Nowelizacja Kodeksu Pracy w zakresie umów o pracę i wstępnych badań lekarskich St. spec. Lesław Kinal Państwowa Inspekcja Pracy Okręgowy Inspektorat Pracy w Opolu
Najważniejsze zmiany wynikające z nowelizacji to: 33-miesięczny limit zatrudnienia na umowę o pracę na czas określony (art.25(1)par. 1 K. p. W przypadku gdy zatrudnienie na umowę czasu określonego przekroczy 33 miesiące, to wówczas od dnia następnego po tym limicie pracownik będzie zatrudniony na umowie czasu nieokreślonego. limit 3 umów na czas określony dla pracownika u pracodawcy - dotychczas tj. do 21.02.2016r. limit ten wynosi 2 umowy,- nadal nie wlicza się do limitu umów umowy na okres próbny ; Dodatkowo należy zauważyć, że łączny okres zatrudnienia na podstawie umów o pracę na czas określony nie może przekroczyć 33 miesięcy.
Najważniejsze zmiany wynikające z nowelizacji to: 33-miesięczny limit dla umów na czas określony nie ma charakteru bezwzględnego tj. nie stosuje się m.in. przy zatrudnieniu na zastępstwo przy pracach dorywczych i sezonowych, jak również przy pracy kadencyjnej i w przypadku gdy pracodawca wskaże obiektywne przyczyny leżące po jego stronie uzasadniające zawarcie dłuższej umowy; obowiązek pracodawcy powiadomienia okręgowego inspektora pracy o zawarciu umowy o pracę na okres dłuższy niż 33 miesiące dla przypadku gdy taka umowa jest uzasadniona przez pracodawcę obiektywnymi przyczynami leżącymi po jego stronie(art.25(1)par.5 K.p.) - przyczyna odstępstwa winna być wpisana w umowie o pracę(art.29.1). Termin zawiadomienia jest określony na 5 dni roboczych od daty zawarcia umowy.
Najważniejsze zmiany wynikające z nowelizacji to: naruszenie obowiązku powiadomienia OIP w powyższej sprawie stanowi wykroczenie zagrożone karą grzywny od 1 tys. zł. do 30 tys.zł. ( art.281 pkt.1a ); w kodeksie pracy wykreśleniu podlega dotychczasowa umowa o pracę na wykonanie określonej pracy. Dotychczasowe umowy zawarte na czas wykonywania określonej pracy żyją nadal swoim życiem, aż do ich zakończenia( nadal obowiązuje, że nie można ich wypowiedzieć);
Najważniejsze zmiany wynikające z nowelizacji to: Zrównaniu podlegają okresy wypowiedzenia umowy zawartej na czas określony i na czas nieokreślony ( art. 36 par. 1 K. p.),- pracownik zatrudniony na czas określony, ze stażem 3 lat i więcej korzystać będzie z 3 miesięcznego okresu wypowiedzenia umowy. Obliczając długość okresu wypowiedzenia umowy na czas określony pracodawca nie musi brać pod uwagę zatrudnienia sprzed wejście w życie nowelizacji(art.16);
Najważniejsze zmiany wynikające z nowelizacji to: wykreślenie klauzuli art. 33 K. p. dot. możliwości rozwiązania umowy za okresem 2 tygodni dla umów czasu określonego zawartych na okres przekraczający 6 miesięcy, nowość polegająca na wprowadzeniu do przepisów Kodeksu pracy uprawnienia pracodawcy do jednostronnego zwolnienia pracownika z obowiązku świadczenia pracy w okresie biegnącego wypowiedzenia z zachowaniem wynagrodzenia za ten czas (nadal jednak będzie obowiązywać, że to uprawnienie dotyczy pracodawcy, co oznacza, że pracownik nie ma prawa domagania się takiego zwolnienia od pracy);
W zakresie przepisów przejściowych : do umów o pracę na czas określony, które zostały wypowiedziane przed wejściem w życie ustawy ( tj. przed 22 lutym 2016r. ) stosuje się przepisy dotychczasowe ( art. 14 ust. 1 ustawy); Dotychczasowe umowy o pracę zawarte na czas określony obejmujące okres krótszy niż 6 miesięcy, albo takie umowy które obejmują okres dłuższy niż 6 miesięcy, jednakże bez zapisu o możliwości ich wypowiedzenia za 2 tygodniowym okresem (art.33 K.p.), winne być stosowane wg dotychczasowych przepisów( art. 14 ust.2 ustawy); przy wypowiedzeniu umowy na czas określony dłuższej niż 6 miesięcy, w której wpisano klauzulę o możliwości jej rozwiązania za 14 dniowym okresem wypowiedzenia należy stosować art.36 par. 1 Kodeksu pracy po nowelizacji;
W zakresie przepisów przejściowych : wcześniejsze umowy trwające nadal po wejściu w życie znowelizowanego kodeksu pracy objęte są zasadami określonymi znowelizowanym art. 25(1)K. p.( art. 14 ust.4 ustawy) z tym, że do 33 miesięcznego okresu wlicza się tylko okres zatrudnienia po nowelizacji ( a więc to co przed 22 lutym 2016r. nie jest zaliczane do 33 miesięcy); Do postępowań dotyczących odwołania od wypowiedzenia umowy o pracę, rozwiązania umowy bez wypowiedzenia oraz wygaśnięcia umowy o pracę, jeśli zdarzenia te nastąpiły przed wejściem ustawy stosuje się przepisy dotychczasowe (art. 17 ust. nowel.)
Dodatkowe uwagi Zwraca uwagę treść art. 14 ust. 4 ustawy nowelizującej cyt.: trwająca w tym dniu umowa o pracę na czas określony jest uważana za pierwsza umowę w rozumieniu art. 25(1)ustawy zmienianej w art.1 w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą albo za drugą umowę w rozumieniu tego przepisu, jeżeli została zawarta jako druga umowa w rozumieniu art. 25(1)ustawy zmienianej w art. 1 w dotychczasowym brzmieniu. Redakcja tego artykułu- służącego do liczenia liczby zawartych umów czasu określonego- już na początku budzi wątpliwości i powoduje problemy praktyków jego poprawnego zastosowania. Podobnie ma się rzec z art. 14.ust. 6 i art. 14 ust. 5 ustawy nowelizującej.
Zakres zastosowania: Zmiany KP mają zastosowanie do tych stosunków pracy, które opierają się na jego podstawie, ale również do tych stosunków pracy, które co prawda opierają się o przepisy innych ustaw regulujących sprawy zatrudnienia (np. pragmatyk służbowych) jednak gdy wyraźnie odsyłają do norm kodeksu pracy w tej części. W literaturze wskazywane są przykłady odmienności dotyczące okresów wypowiedzenia umów czasu określonego np. na podstawie art. 17 ust 3 ustawy o pracownikach samorządowych nadal będzie dopuszczalne rozwiązanie umowy za 2 tygodniowym wypowiedzeniem asystentom i doradcą wójta, burmistrza, prezydenta, starosty i marszałka.
Zakres zastosowania: Ograniczenia wynikające z nowego brzmienia art. 25(1)K.p. nie mają zastosowania do umów o pracę z pracownikami w gabinecie politycznym rządu i doradców oraz osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe, co jest podyktowane charakterem pracy. W stosunku do pracowników służby cywilnej usunięto zapis o możliwości wcześniejszego rozwiązania umowy za 2 tygodniowym okresem dla umów zawieranych osobami podejmującymi po raz pierwszy w służbie cywilnej na czas określony 12 miesięcy. Podobnie dotyczy to pracowników samorządowych.
Zmiany w Kodeksie pracy dot. uprawnień rodzicielskich dla zatrudnionych. ( Dz. U. 2015.1268) Urlopy rodzicielskie: likwidacja dodatkowego urlopu macierzyńskiego (dotychczas w wymiarze do 6 lub 8 tygodni),poprzez wliczenie tego urlopu do nowego wymiaru urlopu rodzicielskiego; wydłużenie terminu złożenia wniosku o urlop rodzicielski z terminu nie krótszego niż 14 dni na termin nie krótszy niż 21 dni;
Zmiany w Kodeksie pracy dot. uprawnień rodzicielskich dla zatrudnionych. ( Dz. U. 2015.1268) możliwość dzielenia się przez pracownicę urlopem rodzicielskim nie tylko z pracownikiem ojcem wychowującym dziecko, ale także z ubezpieczonym ojcem dziecka( np. prowadzącym własną działalność); nowa regulacja prawna umożliwiająca pracodawcy na wyrażenie zgody na wniosek pracownika, na zakończenie urlopu rodzicielskiego w każdym czasie;
Zmiany w Kodeksie pracy dot. uprawnień rodzicielskich dla zatrudnionych. ( Dz. U. 2015.1268) nowe, wydłużone okresy urlopu, odpowiednio : 32 tygodnie w przypadku urodzenia 1 dziecka (dotychczas 26 tygodnie), 34 tygodnie w przypadku urodzenia więcej niż 1 dziecka przy jednym porodzie), 29 tygodni, gdy urlop macierzyński jest skrócony do 9 tygodni ze względu na wiek dziecka (w przypadku przyjęcia dziecka na wychowanie);
Zmiany w Kodeksie pracy dot. uprawnień rodzicielskich dla zatrudnionych. ( Dz. U. 2015.1268) możliwość korzystania z urlopu rodzicielskiego jednocześnie przez obojga rodziców, z zastrzeżeniem, że łączny wymiar urlopu nie będzie mógł przekroczyć maksymalnego jego wymiaru; w okresie pobierania przez jednego z rodziców zasiłku macierzyńskiego drugi rodzic będzie mógł rozpocząć korzystanie z urlopu rodzicielskiego.w takim przypadku okresy te po zsumowaniu nie będą mogły przekraczać ogólnego łącznego wymiaru urlopu rodzicielskiego;
Zmiany w Kodeksie pracy dot. uprawnień rodzicielskich dla zatrudnionych. ( Dz. U. 2015.1268) możliwość korzystania przez rodziców z urlopu rodzicielskiego aż do czasu, gdy dziecko ukończy 6 lat życia. Urlop ten będzie mógł udzielany jednorazowo lub w częściach; możliwość korzystania z urlopu rodzicielskiego w czterech ratach przypadających bezpośrednio po sobie( dotychczas w trzech ratach )bądź jego wykorzystanie bezpośrednio po wykorzystaniu zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający części urlopu rodzicielskiego, w wymiarze wielokrotności tygodnia.
Zmiany w Kodeksie pracy dot. uprawnień rodzicielskich dla zatrudnionych. ( Dz. U. 2015.1268) W sytuacji gdy rodzic zamierza wykorzystać urlop rodzicielski w terminie nieprzypadającym bezpośrednio po uprzedniej części tego urlopu albo nieprzypadającym bezpośrednio po wykorzystaniu zasiłku macierzyńskiego udzielenie tego urlopu będzie możliwe w wymiarze nieprzekraczającym 16 tygodni. Liczba wykorzystanych w tym trybie części urlopu pomniejsza liczbę części urlopu wychowawczego.
Zmiany w Kodeksie pracy dot. uprawnień rodzicielskich dla zatrudnionych. ( Dz. U. 2015.1268) Żadna z części udzielanego urlopu rodzicielskiego nie będzie mogła być krótsza niż 8 tygodni( z 3 wyjątkami: 1. w odniesieniu do pierwszej części urlopu rodzicielskiego, która w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie nie będzie mogła być krótsza niż 6 tygodni, 2. gdy pozostała do wykorzystania część tego urlopu jest krótsza niż 8 tygodni,
Zmiany w Kodeksie pracy dot. uprawnień rodzicielskich dla zatrudnionych. ( Dz. U. 2015.1268) 3. w przypadku przyjęcia przez pracownika na wychowanie dziecka w wieku do 7 roku życia, jeżeli część tego urlopu nie będzie mogła być krótsza niż 3 tygodnie.
Zmiany w Kodeksie pracy dot. uprawnień rodzicielskich dla zatrudnionych. ( Dz. U. 2015.1268) Liczbę części urlopu ustala się na podstawie liczby złożonych wniosków o udzielenie urlopu. Jeśli ubezpieczeni matka lub ojciec dziecka składali wcześniej wnioski o zasiłek macierzyński odpowiadający okresowi urlopu rodzicielskiego lub jego części, także podlegają one uwzględnieniu.
Zmiany w Kodeksie pracy dot. uprawnień rodzicielskich dla zatrudnionych. ( Dz. U. 2015.1268) Umożliwienie pracownikom łącznego korzystania z urlopu rodzicielskiego z wykonywaniem pracy u pracodawcy udzielającego tego urlopu, co powoduje że urlop ten podlega wydłużeniu proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy( wymiar ten nie może być wyższy niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy.) Urlop w takiej sytuacji udzielany jest na pozostałą część wymiaru czasu pracy.
Zmiany w Kodeksie pracy dot. uprawnień rodzicielskich dla zatrudnionych. ( Dz. U. 2015.1268) Podjęcie pracy następuje na wniosek pracownika, który powinien być złożony na minimum 21 dni przed rozpoczęciem pracy. Pracodawca co do zasady jest zobowiązany wnioskiem zatrudnionego. Jest uzasadniona odmowa realizacji takiego wniosku gdy nie jest to możliwe ze względu na organizację pracy lub rodzaj wykonywanej pracy przez pracownika.w takim przypadku pracodawca jest zobowiązany poinformować na piśmie pracownika o motywach swojej decyzji;
Zmiany w Kodeksie pracy dot. uprawnień rodzicielskich dla zatrudnionych. ( Dz. U. 2015.1268) Skutkiem łączenia urlopu rodzicielskiego z pracą w niepełnym wymiarze jest odpowiednie wydłużenie urlopu ograniczone do: 64 tygodni przy urodzeniu jednego dziecka, 68 tygodni przy urodzeniu więcej niż jednego dziecka przy jednym porodzie. Nowelizacja określa zasady, na jakich urlop rodzicielski, w czasie którego pracownik pracuje, ulega przedłużeniu.
Zmiany w urlopach macierzyńskich. Rezygnacja z urlopu macierzyńskiego (przez matkę pracownicę i powrót do pracy po wykorzystaniu 14 tygodni urlopu) może nastąpić, gdy: pozostałą część urlopu wykorzysta pracownik ojciec wychowujący dziecko, lub przez okres odpowiadający okresowi, który pozostał do końca urlopu macierzyńskiego, osobistą opiekę nad dzieckiem będzie sprawował ubezpieczony ojciec dziecka, który w celu sprawowania opieki przerwał działalność zarobkową.
Zmiany w urlopach macierzyńskich. Pracownice legitymujące się orzeczeniem o niezdolności do samodzielnej egzystencji umożliwiono po wykorzystaniu co najmniej 8 tygodni urlopu macierzyńskiego rezygnację z pozostałej części tego urlopu. Warunkiem tej rezygnacji jest wykorzystanie pozostałej części urlopu przez pracownika ojca wychowującego dziecko lub innego członka najbliższej rodziny. Rezygnacja ta będzie również dopuszczalna gdy osobistą opiekę nad dzieckiem sprawował będzie ubezpieczony ojciec albo inny członek najbliższej rodziny, który w celu sprawowania opieki przerwał działalność zarobkową.
Zmiany w urlopach macierzyńskich. Rezygnacja przez pracownicę z korzystania z pozostałej części urlopu ( po upływie 8 tygodni) winna nastąpić w formie pisemnej w terminie do 7 dni przed przystąpieniem do pracy. W tej sytuacji zgłoszenie chęci korzystania z urlopu przez pracowników ojców lub innych członków najbliższej rodziny winno nastąpić w terminie nieprzekraczalnym 14 dni przed rozpoczęciem korzystania z części urlopu.
Zmiany w urlopach macierzyńskich. Udogodnienie dla pracownic matek, które urodziły dziecko i z powodu stanu zdrowia muszą przebywać w szpitalu dotyczy sytuacji gdy po wykorzystaniu co najmniej 8 tygodni urlopu macierzyńskiego będą mogły przerwać urlop macierzyński na okres pobytu w szpitalu. Podobne zasady będą obowiązywać wówczas, gdy matka pracownica porzuci dziecko w czasie urlopu macierzyńskiego lub pobierania zasiłku macierzyńskiego ( z drobnymi ograniczeniami).
Zmiany w urlopach macierzyńskich. Korekcie uległy również przepisy dot. urlopu macierzyńskiego po zgonie matki. Prawo do urlopu będzie przysługiwać wówczas ojcu pracownikowi także gdy matka pobierała jedynie zasiłek macierzyński(np. nie była wówczas pracownicą.) W takiej sytuacji z urlopu macierzyńskiego będzie mógł skorzystać również pracownik będący innym członkiem rodziny.
Zmiany w urlopach macierzyńskich. W powyższych przypadkach pracownik ojciec dziecka lub inny członek najbliższej rodziny musi złożyć pisemny wniosek wraz z dokumentami poświadczającymi uprawnienia do urlopu. Prawo do urlopu macierzyńskiego będzie przysługiwało ojcu wychowującemu dziecko także po podjęciu zatrudnienia przez wcześniej nieubezpieczoną matkę (co dotychczas nie było możliwe).
Urlopy ojcowskie. Wydłużenie okresu w jakim ojciec może skorzystać z 2- tygodniowego urlopu tj. okresu do 24 miesiąca życia dziecka( dotychczas do 12 miesięcy). Możliwość podzielenia urlopu na części, z których żadna nie powinna być krótsza niż tydzień.
Urlopy wychowawcze. Nowelizacja wydłuża termin wykorzystania urlopu do końca roku kalendarzowego, w którym dziecko kończy 6 lat życia (dotychczas do dnia w którym kończy 5 lat). Termin składania wniosku udzielenie urlopu zostaje wydłużony do 21 dni przed jego udzieleniem (dotychczas 14 dni). Możliwość wycofania wniosku, po złożeniu pisemnego oświadczenia nie później jednak niż 7 dni przed rozpoczęciem tego urlopu. Zachowano, ze urlop może być dzielony w 5 częściach.
Zwolnienie od pracy na opiekę nad dzieckiem zdrowym w wieku do lat 14. Zwolnienie będzie możliwe do wykorzystania również zmiennie w wymiarze 16 godzin w roku (w miejsce dotychczasowych 2 dni). Pracownik zatrudniony w niepełnym wymiarze godzin czasu pracy będzie korzystał ze zwolnienia ustalonego proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy. Wówczas niepełną godzinę zwolnienia od pracy należy zaokrąglić górę do pełnej godziny.