Terminarz: 3g 3 stycznia 3b 4stycznia 3e 11 stycznia 3a, 3c, 3f 12 stycznia Kartkówka powtórzeniowa nr 1 Zagadnienia: 1. Współrzędne geograficzne 2. Skala 3. Prezentacja zjawisk na mapach Ad. 1. WSPÓŁRZĘDNE GEOGRAFICZNE Może być wschodnia (E) lub zachodnia (W) Ma wartość od 0 o do 180 o Wyznaczają ją południki Długość geograficzna Południki mają przebieg północ - południe, jest ich nieskończenie wiele Południki na globusie przyjmują kształt półokręgów, wszystkie mają tę samą długość Może być północna (N) lub południowa (S) Ma wartość od 0 o do 90 o Wyznaczają ją równoleżniki najdłuższy równoleżnik to równik Szerokość geograficzna równoleżniki mają przebieg wschód zachód, jest ich nieskończenie wiele równoleżniki na globusie przyjmują kształt okręgów im równoleżnik jest dłuższy (najdłuższy to równik) tym z większą prędkością obraca się w trakcie ruchu obrotowego Ziemi E W E Odczytywanie współrzędnych: S W N S N E 1. Sprawdź co ile stopni poprowadzono południki i równoleżniki. 2. Znajdź południk 0 o i równik (jeżeli nie są one zaznaczone, określ samodzielnie, gdzie powinny się znajdować na podstawie tego, w którą stronę rosną wartości długości i szerokości geograficznej. 3. Z boku narysuj różę wiatrów, oznacz kierunki N, S (szerokość geograficzna), E i W (długość geograficzna). 4 Narysuj strzałki z kierunkiem geograficznym przy południkach i równoleżnikach 5 Odczytaj wartości liczbowe, przyporządkuj im odpowiedni kierunek 6. Pamiętaj, że przy wartości 0 o nie ma kierunku geograficznego. 7 1 o = 60`
Ad. 2. SKALA Skala mapy jest to stosunek odległości na mapie do odległości rzeczywistej w terenie Rodzaje skal na mapach: Skala liczbowa 1:700000 skala mianowana1 cm - 1 km skala liniowa (podziałka) Określanie, która skala jest mniejsza, a która większa 1: 100 skala większa, mapa w takiej skali przedstawia mały obszar, jest bardzo szczegółowa 1: 200 000 skala mniejsza, mapa w takiej skali przedstawia większy obszar, ale jest mniej szczegółowa Przekształcanie skal a) Skala liczbowa 1: 25 000 Skala mianowana 1cm 25 000 cm 1 cm 250 m (skreślam 2 zera, bo 1m = 100cm) b) skala mianowana 1cm 500 km Skala liczbowa 1: 50 000 000 (dodaję 5 zer, bo 1km= 10 000 000 cm)
Zadania dotyczące skali W zadaniach występują 3 rodzaje danych: Długość/odległość w rzeczywistości (najczęściej w km, czasem w metrach) Długość/odległość na mapie (najczęściej w centymetrach Skala Jeżeli szukam Długości/odległości w rzeczywistości - wykonuję MNOŻENIE Długości odległości na mapie - wykonuję DZIELENIE Skali - wykonuję DZIELENIE Przykładowe zadania 1. Odległość pomiędzy punktem A i B na mapie w skali 1:250 000 wynosi 6 cm. Jaka odległość dzieli punkty w terenie? Dane: Odległość na mapie 6cm Skala 1: 250 000 Szukane: Odległość w rzeczywistości (WYKONUJĘ MNOŻENIE) 6 x 250 000 = 1 500 000 (cm) = 15000 (m) = 15 (km) Odp. Te punkty dzieli 15 km 2. Oblicz odległość między dwoma punktami na mapie w skali 1:300000, jeżeli w rzeczywistości wynosi ona 24 km Dane: Odległość w rzeczywistości 24 km Skala 1: 300 000 Szukane: Odległość na mapie (wykonuję DZIELENIE) 24km = 2400 m = 2400 000 cm 2 400 000 : 300 000 = 8 (cm) Odp. Odległość na mapie wynosi 8 cm
3. Oblicz skalę mapy, na której odległości rzeczywistej 35 km odpowiada odległość 7 cm. Dane: Odległość w rzeczywistości 35 km Odległość na mapie 7 cm Szukane: Skala (wykonuję DZIELENIE) 35 km = 3500m= 3 500 000 cm 3 500 000 : 7 = 500 000 Skala 1 : 500 000 Odp. Mapa jest w skali 1: 500 000 AD. 3. PREZENTACJA ZJAWISK NA MAPACH a) Metoda sygnaturowa przedstawia zjawiska zbyt małe, by pokazać je w skali mapy Np. pomniki przyrody, kościoły, zamki, muzea, stacje benzynowe, czasami surowce mineralne Charakterystyczna jest obecność sygnatury, czyli znaczka, któremu nadano wygląd, nawiązujący do przedstawianego obiektu
b) Metoda izolinii przedstawia zjawisko, które zmienia się w sposób ciągły, łączą punkty o tej samej wartości zjawiska Np. izotermy temperatura powietrza Izobary - ciśnienie atmosferyczne Poziomice (izohipsy) wysokość n.p.m. Izohiety opady atmosferyczne Izobaty głębokość IZOTERMY IZOHIETY C) kartogram wykorzystuje podział na jednostki administracyjne, natężenie zjawiska zaznaczone jest za pomocą skali barwnej
Np. bezrobocie, stopa bezrobocia STOPA BEZROBOCIA Przyrost naturalny
c) Kartodiagram pokazuje zwykle dwa zjawiska, jedno za pomocą diagramu kołowego lub wykresu słupkowego, drugie podobnie jak kartogram skalą barwną
Przykładowe zadania z egzaminu gimnazjalnego (zgodne z nową podstawą programową)
Dopasuj do tytułu mapy lub planu skalę, w której mogły one zostać wykonane. 1:3 000 000, 1:10 000, 1:700 000, 1:80 000 000, 1:35 000 a) Ścienna mapa gospodarcza Polski... b) Mapa turystyczna Beskidu Śląskiego... c) Podział polityczny Afryki (mapa w atlasie geograficznym)... d) Plan centrum Krakowa...
Podkreśl zdanie zawierające prawdziwe informacje o współrzędnych geograficznych. a) Równoleżniki to linie o jednakowej długości, biegnące w kierunku wschód zachód. b) Wszystkie punkty na powierzchni Ziemi leżące na północ od równika mają długość geograficzną północną. c) Układ południków i równoleżników na globusie tworzy siatkę geograficzną. d) Wartość długości geograficznej zmienia się od 0 do 360. Podkreśl odległość rzeczywistą (w linii prostej) pomiędzy Świnicą a przełęczą Zawrat. a) 750 m b) 5,5 km c) 550 m d) 7,5 km