Ocena zagrożenia subkliniczną ketozą nowa usługa w stadach objętych kontrolą użytkowości

Transkrypt

1 Polska Federacja Hodowców Bydła i Producentów Mleka Ocena zagrożenia subkliniczną ketozą nowa usługa w stadach objętych kontrolą użytkowości Krzysztof Słoniewski KETOZA Ketoza wiadomości ogólne Zaburzenie przemian energetycznych, powodujące nadmierne gromadzenie się ciał ketonowych (aceton, kwas acetooctowy i β-hydroksymasłowy) w płynach ustrojowych krów (krew, mleko, mocz)

2 Ketoza wiadomości ogólne Objawy - nasilenie zależy od stężenia ciał ketonowych we krwi Ketoza subkliniczna: 1,4 2,9 mmol [BHM/dm 3 osocza] - brak wyraźnych objawów klinicznych - obniżenie wydajności i zmiana składu mleka - zmniejszenie żerności Ketoza kliniczna: >2,9 mmol - otępienie - atonia żwacza - zapach acetonu w wydychanym powietrzu -śluz w kale Ketoza wiadomości ogólne Występuje w pierwszych tygodniach laktacji Często stość diagnozowania ketozy dni laktacji (1088 krów w w 73 stadach)

3 Ketoza wiadomości ogólne niedożywienie - ketoza typu 1 Pierwotne przyczyny: pasza o niskiej wartości pokarmowej i/lub jakości brak adaptacji żwacza choroby i inne czynniki ograniczające pobranie paszy Mechanizm fizjologiczny: zbyt mała produkcja kwasu propionowego w żwaczu Typowy okres występowania: 3-6 tygodni po wycieleniu Rokowania: bardzo dobre Zapobieganie: poprawa żywienia w okresie po wycieleniu Ketoza wiadomości ogólne otłuszczenie - ketoza typu 2 Pierwotne przyczyny: nadmierne otłuszczenie krów zbyt niskie pobranie energii przed porodem stłuszczenie wątroby Mechanizm fizjologiczny: zahamowanie glukoneogenezy, przy dużej podaży WKT Typowy okres występowania: 1-2 tydzień po wycieleniu Rokowania: słabe Zapobieganie: zmiana żywienia w okresie późnej laktacji i zasuszenia

4 Ketoza wiadomości ogólne Pasze ketogenne - ketoza typu 3 Pierwotna przyczyna: pasze z wysoką zawartością kwasu masłowego Mechanizm fizjologiczny: nadmierna produkcja kwasu BHM Typowy okres występowania: zmienny Rokowania: dobre Zapobieganie: kontrola jakości skarmianych kiszonek Ketoza wiadomości ogólne Występowanie w stadach o wysokiej wydajności Ketoza subkliniczna % krów (Duffield i in., 2000) Ketoza kliniczna 2-15% (Duffield i in., 2000) Przypadki kliniczne to tylko wierzchołek góry lodowej!!!

5 Ketoza wiadomości ogólne Konsekwencje: Zmniejszona wydajność mleka ( kg za laktację) Pogorszenie wskaźników rozrodu, Obniżenie odporności choroby bakteryjne zapalenie wymienia endometritis, Wzrost prawdopodobieństwa innych schorzeń Zwiększone brakowanie = Straty ekonomiczne (kilkaset do ponad 1000 zł/krowę) Cel: Ocena zagrożenia subkliniczną ketozą zakres usługi Dostarczenie hodowcy informacji umożliwiającej: - ocenę nasilenia występowania subklinicznej ketozy w stadzie, - określenie czynników, sprzyjających wystąpieniu schorzenia. Sposób realizacji: Identyfikacja zagrożonych krów Wskazujemy (z określonym prawdopodobieństwem) zwierzęta, które w dniu próbnego doju chorowały na subkliniczną ketozę Identyfikacja zagrożonych stad Wskazujemy (z określonym prawdopodobieństwem) stada, w których subkliniczna ketoza występuje u znacznego odsetka krów

6 Ocena zagrożenia subkliniczną ketozą zakres usługi Grupa ryzyka Subkliniczna ketoza - większość przypadków w pierwszych tygodniach laktacji Ocena obejmie: - krowy do 60 dnia laktacji, - z wiarygodnymi oznaczeniami składu mleka. Skład chemiczny mleka stwierdzony w próbce z próbnego doju Kwas beta-hydroksymasłowy (BHM) [mmol/l] Aceton [mmol/l] Stosunek tłuszcz:białko Prawdopodobieństwo, że BHB we krwi > 1,4 mmol/l Prawdopodobnie chora K! Prawdopodobnie zdrowa Czułość > 0.60 Swoistość > 0.90

7 Identyfikacja krów zagrożonych prezentacja informacji Krowy, których skład mleka wskazuje na subkliniczną ketozę są wyróżniane symbolem K! = Istnieje znaczne prawdopodobieństwo, że w dniu próbnego doju ta krowa cierpiała na subkliniczną ketozę Identyfikacja krów zagrożonych prezentacja informacji Krowy, podejrzane o subkliniczną ketozę (K!) są wskazywane w raporcie RW-2: - w kolumnie L.p. (w raporcie z danego próbnego doju) - w Wynikach próbnych udojów, w wierszu tł/b

8 Identyfikacja stad zagrożonych metoda Stopień zagrożenia stada subkliniczną ketozą Jest określany przez Udział [%] krów chorych w grupie do 60 d. laktacji Jeśli to w badanej grupie krów (n>10) >10% krów ma BHM>1,4 mmol/l, ketoza stanowi w tym stadzie istotny problem Identyfikacja stad zagrożonych metoda Stopień zagrożenia stada subkliniczną ketozą określa udział krów chorych w grupie krów do 60 dnia laktacji ponieważ K! krowa była chora na subkliniczną ketozę to frekwencja K! frekwencja subklinicznej ketozy Liczba krów K! Liczba krów ocenionych Czułość metody Specyficzność metody Wnioskowanie statystyczne Przypuszczalna frekwencja subklinicznej ketozy (PFSK)

9 Identyfikacja stad zagrożonych prezentacja informacji Informacja o zagrożeniu stada subkliniczną ketozą jest sygnalizowana w postaci komunikatów w raporcie RW-1: UWAGA: stado zagrożone subkliniczną ketozą! = istnieje znaczne (>90%) prawdopodobieństwo, że PFSK > 10% krów UWAGA: stado silnie zagrożone subkliniczną ketozą! = istnieje znaczne (>90%) prawdopodobieństwo, że PFSK > 20% krów Identyfikacja stad zagrożonych prezentacja informacji od kwietnia 2013 Rozszerzona informacja o stanie zagrożenia stada subkliniczną ketozą będzie dostępna w raporcie RW-11 w programie Hodowca on line

10 Identyfikacja stad zagrożonych prezentacja informacji AKTUALNA OCENA ZAGROŻENIA KRÓW SUBKLINICZNĄ KETOZĄ (analiza obejmuje krowy do 60 dnia laktacji) Grupa laktacyjna L. krów Udział K! / ogółem krów K! % PFSK % Mleko* Kg Tłuszcz* % Białko* % Stosunek tł/bi* w ostatniej próbie pierwiastki 2 / 5 40 > wieloródki 3 / 9 33 > razem 5 / > ostatnie miesiące pierwiastki 4 / < wieloródki 9 / > razem 13 / > K! - krowy uznane za zagrożone subkliniczną ketozą(na podst. składu mleka) PFSK - przypuszczalna frekwencja subklinicznej ketozy w danej grupie * -średnia dla krów K! Pierwsze WYNIKI 3-31 stycznia stad krów do 60 dnia laktacji ~10% krów pozostaje nie ocenione - krowy do 5 dnia laktacji - krowy bez danych o mleku (lub dane poza zakresem ) Oceniane grupy są małe (przec. 4 sztuki) - ocena zagrożenia ostrożna (= zaniżona) Wiele stad pozostaje nie ocenionych

11 Ocena stanu zdrowia KRÓW Grupa stad Krowy ocenione Krowy K! [%] Ogółem ,6 Przeciętna wydajność mleka - do 21 kg/dobę ,2 - powyżej 21 kg/dobę ,2 Ocena stanu zdrowia KRÓW

12 Ocena zagrożenia STAD Jako zagrożone wskazano ~8% stad Rzeczywista liczba stad zagrożonych jest wyższa (10-15%) - problem oceny małych grup Stada o niższej wydajności bardziej zagrożone! Grupa stad L. stad Zagrożone wszystkie ,9 % Wydajność dobowa [kg mleka] do ,1 % pow ,4 % Co warto zapamiętać? Identyfikacja krów podejrzanych (K!) opiera się na zawartości BHM i acetonu w mleku Stosunek T:B ma mniejsze znaczenie Dokładność stosowanej metody - pozwala ocenić stan zagrożenia stada - nie jest wystarczająca do stawiania diagnozy Ocena zagrożenia stada jest wiarygodna, pod warunkiem że oceniana grupa jest dostatecznie duża

13 Co warto zapamiętać? 8-10% krów ma ketozę w dniu próbnego doju Na pewno choruje ich więcej! Ketoza jest częstsza w stadach o niższej wydajności Przyczyną ketozy nie jest wydajność krów Przyczyną ketozy są błędy w żywieniu Poważne problemy z ketozą ma 10-15% stad Mało? O ile Twoje stado nie należy do zagrożonych! Co warto zapamiętać? Ketoza JEST problemem! Sprawdź, czy jest nim w Twoim stadzie - komunikaty w RW-1, - informacje w RW-11 (Hodowca on line), - dodatkowe badania (mleko, mocz, krew)? Jeśli jest problem, spróbuj ustalić przyczyny - których krów dotyczy problem (RW-2), - co mogło spowodować zachorowanie? Jeśli trzeba, zwróć się o pomoc!