PROJEKTODAWCA Nazwa projektodawcy: Gmina Czerwonak/Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Czerwonaku Status prawny: Gminna samorządowa jednostka organizacyjna NIP: 7771406548 REGON 632003035 Ulica: Plac Zielony Nr domu: 1 Adres siedziby: Miejscowość: Czerwonak Kod pocztowy: 62-004 Telefon: 618121488 Fax: 618121489 Osoba/y uprawniona do podejmowania decyzji wiążących w imieniu Małgorzata Brzezińska-Budych projektodawcy: Osoba do kontaktów roboczych: Karolina Fortuniak, Bernadeta Szulczewska Numer telefonu: 669 977 876, 669-977-698 Adres poczty elektronicznej: fortuniak@gopsczerwonak.pl; szulczewska@gopsczerwonak.pl; Numer faksu: 618121489 Adres: Plac Zielony 1 Partnerzy: CHARAKTERYSTYKA PROJEKTU Cel projektu: 1. Uzasadnij potrzebę realizacji projektu (wskaż problem/y który/e chcesz rozwiązać) 2. Wskaż cel ogólny oraz cele szczegółowe projektu. 3. Strategia gminna. Od najdawniejszych czasów rodzina stanowiła podstawowe funkcje opiekuńczo-wychowawcze wobec dziecka. Rodzina stanowi w życiu dziecka pierwsze i naturalne środowisko wychowawcze. Jest podstawową formą opieki nad dzieckiem od jego urodzenia aż do uzyskania przez nie samodzielności. To właśnie tu dziecko zdobywa swoje pierwsze doświadczenia społeczne, uczy się określonych zachowań, norm postępowania, poznaje różnorodne formy, wzorce i nakazy. Rozwija swoją indywidualność, osobowość i psychikę. Rodzice są pierwszymi opiekunami i wychowawcami. To oni ponoszą odpowiedzialność za zaspakajanie potrzeb dziecka, dotyczy to przede wszystkim potrzeb emocjonalnych i materialnych. W rodzinie dziecko uczy się odnoszenia do innych osób, panowania nad swoimi reakcjami, wyrażania uczuć. Dzięki rodzinie przyswaja sobie prawidłowe nawyki i normy postępowania. W rodzinie dokonuje się ciągły przepływ uczuć, co tworzy tzw. atmosferę rodzinną. Ta atmosfera ma ogromny wpływ na rozwój osobowości dziecka. Rodzina powinna w pełni zaspakajać potrzeby jej członków zarówno fizyczne, jak i psychiczne, w szczególności zaś potrzebę miłości, przynależności i bezpieczeństwa. Rodzina jako grupa wychowawcza oddziaływuje na dzieci przez sam fakt bycia jej członkiem. Proces wychowawczy dokonuje się w toku codziennych zmagań, podczas pracy, zabawy, odpoczynku, rekreacji oraz podczas udziału w życiu społecznym i kulturalnym. Dziecko przejmuje od rodziców ich styl bycia, opinie i poglądy. Rodzina przygotowuje swoje dziecko do pełnienia ról społecznych w dorosłym życiu. Rodzina jako podstawowa grupa społeczna wypełnia szereg funkcji, zaspakajając w ten sposób potrzeby psychiczne, emocjonalne i społeczne swoich członków. Nie wszystkie jednak rodziny spełniają swe funkcje w jednakowym stopniu. W skutek czego w rodzinach tych pojawiają się takie problemy jak: zaburzone zachowanie dzieci, problemy z nauką szkolną, brak umiejętności wychowawczych u rodziców, zagrożenie marginalizacją dzieci z tych rodzin, osamotnienie dzieci, zaburzone relacje wewnątrzrodzinne, niezaspokajanie podstawowych potrzeb dzieci, zaniedbywanie ich prawidłowego rozwoju, brak właściwej stymulacji poprzez zabawę i organizowanie dziecku czasu wolnego, zaniedbania elementarne niewłaściwy ubiór dziecka, zaniedbanie otoczenia dziecka, zaniedbania szkolne. Wiążemy nadzieję z tym, że dzięki udziałowi w projekcie rodziny te wyposaży się w dodatkowe umiejętności i kompetencje wychowawcze. 1
Cel główny: Zwiększenie umiejętności rodzicielskich, pomoc dla rodzin z małoletnimi dziećmi w sytuacjach kryzysowych, wynikających z bezradności w sprawach opiekuńczo-wychowawczych oraz prowadzenia gospodarstwa domowego. Cele szczegółowe: 1) zwiększenie wiedzy z zakresu prawidłowego wychowania i opieki nad dziećmi, w tym: organizowanie czasu wolnego dzieciom, budowanie prawidłowych więzi między członkami rodziny, rozwijanie umiejętności wychowawczych, aktywne uczestnictwo w życiu szkolnym dziecka), 2) zwiększenie wiedzy z zakresu dbania o zdrowie: higiena, prawidłowe odżywianie, rekreacja, leczenie), 3) zwiększenie umiejętności gospodarowania budżetem domowym (oszczędnego gospodarowania, planowania wydatków), 4) zwiększenie umiejętności wykonywania prac na rzecz domu oraz ich podziału na członków rodziny (sprzątanie, pranie, prasowanie, gotowanie, robienie zakupów), 5) nabycie i zwiększenie umiejętności z zakresu pozyskiwania usług na rzecz domu i rodziny- np. załatwianie spraw w urzędach, szukanie pracy, 6) zwiększenie świadomości potrzeby kształcenia, dbania o edukację i rozwój dzieci, Zakres działań zawartych w projekcie Jestem dobry rodzicem jest zgodny z Gminną Strategią Rozwiązywania Problemów Społecznych na lata 2015-2020: Cel strategiczny 3 Sprawny system zapobiegania kryzysom rodziny oraz kompleksowe wsparcie rodziny. Ponadto jest zgodny z Gminnym Programem Wspierania Rodzin w Gminie czerwona Nasza Rodzina na lata 2013-2018, jedną z grup objętych działaniami systemowymi stanowią rodziny dysfunkcyjne, gdzie występują problemy z nadużywaniem alkoholu, bezradności w sprawach opiekuńczo-wychowawczych, szeroko rozumiana przemoc. Grupy docelowe (nie dotyczy projektów informacyjnych i badawczych) 1. Scharakteryzuj osoby i/lub instytucje które zostaną objęte wsparciem Klienci rodziny z problemem opiekuńczo-wychowawczym: CZERWONE: rodziny charakteryzujące się szczególną bezradnością w problemach opiekuńczowychowawczych, w nasileniu zagrażającym bezpośrednio zdrowiu i życiu małoletnich dzieci, w tym niezaspokajanie podstawowych potrzeb dzieci, zaniedbywanie ich prawidłowego rozwoju ( niewłaściwa higiena, nieregularne wizyty lekarskie, zaniedbania kalendarza szczepień, brak opieki lekarzy specjalistów, niewłaściwe odżywianie), brak właściwej stymulacji poprzez zabawę i organizowanie dziecku czasu wolnego, zaniedbania elementarne niewłaściwy ubiór dziecka, zaniedbanie otoczenia dziecka ( brud w mieszkaniu, brudna pościel, brudne ubrania ), zaniedbania szkolne ( brak współpracy rodziców ze szkołą, nie diagnozowanie problemów szkolnych dziecka, nie wykorzystywanie możliwości prowadzących do kompensacji braków szkolnych). Ponadto w rodzinach występują zaburzone relacje wewnątrzrodzinne, niedojrzałość społeczna do pełnienia roli rodzica i sprawowania opieki nad dzieckiem. Większość stanowią rodziny wielodzietne, nie posiadające umiejętności właściwego planowania rodziny, a także samotne matki. POMARAŃCZOWE: rodziny charakteryzują się problemami takimi jak powyższe, jednak w stopniu nie zagrażającym bezpośrednio zdrowiu i życiu dzieci dodatkowo występuje bierność zawodowa, niepełnosprawność i wyuczona bezradność ŻÓŁTE: to grupa rodzin, które charakteryzuje występowanie problemów w sprawach opiekuńczowychowawczych i prowadzeniu gospodarstwa domowego, jednak stopień ich nasilenia nie zagraża bezpośrednio zdrowiu i życiu małoletnich dzieci. Główne problemy to: niezaradność, bezrobocie/bierność zawodowa, niskie dochody, ubóstwo, brak wzorców właściwego wypełniania ról rodzicielskich, brak umiejętności prowadzenia gospodarstwa domowego: dbania o czystość w mieszkaniu, gospodarowania budżetem domowym. Ponadto występują problemy szkolne dzieci, rodzice nie dostrzegają potrzeb wyższego rzędu. 2
STATUS Status uczestnika CZERWONE: 56 osób, w tym: 21 dorosłych, 12 kobiet, 9 mężczyzn, 35 dzieci, wielodzietność-6 rodzin, rodziny pełne-8, samotne rodzicielstwo -4 rodziny, niepełnosprawność-3 rodziny; Liczba osób POMARAŃCZOWE: 116 osób, w tym: 45 dorosłych: 25 kobiet, 20 mężczyzn, 71 dzieci, wielodzietność-10 rodzin, rodziny pełne-16, samotne rodzicielstwo-11 rodziny, niepełnosprawność-4 rodziny; ŻÓŁTE : 137 osób, w tym: 64 dorosłych w tym: 37 kobiet, 27 mężczyzn, 73 dzieci, wielodzietność- 4 rodziny, rodziny pełne-26, samotne rodzicielstwo- 10 rodzin, niepełnosprawność-2 rodziny; Liczba środowisk 75 Liczba osób 309 Kobiety 74 Mężczyźni 56 Dzieci 179 w tym w wieku 0-3 41 w wieku 4-18 138 18 i więcej 0 Rodziny pełne 50 Samotne rodzicielstwo 25 Rodziny wielodzietne 20 Bezradność wychowawcza 58 Bezradność wychowawcza, trudności w prowadzeniu gospodarstwa domowego 17 Osoby bezrobotne 4 Osoby nieaktywne zawodowo 43 Osoby niepełnosprawne 9 Działania 1. Opisz działania podejmowane w projekcie, zgodnie z chronologią zadań wskazaną w budżecie i harmonogramie I DZIAŁANIA W OBSZARZE PRAWIDŁOWEGO WYCHOWANIA I OPIEKI NAD DZIEĆMI 1a) Rozmowy edukacyjne na tematy związane z wychowywaniem dzieci, sprawowaniem nad nimi prawidłowej opieki, sposobów organizowania czasu wolnego dla wszystkich członków rodziny. Rozmowy edukacyjne na temat relacji wewnątrzrodzinnych, właściwe wypełnianie ról w rodzinie. Mobilizowanie rodziców do aktywnego uczestnictwa w życiu szkolnym dziecka. Rozmowy edukacyjne prowadzone będą przez pracowników socjalnych w trakcie wizyt w środowisku. Tematyka rozmów ujęta jest w konspektach. 1b) Udział w spotkaniach z psychologiem 1c) Udział w spotkaniach z psychologiem, wsparcie psychologa w pokonywaniu problemów opiekuńczowychowawczych 1d) Udział dzieci w zajęciach organizowanych w Miejscach Opieki nad Dziećmi na terenie gminy Czerwonak. 1e) Udział dzieci w wakacyjnych półkoloniach organizowanych w Miejscach Opieki nad Dziećmi na terenie gminy Czerwonak. 1f) Wyjazd wakacyjny dzieci na kolonie organizowane przez PCPR. II DZIAŁANIA W OBSZARZE DBANIA O ZDROWIE 2a) Rozmowy edukacyjne w zakresie dbania o zdrowie, higienę, pielęgnację, prawidłowe odżywianie, profilaktykę zdrowotną. W razie potrzeby rozmowa na temat leczenia i rehabilitacji. Tematyka rozmów ujęta jest w konspektach. Udział w kursie prozdrowotnym prowadzonym przez pielęgniarkę środowiskową. 2b) Monitoring sytuacji zdrowotnej środowisk z małoletnimi dziećmi, w szczególności kontrolowanie kalendarza szczepień, bilansu zdrowia dziecka, wypełnianie arkusza obserwacji rozwoju dziecka. 2c) Współpraca z lekarzami rodzinnymi, pielęgniarkami środowiskowymi, lekarzami specjalistami. 3
III DZIAŁANIA W OBSZARZE GOSPODAROWANIA BUDŻETEM DOMOWYM 3a) Rozmowy edukacyjne na temat planowania budżetu domowego, oszczędnego gospodarowania, kontrolowania wydatków, wygospodarowania środków na spędzanie czasu wolnego z dziećmi IV DZIAŁANIA W OBSZARZE WYKONYWANIA PRAC DOMOWYCH 4a) Pogadanki edukacyjne na temat sprzątania, prania, prasowania, zmywania, gotowania. 4b) Nabycie umiejętności racjonalnego robienia zakupów. V DZIAŁANIA NA RZECZ DOMU I RODZINY 5a) Pomoc w załatwianiu takich spraw jak: wypełnianie druków, redagowanie dokumentów i opinii. 5b) Monitoring podejmowanych działań mających na celu poprawę sytuacji życiowej: składanie wniosków o dodatek mieszkaniowy, zasiłek rodzinny, stypendia szkolne, występowania o alimenty. 5c) Załatwianie wspólne z klientem spraw urzędowych-pomoc dla osób niezaradnych życiowo, załatwianie spraw urzędowych w asyście pracownika socjalnego. 5d) Skierowanie do Urzędu Pracy, Klubu Pracy, prac społecznie-użytecznych, skierowanie na kursy zawodowe, Spółdzielnia Socjalna Dąb, Stowarzyszenie Eco- Salus, CIS. 5e) Szeroko rozumiana aktywizacja zawodowa. Motywowanie do poszukiwania pracy, pomoc w pisaniu CV, listów motywacyjnych. W/wym działaniami zostaną objęte rodziny w zależności od potrzeb. VI DZIAŁANIA NA RZECZ ROZWOJU I EDUKACJI DZIECKA 6a) Współpraca rodziców z Poradnią Psychologiczno-Pedagogiczną w Czerwonaku, uzyskanie opinii psychologiczno-pedagogicznej dzieci. Konsultacje pracowników socjalnych z PPP. 6b) Współpraca rodziców ze szkołą i przedszkolem, udział w zebraniach rodziców, kontakt z pedagogiem/psychologiem szkolnym, wychowawcą klasy. Konsultacje pracownika socjalnego ze szkołami na terenie gminy Czerwonak. 6c) Udział w spotkaniach Zespołów Interdyscyplinarnych (skład Zespołu: psycholog, pedagog PPP, pracownik socjalny, pedagog/psycholog szkolny, policjant, pielęgniarka środowiskowa, wychowawca świetlicy socjoterapeutycznej) oraz Małych Zespołach na rzecz wsparcia dziecka i Rodziny 6d) Współpraca pracowników socjalnych z zawodowymi i społecznymi kuratorami sądowymi. Działania obejmą: środowiska, które objęte są dozorem kuratora, spotkania z kuratorami, występowanie z wnioskami o udostępnienie danych osobowych. 6e) Kierowanie do Sądu Rodzinnego i Nieletnich spraw rodzin, w których zagrożona jest prawidłowa egzystencja dzieci. Pracownik socjalny występować będzie z pismami do Sądu w sytuacjach kryzysowych. 6f) Współpraca z wychowawcami Miejsc Opieki nad Dziećmi z terenu gminy Czerwonak. Rozmowy z wychowawcami Miejsc Opieki nad Dziećmi podczas spotkań zespołów interdyscyplinarnych, a także podczas indywidualnych spotkań w Miejscach Opieki nad Dziećmi. 6g) Współpraca z Policją Czerwonak, w szczególności z Dzielnicowymi oraz funkcjonariuszem ds. nieletnich. Pracownik socjalny współpracować będzie z funkcjonariuszami w razie potrzeb. 6h) Organizowanie i współpraca z wolontariatem na terenie gminy. Monitoring środowisk, w których pracuje wolontariusz, a także organizowanie wolontariatu w nowych środowiskach. 6i) Współpraca pracowników socjalnych z następującymi instytucjami: Urząd Gminy, ZUS, Spółdzielnie Mieszkaniowe, Urząd Stanu Cywilnego, Szpitale, Zakłady Pracy, Spółdzielnia Socjalna, Powiatowy Urząd Pracy, Wojewódzki Urząd Pracy, Poradnie Zdrowia Psychicznego, Przedszkola, Szkoły (w tym szkoły specjalne), Sąd Rodzinny, Policja, Kuratorzy, Centrum Profilaktyki i Rehabilitacji, Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, Komisja Mieszkaniowa, SAPO, Straż Gminna, GOK Sokół, Parafie, Harcerze, Miejsca Opieki nad Dziećmi VII DIAGNOZOWANIE ŚRODOWISK, TWORZENIE PLANÓW PRACY SOCJALNEJ Z RODZINĄ 7a) Przeprowadzanie wywiadów wstępnych, wywiadów pogłębionych z rodziną 7b) Opracowywanie i tworzenie planów pracy socjalnej z rodziną 7c) Spotkania z sołtysami, proboszczami w celu diagnozowania środowiska Narzędziami pracy pracowników socjalnych będą kontrakty socjalne, plany pracy socjalnej, narzędzia służące diagnozowaniu środowisk (wywiad wstępny, wywiad pogłębiony, wywiad z osobą pozostającą bez pracy. 4
Rezultaty i Produkty 1. Opisz twarde i miękkie rezultaty oraz produkty projektu w odniesieniu do planowanych działań 2. Opisz w jaki sposób rezultaty i produkty będą monitorowane, badane 3. Opisz w jaki sposób rezultaty i produkty przyczynią się do realizacji celu Realizacja projektu przyczyni się do osiągnięcia następujących rezultatów: 1. Rezultaty twarde: - zawarcie kontraktów socjalnych - napisanie indywidualnych planów pracy - notatki służbowe ze spotkań - przeprowadzenie indywidualnych rozmów edukacyjnych na tematy związane z wychowywaniem dzieci, sprawowaniem nad nimi prawidłowej opieki, sposobów organizowania czasu wolnego dla wszystkich członków rodziny - udział w spotkaniach z psychologiem GOPS - udział dzieci w zajęciach organizowanych w Miejscach Opieki nad Dziećmi na terenie gminy Czerwonak - przeprowadzenie indywidualnych rozmów w środowiskach na temat dbania o zdrowie, higienę, pielęgnację - monitoring sytuacji zdrowotnej środowisk z małoletnimi dziećmi, wypełnianie arkusza obserwacji rozwoju dziecka, kontrolowanie kalendarza szczepień - przeprowadzenie rozmów edukacyjnych na temat budżetu domowego - uczestnictwo w pogadankach edukacyjnych na temat sprzątania, prania, gotowania osób Potwierdzeniem osiągnięcia rezultatów twardych będą notatki służbowe pracowników socjalnych oraz psychologów, a także zaświadczenia i dyplomy uzyskane przez beneficjentów. 2. Rezultaty miękkie: Zwiększenie poczucia wiary we własne siły i możliwości, przezwyciężenie indywidualnych barier uczestników projektu w powrocie na rynek pracy, nabycie umiejętności społecznych: zwiększenie świadomości swoich i dzieci problemów opiekuńczo-wychowawczych, poprawa relacji rodzic-dziecko, zwiększenie stopnia integracji wewnątrzrodzinnych, zwiększenie umiejętności dbania o zdrowie, higienę, pielęgnację, prawidłowe odżywianie, profilaktykę zdrowotną, sprzątania, prania, gotowania, sposobów wspólnego spędzania czasu wolnego, gospodarowania budżetem domowym, planowania wydatków. Rezultaty monitorowane będą poprzez wizyty pracowników socjalnych w środowisku, a także ankietę ewaluacyjną. Wartością dodaną projektu będzie zdobycie przez pracowników socjalnych większego doświadczenia w pracy z rodzinami, w których występują problemy opiekuńczo-wychowawcze oraz brak umiejętności prowadzenia gospodarstwa domowego, bezrobocie, zwiększy się ilość zawartych kontraktów socjalnych. Podopieczni GOPS zostaną objęci szerszym katalogiem form pomocy. Partnerzy projektu: Partnerzy w realizacji zadania (ze szczególnym uwzględnieniem organów administracji publicznej): a) Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Czerwonaku b) Poradnia Psychologiczno Pedagogiczna w Czerwonaku c) Wolontariusze mający podpisane porozumienie z Dyrektorem GOPS d)niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej, Pielęgniarski Ośrodek Medycyny Środowiskowo-Rodzinnej Pomoc e) Zespół Interdyscyplinarny z terenu gminy Czerwonak-w jego skład wchodzą: pedagodzy i psycholodzy szkolni, opiekunowie świetlic socjoterapeutycznych, policja, pracownicy socjalni, pracownicy PPP, pielęgniarki środowiskowe) f) Miejsca Opieki nad Dziećmi g) Małe Zespoły na rzecz Wsparcia Dziecka i Rodziny h) Szkoły Podstawowe i Gimnazja z terenu gminy Czerwonak i) Sekcja Profilaktyki Terapii i Rehabilitacji j) Przedszkola k) Szkoły spoza terenu gminy Czerwonak l) Policja, Sądy, Kuratorzy ł) Sołtysi, m) Kościoły 5
HARMONOGRAM REALIZACJI PROJEKTU Rok 2016 Kwartał 1 2 3 4 Miesiąc 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Zadanie 1 działania w obszarze prawidłowego wychowania i opieki nad dziećmi Etap 1 rozmowy edukacyjne na tematy związane z wychowywaniem dzieci, sprawowaniem nad nimi prawidłowej opieki Etap 2 rozmowy edukacyjne na tematy związane z sposobami organizowania czasu wolnego dla wszystkich członków rodziny Etap 3 rozmowy edukacyjne na temat relacji wewnątrzrodzinnych, właściwego wypełniania ról w rodzinie Etap 4 spotkania z psychologiem GOPS, Etap 5 udział dzieci w zajęciach Miejsc Opieki na Dzieckiem Etap 6 półkolonie w Miejscach Opieki nad Dziećmi Etap 7 kolonie z PCPR Zadanie 2 działania w obszarze dbania o zdrowie Etap 1 rozmowy edukacyjne w zakresie dbania o zdrowie, higienę, pielęgnację Etap 2 rozmowy edukacyjne w zakresie profilaktyki zdrowotnej, leczenia i rehabilitacji Etap 3 wypełnianie arkusza obserwacji dziecka Etap 4 kontrola książeczek zdrowia dziecka i kalendarza szczepień Etap 5 kontakt z lekarzami, pielęgniarkami środowiskowymi Zadanie 3 działania w obszarze gospodarowania budżetem domowym Etap 1 rozmowy edukacyjne na temat planowania budżetu domowego, oszczędnego gospodarowania, kontrolowania wydatków, wygospodarowanie środków na spędzanie czasu wolnego z dziećmi Zadanie 4 działania w obszarze wykonywania prac domowych Etap 1 trening czystości Etap 2 trening robienia zakupów Zadanie 5 działania na rzecz domu i rodziny Etap 1 pomoc w załatwieniu spraw urzędowych Etap 2 monitoring podejmowanych przez rodzinę działań mających na celu poprawę sytuacji życiowej Etap 3 załatwianie wspólnie z klientem spraw urzędowych Etap 4 skierowanie do PUP, Klubu Pracy, CIS, Spółdzielni socjalnej, Stowarzyszenia Eco-Salus Etap 5 skierowanie na prace społecznie-użyteczne Etap 6 skierowanie na kursy zawodowe Etap 7 aktywizacja zawodowa Zadanie 6 działania na rzecz rozwoju i edukacji dziecka Etap 1 współpraca rodziców i pracowników socjalnych z PPP Etap 2 współpraca rodziców ze szkołą i przedszkolem Etap 3 udział w spotkaniach Zespołów Interdyscyplinarnych, Małych Zespołach na rzecz Wsparcia Dziecka i 6
Rodziny Etap 4 współpraca pracowników socjalnych z kuratorami Etap 5 - kierowanie pism do Sądu Rodzinnego i Nieletnich Etap 6 współpraca rodziców i pracowników socjalnych z wychowawcami świetlic socjoterapeutycznych Etap 7 współpraca z Policją Czerwonak Etap 8 współpraca i organizowanie wolontariatu Etap 9 współpraca pracowników socjalnych z poszczególnymi instytucjami działającymi na rzecz klienta Zadanie 7 Diagnozowanie środowisk, Tworzenie planów pracy socjalnej z rodziną Etap 1 przeprowadzanie wywiadów wstępnych, pogłębionych z rodziną Etap 2 Opracowanie i tworzenie planów pracy socjalnej Etap 3 Spotkania z sołtysami, proboszczami ( ) w ramach diagnozowania środowiska Zadanie 8 zarządzanie projektem Etap 1 nadzór nad projektem Etap 2 ewaluacja projektu Etap 3 udział w zebraniach zespołu realizującego projekt 7