Odpowiedzialna konsumpcja w przemyśle odzieżowym

Transkrypt

1 Anna Paluszek Odpowiedzialna konsumpcja w przemyśle odzieżowym Scenariusz zajęć z edukacji globalnej dla szkoły ponadgimnazjalnej Informacja o scenariuszu Przemysł odzieżowy jest zdominowany przez grupę wielkich firm, których zyski rosną, przy spadku cen ubrań. Możliwe jest to dzięki przenoszeniu produkcji do krajów Globalnego Południa, gdzie dostępna jest tania siła robocza i można łatwiej omijać regulacje dotyczące prawa pracy i standardów ekologicznych. Pracownicy fabryk cierpią z powodu złych warunków pracy, wydłużonego dnia pracy, czego nie rekompensują bardzo niskie płace, ledwo starczające na przeżycie. Odpowiedzialny za tę sytuację jest ciągły wzrost konsumpcji w krajach wysoko rozwiniętych. Model konsumpcji, rozpowszechniany obecnie przez media, zakłada stały wzrost popytu, co ma negatywne skutki dla warunków pracy i życia osób zatrudnionych w przemyśle odzieżowym oraz dla środowiska naturalnego. Zajęcia mają zwrócić uwagę na to, że my, jako konsumenci, mamy wpływ na życie milionów pracowników fabryk i politykę wielkich firm. Polska Akcja Humanitarna edukacja@pah.org.pl Internet: tel.: (022) , fax: (022) Dział Edukacji Humanitarnej ul. Szpitalna 5/ Warszawa Główne zagadnienia zajęć Cele zajęć Metody i techniki pracy Środki dydaktyczne przemysł odzieżowy we współczesnym świecie odpowiedzialna konsumpcja właściwa postawa konsumencka Po zakończeniu zajęć uczeń powinien znać zasady na jakich działa przemysł odzieżowy, rozumieć własną rolę jako konsumenta w łańcuchu zależności, znać sposoby na realizowanie odpowiedzialnej konsumpcji na co dzień. dyskusja, gra dydaktyczna, rybi szkielet, ranking diamentowy, burza mózgów mapa świata, symbole kawałków dżinsów, kawałki dżinsów, szary papier, flamastry, samoprzylepne karteczki Globalne współzależności 25

2 Kluczowe pojęcia Czas Literatura odpowiedzialna konsumpcja globalny łańcuch dostaw audyt kodeks zasad odpowiedzialnego konsumenta 95 minut modnieietycznie.pl strona projektu Modnie i Etycznie, PAH brytyjska strona projektu edukacyjnego dotyczącego praw pracowniczych w przemyśle odzieżowym Maria Huma, Jak kupować by nie dać się upolować. Poradnik odpowiedzialnego konsumenta., Związek Stowarzyszeń Polska Zielona Sieć, Kraków 2006 Maria Huma, Małgorzata Krzystkiewicz, Kupuj odpowiedzialnie. Twoje pieniądze kształtują świat. Poradnik dla uczniów szkól ponadpodstawowych Związek Stowarzyszeń Polska Zielona Sieć Kraków 2007 Przebieg zajęć Czas Co trzeba zrobić? Materiały Uwagi 5 min Podaj uczniom temat zajęć. 15 min Geografia dżinsów (na przykładzie dżinsów szwajcarskich): poproś uczniów, aby słuchając przyklejali odpowiednie symbole dżinsów do właściwej części mapy. przeczytaj opis kolejnych etapów produkcji dżinsów. Sprawdźcie wspólnie, czy wszystko się zgadza. Zapytaj, co sądzą o takim rodzaju produkcji, jakie są przyczyny takiego stanu. Mapa świata Symbole poszczególnych części dżinsów narysowane na kartonikach Można użyć pociętych dżinsów, Materiał pomocniczy nr 1 Miejsca produkcji poszczególnych elementów dżinsów 15 min Cięcie dżinsów podział dochodu: podziel klasę na trzy grupy. Każda grupa dostaje pocięte dżinsy i karteczki z napisanymi elementami łańcucha dostaw. poproś uczniów, żeby dopasowali poszczególne części dżinsów, które symbolizują procent udziału z ich sprzedaży, do poszczególnych elementów łańcucha dostaw (na karteczkach). Każda grupa przedstawia swoje wyniki. pokazujesz im faktyczny rozdział dochodu z dżinsów. pytasz, czy to sprawiedliwe i co o tym sadzą. Pocięte dżinsy Materiał pomocniczy nr 2 Karteczki z elementami łańcucha dostaw 26 Lekcje dla świata. Scenariusze zajęć z edukacji globalnej.

3 20 min Rozdaj uczniom materiał 3a i poproś o przedyskutowanie go w parach. narysuj na tablicy rybi szkielet. W głowie zapisz Robotnicy szyjący zarabiają najmniej na dżinsach. poproś uczniów o podanie czterech przyczyn takiego stanu rzeczy i zapisz je na głównych ościach. podziel uczniów na cztery grupy i poproś o zastanowienie się każdej grupy nad jedną z przyczyn. Każda grupa prezentuje wyniki swojej pracy. Szary papier Markery; Materiał pomocniczy 3a Warunki pracy pracownic w fabrykach Opis metody Rybi szkielet znajduje się w materiałach dodatkowych dla nauczyciela, na końcu scenariusza. UWAGA! Nauczycielu! W tym miejscu możesz zrobić przerwę prowadzeniu zajęć. Drugą część zajęć możesz poprowadzić na następnej lekcji. 15 min zainicjuj dyskusję na temat co możemy zrobić my, co mogą zrobić inni żeby ludzie pracowali w godnych warunkach za godziwe wynagrodzenie małe samoprzylepne karteczki, długopisy Można wypracowaną listę uszeregować w rankingu diamentowym opis metody znajduje się w materiałach dodatkowych dla nauczyciela, na końcu scenariusza. 25 min zapisz na tablicy hasło: odpowiedzialna konsumpcja. poproś każdego ucznia o zapisanie na karteczce o jednym kolorze skojarzenia związanego z tym hasłem. odczytaj skojarzenia, uzupełnij w razie potrzeby. poproś uczniów, aby o zapisali pomysły na wprowadzenie w życie odpowiedzialnej konsumpcji i przykleili je na arkuszu szarego papieru. Odczytaj propozycje. poproś o wybranie najważniejszych zasad ze skojarzeń i utworzenie kodeksu zachowania odpowiedzialnego konsumenta Do pomocy daj uczniom materiał pomocniczy 3a. Zastanówcie się nad możliwością realizacji audytu społecznego i innych form działań świadomego konsumenta w zakładach znajdujących się w pobliżu szkoły. Szary papier Kolorowe przylepne kartki Materiał pomocniczy 3a Warunki pracy pracownic w fabrykach Materiały pomocnicze dla nauczyciela Materiał pomocniczy nr 1 Miejsca produkcji poszczególnych elementów dżinsów a. Projekt graficzny jest przygotowywany w Szwajcarii i wysyłany przez Internet do fabryki odzieżowej na Filipinach. b. Bawełna jest zbierana w Burkina Faso, Kazachstanie albo Indiach i wysyłana do Chin. c. W Chinach przędzie się nici, przy użyciu szwajcarskich maszyn. d. Na Filipinach bawełna jest farbowana kolorami indygo, pochodzącymi z Niemiec albo Szwajcarii. e. W Polsce tkany jest materiał, przy użyciu szwajcarskich maszyn. f. Materiał jest wysyłany do Marsylii we Francji. g. Metka dżinsów pochodzi z Francji, a guziki z Włoch. h. Wszystkie elementy (guziki, metki, materiał) są transportowane samolotem na Filipiny i zszywane razem. Globalne współzależności 27

4 i. W Grecji, dżinsy są wykańczane przy użyciu pumeksu. j. Dżinsy są sprzedawane w Szwajcarii. k. Po tym, jak są noszone, oddaje się je do Czerwonego Krzyża/Armii Zbawienia, albo innej organizacji zbierającej odzież używaną. l. Dżinsy wysyłane są do Afryki, gdzie nosi się je jeszcze raz. Materiał pomocniczy nr 2 Poniżej podział dochodu pomiędzy poszczególnymi elementami łańcucha dostaw: sprzedaż: 50% reklama: 25% materiał i fabryka: 13% transport i podatki: 11% szwaczki/szwacze (robotnicy szyjący dżinsy) 1% Materiał pomocniczy nr 3 A. Warunki pracy pracowników w fabrykach brak prawnych podstaw zatrudnienia i regulaminu pracy W fabrykach brakuje często regulaminu pracy, a wszelkie próby zorganizowania się (np. w związki zawodowe) są blokowane przez właścicieli, więc zatrudnieni są bezsilni. zmienna ilość pracy Fabryki, a więc i robotnicy muszą się dostosować do krótkich terminów zamówień i być gotowi w każdej chwili na nowe zamówienia. Są też momenty, kiedy pracy nie ma wcale. długi czas pracy W wielu fabrykach obowiązuje bardzo długi czas pracy, obowiązkowe nadgodziny i nie udziela się urlopów. Przykład: Pewna kobieta w Bangladeszu pracuje 8 godzin dziennie plus 3 godziny obowiązkowych nadgodzin. Ma wolną jedną niedzielę w miesiącu i 3 dni urlopu w roku. nieprzestrzeganie wymogu płacy minimalnej Pracownicy zarabiają bardzo mało, często poniżej płacy minimalnej (nawet jeśli jest wymagana prawem danego kraju). Przykład: Szwacze w Bułgarii muszą pracować 50 min. żeby móc kupić 1 kg chleba, 140 min. żeby kupić 1 kg ryżu. niebezpieczne warunki pracy Często nie przestrzega się zasad bezpieczeństwa w fabryce, a robotnicy muszą pracować z niebezpiecznymi maszynami i produktami chemicznymi. brak umowy o pracę Często robotnicy nie podpisują oficjalnej umowy o pracę z fabryką, przez co trudniej im potem dochodzić swoich praw w razie nie wypłacania przez fabrykę pensji. Mogą też zostać zwolnieni z dnia na dzień. B. Co możemy zrobić? PRODUCENCI audyty społeczne Wzmocnić kontrolę fabryk poprzez audyty społeczne, sprawdzające przede wszystkim przestrzeganie praw człowieka, bezpieczeństwa pracy i płacy minimalnej. przejrzystość praktyk Zachować przejrzystość procesu produkcji dla klientów. 28 Lekcje dla świata. Scenariusze zajęć z edukacji globalnej.

5 KONSUMENCI wiedzieć więcej wywierać nacisk Dowiedzieć się, które marki gwarantują etyczną produkcję odzieży, a które nie. Uczestniczyć w lokalnych i globalnych kampaniach (jak Clean Clothes Campaign), wysyłać listy do producentów i firm, lobbować na rzecz etycznej produkcji odzieży. Materiały dodatkowe dla nauczyciela Szereg diamentowy metoda uszeregowania pojęć, zasad, cech według zasady: zasada najważniejsza zasady ważne zasady neutralne zasady mniej ważne zasady najmniej ważne Według tej metody uczniowie, po przedyskutowaniu swego stanowiska, mają za zadanie uszeregowanie swych pomysłów. Rybi szkielet nazwa powyższej techniki pochodzi od kształtu przypominającego rybi szkielet. Znana jest także jako schemat przyczyn i skutków lub schemat Ishikawy (od nazwiska twórcy, Kaoru lshikawy). 1. Na plakacie lub tablicy przygotuj model przypominający rybi szkielet, w głowie którego wpisz problem Robotnicy szyjący zarabiają najmniej na dżinsach Przyczyny wpływające na czynnik główny Główny problem główny główny Przyczyny wpływające na czynnik główny Globalne współzależności 29

6 2. Uczniowie za pomocą burzy mózgów ustalają główne czynniki, które mogą stanowić przyczynę takiego problemu i wpisują je w tzw. ości duże. 3. Podziel klasę na tyle grup, ile jest dużych ości 4. Każda z grup otrzymuje jedną ość (czynnik główny) i próbuje odnaleźć przyczyny, które mają wpływ na dany czynnik główny. 5. Z zebranej listy uczniowie wybierają (za pomocą głosowania) te, które ich zdaniem są najistotniejsze, a więc mają największy wpływ na problem. Pamiętaj, że duże ości powinny być sformułowane bardzo ogólnie (ma być ich najwyżej 4 do 6). Liczba małych ości zależy od inwencji uczniów im więcej tym lepiej. Ustal limit czasu na wykonanie zadań grupowych. 30 Lekcje dla świata. Scenariusze zajęć z edukacji globalnej.