PISOWNIA WYRAZÓW Z RZ I Ż RZ Wymienia się na R w innych formach wyrazu lub w wyrazach pokrewnych starzec starość marzec - marca wierzyć wiara wzorzysty wzór Po spółgłoskach: b, p, d, t, g, k, ch, j, w brzuch przyroda drzemać trzymać grzyb krzew chrzan spojrzeć wrzenie Wyjątki: - kształt pszenica pszczoła Pszczyna wszystko wszędzie zawsze - w przymiotnikach w stopniu wyższym i najwyższym, lepszy - najlepszy cichszy - najcichszy W zakończeniach - arz, - erz: w nazwach wykonawców czynności i zawodów, piłkarz, pisarz, weterynarz; - w innych rzeczownikach r. męskiego, kalendarz, kołnierz Ż Wymienia się na: G, DZ, H, S, Z, Ź w innych formach wyrazu lub w wyrazach pokrewnych, odważny odwaga mosiężny mosiądz drużyna druh niżej nisko mrożony mróz zakażenie zakaźny Po spółgłoskach: l, ł, r oraz n (w wyrazach zapożyczonych) lżejszy małżeństwo oskarżenie rewanż W zakończeniach - aż, - eż - reportaż, masaż, bandaż, garaż, sprzedaż - młodzież, odzież, kradzież, grabież W zakończeniach: - mierz, - mistrz: kątomierz, Sandomierz, zegarmistrz W wyrazach z RZ niewymiennym: barbarzyńca rzadki towarzyski burzyć rządzić twarz jarzębina rzecz uderzyć jarzyny rzeczownik urząd korzeń rzeka warzywa korzyść rzemień wierzba kurz rzemiosło wierzch narząd rześki zarzut narzekać rzetelny zdarzenie narzędzia rzeźbić zmierzch orzechy rzodkiewka zarządzać porządek rzucać zorza porzeczka tchórz zwierzęta W wyrazach z Ż niewymiennym: ciężki mężczyzna żaden dążyć mnożyć żarówka drożdże mżawka żartować duży nożyce żarzyć dyżur pasożyt żądać inżynier podróż żeglarz jeż pożyczka żelazko jeżyny pożytek żeński każdy spiżarnia żwawo krzyż strażak życiorys księżyc wieża życzyć łóżko wzwyż żyrandol
ZADANIA DO WYKONANIA W TERMINIE 17 LISTOPADA 12 GRUDNIA 2014R. 1. Uzupełnij tekst brakującymi literami rz i ż. Pamiętaj o zasadach pisowni. Jeśli masz wątpliwości, sprawdź pisownię wyrazu w słowniku ortograficznym! P...ygody Koszałka Opałka Bu...a w ja...mie chmur deszczowych nadciągnęła z...adko spotykaną siłą. Ku... wzbił się a... po wie..chołki d...ew. G...mialo, jakby st...elano z moździe...y. Wie...by i ja...ębiny uginały się pod ude...eniami wiatru. Lunął...ęsisty deszcz. Mę...ny kronika... Koszałek Opałek nie p...ejmował się tym. Według jego kalenda...a trwały jeszcze...ądy zimy. A nie zda...yło się, aby...etelny u...ędnik imć króla Błystka pomylił pory roku. Podniósł tylko kołnie..., bo leciały ju... krople wielkości o...echa. Nie tchó...ąc, szedł dalej. Nagle potknął się o ko...eń. Kałama... uwieszony na...emieniu ude...ył go w głowę tak potę...nie,...e krasnal w zapadającym zmie...chu dost...egł wszystkie gwiazdy. Ocknął się w mrocznym koryta...u. Ko...ystniej tu bylo ni... na dwo...e. Jakieś zwie...ątko uwiło sobie z pe...u wygodne gniazdko....ecz jasna,...e znu...ony ka...ełek nie oparł się pokusie i...ucił się na siano. Wkrótce w no...e rozległo sie gromkie chrapanie. 2. Do podanych wyrazów dopisz wyrazy pokrewne lub takie ich formy, w których rz wymienia się na r. Podkreśl wymieniające się litery. chytrze chytry zanurzyć - mądrze -... szczerze -.. w ofierze -... cmentarz - garncarz -... pisarz -. w plenerze -... w futrze -.. o karze -... powierzyć - kamerzysta -... szerzej - kronikarz -... cesarz -. stworzyć -... rowerzysta -.. 3. Podane wyrazy wpisz do odpowiednich rubryk tabelki. Podkreśl spółgłoski, po których piszemy rz. przemówienie, krzepki, brzydki, wrzeć, brzmieć, chrzanowy, chrzęst, grzęda, spojrzenie, grzeczny, brzoza, drzwi, przepiórka, wrzesień, przekora, ujrzeć, trzymać, dojrzały, chrzęścić, chrzest, brzemienny, nadbrzeżny, grzmieć, chrzcić, przytulny, wytrzymały, krzyczeć, wrzucać, krzyżowy, przytulić RZECZOWNIK CZASOWNIK PRZYMIOTNIK przemówienie
4.Wyjaśnij pisownię podanych niżej wyrazów. a) pieniążek wymiana na dz - pieniądz b) kominiarz końcówka arz w nazwach zawodów, wymiana na r - kominiarski c) dłużej -... d) pogróżka -... e) miażdżyć -... f) lepszy -... g) wyobrażenie -... h) nietoperz -... i) brzemienna -... j) przygoda -... k) ujrzał -... l) korzyść -... m) przekształcić -... n) leżeć -... o) odzież -... p) straż -... q) każę -... r) karze -... s) kolarz -... t) kolaż -... 5.Utwórz od niżej podanych wyrazów nazwy wykonawców czynności, zajęć, zawodów. Podkreśl końcówki: -arz, -erz. kwestować - kwestarz marynarka - murować - zioło - paść - malować - łyżwy - piec - pisać - pszczoła - sekretariat - rzeźbić drukować - kucharzyć - 6.Do podanych wyrazów dopisz wyrazy uzasadniające pisownię ż. Podkreśl wymieniające się litery. dostrzeżenie - dostrzegać drużyna -... koleżka -... móżdżek -... dłużej -... wyposażyć -... spieniężyć -... mażę -... księża -... odjeżdżać -... możesz -... skażenie -... bliżej -... potężny -.. każecie -. leżeć -... 7. Podane niżej wyrazy z ż wpisz do odpowiedniej rubryki. ważyć, trwożliwy, drążek, wstążka, żyletka, pasożyt, małżeństwo, rżeć, starożytny, żalić się, znużony, niezależny, dróżka, bieżnia, niższe, rożek, drużba, nóżka, posążek, wożę, pożyczyć,
żądać, żebrak, żałoba, mosiężny Wyrazy z ż wymiennym Wyrazy z ż niewymiennym 8. Utwórz stopień wyższy i najwyższy przymiotników. Podkreśl sz po spółgłoskach. miły - milszy, najmilszy bogaty -...,... głupi -...,... mądry -...,... gładki -...,... krótki -...,... lekki -...,... biedny -...,... dobry -...,... łaskawy -...,... okrągły -...,... 9. Do podanych poniżej znaczeń dopisz odpowiadające im wyrazy z ramki. rzecznik, rzeczywisty, rzadki, rządzić, rzekomy, sprzeczny, rzeczowy, żądny, rzetelnie, żmudny, rzeczułka, żartobliwy, rzutki, żarłoczny, żarliwy niezgodny z czymś, odmienny -. nieczęsto się zdarzający -.. sprawować władzę -. ten, kto występuje w czyimś imieniu -.. obiektywnie istniejący -.. sumiennie, uczciwie - nieistniejący w rzeczywistości, pozorny - ujmujący jakąś sprawę zgodnie z jej istotą - chciwy czegoś -. zabierający dużo czasu -. mała rzeczka -.. ruchliwy, czynny -.. niepoważny ( sposób traktowania) -. jadający dużo i łapczywie -.. namiętny, zapalony, gorliwy - 10. Podkreśl wyrazy z rz, ż. Uzupełnij tabelę, oddzielając wyrazy, których pisownię można
uzasadnić od wyrazów, których pisownię trzeba zapamiętać. Jesienne dyktando Jak szybko minął wrzesień Jeszcze wspominamy szum przybrzeżnych fal, zapach smażonych ryb i krzyk mew krążących nad plażą pełną turystów. Uśmiechamy się do zachodzącego za grzbietami gór słońca, szemrzących tatrzańskich strumyków czy kosodrzewiny porastającej zbocza. Opowiadamy o żaglach rozpiętych na wietrze, cichych zakątkach mazurskich jezior przynoszących orzeźwienie w sierpniowym żarze i nowych przyjaciołach, za których towarzystwem tak bardzo jeszcze tęsknimy. Ktoś jeszcze nuci po cichu piosenkę z harcerskiego ogniska i z wypiekami na twarzy wspomina drużynową Grażynę. A tu już i październik zmierza ku końcowi. Przekwitły wrzosy, pożółkły trzciny. Tylko zapach świeżych i suszonych grzybów przypomina o radosnych wypadach do lasu. A tam na dobre króluje już jesień. Zdążyła już przystroić klony w przecudne liście, pozwoliła majestatycznym dębom zrzucać żołędzie i rudym wiewiórkom figlarnie przeskakiwać z drzewa na drzewo. Ustroiła brzózki w delikatne, żółte listki, które wkrótce postrąca chłodny wiatr. Jak cudownie jest chodzić po szeleszczących dywanach usłanych z różnobarwnych liści, wsłuchiwać się w krzyk odlatujących gęsi, mrużyć oczy przy ostatnich promykach słońca i przyglądać się różowym chryzantemom, które zakwitły w przydomowych ogródkach! RZ Ż pisownię można uzasadnić pisownię trzeba zapamiętać pisownię można uzasadnić pisownię trzeba zapamiętać