MINISTERSTWO ROZWOJU Litwa Informacja o stosunkach gospodarczych z Polską Flaga Mapa Godło Informacje ogólne powierzchnia: 65 300 km 2 ludność: 2,92 mln głowa państwa (prezydent) Dalia Grybauskaite, od maja 2009 premier Algirdas Butkevičius od 13 grudnia 2012 minister gospodarki Evaldas Gustas od 11 czerwca 2013 minister energetyki Rokas Masiulis od 23 września 2014 minister spraw zagranicznych Linas Antanas Linkevičius od 13 grudnia 2012 ambasador Republiki Litewskiej w Polsce Dr Šarūnas Adomavičius od 7 listopada 2014 ambasador RP na Litwie Jarosław Czubiński od 19 czerwca 2013 najbliższe wybory parlamentarne październik 2016 1
Podstawowe wskaźniki makroekonomiczne Wskaźniki 2012 2013 2014 2015 2016 (prognoza) (prognoza) PKB (w mld EUR ) 33,3 35,0 36,4 37,2 - PKB na 1 mieszkańca 11,2 11,8 12,4 12,8 - PKB (wzrost w %) 3,8 3,5 3,0 1,6 2,9 Deficyt budżetowy (% PKB) -3,2-2,6-0,7-0,9-1,2 Dług publiczny (% PKB) 39,9 38,8 40,7 42,7 40,6 Inflacja (w %) 3,2 1,2 0,2-0,7-0,1 Bezrobocie (w %) 13,4 11,8 10,7 9,1 8,6 Eksport towarów (w mld EUR) 22,4 24,0 23,7 22,5- - Import towarów (w mld EUR) 23,5 24,9 24,4 24,7- - Bezp. inwestycje zagr. na Litwie (w mld EUR) 12,1 12,7 12,9 13,2** - Inwestycje bezp. Litwy za granicą (w mld EUR) 2,0 2,4 2,3 2,1** - Źródło: EUROSTAT, prognoza: European Economic Forecast Winter 2016, * Lietuvos Bankas, **stan po 3 kwartałach 1. Podstawowe informacje, sytuacja gospodarcza 11 marca 1990 r. Litwa ogłosiła deklarację niepodległości. 17 września 1991 roku została przyjęta w poczet członków ONZ, a rok później odbyły się pierwsze wolne wybory do Sejmu. Litwa jest demokracją semiprezydencką, w której konstytucja gwarantuje trójpodział władz. Władza ustawodawcza spoczywa w rękach jednoizbowego parlamentu (Seimas) liczacego 141 posłów wybieranych na 4 letnia kadencję, władza wykonawcza prezydenta (którego kadencja liczy 5 lat) i rządu, a władzę sądowniczą sprawują niezawisłe sądy (Sąd Najwyższy, Sąd Konstytucyjny oraz Sąd Apelacyjny). Ludność Litwy jest zróżnicowana etnicznie: 80,6% to Litwini, 8,7% Rosjanie, 7,0% Polacy, 1,6% Białorusini i 1,2% Ukraińcy. Stolicą jest Wilno (Vilnius), liczące ok. 520 tys. mieszkańców. 1 stycznia 2015 Litwa wprowadziła euro. W 2014 r. dochód na mieszkańca liczony wg parytetu siły nabywczej wynosił 20 100 EUR i stanowił 74 % średniej wartości dla UE 28. Struktura PKB: rolnictwo: 3.7% przemysł: 28.3% usługi: 68%. Litwa jest sklasyfikowana na 36 pozycji pod względem globalnej konkurencyjności w rankingu Światowego Forum Ekonomicznego WEF Global Competitiveness Report 2015-2016. W rankingu Banku Światowego krajów, w których najłatwiej prowadzić działalność gospodarczą Doing Business 2016 Litwa zajmuje wysokie 20 miejsce (Polska jest uplasowana na pozycji 25). 2
Rating kredytowy Litwy jest na poziomie inwestycyjnym, poniżej wartości średnich. Oceny: Moody's: Baa1 Standard&Poor's: BBB Fitch: BBB+ Litwa jest członkiem UE od 1.05.2004 r., członkiem WTO od 31.01.2001 r. aplikuje do OECD (od kwietnia 2015 r. prowadzi rozmowy akcesyjne, planuje wstąpienie w 2017 r.). W 2014 r. głównymi grupami towarowymi w litewskim eksporcie i imporcie były produkty mineralne (17,8% i 25,3% odpowiednio), maszyny i urządzenia mechaniczne, urządzenia elektryczne (15,4% i 17,0% odpowiednio) oraz towary przemysłu chemicznego i przemysłów pokrewnych (9,2% i 10,4% odpowiednio). W 2014 r. Litwa najwięcej eksportowała do Rosji (20,8%), na Łotwę (9,2%), do Polski (8,3%) oraz Niemiec (7,2%). Największymi partnerami w imporcie były Rosja (21,6%), Niemcy (10,9%), Polska (9,4%) oraz Łotwa (6,9%). Towary pochodzenia krajowego eksportowano do Niemiec (10,4%), na Łotwę (8,1%), do Niderlandów (7,2%) oraz Polski (7%). 2. Polityka gospodarcza Jako cele polityki gospodarczej przyjęto zwiększenie zatrudnienia i podniesienie poziomu zamożności społeczeństwa. Do głównych problemów gospodarczych Litwy, prócz spadku gospodarczego związanego ze skutkami kryzysu, należy deficyt zaopatrzenia w energię elektryczną i równocześnie zamknięcie starej elektrowni jądrowej w Ignalinie pod koniec 2009 roku. Wśród priorytetów polityki gospodarczej ważne miejsce zajmuje problematyka bezpieczeństwa energetycznego, w tym działania na rzecz połączenia systemów elektroenergetycznych oraz systemów przesyłu gazu Polski i Litwy. Litwa prowadzi aktywną politykę przyciągania inwestycji. Na terenie kraju funkcjonuje 7 Specjalnych Stref Ekonomicznych oferujących inwestorom gotową infrastrukturę i warunki prawne prowadzenia działalności, ulgi podatkowe (0% CIT przez pierwsze 6 lat działalności i 7,5% na kolejne 10 lat, zwolnienie z podatku od nieruchomości oraz wolna od opodatkowaniu dywidenda). Spółki prowadzące działalność badawczo-rozwojową na Litwie maja trzykrotnie zmniejszony podatek dochodowy. 3. Stanowisko w sprawach europejskich Litwa przykłada dużą wagę do polityki energetycznej, utworzenia jednolitego rynku energetycznego i rozbudowy połączeń elektroenergetycznych i gazowych z sąsiadującymi krajami UE. Jest za liberalizacją handlu z uwzględnieniem ochrony rynku europejskiego. 4. Ramy prawno-traktatowe współpracy gospodarczej Polsko-litewskie stosunki gospodarcze regulują postanowienia dorobku prawnego Unii Europejskiej na podstawie podpisanego 16 kwietnia 2003 r. w Atenach i obowiązującego od 1 maja 2004 roku Traktatu dotyczącego przystąpienia Polski i 9 innych krajów do Unii Europejskiej. Ponadto obowiązują umowy międzynarodowe, które nie są w kolizji z Traktatem, pozostałe zaś zostały wypowiedziane. Wśród obowiązujących najważniejsze, to: - Umowa w sprawie popierania i wzajemnej ochrony inwestycji z 28 września 1992 r., weszła w życie 6 sierpnia 1993 r. 3
- Umowa w sprawie zapobieżenia podwójnemu opodatkowaniu w zakresie podatków od dochodu i majątku z 20 stycznia 1994 r. obowiązująca od 19 lipca 1994 r. Szczególne znaczenie dla stosunków polsko-litewskich ma Traktat o przyjaznych stosunkach i dobrosąsiedzkiej współpracy ratyfikowany równocześnie przez obie strony 13 września 1994 r. Problemy gospodarcze są dyskutowane na forum powołanej w roku 1997 przez Zgromadzenie Sejmu RP i Sejmu RL Komisji Współpracy Gospodarczej. Ostatnie posiedzenie miało miejsce we wrześniu 2012 r. r. w Wilnie. 5. Wymiana handlowa z Polską w mln EUR 2011 2012 2013 2014 Dynamika 2014 2013 2015* Dynamika 2015 2014 Eksport 1 927,5 2 284,5 2 357,3 2 377,1 100,8 2 500,4 105,2 Import 1 047,3 885,6 1 062,1 1 115,0 105,0 974,7 87,4 Obroty 2 974,7 3 170,1 3 419,4 3 492,1 102,1 3 475,1 99,5 Saldo 880,2 1 399,0 1 295,3 1 262,1 1 525,8 Źródło: GUS, *dane wstępne Litwa według danych za 2014 r. jest 15 partnerem handlowym Polski w Unii Europejskiej i 22 w świecie pod względem obrotów, z udziałem 1,4 % w eksporcie polskim (20 pozycja w świecie) i 0,7% w imporcie (29 pozycja). Polska natomiast należy do najważniejszych partnerów handlowych Litwy. Jest trzecim (po Rosji i Niemczech) dostawcą na Litwę, z udziałem w imporcie 9,4% i trzecim rynkiem eksportowym, z udziałem 8,3%. Litwa należy do grupy krajów, z którymi Polska ma najwyższą nadwyżkę handlową. Przewaga eksportu nad importem sięga 60%. W strukturze towarowej polskiego eksportu na Litwę dominują produkty chemiczne ok. 25%, w tym tworzywa sztuczne ok. 10%, wyroby przemysłu elektromaszynowego ok. 20%, artykuły rolno-spożywcze ok.19% oraz wyroby przemysłu metalurgicznego ok. 11% (udziały według danych wstępnych za 2014 r.). Z Litwy importujemy głównie produkty mineralne (w tym paliwa i oleje) ok. 26%, produkty przemysłu chemicznego ok. 25% oraz artykuły rolno-spożywcze ok. 20%, (udziały według danych wstępnych za 2014 r.). Największe saldo dodatnie dla Polski występuje w obrotach wyrobami przemysłu elektromaszynowego, wyrobami przemysłu chemicznego, artykułami rolno-spożywczymi oraz wyrobami metalurgicznymi. 6. Współpraca inwestycyjno-kapitałowa Według statystyk litewskich pod koniec 2014 r. wysokość polskich inwestycji szacuje się na 825,5 mln EUR i stanowią ok. 6,3% zainwestowanego na Litwie kapitału ogółem. Daje to 5 pozycję Polsce wśród inwestorów zagranicznych (po Szwecji, Holandii, Niemczech i Norwegii). W 2014 r. odnotowano redukcję kapitału o połowę na skutek spadku wyceny akcji polskich spółek na Litwie, głównie Orlen Lietuva. Na Litwie zarejestrowano 215 spółek z udziałem kapitału polskiego (wg stanu na koniec 2013 r.). 4
Według danych NBP za 2014 r. inwestycje polskie na Litwie wyniosły 789,8 1 mln EUR i stanowią ok. 3,5% polskiego kapitału zainwestowanego za granicą (9 pozycja wśród kierunków inwestowania polskiego kapitału). Główne obszary działalności to: przetwórstwo ropy naftowej, produkcja wyrobów ze szkła, gumy i plastiku, ubezpieczenia, pośrednictwo finansowe, handel, transport, przemysł spożywczy. Według rodzajów działalności gospodarczej struktura polskich inwestycji na Litwie przedstawia się następująco: 87,78% przemysł przetwórczy, 3,5% handel hurtowy i detaliczny, 2,99% finanse i ubezpieczenie, 1,13% operacje na nieruchomościach. W 2006 roku sfinalizowano największą jak do tej pory transakcję zagraniczną polskiej firmy: zakup przez PKN Orlen litewskiej rafinerii w Możejkach, za które koncern zapłacił ok. 2,34 mld USD. 24.07.2014 r. PKN Orlen podał, że uwzględniając m.in. perspektywy rynkowe i parametry makroekonomiczne dokonał odpisu w wysokości 4,2 mld zł wartości aktywów rafineryjnych litewskiej grupy Orlen Lietuva. Po odpisie wartość majątku litewskiej spółki to 0,5 mld zł. Wg statystyk litewskich w Polsce działają obecnie 42 spółki z udziałem kapitału litewskiego. Według tego źródła inwestycje przedsiębiorstw litewskich w Polsce na 3 kw. 2015 r. wyniosły 299 mln EUR 14,3% ogółu inwestycji litewskich za granicą. Plasuje to nasz kraj na 2 pozycji za Holandią (22,1%). Wg NBP zainwestowany w Polsce kapitał litewski w 2014 r. wynosił 280,6 mln EUR 2. Według danych GUS pod koniec 2014 r. w Polsce zarejestrowano 146 spółek z udziałem kapitału litewskiego, w tym 39 zatrudniających powyżej 9 pracowników. Podstawowy kapitał zagraniczny spółek z udziałem kapitału litewskiego wynosił 186 mln PLN 0,09% podstawowego kapitału zagranicznego ogółem. Kapitałem zagranicznym powyżej 1 mln USD dysponowało 13 firm litewskich. Kapitał podstawowy tych spółek był oszacowany na 158 mln PLN. Na Warszawskiej Giełdzie Papierów Wartościowych notowane są 4 firmy litewskie: Avia Solutions Group AB, Agrovil Group AB, AB Inter Rao Lietuva, Aviaam Leasing AB. 7. Dostęp do rynku Polska i Litwa nie stosują wzajemnie ograniczeń na rynku pracy i delegowania pracowników. Od 1 lipca 2009 osoba, posiadająca na Litwie zezwolenie na prowadzenie działalności gospodarczej (Karty Przedsiębiorcy), nie może odsprzedawać wwożonych z Polski artykułów spożywczych innym sprzedawcom handlującym na targowiskach, a wyłącznie sprzedawać je końcowym odbiorcom (konsumentom). Ograniczenie zakresu czynności osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą na podstawie Karty Przedsiębiorcy, tj. wykreślenie zgody na prowadzenie sprzedaży hurtowej (pozostawiając zgodę na handel detaliczny), ma na celu zmniejszenie ilości wwożonych z Polski artykułów rolno-spożywczych, głównie mięsa. Uważa się, że decyzja ta przyniesie korzyści dużym sieciom handlowym, nie zmniejszy natomiast skali indywidualnego przywozu. Z dniem 01.09.2009 r. weszło w życie rozporządzenie, zgodnie z którym litewskie spółki eksportujące surowce wtórne do krajów UE powinny uzyskać od instytucji narodowej, nadzorującej przetwórców surowców wtórnych w danym państwie, i przedstawić oryginał zaświadczenia, że taka spółka faktycznie istnieje, działa oraz jest w stanie przetworzyć tę ilość surowców wtórnych, które zamierza wyeksportować spółka litewska. 1 W 2013 r. nastąpiła zmiana metodyki obliczania bezpośrednich inwestycji zagranicznych przez NBP, w związku z czym dane NBP za rok 2012 nie są porównywalne. 2 W 2013 r. nastąpiła zmiana metodyki obliczania bezpośrednich inwestycji zagranicznych przez NBP, w związku z czym dane NBP za rok 2012 nie są porównywalne. 5
8. Działania na rzecz rozwoju dwustronnej współpracy gospodarczej Od roku 2012, w listopadzie corocznie odbywa się w Wilnie z inicjatywy WPHI impreza promocyjna pod patronatem Ministra Gospodarki Polish Business Awards, podczas której nagradzane są firmy polskie i litewskie przyczyniające się do rozwoju współpracy dwustronnej. W imprezie brali udział przedstawiciele kierownictwa MG oraz ministrowie oraz wiceministrowie rządu RL i media litewskie. 19 września 2012 r. odbyło się w Wilnie XV posiedzenie Polsko-Litewskiej Komisji do Spraw Współpracy Gospodarczej z udziałem wiceministrów gospodarki A.Dychy i D.Lapinskasa. 11 lutego 2013 r. Wicepremier Janusz Piechociński spotkał się w Warszawie z Ministrem Energetyki Jarosławem Niewierowiczem. W dn. 6-8 marca 2013 r. Podsekretarz Stanu Andrzej Dycha odbył wizytę roboczą w Wilnie. Celem wizyty było omówienie priorytetów przyszłej prezydencji litewskiej w zakresie zagadnień na agendzie europejskiej pozostających w kompetencji Ministra Gospodarki. W ramach tej wizyty minister A.Dycha spotkał się z Wiceministrem Spraw Zagranicznych Rolandasem Kriščiūnasem, Ministrem Gospodarki panią Birutë Vësaitë oraz z Ministrem Energetyki Jarosławem Niewierowiczem 3 lipca 2013 r. odbyło się Forum Gospodarcze w Sejnach inaugurujące prezydencję Litwy w Radzie UE, z udziałem Podsekretarza Stanu A.Dychy i Wiceministra Gospodarki RL Mariusa Skarupskasa. 16 lipca 2013 r. Sekretarz Stanu Tomasz Tomczykiewicz spotkał się w Warszawie z Wiceminister Energetyki RL Renatą Cetycką celem omówienia projektów gazowych. 28 października 2013 r. odbyło się spotkanie Wicepremiera J.Piechocińskiego z Ministrem, Energetyki RL J. Niewierowiczem w sprawie wspólnych projektów energetycznych. 20 kwietnia 2015 r. w Katowicach (na marginesie Europejskiego Kongresu Gospodarczego) odbyło się spotkanie Wicepremiera Ministra Gospodarki Janusza Piechocińskiego z Ministrem Energetyki Litwy Rokasem Masiulisem. Głównymi tematami spotkania były: realizacja projektu połączenia gazowego Polska-Litwa (GIPL), synchronizacja systemów elektroenergetycznych państw bałtyckich z kontynentalną częścią systemu ENTSO-E oraz kwestia przyszłej funkcji obecnych połączeń transgranicznych państw bałtyckich z Rosją i Białorusią. 14 Grudnia 2015 r. Wicepremier Mateusz Morawiecki wziął udział w Wilnie w uroczystości uruchomienia połączeń elektroenergetycznych z Polską i Szwecją. Po uroczystości spotkał się z Premierem Litwy Algirdasem Butkevičiusem. Premierzy zadeklarowali wolę ożywienia relacji polsko-litewskich. Ponadto odbywały się liczne spotkania na szczeblu Premierów i Prezydentów obydwu krajów, podczas których ważnym tematem były zagadnienia energetyczne. 9. Potencjalne dziedziny współpracy Współpraca w dziedzinie energetyki, rozwój inwestycji bezpośrednich, inwestycje infrastrukturalne, termoizolacja budynków. 6
10. Placówka dyplomatyczna Rzeczypospolitej Polskiej obejmująca właściwością terytorialną Republike Litewską Ambasada Rzeczypospolitej Polskiej Smėlio g. 20A LT-10323 Vilnius tel.: + 370 5 270 90 01/02 faks: + 370 5 270 90 07 e-mail: wilno.amb.sekretariat@msz.gov.pl strona internetowa: http://wilno.msz.gov.pl/pl Wydział Promocji Handlu i Inwestycji Vasario 16-osios g. 14/2 LT-01107 Vilnius tel.: + 370 5 261 79 60 faks: + 370 5 261 06 86 e-mail: vilnius@trade.gov.pl strona internetowa: https://lithuania.trade.gov.pl/pl/ Notatkę przygotował: Departament Współpracy Międzynarodowej Ministerstwo Rozwoju Kwiecień 2016 r. 7