Diamenty to interesująca alternatywa inwestycyjna Autor: Jan Mazurek, http://www.moneymarket.pl 07.02.2010. Portal finansowy IPO.pl W dzisiejszych czasach kamienie szlachetne, oprócz przemysłu jubilerskiego, znajdują zastosowania w nowoczesnych technologiach. Coraz częściej stają się też aktywem dla inwestycji określanym mianem alternatywnych. Obrót kamieniami jest prowadzony obecnie w innych warunkach, niż niegdyś. Uczestniczą w nim wyspecjalizowane firmy, gwarantujące kupującym i sprzedającym bezpieczeństwo transakcji i rozliczeń. Niekwestionowanym królem kamieni szlachetnych jest diament, który po obróbce, wydobywającej z niego piękno, jest nazywany brylantem. Szlachetna alternatywa diamentowa Ryzyko dekoniunktury na rynkach akcji, spowodowało, że współcześni inwestorzy poszukują alternatywnych form inwestowania, to znaczy takich, których wyniki są uzależnione od innych czynników, niż te, które mają decydujący wpływ na ceny akcji. Główną przesłanką dla podejmowania inwestycji w aktywa alternatywne jest ich niska a nawet ujemna korelacja z rynkiem tradycyjnych instrumentów finansowych. Można wykazać na Modelu Markowiza, jak wprowadzenie pewnego udziału takich aktywów do portfela inwestycyjnego może poprawić jego najważniejsze cechy. Nowa wartość dodana, zmienia jego charakter, szczególnie podczas znacznych wahań na rynku finansowym. Zmiany polityczne czy ekonomiczne na świecie nie zabrały kamieniom szlachetnym ich wartości wewnętrznej. Nie dotyczą ich fluktuacje kursów walut, czy stóp procentowych. Stanowią one niejako uniwersalną, ponadnarodową walutę, obojętną na wydarzenia historyczne. Od lat ceny kamieni szlachetnych znajdują się w trendzie wzrostowym, co wynika z rosnącego popytu i nie nadążającej za nim podaży. Nieprzemijająca wartość kamieni szlachetnych pozwala na przetrwanie podczas wojen, rewolucji czy kryzysów ekonomicznych. Dają więc one możliwość lokowania kapitału bez względu na okoliczności. Kamienie szlachetne mogą stanowić przedmiot darowizny czy dziedziczenia, jako część rodowego majątku. Czym więc są owe, tak pełne zalet twory natury? Kamieniem szlachetnym określa się minerał, który posiada kilka z następujących właściwości fizyko-chemicznych: - piękny wygląd, barwa i połysk, - wysoka przezroczystość, - duża twardość, - znaczna odporność na czynniki chemiczne, - wysoki współczynnik załamania światła,
- silna dyspersja światła, - specyficzne efekty optyczne: brylancja, iryzacja, opalescencja, asteryzm. Do kamieni szlachetnych zalicza się następujące minerały: diament, rubin, szmaragd, szafir, chryzoberyl i opal szlachetny. Kamienie mniej efektowne, o mniejszej twardości i trwałości, występujące częściej w przyrodzie, są określane mianem półszlachetnych. Należą do nich w szczególności: topaz, granat, akwamaryn, chryzolit, turkus, cyrkon, turmalin, hiacynt, spinel, ametyst, kryształ górski i morion. Diamenty najlepszymi przyjaciółmi królowej Królem kamieni szlachetnych jest diament. Jest to węgiel, a ściślej - jego odmiana alotropowa, wykrystalizowana w układzie regularnym, w kształcie ośmiościanu, dwunastościanu lub dwudziestoczterościanu. Jest to najcenniejszy kamień szlachetny. Powstał w iście piekielnych warunkach: pod ciśnieniem 50 ton/cm2 oraz w temperaturze ponad 1300 stopni Celsiusa, które panują na wielkich głębokościach w Ziemi. Wykrystalizowane w układzie regularnym struktury węgla dają najtwardszy minerał w przyrodzie. Trudno nie zgodzić się z Marilyn Monroe, uważającą diamenty za najlepszych przyjaciół kobiet. Lecz czy tylko kobiet? - zapyta niejeden inwestor. Największy diament znaleziono w Afryce Południowej w 1905 roku. Ważył on 3106 ct (karat=0,200 g). Podzielono go na 106 części. Wykonany z największej części brylant o wadze 530,2 karatów nosi nazwę Wielkiej Gwiazdy Afryki (Cullinan I) i zdobi berło królowej Anglii. Drugi pod względem wielkości brylant Cullinan II o wadze 317,4 ct znajduje się w koronie królestwa brytyjskiego. Diamenty używano już 2,5 tysiąca lat temu w Indiach, jako element ozdób religijnych. Jednak ich zastosowanie, jako bardzo twardych narządzi datuje się od zarania ludzkości. Wzrost popularności diamentów nastąpił od XIX wieku. Światowe roczne wydobycie diamentów kształtuje się na poziomie 160 mln karatów. Najwięcej tych kamieni daje kontynent afrykański. Równolegle z wydobyciem diamentów, rozwijana jest ich produkcja przemysłowa. Ten sposób produkcji diamentów ma ogromną przyszłość, gdyż zastosowanie tego kryształu w nowoczesnej technice jest coraz szersze a naturalne zasoby są ograniczone. Jednak produkcja syntetycznych diamentów jest bardzo droga. Ceny diamentów zmieniają się w zależności od podaży, popytu oraz sytuacji ekonomicznej na świecie. Dziś nastały dobre czasy dla diamentów, gdyż społeczeństwa świata bogacą się w tempie, jak nigdy w przeszłości. Każda kopalnia daje innej jakości diamenty. Jednak kamienie najwyższej jakości są pozyskiwane w Angoli, Namibii i Rosji. Dobre jakościowo diamenty znajdują się również w Afryce Południowej, Botswanie, Chinach i Sierra Leone. Największą kopalnią diamentów jest De Beers w Botswanie. Firma ta odgrywa dużą rolę rynku diamentów w świecie, wywierając znaczny wpływ na ich ceny. Inwestycje w diamenty
Zorganizowany obrót kamieniami szlachetnymi został zapoczątkowany przez kilka bogatych rodzin w Belgii, Holandii, USA (Nowy Jork), Izraelu, Południowej Afryce, Brazylii i Indiach. Później ten krąg otworzył się na inwestorów, chcących partycypować w milionowych obrotach na aukcjach. Głównym powodem, dla którego nowa finansjera została dopuszczona do hermetycznego dotąd środowiska, była konieczność pozyskania nowych funduszy dla kontynuowania zakupów kamieni szlachetnych. Aby efektywnie inwestować w kamienie szlachetne niezbędne jest posiadanie odpowiedniej wiedzy oraz zachowania ostrożności. Cena kamienia zależy bardziej od jego indywidualnych cech a mniej od sytuacji na rynku tych minerałów. Bez względu na koniunkturę surowe kamienie mogą być poddawane obróbce, przez co zwiększają swą pierwotną wartość. O wartości obrobionych kamieni, czyli brylantów decydują następujące cztery czynniki: masa, barwa, czystość, szlif, określane z języka angielskiego mianem "4C" (carat, colour, clarity, cut). Carat (masa - ilość karatów). Wartość diamentów wzrasta nieproporcjonalnie do wagi. Na przykład cena jednostkowa za karat (1 ct = 0,200g) bezbarwnego, czystego brylantu ze szlifem okrągłym o całkowitej masie 1 ct wynosi 15 tys. USD, natomiast cena jednostkowa brylantu o takich samych cechach lecz o masie 3 ct kształtuje się już na poziomie 40 tys. USD. Zatem cały brylant 3-karatowy jest już wart 120 tys. USD. Colour (kolor, barwa). Kolory brylantów są oznaczane literami alfabetu od D do Z, rozpoczynając od idealnie bezbarwnej do największego nasycenia kolorem, najczęściej żółtym. Diamenty mogą być również o innych kolorach (różowy, niebieski, zielony, brązowy itp,). Najcenniejsze są diamenty bezbarwne. Clarity (czystość). Idealnie czyste diamenty w przyrodzie to rzadkość. Tworzenie się struktury diamentu nie następowało w warunkach laboratoryjnych. lecz w środowisku naturalnym, gdzie znajdują się różne minerały oraz gazy. Stąd ich domieszki w postaci wtrąceń widocznych gołym okiem lub pod szkłem powiększających są obecne w większości wydobytych z ziemi diamentów. Czystość diamentów oznacza się symbolami (rozpoczynając od najczystszego): FL, IF, VVS1, VVS2, VS1, VS2, SI1, SI2, I1, I2, I3. Cut (cięcie, szlif). Surowe diamenty podlegają obróbce, polegającej na ich cięciu i szlifowaniu. Wymagane są tu wysokie umiejętności szlifierza, co pozwala na wydobycie z nich życia, żaru i ognia. Dzięki wewnętrznemu odbiciu promieni świetlnych można zobaczyć efekty w postaci tęczy kolorów. Doświadczeni szlifierze potrafią tak ukształtować diament, aby uzyskać głębię obrazu. Najpiękniejszy i najdroższy jest szlif okrągły (brylantowy). Idealne wręcz proporcje diamentu okrągłego opracował w 1919 rosyjski matematyk Tolkowski. Posiada on 57 fasetek i taflę. Inne popularne szlify to: marquise, oval, emerald, pear shape, princess, trillion. Od wieków ludzie zajmowali się poprawianiem cech diamentów. Wcześniej poprzez obróbkę termiczną a obecnie wykorzystuje się w tym celu nowoczesną technikę, jak: napromieniowanie wysokoenergetyczne, obróbkę chemiczną czy laserową. Diamenty są również syntetycznie barwione. A wszystko po to aby stworzyć niepowtarzalny klejnot i uzyskać wyższą cenę.
Ceny diamentów i wyrobów z nich systematycznie wzrastają. Jest to skutek rosnącego popytu ze strony przemysłu jubilerskiego oraz nowoczesnych technologii oraz nieustabilizowana sytuacja polityczna w Izraelu, gdzie funkcjonuje wiele szlifierni i jedna z największych giełd brylantów. W szczególności duży wpływ na wycenę ma głębia i intensywność barw wydobywanych z brylantu. W ostatnich latach rosną również ceny diamentów kolorowych, o wysokiej czystości i masie powyżej 0,5 karata. Stopa zwrotu z inwestycji w kamienie szlachetne może być wysoka, w szczególności, jeżeli zostanie zakupiony kamień surowy a następnie poddany cięciu i szlifowaniu. Intratną inwestycją może być okazjonalne nabycie kamienia w sytuacji, kiedy ceny rynkowe są na względnie niskim poziomie. Większość centrów przerobu i handlu diamentami znajduje się w Belgii, Izraelu, Indiach i USA (Nowy Jork). Światową stolicą diamentów jest Antwerpia, gdzie jest szlifowanych ponad 50% wszystkich diamentów świata. Około 1,5 tys. sklepów w dystryktach Hoveniersstraat, Schupstraat, Rijfstraat i Pelikaanstraat specjalizuje się w handlu diamentami. Udział Antwerpii w światowym handlu surowymi diamentami przekroczył 80 proc. Najpoważniejszymi giełdami diamentów w Antwerpii są: Anwerp Diamond Bourse, Diamond Club, Vrijediamanthandel i Diamant Kring. Polski inwestor może skorzystać z pośrednictwa akredytowanego członka takiej giełdy. Zawieranie transakcji poprzez giełdę jest pozbawione ryzyka oszustwa. Każdy może sprawdzić reputację pośrednika, który będzie uczestniczył w kupnie w jego imieniu wymarzonego klejnotu. Popularnym źródłem informacji o aktualnych cenach diamentów jest cennik Rapaport Diamond Report. Ponadto, na swych stronach internetowych wielu sprzedawców zamieszcza interaktywne kalkulatory pozwalające oszacować wartość brylantu. Inwestycje w kamienie szlachetne mogą być również realizowane poprzez zakupy akcji kopalń. Są to jednak inwestycje obarczone dużym ryzykiem, gdyż pojawia się tu nowy składnik tego ryzyka, wynikający z jakości zarządzania kopalnią a także otoczenia, w jakim się ona znajduje. Ponadto zasoby takich kopalń są trudne do precyzyjnego oszacowania, a wiele z nich znajduje się w państwach o niestabilnych systemach politycznych, co rodzi możliwość ich nacjonalizacji lub przejęcia przez buntowników. Cena ryzyka Kamienie szlachetne niosą znaczne ryzyko inwestycyjne. Jeżeli traktujemy inwestowanie poważnie, winniśmy być przygotowani na koszty profesjonalnej pomocy, nie zapominając przy tym, że stopa zwrotu jest zawsze związana z poziomem ryzyka. Najwyższym poziomem ryzyka inwestycyjnego charakteryzują się kamienie wysokiej wartości. Gemmolodzy potrafią określić to ryzyko, lecz za usługi każą sobie słono płacić. Podstawowe czynniki ryzyka związanego z inwestycjami w kamienie to: Subiektywność wyceny. Wycena wartości kamienia szlachetnego jest niezwykle trudna i obarczona możliwością popełnienia błędu. Eksperci zazwyczaj nie są zgodni, co do wyceny. Każdy kamień posiada indywidualne cechy fizyko-chemiczne i kształt nadany przez szlifierza. Kupując wartościowy kamień najlepiej skonsultować się z kilkoma rzeczoznawcami. W przeciwieństwie do metali, nie ma jednolitego systemu kwotowania cen kamieni szlachetnych.
Brak płynności rynku. Rynek kamieni szlachetnych jest zdecydowanie mniej płynny niż rynek finansowy, towarowy czy nieruchomości. Należy się liczyć, że inwestycja może okazać się dłuższa niż planowano, zanim znajdzie się odpowiedni nabywca. W okresach niepewności, gdy każdy chce kupić jak najtaniej i sprzedać jak najdrożej, to rozpiętość (spread) między ceną kupna i sprzedaży może być bardzo duża. Możliwość zniszczenia podczas obróbki. Podczas operacji obróbki dochodzi czasami do rozpadu całego kamienia. Wówczas z bryły diamentu powstaje wiele niskiej wartości kawałków. Nie zawsze uzyskanie pełnej rekompensaty utraconej wartości jest możliwe. Oszustwa. Kupując klejnot trudno jest z całą pewnością stwierdzić, co się faktycznie kupuje. Wymaga to pomocy specjalisty w tej dziedzinie - gemmologa. Na rynku istnieje wiele substytutów kamieni szlachetnych. Ponadto, można natknąć się kamienie pochodzące z kradzieży lub nielegalnego obrotu. Inwestując w kamienie szlachetne nie można mieć pewności, że za rok, pięć czy dziesięć lat otrzymamy wymarzony zysk. Nie należy inwestować w kamienie szlachetne, jeżeli nie posiadamy odpowiednich oszczędności lub inwestycji płynnych pozwalających na normalną egzystencję w trudnych okresach życia. Dlatego też, podejmując decyzję o sprzedaży kamienia szlachetnego należy brać pod uwagę potencjalne trudności przy poszukiwaniach odpowiedniego nabywcy, skłonnego zapłacić żądaną cenę. Warunki opłacalności i sukcesu inwestycji: - kupno kamienia po cenie hurtowej, eliminując pośredników, - pewność, że otrzymujemy to, za co zapłaciliśmy, - zachowanie najwyższej ostrożności, szczególnie przy wybieraniu kamieni wysokiej jakości, - znalezienie nabywcy gotowego zapłacić znacznie więcej, niż cena hurtowa, niekoniecznie tyle co cena detaliczna, - pogłębianie wiedzy o kamieniach szlachetnych i ich rynku, - kupowanie kamieni tylko z pewnego źródła i z certyfikatem autentyczności, - odrzucenie chciwości i emocji. Kupując surowy diament z przeznaczeniem do obróbki należy liczyć się ze znacznymi odpadami podczas cięcia i szlifowania. Mogą one stanowić nawet 2/3 pierwotnej wagi. Niewłaściwy kąt cięcia lub błąd w identyfikacji wewnętrznych naprężeń surowego diamentu mogą być przyczyną jego rozpadu na wiele, niskiej wartości, kawałków. Przekazując do obróbki surowy kamień należy uwzględnić również ryzyko jego podmiany na kamień o niższej jakości. Dlatego też, wybierając szlifierza, należy sprawdzić jego reputację. Nie jest rozsądne ufać zapewnieniom sprzedawcy surowego diamentu, że oferowany nam kamień będzie po obróbce krystalicznie czysty. Sposobem na zabezpieczenie się przed oszustwem jest skorzystanie z pomocy rzeczoznawcy oraz zawieranie transakcji poprzez licencjonowanego pośrednika. Każdy legalnie sprzedawany kamień posiada
certyfikat autentyczności. Najbardziej uznanymi instytucjami certyfikujących na świecie są: Gemological Institute of America (GIA) oraz International Gemological Institute (IGI). W Polsce można skorzystać z usług rzeczoznawców wpisanych na listę Polskiego Towarzystwa Gemmologicznego.