Czynniki ryzyka występowania ketozy u krów mlecznych w Polsce mgr inż. Marta Malkiewicz Katedra Żywienia Zwierząt i Paszoznawstwa, Uniwersytet Rolniczy im. Hugona Kołłątaja w Krakowie
KETOZA i ujemny bilans energii Ilość energii pobranej przez krowę jest za mała na pokrycie zapotrzebowania krowy przed porodem wzrost płodu sekrecja siary i rozrost gruczołu mlekowego po porodzie produkcja mleka
OKRES PRZEJŚCIOWY Zmniejszone pobranie paszy Zmniejszona podaż kwasu propionowego Zmniejszone wydzielanie insuliny Zmniejszona synteza glukozy w wątrobie Zwiększone uwalnianie tłuszczowych rezerw ciała
Wolne niezestryfikowane kwasy tłuszczowe Wątroba Utlenianie CO 2 Niepełne utlenianie Ciała ketonowe Synteza Trójglicerydów kwas beta-hydroksymasłowy, aceton, kwas acetooctowy
KETOZA WTÓRNA - Zaleganie poporodowe - Zatrzymanie łożyska - Endometritis - Przemieszczenie trawieńca - Mastitis - Trudny poród - Zanokcica - Inne schorzenia gorączkowe (toksemia) z upośledzeniem lub utratą łaknienia
KETOZA POKARMOWA TYP 3 PASZE KETOGENNE ZWIĘKSZONA ZAWARTOŚĆ KWASU MASŁOWEGO W PŁYNIE ŻWACZA ZWIĘKSZONA KETOGENEZA W NABŁONKU ŻWACZA PRZYCZYNY Pasze ketogenne (zawierające kwas masłowy) Pasze powodujące fermentację ketogenną w żwaczu cukry proste
KETOZA POKARMOWA - PRZYCZYNY Pobranie więcej niż 50 g kwasu masłowego/krowę/dzień Kiszonka z lucerny przewiędniętej zawiera 1 % kwasu masłowego w suchej masie (10 g/kg suchej masy) Krowa pobiera 5 kg suchej masy (15 kg kiszonki o zawartości suchej masy 33 %) 5 kg x 10 g/kg = 50 g kwasu masłowego
KETOZA POKARMOWA Główny powód Zawartość kwasu BHM we krwi Zawartość WKT we krwi Zawartość glukozy we krwi Zawartość insuliny w krwi Kondycja krowy Patologia wątroby Okres ryzyka Prognoza Podstawowy sposób diagnozy Mokre kiszonki / obecność kwasu masłowego Bardzo wysoka lub wysoka Prawidłowa lub wysoka Zmienna Zmienna Różna Różnie Różny Dobra Oznaczanie kwasów w kiszonce Co robić? Nie skarmiać kiszonki!
KETOZA PIERWOTNA SPONTANICZNA NIEDOBORY ENERGETYCZNE MOBILIZACJA TŁUSZCZU HYPOGLIKEMIA ZWIĘKSZONA KETOGENEZA WĄTROBOWA
KETOZA TYPU 1 Główny powód Zawartość kwasu BHM we krwi Zawartość WKT we krwi Zawartość glukozy we krwi Zawartość insuliny w krwi Kondycja krowy WKT Patologia wątroby Okres ryzyka Prognoza Podstawowy sposób diagnozy Co robić? Spontaniczna; Niedożywienie Bardzo wysoka Wysoka Niska Niska Chuda Ciała ketonowe Brak 3-6 tygodni po porodzie (wysoka wydajność) Bardzo dobra BHM we krwi po porodzie Sprawdzić żywienie i utrzymanie po porodzie
KETOZA TYPU 2 Główny powód Zawartość kwasu BHM we krwi Zawartość WKT we krwi Zawartość glukozy we krwi Tłusta krowa; Stłuszczona wątroba Wysoka Wysoka Niska Zawartość insuliny w krwi Niska Kondycja krowy Tłusta Los WKT Trójglicerydy ciała ketonowe Patologia wątroby Stłuszczenie Okres ryzyka 1-2 tygodnie po porodzie Prognoza Słaba Podstawowy sposób diagnozy WKT we krwi przed porodem Co robić? Sprawdzić żywienie i utrzymanie przed porodem
KETOZA KLINICZNA vs. SUBKLINICZNA Ketoza kliniczna dotyczy 2 15 % krów wysoko produkcyjnych (Duffield i in., 2000) 40 60 % krów wysoko produkcyjnych choruje na subkliniczną ketozę (SK) (Duffield i in., 1998) nadmiar ciał ketonowych we krwi, brak objawów ketozy. Wysoki poziom ciał ketonowych bez klinicznych objawów ketozy Konsekwencjami SK są: Przemieszczenie trawieńca, endometritis, Zmniejszona wydajność mleka, Pogorszenie wskaźników rozrodu, Zwiększone brakowanie
KETOZA SUBKLINICZNA K! Identyfikacja krów podejrzanych (K!) opiera się na zawartości BHM i acetonu w mleku Stosunek tłuszczu do białka ma mniejsze znaczenie Dokładność stosowanej metody pozwala ocenić stan zagrożenia stada nie jest wystarczająca do stawiania diagnozy
CZYNNIKI RYZYKA? NUMER LAKTACJI KONTROLA BCS OKRES MIĘDZYWYCIELENIOWY PORA ROKU SYSTEM ŻYWIENIA GRUPOWANIE ZWIERZĄT