ŚWIATOWY DZIEŃ SPRZECIWU WOBEC PRACY WYKONYWANEJ PRZEZ DZIECI PO ZAJĘCIACH UCZNIOWIE: - rozumieją pojęcie praw dziecka i znają dziesięć głównych praw; - znają skalę problemu wykorzystywania dzieci do pracy i rozumieją, dlaczego jest to złamanie praw dziecka; - znają konsekwencje wykorzystywania dzieci do pracy dla ich przyszłego życia; - wiedzą, dlaczego problem pracy dzieci dotyka także ich i jakie działania mogą podjąć, aby mu przeciwdziałać. GRUPA DOCELOWA: Starsze klasy szkoły podstawowej i młodsze gimnazjum. CZAS TRWANIA: 45 min. POTRZEBNE MATERIAŁY: - flipchart/tablica; - skserowane dla każdego ucznia egzemplarze wywiadu z Halimą i kartki z prawami dziecka; - wydrukowane zdjęcia pracujących dzieci (jedno dla grupy). PRZEBIEG ZAJĘĆ: 1. Zapytaj uczniów, czy wiedzą, co to są prawa dziecka, czy potrafią je wymienić. Propozycje zapisz na flipcharcie/tablicy. Spytaj, w jakich sytuacjach prawa dziecka są naruszane, poproś uczniów o podanie przykładów. Wyjaśnij, że prawa dziecka to dział praw człowieka, wyodrębniony ze względu na szczególne potrzeby młodych ludzi. Posiadanie tych praw, tak jak i innych praw człowieka wynika z godności i niepowtarzalności człowieka jako jednostki ludzkiej. Nie da się ich zrzec, obowiązkiem państwa jest dbanie o ich respektowanie. Powiedz, że zdecydowana większość państw (jednym z nielicznych wyjątków są Stany Zjednoczone), podpisała specjalną Konwencję o prawach dziecka (1989 rok Polska ratyfikowała ją w 1991r.). Katalog praw i wolności zawarty w Konwencji można pogrupować w dziesięć głównych praw:
wychowania się w rodzinie; adopcji; oświaty i nauki; kultury, wypoczynku i rozrywki; ochrony zdrowia i opieki medycznej; wszechstronnego rozwoju osobowości, swobody wyznania, światopoglądu; dostępu do informacji; ochrony przed wyzyskiem i poniżającym traktowaniem; prywatności; równości. Zapisz na tablicy te prawa, które nie zostały wymienione przez uczniów. (5 min.) 2. Rozdaj każdemu uczniowi skopiowane i pocięte karteczki z prawami. Następnie powiedz, że zadaniem każdego jest ułożenie kartek z prawami w formie piramidy istotności (jedno prawo na samej górze, w każdym rzędzie niżej - jedno więcej 2,3 i 4). Na szczycie uczniowie mają umieścić prawo dla nich najważniejsze, w rzędzie niżej dwa mniej istotne, jeszcze niżej trzy, a na samym dole cztery mające dla nich najmniejsze znaczenie. Przypomnij, że istotne jest samodzielne wykonanie zadania, a uczniowie nie powinni sugerować się piramidami koleżanek i kolegów. Poproś ochotników o odczytanie, które prawo umieścili na szczycie swojej piramidy oraz krótkie uzasadnienie, dlaczego wybrali właśnie to prawo. (10 min.) 3. Podziel uczniów na cztery pięć grup (po max. 5 osób w grupie). Każdej grupie rozdaj jedno ze zdjęć przedstawiających dzieci w pracy. Zadaniem grupy jest przygotować odpowiedzi na następujące pytania: 1. Co przedstawia zdjęcie? 2. Czym zajmują się przedstawione na zdjęciu dzieci? 3. Które z praw dziecka mogły zostać złamane w przypadku bohaterów zdjęć? (prawo do nauki, do wypoczynku, do ochrony zdrowia, do rozwoju, do ochrony przed wyzyskiem i poniżającym traktowaniem, do prywatności, do równego traktowania).
Po chwili poproś każdą z grup o przedstawienie wszystkim swojego zdjęcia i odpowiedzi na pytania. Jeśli uczniowie dostrzegają złamanie tylko prawa do ochrony przed wyzyskiem, wytłumacz im, że pracujące dzieci nie mogą się uczyć, rozwijać, a warunki pracy w krajach, gdzie dzieci pracują na masowa skalę, uniemożliwiają też realizację prawa do ochrony zdrowia, wypoczynku, prywatności, równości. Przypomnij wcześniejsze ćwiczenie niech uczniowie zastanowią się, czy realizacja najważniejszego dla nich prawa była możliwa, gdyby musieli pracować. (10 min.) Ćwiczenie podsumuj krótkim wykładem na temat pracy wykonywanej przez dzieci. Powiedz, że ocenia się, że około 352 milionów dzieci (osób poniżej 18. roku życia) pracuje (dane pochodzą z Międzynarodowej Organizacji Pracy). Około 180 milionów wykonuje pracę w ciężkich, zagrażających zdrowiu warunkach: kopalniach, przemyśle chemicznym, rolnictwie. Wiele dzieci pracuje w przemyśle odzieżowym, także najbardziej znanych firm. Dostają zazwyczaj mniejsze niż dorośli wynagrodzenie, pracują po kilkanaście godzin dziennie. Tak wykorzystywane dzieci pozbawione są szansy na naukę, rozwój i normalne dorastanie, co sprawia, że nie mają możliwości znalezienia lepszej pracy i są skazane na całe życie w biedzie. Takie zjawisko nazywa się dziedziczeniem biedy rodzice nie są w stanie zapewnić dzieciom edukacji i utrzymania, więc te muszą wcześnie zacząć pracować. Największa liczba dzieci pracuje w Afryce Subsaharyjskiej (29% - czyli prawie co trzecie dziecko 48 milionów) oraz Azji - 19% dzieci - 127 milionów. Jeśli w sali wisi mapa niech uczniowie wskażą na niej wymienione regiony, powiedz jakich państw przede wszystkim dotyczy ten problem (Chiny, Indie). Powodem tak powszechnej pracy dzieci jest ubóstwo (często dziedziczne) wiele rodzin polega na pracy swoich najmłodszych członków, problemem jest też przymykanie oczu na międzynarodowe przepisy przez firmy mające duże fabryki w Azji (często zachodnie koncerny) oraz brak dostępu do edukacji, która może dać szansę na znalezienie lepszej pracy. (3 min.) 4. Rozdaj uczniom skopiowane wywiady z Halimą, jedenastoletnią pracownicą fabryki odzieżowej z Bangladeszu. Niech przeczytają je i w parach zastanowią się nad tym czego nie mogliby robić, lub z czego musieliby zrezygnować, gdyby pracowali tak jak Halima. Mogą także zastanowić się czym będzie się różniła przyszłość dziecka takiego jak oni i dziecka pracującego od 11 roku życia w fabryce, jak Halima.
Podziel tablicę / flipchart na dwie części jedną zatytułuj Halima nie może:, drugą Halima nie będzie mogła: Następnie zapytaj uczniów o wyniki pracy w parach i w trakcie burzy mózgów postarajcie się wypisać jak najwięcej rzeczy po obu stronach tabeli (Halima nie może: uczyć się, bawić, oglądać TV, grać na komputerze, uprawiać sportów, mieć zwierzaka, jeść tego, co lubi, spotykać się z przyjaciółmi, mieć telefonu, komputera, mp3, itp., leczyć się odpowiednio. Nie będzie mogła: polepszyć warunków, w których żyje, mieć własnego mieszkania, mieć dzieci bez obawy, że będą pracować jak ona, żyć długo i zdrowo ze względu na ciężkie warunki pracy, wyjechać na wakacje, itp.). Powiedz, że to tylko niektóre z problemów wynikających z pracy dzieci, i że ciężko jest wyobrazić sobie codzienny wysiłek takiej pracy i to, ile cierpienia powoduje. (10 min.) 5. Przypomnij, że problem pracy dzieci w Azji i Afryce dotyka także nas w Polsce, gdyż ubrania i inne rzeczy przez nie produkowane trafiają także i do naszych sklepów. Poproś uczniów, by obejrzeli metki na swoich ubraniach. Wypisz na tablicy nazwy krajów, z których pochodzą. Powtórz, że kraje azjatyckie, szczególnie Chiny, Indie ale też Bangladesz, Malezja to państwa z dużą liczbą pracujących dzieci i jeśli nosimy ubrania uszyte w tym regionie, z dużym prawdopodobieństwem można przypuszczać, że w ich produkcji brało udział dziecko. Powiedz, że z tego powodu musimy odpowiedzialnie wybierać, jakie ubrania chcemy nosić. Nie musi to oznaczać bojkotowania ubrań produkowanych np. w Chinach, gdyż jest to często niemożliwe. Można natomiast sprawdzić, gdzie dana firma produkuje rzeczy i jak dba o przestrzeganie praw pracowniczych, w tym zakazu pracy dzieci. Jeśli wiemy, że jakiś koncern korzysta z pracy dzieci możliwe jest zorganizowanie protestu konsumenckiego zebranie podpisów pod petycją z prośbą o zaprzestanie takich praktyk. Wytłumacz dzieciom, że jako konsumenci mają znaczenie dla dużych firm tylko, gdy występują w dużej grupie. Podaj adresy organizacji zajmujących się sprawiedliwym handlem, w tym problemem pracy dzieci: www.modnieietycznie.pl www.efte.org www.nlcnet.org (10 min.)
PROPOZYCJE DZIAŁAŃ PO ZAJĘCIACH: 1. Niech uczniowie napiszą maile do producentów najbardziej znanych marek odzieży w Polsce z pytaniem o to, gdzie produkują swoje ubrania i jak dbają o przestrzeganie praw pracowników, jak kontrolują, czy w procesie produkcyjnym biorą udział dzieci. 2. Monitoring sklepów odzieżowych niech uczniowie odwiedzą kilka sklepów z rożnego rodzaju odzieżą (od sklepów z używanymi ciuchami po markowe i drogie sklepy). Niech spiszą z jakich krajów pochodzą produkowane tam ubrania. Następnie wyniki podsumujcie i zastanówcie się nad tym, z czego może wynikać dominacja jednego kraju/regionu w przemyśle tekstylnym (niskie koszty produkcji związane z wykorzystywaniem pracy dzieci, nieprzestrzeganiem prawa pracy, głodowymi pensjami, itp.).
MATERIAŁY POMOCNICZE: wychowania się adopcji, gdy nauki. wypoczynku, ochrony w rodzinie. stracę korzystania z zdrowia i opieki rodziców. kultury. medycznej. Mam prawo rozwoju, dostępu do ochrony przed prywatności. równego swobody myśli i informacji. wyzyskiem traktowania. wyznania. i poniżającym traktowaniem. wychowania się adopcji, gdy nauki. wypoczynku, ochrony w rodzinie. stracę korzystania z zdrowia i opieki rodziców. kultury. medycznej. Mam prawo rozwoju, dostępu do ochrony przed prywatności. równego swobody myśli i informacji. wyzyskiem traktowania. wyznania. i poniżającym traktowaniem. wychowania się adopcji, gdy nauki. wypoczynku, ochrony w rodzinie. stracę korzystania z zdrowia i opieki rodziców. kultury. medycznej. Mam prawo rozwoju, dostępu do ochrony przed prywatności. równego swobody myśli i informacji. wyzyskiem traktowania. wyznania. i poniżającym traktowaniem.
Wywiad z Halimą: na podstawie wywiadu : http://www.nlcnet.org/article.php?id=142 Halima ma jedenaście lat. Pracuje w fabryce odzieżowej w Bangladeszu przy produkcji męskich majtek dla znanej amerykańskiej firmy. - Jak masz na imię? - Halima. - Ile masz lat? - 11. - Jaka jest twoja praca? - Jestem pomocnikiem w fabryce odzieżowej. Odcinam nitki. - W jakim dziale pracujesz? - Bielizna. - Czyli na czym polega Twoja praca? - Jeśli z bielizny wystają luźne nitki, odcinam je. - Czy stoisz czy siedzisz cały dzień? - Stoję. - Cały dzień? - Cały. - Jak wygląda twój dzień pracy? - Zaczynam o 8 rano. Pomiędzy 12:30 a 13:30 jest przerwa na obiad. Zwykłe godziny pracy trwają do 17, ale zawsze są nadgodziny, trwające przynajmniej do 20:30 a czasem do 22. W fabryce nie zawsze liczą przepracowane nadgodziny. - Czy masz wolne w jakiś dzień tygodnia? - Nie, pracujemy siedem dni w tygodniu. - Jak traktują was nadzorcy? - Jeśli nie było cię w pracy, następnego dnia zbiją cię. Jeśli nie wyrobisz godzinnej normy, lub popełnisz błąd, także możesz zostać uderzony, a na pewno na ciebie nakrzyczą. Codziennie się zdarza, że któreś z 50 pracujących na moim piętrze dzieci jest bite. - Czy możecie wychodzić do łazienki? - Musimy wziąć od nadzorcy specjalną kartę, jest to możliwe tylko 2 3 razy dziennie. - Czy w pracy masz dostęp do czystej wody do picia? - Nie, przez to ciągle boli mnie brzuch. ( )
za: antiguadailyphoto.com za: www.globalfootprints.org
za: en.kindernothilfe.org za: alchemistpoonam.wordpress.com
za: www.pedulianak.com