Nazwa modułu: Transport i dystrybucja ropy naftowej Rok akademicki: 2012/2013 Kod: WGG-2-108-EZ-s Punkty ECTS: 3 Wydział: Wiertnictwa, Nafty i Gazu Kierunek: Górnictwo i Geologia Specjalność: Eksploatacja złóż surowców płynnych Poziom studiów: Studia II stopnia Forma i tryb studiów: Stacjonarne Język wykładowy: Polski Profil kształcenia: Ogólnoakademicki (A) Semestr: 1 Strona www: Osoba odpowiedzialna: dr hab. inż. Fąfara Zbigniew (fafara@agh.edu.pl) Osoby prowadzące: dr hab. inż. Fąfara Zbigniew (fafara@agh.edu.pl) mgr inż. Pyrzak Paweł (pyrzak@agh.edu.pl) Opis efektów kształcenia dla modułu zajęć Kod EKM Student, który zaliczył moduł zajęć wie/umie/potrafi Powiązania z EKK Sposób weryfikacji efektów kształcenia (forma zaliczeń) Wiedza M_W001 Posiada szczegółową wiedzę na temat wymagań prawnych dotyczących transportu rurociągowego paliw ciekłych. GG2A_W11, Wykonanie ćwiczeń M_W002 Ma szczegółową wiedzę na temat rurociągu dalekosiężnego lądowego i podmorskiego oraz jego elementów składowych. GG2A_W08, GG2A_W09, GG2A_W15 M_W003 Ma szczegółową wiedzę na temat metod kontroli prac przy budowie rurociągów dalekosiężnych. GG2A_W08, GG2A_W09, GG2A_W11, GG2A_W15 M_W004 Ma szczegółową wiedzę na temat ochrony przeciwkorozyjnej rurociągów dalekosiężnych i monitorowania postępu korozji. GG2A_W08, GG2A_W09, GG2A_W11, GG2A_W15 M_W005 Posiada szczegółowa wiedzę na temat metod budowy rurociągów podmorskich. GG2A_W08, GG2A_W09, GG2A_W15 1 / 11
M_W006 Zna normowe metody wymiarowania rurociągów lądowych i podmorskich. GG2A_W08, GG2A_W09, GG2A_W11, GG2A_W15 M_W007 Zna system dystrybucji ropy naftoiwej w świecie. GG2A_W05 zajęciach, Egzamin M_W008 Zna problemy transportu rurociągowego i wie jak je ograniczać. GG2A_W08, GG2A_W15 zajęciach, Egzamin M_W009 Potrafi dobrac metodę układania rurociągu podmorskiego w zależności od istniejących uwarunkowań. GG2A_U03, GG2A_U07, GG2A_U09, GG2A_U13 Umiejętności M_U001 Potrafi zaprojektować rurociąg dalekosiężny z punktu widzenia wymagań technicznych i prawnych. GG2A_U03, GG2A_U09 M_U002 Potrafi prowadzić analizę techniczną, materiałową i termodynamiczną procesów towarzyszących transpotowi mediów ciekłych w rurociągach. GG2A_U03, GG2A_U07, GG2A_U09, GG2A_U12 zajęciach, M_U003 Potrafi zwymiarować rurociąg dalekosiężny z punktu widzenia jego wytrzymałosci z uwzględnieniem przepisów prawnych, parametrów materiałowych, przepustowości itp. GG2A_U01, GG2A_U03, GG2A_U07, GG2A_U09, GG2A_U11 M_U004 Potrafi dokonac analizy strat energii przy transporcie rurociągowym i zaprojektowac lokalizacje agregatów pompowych. GG2A_U03, GG2A_U07, GG2A_U09 zajęciach, M_U005 Potrafi zaprojektowac i monitorować system ochrony katodowej rurociągu i jego działanie. GG2A_U03, GG2A_U09 Egzamin Kompetencje społeczne M_K001 Rozumie potrzebę ciągłego dokształcania sie z zakresu problematyki magazynowania paliw ciekłych i transportu rurociągowego. GG2A_K05, GG2A_K07 zajęciach M_K002 Ma świadomość odpowiedzialności przy projektowaniu zbiornika magazynowego na paliwa ciekłe oraz odcinka rurociągu dalekosiężnego ze względów bezpieczeństwa, oddziaływania na środowisko naturalne i skutków ekonomicznych. GG2A_K02, GG2A_K03, GG2A_K04 M_K003 Ma świadomość ważności roli inżyniera w przemyśle naftowym. GG2A_K02, GG2A_K03, GG2A_K04, GG2A_K05 zajęciach M_K004 Potrafi działać w sposób profesjonalny i przedsiębiorczy przy podejmowaniu decyzji dotycząców sposobu magazynowania paliw ciekłych i pewnych aspektów transportu rurociągowego. GG2A_K01, GG2A_K03, GG2A_K06 Matryca efektów kształcenia w odniesieniu do form zajęć 2 / 11
Kod EKM Student, który zaliczył moduł zajęć wie/umie/potrafi Forma zajęć Wykład Ćwiczenia audytoryjne Ćwiczenia laboratoryjne Ćwiczenia projektowe Konwersatori um Zajęcia seminaryjne Zajęcia praktyczne Zajęcia terenowe Zajęcia warsztatowe Inne E-learning Wiedza M_W001 M_W002 M_W003 M_W004 M_W005 M_W006 M_W007 M_W008 M_W009 Umiejętności M_U001 M_U002 Posiada szczegółową wiedzę na temat wymagań prawnych dotyczących transportu rurociągowego paliw ciekłych. Ma szczegółową wiedzę na temat rurociągu dalekosiężnego lądowego i podmorskiego oraz jego elementów składowych. Ma szczegółową wiedzę na temat metod kontroli prac przy budowie rurociągów dalekosiężnych. Ma szczegółową wiedzę na temat ochrony przeciwkorozyjnej rurociągów dalekosiężnych i monitorowania postępu korozji. Posiada szczegółowa wiedzę na temat metod budowy rurociągów podmorskich. Zna normowe metody wymiarowania rurociągów lądowych i podmorskich. Zna system dystrybucji ropy naftoiwej w świecie. Zna problemy transportu rurociągowego i wie jak je ograniczać. Potrafi dobrac metodę układania rurociągu podmorskiego w zależności od istniejących uwarunkowań. Potrafi zaprojektować rurociąg dalekosiężny z punktu widzenia wymagań technicznych i prawnych. Potrafi prowadzić analizę techniczną, materiałową i termodynamiczną procesów towarzyszących transpotowi mediów ciekłych w rurociągach. + - - + - - - - - - - + - - + - - - - - - - + - - + - - - - - - - - + - + - - - - - - - + + - + - - - - - - - + - - + - - - - - - - + + - + - - - - - - - 3 / 11
M_U003 M_U004 M_U005 Potrafi zwymiarować rurociąg dalekosiężny z punktu widzenia jego wytrzymałosci z uwzględnieniem przepisów prawnych, parametrów materiałowych, przepustowości itp. Potrafi dokonac analizy strat energii przy transporcie rurociągowym i zaprojektowac lokalizacje agregatów pompowych. Potrafi zaprojektowac i monitorować system ochrony katodowej rurociągu i jego działanie. - + - + - - - - - - - - + - + - - - - - - - Kompetencje społeczne M_K001 M_K002 M_K003 M_K004 Rozumie potrzebę ciągłego dokształcania sie z zakresu problematyki magazynowania paliw ciekłych i transportu rurociągowego. Ma świadomość odpowiedzialności przy projektowaniu zbiornika magazynowego na paliwa ciekłe oraz odcinka rurociągu dalekosiężnego ze względów bezpieczeństwa, oddziaływania na środowisko naturalne i skutków ekonomicznych. Ma świadomość ważności roli inżyniera w przemyśle naftowym. Potrafi działać w sposób profesjonalny i przedsiębiorczy przy podejmowaniu decyzji dotycząców sposobu magazynowania paliw ciekłych i pewnych aspektów transportu rurociągowego. - + - + - - - - - - - - + - + - - - - - - - Treść modułu zajęć (program wykładów i pozostałych zajęć) Wykład Wydobycie i zużycie ropy naftowej na świecie Wydobycie ropy naftowej na świecie: Najwięksi producenci ropy naftowej. Najwięksi eksporterzy ropy naftowej. Problemy z eksportem. Zużycie ropy naftowej na świecie: Najwięksi konsumenci ropy naftowej. Zużycie ropy naftowej w Polsce. 4 / 11
Pochodzenie i dostawy ropy naftowej do Polski. Zaopatrzenie w ropę naftową Europy. Transport lądowy ropy naftowej Ogólne informacje na temat transportu lądowego ropy naftowej. System ropociągów dalekosiężnych: System ropociągów dalekosiężnych w Polsce. System ropociągów Przyjaźń. Ropociągi Ukrainy. Ropociągi Rosji. Ropociągi na Bliskim Wschodzie. Rurociągi produktów finalnych w Polsce. Dostawy ropy naftowej dla Polski i Europy System eksportu ropy naftowej z Rosji: Stan obecny. Plany na przyszłość. Niepewna przyszłość rurociągu Przyjaźń nitka 2. System dystrybucji ropy naftowej Rosji w krajach bałtyckich. System dystrybucji ropy naftowej Rosji do kraków Europy zachodniej. System dystrybucji ropy naftowej Rosji do krajów Europy południowej. System dystrybucji ropy naftowej Rosji na Dalekim Wschodzie. Alternatywne drogi dostaw ropy naftowej do Polski i Europy. Kontrola połączeń spawanych rur przewodowych Procedura łączenia rur przewodowych: Bazy scalania rur. Odcinek budowy rurociągu. Przygotowanie rur do połączenia. Technologie spawania. Metody kontroli połączeń spawanych. Uzupełnianie izolacji. Szczegółowa charakterystyka nieniszczących metod kontroli połączeń spawanych: Opis metody wizualnej. Poszukiwane wady. Przykłady. Podstawy fizyczne i opis metody radiograficznej. Źródła promieniowania. urządzenia. Sposoby rejestracji. Interpretacja wyników. Bezpieczeństwo. Skuteczność. Przykłady. Podstawy fizyczne i opis metody ultradźwiękowej. Metoda echa. Metoda TOFD. Urządzenia. Sposoby rejestracji wyników. Interpretacja wyników. Skuteczność. Przykłady. Podstawy fizyczne i opis metody magnetycznej. Urządzenia. Interpretacja wyników. Skuteczność. Opis metody penetracyjnej. Opis metody szczelności. Podstawy fizyczne i opis metody badania izolacji. Urządzenia. Metody niszczące badania połączeń spawanych. Klasyfikacja normowa wad połączeń spawanych. Sposób interpretacji wad. Akceptacja i odrzucenie połączenia spawanego. Wprowadzenie Cykl życia ropy naftowej: Kopalnia ropy naftowej System transportu dalekosiężnego ropy naftowej Rafineria 5 / 11
System transportu produktów finalnych Bazy paliw Stacje paliw Wydobycie i zużycie ropy naftowej na świecie Wydobycie ropy naftowej na świecie: Najwięksi producenci ropy naftowej. Najwięksi eksporterzy ropy naftowej. Problemy z eksportem. Zużycie ropy naftowej na świecie: Najwięksi konsumenci ropy naftowej. Zużycie ropy naftowej w Polsce. Pochodzenie i dostawy ropy naftowej do Polski. Zaopatrzenie w ropę naftową Europy. System transportu dalekosiężnego ropy naftowej Transport dalekosiężny ropy naftowej: Metody transportu, ogólne informacje. Zalety i wady, koszty. Transport morski ropy naftowej Ogólne informacje na tenat transportu morskiego ropy naftowej. Zbiornikowce: Budowa. Parametry, przykłady. Koszty, zalety i wady. Problemy. Transport morski w przyszłosci. Naftopory ogólne informacje. Przykłady. Transport lądowy ropy naftowej Ogólne informacje na temat transportu lądowego ropy naftowej. System ropociągów dalekosiężnych: System ropociągów dalekosiężnych w Polsce. System ropociągów Przyjaźń. Ropociągi Ukrainy. Ropociągi Rosji. Ropociągi na Bliskim Wschodzie. Rurociągi produktów finalnych w Polsce. Dostawy ropy naftowej dla Polski i Europy System eksportu ropy naftowej z Rosji: Stan obecny. Plany na przyszłość. Niepewna przyszłość rurociągu Przyjaźń nitka 2. System dystrybucji ropy naftowej Rosji w krajach bałtyckich. System dystrybucji ropy naftowej Rosji do kraków Europy zachodniej. System dystrybucji ropy naftowej Rosji do krajów Europy południowej. System dystrybucji ropy naftowej Rosji na Dalekim Wschodzie. Alternatywne drogi dostaw ropy naftowej do Polski i Europy. Budowa rurociągów dalekosiężnych Rurociągi dalekosiężne a prawo budowlane oraz inne zapisy prawa. Elementy składowe rurociągów dalekosiężnych. Kontrola jakości. Parametry wytrzymałościowe itp. 6 / 11
Stal do produkcji rur przewodowych: Wymagania. Materiały. Technologia wytwarzania. Produkcja rur przewodowych. Kontrola budowy rurociągu na etapie inwestycji. Typowe uszkodzenia rurociągów. Kontrola połączeń spawanych rur przewodowych Procedura łączenia rur przewodowych: Bazy scalania rur. Odcinek budowy rurociągu. Przygotowanie rur do połączenia. Technologie spawania. Metody kontroli połączeń spawanych. Uzupełnianie izolacji. Szczegółowa charakterystyka nieniszczących metod kontroli połączeń spawanych: Opis metody wizualnej. Poszukiwane wady. Przykłady. Podstawy fizyczne i opis metody radiograficznej. Źródła promieniowania. urządzenia. Sposoby rejestracji. Interpretacja wyników. Bezpieczeństwo. Skuteczność. Przykłady. Podstawy fizyczne i opis metody ultradźwiękowej. Metoda echa. Metoda TOFD. Urządzenia. Sposoby rejestracji wyników. Interpretacja wyników. Skuteczność. Przykłady. Podstawy fizyczne i opis metody magnetycznej. Urządzenia. Interpretacja wyników. Skuteczność. Opis metody penetracyjnej. Opis metody szczelności. Podstawy fizyczne i opis metody badania izolacji. Urządzenia. Metody niszczące badania połączeń spawanych. Klasyfikacja normowa wad połączeń spawanych. Sposób interpretacji wad. Akceptacja i odrzucenie połączenia spawanego. Próby odbiorcze odcinków nowobudowanych rurociągów Badanie izolacji całego odcinka rurociągu. Próba drożności: Cel próby. Sposób prowadzenia próby. Przykłady urządzeń. Charakterystyka typowych problemów. Próba szczelności: Cel próby. Szczegółowy opis prowadzenia próby. Interpretacja wyników. Typowe problemy. Próba wytrzymałości: Cel próby. Szczegółowy opis prowadzenia próby. Interpretacja wyników. Typowe problemy. Ochrona przeciwkorozyjna rurociągów dalekosiężnych. Regulacje prawne dotyczące ochrony przeciwkorozyjnej rurociągów. Rodzaje korozji. Typowa korozja rurociągów szczegółowa charakterystyka: Korozja elektrochemiczna ogólna równomierna i nierównomierna, lokalna, wżerowa. Makroogniwa korozyjne. 7 / 11
Korozja wywołana przez prądy błądzące. Korozja spowodowana przez mikroorganizmy. Korozja chemiczna wodorowa. Korozja naprężeniowa i zmęczeniowa. Ochrona przeciwkorozyjna rurociągów dalekosiężnych: Profilaktyka przeciwkorozyjna szczególowa charakterystyka wymagań i metod ochrony rurociągów. Przykłady. Ochrona bierna szczególowa charakterystyka wymagań i metod ochrony rurociągów. Przykłady. Ochrona czynna szczególowa charakterystyka wymagań i metod ochrony rurociągów. Polaryzacja rurociągów. Przykłady. Badanie ubytków korozyjnych rurociągów dalekosiężnych: Wymagania prawne. Metody badania. Badanie ubytków korozyjnych urządzeniami inspekcyjnymi: Rodzaje urządzeń tłoki inteligentne i czołgacze. Metody pomiarowe. Podstawy fizyczne metody ultradźwiękowej. Przykłady sond. Wyniki i ich interpretacja. Podstawy fizyczne metody magnetycznej (elektromagnetycznej). Przykłady sond. Wyniki i ich interpretacja. Podstawy fizyczne metody radriograficznej. Przykłady sond. Wyniki i ich interpretacja. Monitorowanie korozji rurociągów za pomocą systemu ochrony katodowej: System monitoringu. Zachowanie systemu w przypadku pełnej ochrony katodowej. Przykłady. Zachowanie systemu w przypadku zagrożenia rurociągu korozją. Przykłady. Inne metody badania rurociągów. Problemy transportu rurociągowego Wady i zalety transportu rurociągowego. Oddziaływanie rurociągow dalekosiężnych na środowisko. Awarie rurociągów szczegółowa charakterystyka: Nieszczelności. Pęknięcia kruche. Uszkodzenia mechaniczne. Korozja. Problemy podczas eksploaracji rurociągów szczegółowa charakterystyka: Zatrzymanie przepływu. Uderzenie hydrauliczne. Metody walki. Kawitacja. Bazy paliw i stacje paliw Bazy paliw płynnych ogólne wprowadzenie. Stacje paliw ogólna charakterystyka. Rurociągi podmorskie Ogólna charakterystyka rurociągów podmorskich. Przykłady. Zagrożenia rurociągów podmorskich. Materiały stosowane do budowy rurociągów podmorskich: Wymagania. Specjalne rodzaje stali. Zabezpieczenie przed korozją. Zabezpieczenie przed uszkodzeniami mechanicznymi. 8 / 11
Zabezpieczenie przed wypłynięciem. Procedura wymiarowania rurociągów podmorskich przepustowość, wytrzymałość, straty ciśnienia. Sposób układania rurociągu na dnie morza: Wytyczenie odpowiedniej trasy. Wykonanie wykopu w dnie. Metody. Urządzenia. Zakopanie rurociągu w wykopie. Metody. Urządzenia. Niebezpieczeństwa pojawiające się podczas układania rurociągu. Metody układania rurociągu na dnie morza: Metoda klasyczna przeciąganie. Charakterystyka metody. Przykłady. Metoda S szczegółowa charakterystyka metody, jednostki pływające, przykłady, ograniczenia. Metoda J szczegółowa charakterystyka metody, jednostki pływające, przykłady, ograniczenia. Metoda bębnowa szczegółowa charakterystyka metody, jednostki pływające, przykłady, ograniczenia. Ćwiczenia projektowe podmorskiego odcinka rurociągu dalekosiężnego podmorskiego odcinka ropociągu dalekociężnego o zadanych parametrach. W trakcie realizacji projektu należy wykonać następujące analizy: 1. Dobór materiału. 2. Dobór średnicy wewnetrznej. 3. Dobór grubości ścianki. 4. Dobór grubości warstwy betonowej balastowo-ochronnej. 5. Wybór metody układania. 6. Dobór lokalizacji agregatów pompowych. Wybór materiału Wybór rodzaju stali do produkcji rur przewodowych rurociągu podmorskiego parametry i wymagania normowe. Przepustowość rurociągu Dobór wewnętrznej średnicy rurociągu w zależności od wymaganej przepustowości. Grubość ścianki rurociągu Wymiarowanie rurociągu metodą stanów granicznych. Wymiarowanie rurociągu na wypadkowe ciśnienie wewnętrzne: 1. Określenie charakterystycznych ciśnień ciśnienie rozwywające, ciśnienie próbne, ciśnienie wyjątkowe, ciśnienie projektowe, maksymalne ciśnienie eksploatacyjne. 2. Sprawdzenie maksymalnego uderzenia hydraulicznego. 3. Dobór grubości ścianki rurociągu dla stanu granicznego rozerwania rurociągu lub pęknięcia kruchego. 4. Dobór grubości ścianki rurociągu dla stanu granicznego zerwania rurociągu. Wymiarowanie rurociągu na wypadkowe ciśnienie wewnętrzne. 5. Dobór grubości ścianki rurociągu dla stanu granicznego zgniecenia rurociągu. 6. Dobór grubości ścianki rurociągu dla stanu granicznego lokalnego wyboczenia rurociągu. Grubość otuliny betonowej Dobór grubości otuliny betonowej balastowo-ochronnej: Wybór rodzaju betonu. Obliczenie grubości otuliny. Sprawdzenie stanu granicznego zerwania. 9 / 11
Wybór metody układania Wybór mozliwej do wykorzystania metody układania rurociągu ze względu na ich ograniczenia. Straty ciśnienia w rurociągu Analiza strat cisnienia w rurociągu: 1. Spadek ciśnienia w prostoliniowym odcinku rurociągu przy przepływie izotermicznym. 2. Spadek ciśnienia w prostoliniowym odcinku rurociągu przy przepływie nieizotermicznym. 3. Ciśnienie hydrostatyczne. 4. Ciśnienie wypadkowe. 5. Wybór mocy i lokalizacji agregatów pompowych. Ćwiczenia audytoryjne Przepustowość rurociągów Obliczenia dotyczące rurociągów lądowych i morskich: Typowe parametry tłoczenia cieczy w rurociągach. Analiza przepustowości rurociągu dobór wewnętrznej średnicy rurociągu. Wytrzymałość rurociągów Obliczenia dotyczące rurociągów lądowych: Analiza stanu naprężeń w rurze rurociągu wywołanych ciśnieniem wewnętrznym. Analiza stanu naprężeń w rurze rurociągu wywołanych ciśnieniem zewnętrznym. Analiza stanu naprężeń w rurze rurociągu wywołanych zmianami temperatury. Dobór grubości ściany rurociągu w oparciu o analizę stanu naprężeń. Ugięcie rurociągów Obliczenia dotyczące rurociągów lądowych i morskich: Badanie linii ugięcia rurociągu analiza sposobu przekraczania przeszkód terenowych. Badanie lini ugięcia rurociągu podczas układania go na dnie morza. Straty ciśnienia w rurociągach Obliczenia dotyczące rurociągów lądowych i morskich: Analiza spadku ciśnienia w rurociągu przy przepływie izotermicznym cieczy. Analiza spadku ciśnienia w rurociągu przy przepływie nieizotermicznym cieczy. Sposób obliczania oceny końcowej Zaliczenie treści wykładów egzamin po serii wykładów. Zaliczenie ćwiczeń audytoryjnych uczestnictwo w zajęciach i zaliczenie kolokwiów sprawdzających. Ocena na zaliczenie ćwiczeń audytoryjnych jest średnią z ocen uzyskanych z poszczególnych kolokwiów. Zaliczenie ćwiczeń projektowych do zaliczenia ćwiczeń projektowych należy samodzielnie wykonać projekt odcinka trasy ropociągu podmorskiego o zadanych parametrach pracy. W ramach konsultacji projektowych projekt należy zaliczyć w indywidualnej rozmowie z prowadzącym. Udział studenta w zajęciach uznanych przez prowadzącego za obowiązkowe jest konieczna. Usprawiedliwiona nieobecność musi być odrobiona na zajęciach z inną grupą lub w czasie konsultacji z prowadzącym w nieprzekraczalnym terminie podanym przez prowadzącego. Wykonany projekt należy oddać i zaliczyć w nieprzekraczalnym terminie podanym przez prowadzącego. Po przekroczeniu tego terminu projekty nie będą przyjmowane poza przypadkami opisanymi w RS AGH. Ocena na zaliczenie ćwiczeń projektowych jest wypadkową: Oceny z zaliczenia projektu. Przygotowania merytorycznego z tematyki projektu wykazanego w indywidualnej rozmowie z 10 / 11
prowadzącym. Ocena końcowa średnia z oceny uzyskanej na egzaminie z treści wykładów oraz oceny stanowiącej zaliczenie ćwiczeń audytoryjnych i projektowych. Każda z tych ocen musi być pozytywna. Wymagania wstępne i dodatkowe Aktualny wpis na semestr. Zaliczenie modułu dotyczącego transportu ropy naftowej w pierwszym stopniu studiów. Zalecana literatura i pomoce naukowe Zalecana literatura: 1. Jewulski Jan Napowierzchniowe zagospodarowanie złóż kopalin ciekłych. Wydawnictwa AGH, Kraków 2003. 2. Jewulski Jan Zbiór zadań z eksploatacji złóż ropy naftowej. Wydawnictwa AGH, Kraków 2000. 3. Michałowski W. S., Trzop S. Rurociągi dalekiego zasięgu. Wydanie I-V, wydawnictwo Odysseum, Warszawa 2006. 4. Madga Waldemar Rurociągi podmorskie. Zasady projektowania. Wydawnictwo NT, Warszawa 2004. Publikacje naukowe osób prowadzących zajęcia związane z tematyką modułu Nie podano dodatkowych publikacji Informacje dodatkowe Brak Nakład pracy studenta (bilans punktów ECTS) Forma aktywności studenta Udział w wykładach Samodzielne studiowanie tematyki zajęć Egzamin lub kolokwium zaliczeniowe Udział w ćwiczeniach projektowych Dodatkowe godziny kontaktowe z nauczycielem Wykonanie projektu Udział w ćwiczeniach audytoryjnych Przygotowanie do zajęć Sumaryczne obciążenie pracą studenta Punkty ECTS za moduł Obciążenie studenta 30 godz 15 godz 1 godz 15 godz 4 godz 8 godz 15 godz 2 godz 90 godz 3 ECTS 11 / 11