowanych preparatem bio- i ogniochronnym 5. CHARAKTERYSTYKA ZALECANYCH ŚRODKÓW CHEMICZNYCH DO IMPREGNACJI I ODGRZYBIANIA Środki biobójcze muszą posiadać zezwolenie Urzędu Rejestru Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych. 13

Dla drewnianej więźby dachowej i podłóg drewnianych nad ostatnią kondygnacją w budynku Zespołu Szkół Ogólnokształcących nr 3 w Gliwicach przy ul.wróblewskiego 9 przyjmuje się stopień korozji biologicznej jako mały. W tym przypadku zaleca się oczyszczenie i ociosanie oznaczonych elementów drewnianej więźby dachowej nad salą gimnastyczną uszkodzenia występują przy schodach wejściowych na poddasze (fot. na str. 11), wymianę podłóg na strychu w budynku szkoły oraz impregnację całego drewna starego i nowo wbudowanego w celu zabezpieczenia przed korozją biologiczną i przed ogniem poprzez wielokrotne smarowanie środkami chroniącymi drewno. Proponuje się zastosowanie preparatu FOBOS M-4. FOBOS-M4 jest przeznaczony do impregnacji drewnianych elementów budowlanych znajdujących się wewnątrz budynków. FOBOS M-4 chroni drewno przed działaniem ognia, owadów technicznych szkodników drewna, grzybów pleśniowych i grzybów domowych. FOBOS M-4 ma postać granulatu proszkowego barwy białożółtej, będącego mieszaniną soli nieorganicznych, z niewielkim dodatkiem soli organicznych potęgującym działanie biochronne. Nadaje drewnu cechę niezapalności. Jednocześnie nie obniża wytrzymałości drewna, nie powoduje korozji stali. Deskowanie oraz elementy konstrukcyjne należy oczyścić z fragmentów skorodowanych i nie nośnych poprzez ociosanie, skrobanie, zdzieranie i szczotkowanie. Następnie nanosimy za pomocą pędzla, wałka lub dyszy rozpyłowej 30-procentowy roztwór FOBOSU-M4. Roztwór taki otrzymujemy rozpuszczając 3 części wagowe preparatu FOBOS-M4 w 7 częściach wagowych wody. Preparat należy stopniowo wsypywać do wody o temperaturze ok. 50 C mieszając, aż do jego całkowitego rozpuszczenia. Zabieg należy powtarzać kilkakrotnie, aż do naniesienia wymaganej ilości preparatu. Między kolejnymi nanoszeniami należy zachować kilkugodzinne przerwy, aby nastąpiło dobre wchłonięcie impregnatu. Konstrukcję stropów należy po impregnacji osłonić folią zabezpieczającą przed zbyt szybkim odparowaniem impregnatu. Norma zużycia preparatu: Impregnacja powierzchniowa - 0,2 kg preparatu na 1m 2 drewna ok. 0,6 dm 3 30% roztworu. Producent: Zakłady Chemiczne LUBOŃ Sp. z o.o. ul. Romana Maya 1, 62-030 Luboń 14

6. ŚRODKI OSTROŻNOŚCI PRZY ROBOTACH IMPREGNACYJNYCH I ODGRZYBIENIOWYCH Podczas prac impregnacyjno odgrzybieniowych i niszczących techniczne szkodniki drewna należy przestrzegać przepisów BHP i p.poż. zawartych w Rozporządzeniu RM z 4.02.1994 ( Dz. U. Nr 156 poz. 25 ) oraz Ustawy z 7.01.1994 r. - Prawo budowlane ( Dz. U. Nr 89 poz. 414 ) i Rozp. Nr 46 MGPiB Z 14.12.1994 r. dział I 1, 2, 3, 4, 5 i dział V, VI, i VII a w szczególności: prace powinny być wykonywane w warunkach przewiewu, z dala od ognia w czasie pracy stosować odzież ochronną i sprzęt ochrony osobistej (okulary ochronne, fartuchy, rękawice itp.) zachować higienę osobistą : przerywając lub kończąc pracę umyć ręce i twarz mydłem w ciepłej wodzie. w czasie pracy nie spożywać posiłków, nie palić tytoniu. stanowisko pracy zabezpieczyć podsypką z trocin a nasycone trociny ostrożnie spalić porcjami w wydzielonym miejscu. opróżnionych opakowań nie używać do przechowywania materiałów spożywczych lub wody. nie dopuszczać do skażenia gruntu, studni i wód gruntowych otwartych. U w a g a : osoby mające uszkodzony naskórek lub alergiczną chorobę skóry nie powinny wykonywać prac impregnacyjno - odgrzybieniowych. ODBIÓR ROBÓT Wykonawca robót odgrzybieniowych i impregnacyjnych potwierdza wpisem do dziennika budowy zgodność wykonanych przez siebie robót z zaleceniami ekspertyzy i karty charakterystyki materiału. Zgodność tego oświadczenia ze stanem faktycznym potwierdza inspektor nadzoru. 15

7. ZASTRZEŻENIA I KLAUZULE 1. Niniejsze opracowanie nie może być opublikowane w całości lub części bez zgody autora i bez uzgodnienia z nim formy i treści takiej publikacji 2. W przypadku powstania wątpliwości lub jakichkolwiek niejasności na etapie przygotowywania i wykonywania robót remontowych lub rozbiórkowych, należy zwrócić się do autora niniejszego opracowania o dodatkowe informacje i wyjaśnienia. 3. Wykonujący opinię nie ponosi odpowiedzialności wobec osób trzecich. 4. Opinia ważne jest przez okres 6 miesięcy. 8. LITERATURA 1. Bronisław Zyska Zagrożenie biologiczne w budynku Arkady 1999 2. Janusz Kotwica Konstrukcje drewniane w budownictwie tradycyjnym Arkady 2008 3. Kozarski Konserwacja domu Wydawnictwo PSMB 1997 4. Problemy remontowe w budownictwie ogólnym i obiektach zabytkowych IX Konferencja naukowo-techniczna REMO 2000 Wrocław 5. Problemy remontowe w budownictwie ogólnym i obiektach zabytkowych X Konferencja naukowo-techniczna REMO 2002 Wrocław 6. Stramski Z. Korozja biologiczna w budownictwie CUTOB - PZITB i SMB Wrocław 1986 7. Stramski Z. Uwagi i wytyczne dotyczące ekspertyz mykologicznobudowlanych PSMB Wrocław 1997 8. Ważny J. Karyś J. Ochrona budynków przed korozją biologiczną - Arkady 2001 10. Rokiel M. Hydroizolacje w budownictwie Medium - Dom Wydawniczy Warszawa 2009 16