PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU OBOWIĄZKOWEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2015/2016 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY dla STUDENTÓW III ROKU STUDIÓW 1. NAZWA PRZEDMIOTU :Farmakologia z toksykologią 2. NAZWA JEDNOSTKI (jednostek ) realizującej przedmiot: Katedra i Zakład Farmakologii 3. Adres jednostki odpowiedzialnej za dydaktykę: Adres: Rokietnicka 5a, 60-806 Poznań Tel. /Fax (061) 8547262/(061) 8547253 Strona WWW www.farmakologia.ump.edu.pl E-mail farmakologia@ump.edu.pl 4. Kierownik jednostki: prof. dr hab. Teresa Bobkiewicz-Kozłowska 5. Osoba zaliczająca przedmiot w E-indeksie z dostępem do platformy WISUS dr hab. med. Marzena Dworacka 6. Osoba odpowiedzialna za dydaktykę na Wydziale Lekarskim I z dostępem do platformy WISUS ( listy studentów) ( koordynator przedmiotu) : Nazwisko - dr hab. med. Marzena Dworacka Tel. kontaktowy: 61 8547262/49 Możliwość kontaktu - konsultacje (dni, godz., miejsce): czwartki, 12.30-13.30, Rokietnicka 5a E-mail: mdworac@ump.edu.pl Osoba zastępująca: dr hab. med. Hanna Winiarska Kontakt: środy 13.00-15.00, Rokietnicka 5a, tel. 6854-349, e-mail: hwiniar@ump.edu.pl 7. Miejsce przedmiotu w programie studiów:
Rok: III Semestr: V i VI 7. Liczba godzin ogółem : 140 liczba pkt.ects:12 Jednostki uczestniczące w nauczaniu przedmiotu Semestr zimowy liczba godzin W Ć Ćwiczenia kategoria Katedra i Zakład Farmakologii 36 51 A - S Razem: 36 51 Jednostki uczestniczące w nauczaniu przedmiotu Semestr letni liczba godzin W Ć Ćwiczenia kategoria Katedra i Zakład Farmakologii 14 39 A - S Razem: 14 39 9. Zakres wiedzy ( zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 9 maja 2012 r. w sprawie standardów kształcenia dla kierunków Studiów: lekarskiego C.W34. charakteryzuje poszczególne grupy środków leczniczych; C.W35. zna główne mechanizmy działania leków oraz ich przemiany w ustroju zależne od wieku; C.W36. określa wpływ procesów chorobowych na metabolizm i eliminację leków; C.W37. zna podstawowe zasady farmakoterapii; C.W38. zna ważniejsze działania niepożądane leków, w tym wynikające z ich interakcji; C.W39. rozumie problem lekooporności, w tym lekooporności wielolekowej; C.W41. zna podstawowe kierunki rozwoju terapii, w szczególności możliwości terapii komórkowej oraz terapii genowej i celowanej w określonych chorobach; C.W42. zna podstawowe pojęcia z zakresu toksykologii ogólnej; C.W43. zna grupy leków, których nadużywanie może prowadzić do zatruć;
C.W44. zna objawy najczęściej występujących ostrych zatruć, w tym alkoholami, narkotykami i innymi substancjami psychoaktywnymi, metalami ciężkimi oraz wybranymi grupami leków; C.W45. zna podstawowe zasady postępowania diagnostycznego w zatruciach. 10. Umiejętności ( zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 9 maja 2012 r. w sprawie standardów kształcenia dla kierunków Studiów: lekarskiego C.U13. wykonuje proste obliczenia farmakokinetyczne; C.U14. dobiera leki w odpowiednich dawkach w celu korygowania zjawisk patologicznych w ustroju i w poszczególnych narządach; C.U15. projektuje schemat racjonalnej chemioterapii zakażeń, empirycznej i celowanej; C.U16. poprawnie przygotowuje zapisy wszystkich form recepturowych substancji leczniczych; C.U17. posługuje się informatorami farmaceutycznymi i bazami danych o produktach leczniczych; C.U18. szacuje niebezpieczeństwo toksykologiczne w określonych grupach wiekowych oraz w stanach niewydolności wątroby i nerek, a także zapobiega zatruciom lekami; C.U19. interpretuje wyniki badań toksykologicznych. 11. SYLABUS W załączeniu. 12.Tematyka poszczególnych wykładów, ćwiczeń i seminariów Wykłady - Semestr zimowy Tematyka wykładów Imię i nazwisko osoby prowadzącej zajęcia Wykład 1. Podstawy farmakologii. Podstawy farmakodynamiki. Podstawy korzystania z baz danych o produktach leczniczych (wskazania medyczne, wskazania rejestracyjne i pozarejestracyjne, charakterystyka produktu leczniczego. A.Wesołowska
Wykład 2. Wprowadzenie do chemioterapii zakażeń: przegląd mechanizmów działania chemioterapeutyków przeciwinfekcyjnych, mechanizmy oporności drobnoustrojów na środki przeciwinfekcyjne, ocena siły działania przeciwdrobnoustrojowego. Zasady prowadzenia chemioterapii zakażeń empirycznej i celowanej: zasady doboru antybiotyku, czynniki farmakokinetyczne, farmakodynamiczne i czynniki związane z pacjentem, które należy uwzględnić podczas planowania i prowadzenia terapii. Zastosowanie chemioterapii przeciwinfekcyjnej w profilaktyce. Wykład 3. Wykład 4. Wykład 5. Postępy antybiotykoterapii charakterystyka nowych grup leków przeciwbakteryjnych. Immunologiczne i nieimmunologiczne powikłania antybiotykoterapii. Środki wpływające na autonomiczny układ nerwowy. Przypomnienie wiadomości o neuroprzekaźnictwie, receptorach i ich podtypach w układzie współczulnym. Środki lecznicze działające poprzez pobudzenie receptorów α, β, α i β, leki sympatykomimetyczne o mechanizmie niebezpośrednim. Środki lecznicze hamujące czynność układu współczulnego: leki α 1 - adrenolityczne, leki β-adrenolityczne, środki sympatolityczne. Opioidowe leki przeciwbólowe. Mechanizm działania i działanie farmakologiczne. Klasyfikacja. Zastosowanie. Zasady stosowania w praktyce. M.Borowska Wykład 6. Nieopioidowe leki przeciwbólowe i niesteroidowe leki przeciwzapalne: Mechanizm działania i działanie farmakologiczne. Klasyfikacja. Zastosowanie. Zasady stosowania w praktyce.
Wykład 7. Wykład 8. Wykład 9. Wykład 10. Wykład 11. Wykład 12. Wykład 13. Leki stosowane w chorobie Parkinsona. Środki przeciwdrgawkowe. Mechanizmy działania i działanie farmakologiczne poszczególnych grup leków. Zastosowanie. Farmakoterapia niewydolności serca: grupy leków stosowanych w leczeniu niewydolności serca, ich mechanizmy działania i działania farmakologiczne. Zasady farmakoterapii ostrej i przewlekłej niewydolności serca. Farmakoterapia nadciśnienia tętniczego: grupy leków stosowanych w leczeniu nadciśnienia tętniczego - ich mechanizmy działania i działania farmakologiczne. Zasady farmakoterapii w nadciśnieniu tętniczym. Środki wpływające na krzepnięcie krwi: grupy leków, ich mechanizmy działania i działania farmakologiczne, zasady bezpiecznego stosowania. Farmakoterapia astmy: grupy leków, ich mechanizmy działania i działania farmakologiczne, zasady farmakoterapii astmy. Farmakoterapia cukrzycy: insuliny i nie insulinowe środki przeciwcukrzycowe - ich mechanizmy działania i działania farmakologiczne. Zasady insulinoterapii. Zasady leczenia chorych na cukrzycę typu 1 i 2. Leki działające na układ pokarmowy: leki przeczyszczające: grupy leków, przykłady preparatów, zaparcia nawykowe, zastosowanie u kobiet w ciąży, osób starszych, osób z niewydolnością krążenia, osób z niewydolnością wątroby, wybór leku do przygotowania do diagnostyki i zabiegu operacyjnego. Leki przeciwbiegunkowe: grupy leków stosowanych objawowo, przykłady preparatów, ograniczenia stosowania; chemioterapia zakażeń przewodu pokarmowego. P. Mikołajczak H.Winiarska H.Winiarska
Wykład 14. Farmakoterapia zakażeń układu oddechowego: etiopatogeneza zapaleń oskrzeli i zapaleń płuc w zależności od wieku chorych, schorzeń towarzyszących, pochodzenia patogenu. Współczesne zalecenia wyboru leku w leczeniu zakażeń układu oddechowego w zależności od etiopatogenezy. Wykład 15. Leki stosowane w niedokrwistościach niedoborowych; preparaty żelaza, wit. B12, kwasu foliowego. Deferoksamina. Działania niepożądane. Obliczanie całkowitej dawki żelaza u chorych z niedokrwistością z niedoboru żelaza. Schemat postępowania terapeutycznego w leczeniu niedokrwistości z niedoboru żelaza i niedokrwistości megaloblastycznych. Hematopoetyczne czynniki wzrostu H.Winiarska Wykład 16. Środki przeciwnowotworowe: grupy leków, mechanizmy działania, przykłady preparatów. Działania niepożądane wspólne dla większości leków p-nowotworowych. Działania niepożądane charaktery styczne dla poszczególnych grup leków. Zastosowanie. Część I P.Ruszkowski Wykład 17. Środki przeciwnowotworowe: grupy leków, mechanizmy działania, przykłady preparatów. Działania niepożądane wspólne dla większości leków p-nowotworowych. Działania niepożądane charaktery styczne dla poszczególnych grup leków. Zastosowanie. Część II. Leki immunosupresyjne.
Wykład 18. Zasady farmakoterapii bólu przewlekłego: zasady prowadzenia terapii, kolejność stosowania leków, właściwy dobór leków,, bezpieczeństwo farmakoterapii bólu przewlekłego. Wykłady - Semestr letni Tematyka wykładów Imię i nazwisko osoby prowadzącej zajęcia Wykład 1. Terapie genowe i komórkowe. H.Winiarska Wykład 2. Wykład 3. Wykład 4. Wykład 5. Zasady prowadzenia farmakoterapii u kobiet w ciąży i u karmiących. Rodzaje polekowych zaburzeń związanych ze stosowaniem leków w przebiegu ciąży. Odmienności farmakokinetyki i farmakodynamiki u kobiet w ciąży, odmienności farmakokinetyki u płodu i wpływ tych różnic na bezpieczeństwo stosowania leków dla matki i płodu. Przykłady częściej stosowanych grup leków w aspekcie bezpieczeństwa ich stosowania u kobiety ciężarnej. Indywidualizacja farmakoterapii farmakogenetyka. Znaczenie farmakogenetyki dla skuteczności i bezpieczeństwa farmakoterapii wybrane przykłady. Zasady prowadzenia farmakoterapii u dzieci i u osób w podeszłym wieku. Odmienności w zakresie fizjologii wieku rozwojowego i wieku podeszłego, które mogą mieć wpływ na skuteczność i bezpieczeństwo stosowania leków. Zasady obliczania dawek u dzieci. Podstawy toksykologii toksykodynamika i toksykokinetyka i ich znaczenie w diagnostyce zatruć. Diagnostyka toksykologiczna wywiad, badanie przedmiotowe i badania dodatkowe odmienności. Pierwsza pomoc w zatruciach. Antidota. Toksykologia niektórych pestycydów i gazów klasyfikacja, P. Mikołajczak H.Winiarska
Wykład 6. Wykład 7. mechanizm i objawy zatruć, postępowanie w ramach pierwszej pomocy. Toksykologia niektórych metali ciężkich klasyfikacja, mechanizm i objawy zatruć, postępowanie w ramach pierwszej pomocy. Toksykologia rozpuszczalników klasyfikacja, mechanizm i objawy zatruć, postępowanie w ramach pierwszej pomocy. Toksyczność wybranych leków objawy zatruć. Postępowanie w zatruciach lekami. Toksykomanie i lekomanie. Klasyfikacja. Charakterystyka kliniczna. Mechanizmy uzależnień. Zasady terapii. Zespół abstynencyjny. P. Mikołajczak Ćwiczenie 1. Ćwiczenie 2. Ćwiczenie 3. Ćwiczenia - Semestr zimowy Tematyka ćwiczeń Recepta: części recepty, niezgodności recepturowe, skróty nazw i zwrotów łacińskich stosowanych w recepturze, zasady wypisywania recept. Postacie leków: charakterystyka postaci leków. Losy leków w ustroju: wchłanianie, transport przez błony komórkowe, dystrybucja leków i ich wiązanie z białkami, biotransformacja, wydalanie, współczynnik pka i jego rola we wchłanianiu i wydalaniu leków. Uwaga! test z zagadnień omawianych na ćwiczeniu 1 będzie wyjątkowo przeprowadzony bezpośrednio po zajęciach w aptece. Chemioterapia zakażeń I: antybiotyki betalaktamowe, makrolidy, ketolidy, linkozamidy, tetracykliny, glicylocykliny, streptograminy, oksazolidynony. chloramfenikol,aminoglikozydy, glikopeptydy, polimyksyny - mechanizmy działania, spektrum działania ze szczególnym uwzględnieniem przydatności w terapii empirycznej, działania niepożądane, zastosowanie. Chemioterapia zakażeń II: sulfonamidy, pochodne imidazolu, pochodne furanu, chinolony, leki przeciwgrzybiczemechanizmy działania, spektrum działania ze szczególnym uwzględnieniem Osoba odpowiedzialna
Ćwiczenie 4. Ćwiczenie 5. przydatności w terapii empirycznej, działania niepożądane, zastosowanie. Leki przeciwgruźlicze- mechanizmy działania, spektrum działania, działania niepożądane, podstawy farmakoterapii przeciwgruźliczej. Wizyta w Aptece Akademickiej - Coll. Wrzoska (w celu zaznajomienia przyszłych lekarzy z pracą farmaceuty w aptece otwartej m.in. ze sporządzaniem leków recepturowych, przyrządzaniem leków ocznych w warunkach jałowych). Wizyta w aptece w roku 2015/16 odbywa się dla poszczególnych grup na ćwiczeniu 4 lub 5 (szczegółowy plan wizyty w aptece podany zostanie na początku roku akademickiego) lub Chemioterapia zakażeń III: leki przeciwwirusowe - mechanizmy działania, spektrum działania ze szczególnym uwzględnieniem przydatności w terapii empirycznej, działania niepożądane, zastosowanie. Środki odkażające. Leki przeciwmalaryczne- mechanizmy działania, spektrum działania ze szczególnym uwzględnieniem przydatności w profilaktyce i leczeniu, działania niepożądane. Wizyta w Aptece Akademickiej - Coll. Wrzoska (w celu zaznajomienia przyszłych lekarzy z pracą farmaceuty w aptece otwartej m.in. ze sporządzaniem leków recepturowych, przyrządzaniem leków ocznych w warunkach jałowych). Wizyta w aptece w roku 2015/16 odbywa się dla poszczególnych grup na ćwiczeniu 4 lub 5 (szczegółowy plan wizyty w aptece podany zostanie na początku roku akademickiego) lub Chemioterapia zakażeń III: leki przeciwwirusowe - mechanizmy działania, spektrum działania ze szczególnym uwzględnieniem przydatności w terapii empirycznej, działania niepożądane, zastosowanie. Środki odkażające. Leki przeciwmalaryczne- mechanizmy działania, spektrum działania ze szczególnym uwzględnieniem przydatności w profilaktyce i leczeniu, działania niepożądane.
Ćwiczenie 6. Ćwiczenie 7. Ćwiczenie 8. Ćwiczenie 9. Ćwiczenie 10. Ćwiczenie 11. Ćwiczenie 12. Ćwiczenie 13. Środki znieczulające miejscowo. Środki do znieczulenia ogólnego. Środki zwiotczające mięśnie szkieletowe działające obwodowo. Ośrodkowo działające miolityki. Grupy leków, mechanizmy działania, działanie farmakologiczne, działania niepożądane, przeciwwskazania, zastosowanie. Środki wpływające na autonomiczny układ nerwowy. Grupy leków, mechanizmy działania, działanie farmakologiczne, działania niepożądane, przeciwwskazania, zastosowanie. Środki przeciwbólowe: opioidy i antagoniści receptora opioidowego, nieopioidowe środki przeciwbólowe, niesteroidowe leki przeciwzapalne. Grupy leków, mechanizmy działania, działanie przeciwwskazania, zastosowanie. Środki przeciwpsychotyczne. Środki przeciwlękowe, uspokajające i nasenne. Grupy leków, mechanizmy działania, działanie farmakologiczne, działania niepożądane, przeciwwskazania, zastosowanie. Leki przeciwdepresyjne. Grupy leków, mechanizmy działania, działanie przeciwwskazania, zastosowanie. Leki moczopędne. Glikozydy nasercowe i inne leki działające inotropowo dodatnio. Grupy leków, mechanizmy działania, działanie farmakologiczne, działania niepożądane, przeciwwskazania, zastosowanie. Farmakoterapia niewydolności serca podstawy. Leki stosowane w nadciśnieniu tętniczym. Grupy leków, mechanizmy działania, działanie farmakologiczne, działania niepożądane, przeciwwskazania, zastosowanie. Podstawy farmakoterapii nadciśnienia tętniczego. Leki stosowane w zaburzeniach rytmu serca. Leki przeciwhistaminowe. Grupy leków, mechanizmy działania, działanie przeciwwskazania, zastosowanie.
Ćwiczenie 14. Ćwiczenie 15. Ćwiczenie 16. Ćwiczenie 17. Leki stosowane w chorobie niedokrwiennej serca. Leki stosowane w zaburzeniach ukrwienia obwodowego. Grupy leków, mechanizmy działania, działanie przeciwwskazania, zastosowanie. Leki wpływające na krzepnięcie krwi. Grupy leków, mechanizmy działania, działanie przeciwwskazania, zastosowanie. Leki stosowane w leczeniu astmy i innych schorzeń przebiegających z obturacją oskrzeli. Grupy leków, mechanizmy działania, działanie farmakologiczne, działania niepożądane, przeciwwskazania, zastosowanie.zasady farmakoterapii astmy i POChP. Leki przeciwkaszlowe i leki wykrztuśne. Grupy leków, mechanizmy działania, działanie farmakologiczne, działania niepożądane, przeciwwskazania, zastosowanie. Hormony i analogi hormonów podwzgórza, przysadki mózgowej, tarczycy i przytarczyc stosowane w terapii. Leki stosowane w nadczynności tarczycy. Grupy leków, mechanizmy działania, działanie przeciwwskazania, zastosowanie. Ćwiczenie 1. Ćwiczenie 2. Ćwiczenia - Semestr letni Tematyka ćwiczeń Hormony i analogi hormonów nadnerczy stosowane w terapii. Grupy leków, mechanizmy działania, działanie przeciwwskazania, zastosowanie. Leki stosowane w hiperlipoproteinemiach. Grupy leków, mechanizmy działania, działanie przeciwwskazania, zastosowanie. Hormony wysp trzustki i ich analogi. Nieinsulinowe leki przeciwcukrzycowe. Grupy leków, mechanizmy działania, działanie przeciwwskazania, zastosowanie. Zasady farmakoterapii cukrzycy. Osoba odpowiedzialna
Ćwiczenie 3. Ćwiczenie 4. Ćwiczenie 5. Ćwiczenie 6. Ćwiczenie 7. Ćwiczenie 8. Ćwiczenie 9. Ćwiczenie 10. Ćwiczenie 11. Hormony płciowe i ich analogii, hormonalna terapia zastępcza, doustne środki antykoncepcyjne, sterydy anaboliczne. Grupy leków, mechanizmy działania, działanie farmakologiczne, działania niepożądane, przeciwwskazania, zastosowanie. Leki stosowane w chorobie wrzodowej żołądka i dwunastnicy. Leki przeciwwymiotne. Leki przeczyszczające i przeciwbiegunkowe, przeciwrobacze Farmakoterapia zakażeń układu oddechowego, zakażeń układu moczowo-płciowego, układu nerwowego, skóry i tkanki podskórnej. Analiza przypadków klinicznych ćwiczenia w doborze optymalnej farmakoterapii. Leki stosowane w niedokrwistościach z niedoboru żelaza, witaminy B 12 i kwasu foliowego. Hematopoetyczne czynniki wzrostu. Grupy leków, mechanizmy działania, działanie farmakologiczne, działania niepożądane, przeciwwskazania, zastosowanie. Środki wpływające na homeostazę kostnomineralną. Leczenie dny moczanowej. Grupy leków, mechanizmy działania, działanie przeciwwskazania, zastosowanie. Środki przeciwnowotworowe i leki immunomodulujące. Grupy leków, mechanizmy działania, działanie przeciwwskazania, zastosowanie. Leki stosowane w: napadach bólowych, kolkach, bólach przewlekłych. Zasady leczenia bólu ostrego i przewlekłego. Leki stosowane w leczeniu migreny tryptany - mechanizm działania, działania przeciwwskazania, zastosowanie. Leki roślinne i ich zastosowanie w leczeniu wybranych schorzeń. Surowiec roślinny jako źródło substancji czynnych zastosowanie. Bezpieczeństwo stosowania leków pochodzenia roślinnego w skojarzeniu z lekami syntetycznymi. Indywidualizacja farmakoterapii - farmakokinetyka w praktyce. Ćwiczenia z
Ćwiczenie 12. Ćwiczenie 13. zakresu obliczeń farmakokinetycznych ze szczególnym uwzględnieniem przypadków chorych z niewydolnością narządową oraz w przypadkach zatruć lekami. Toksykologia niektórych pestycydów, metali ciężkich, rozpuszczalników i gazów klasyfikacja, mechanizm i objawy zatruć, postępowanie w ramach pierwszej pomocy. Pierwsza pomoc w zatruciach ogólne zasady pierwszej pomocy. Toksyczność wybranych leków objawy zatruć, postępowanie w ramach pierwszej pomocy. Antidota swoiste i nieswoiste. Toksykomanie i lekomanie patomechanizm, symptomatologia, zasady leczenia. 13. Organizacja zajęć: Aktualny podział grupy studenckiej na stronie internetowej jednostki: www. farmakologia.ump.edu.pl REGULAMIN ZAJĘĆ: 1. Studenci zobowiązani są do podporządkowania się w trakcie zajęć poleceniom nauczycieli akademickich prowadzących ćwiczenia w zakresie toku zajęć i odpowiednich przepisów BHP. 2. Ćwiczenia rozpoczynają się punktualnie zgodnie z planem wyznaczonym przez Dziekanat. 3. Podstawą zaliczenia zajęć jest: Obowiązkowa obecność na ćwiczeniach. Nieobecność usprawiedliwiona - jako usprawiedliwienie traktuje się zaświadczenie lekarskie, względnie wezwania urzędowe - władz wojskowych, sądowych, polecenia władz uczelni, itp. Usprawiedliwienie winno być przedstawione na pierwszym ćwiczeniu, na którym student jest znów obecny. Studenci, którzy byli nieobecni na zajęciach (niezależnie od przyczyny nieobecności) zobowiązani są do uzupełnienia wiedzy z tego zakresu do czasu kolejnych zajęć. Studenci, którzy bez usprawiedliwienia opuścili od 1 do 3 ćwiczeń oraz studenci, których nieobecności usprawiedliwione obejmują od 4 do 10 ćwiczeń w ciągu roku akademickiego są zobowiązani zdawać kolokwium wyjściowe, niezależnie od średniej oceny uzyskanej z pozostałych ćwiczeń. Studenci, których nieusprawiedliwione nieobecności obejmują więcej niż 3 ćwiczenia lub nieobecności usprawiedliwione więcej niż 10 ćwiczeń w ciągu roku akademickiego nie zostaną dopuszczeni do kolokwium wyjściowego i nie uzyskają zaliczenia przedmiotu. Decyzja o sposobie zaliczeniu przedmiotu w odniesieniu do przypadków nieobecności usprawiedliwionych przekraczających 10 ćwiczeń spowodowanych długotrwałą chorobą
lub wypadkami losowymi podjęta zostanie przez egzaminatora po konsultacji z Dziekanem i Kierownikiem Katedry. Decyzja o usprawiedliwieniu pojedynczych nieobecności z przyczyn losowych podjęta zostanie przez egzaminatora po uprzednim indywidualnym rozpatrzeniu. Wykazanie się wiadomościami co najmniej na poziomie dostatecznym (średnia ocen cząstkowych uzyskanych na ćwiczeniach). Podczas każdego z ćwiczeń obowiązuje znajomość zagadnień bieżących oraz zagadnień omawianych w czasie wszystkich poprzednich zajęć od początku kursu farmakologii. Studenci uzyskują oceny cząstkowe na podstawie odpowiedzi ustnych, sprawdzianów pisemnych oraz wyników testów cząstkowych przeprowadzanych na zakończenie każdego z ćwiczeń. Nieusprawiedliwiona nieobecność na ćwiczeniach jest związana z otrzymaniem oceny niedostatecznej z testu cząstkowego. Końcowa ocena niedostateczna z ćwiczeń może być dwukrotnie poprawiana poprzez zdanie kolokwium wyjściowego. Uzyskanie oceny niedostatecznej z kolokwium wyjściowego oznacza niedopuszczenie studenta do egzaminu. 4.Egzamin końcowy Egzamin końcowy jest egzaminem testowym i obejmuje całość zagadnień kursu farmakologii. Ocena końcowa z farmakologii obejmuje ocenę z egzaminu końcowego (60%) oraz ocenę z ćwiczeń (40%). Studenci, których średnia ocena z ćwiczeń przekracza 4,4 mogą przystąpić do egzaminu przedterminowego. Szczegółowe informacje dotyczące egzaminu przedterminowego zamieszczono w pkt. 14 przewodnika. PROGRAM ZAJĘĆ: Wykłady 1. 02.10.15 Podstawy farmakologii. 2. 09.10.15 Wprowadzenie do chemioterapii zakażeń. Zasady prowadzenia chemioterapii zakażeń empirycznej i celowanej. 3. 16.10.15 Postępy antybiotykoterapii. Powikłania antybiotykoterapii. 4. 23.10.15 Środki wpływające na autonomiczny układ nerwowy. 5. 30.10.15 Opioidowe leki przeciwbólowe. 6. 06.11.15 7. 13.11.15 Nieopioidowe leki przeciwbólowe i niesteroidowe leki przeciwzapalne. Leki stosowane w chorobie Parkinsona. Środki przeciwdrgawkowe. 8. 20.11.15 Farmakoterapia niewydolności serca. 9. 27.11.15 Farmakoterapia nadciśnienia tętniczego. 10. 04.12.15 Środki wpływające na krzepnięcie krwi.
11. 11.12.15 Farmakoterapia astmy. 12. 18.12.15 Farmakoterapia cukrzycy. 13. 08.01.16 Leki działające na układ pokarmowy. 14. 15.01.16 Farmakoterapia zakażeń układu oddechowego. 15. 22.01.16 Leki stosowane w niedokrwistościach. Hematopoetyczne czynniki wzrostu. 16. 29.01.16 Środki przeciwnowotworowe cz. I. 17. 05.02.16 Środki przeciwnowotworowe cz. II. Leki immunosupresyjne. 18. 12.02.16 Zasady farmakoterapii bólu przewlekłego. 19. 26.02.16 Terapie genowe i komórkowe. 20. 04.03.16 Zasady prowadzenia farmakoterapii u kobiet w ciąży i u karmiących. 21. 11.03.16 Indywidualizacja farmakoterapii farmakogenetyka. 22. 18.03.16 Zasady prowadzenia farmakoterapii u dzieci i u osób w podeszłym wieku. 23. 01.04.16 Podstawy toksykologii toksykodynamika i toksykokinetyka. Pierwsza pomoc w zatruciach. Antidota. Toksykologia niektórych pestycydów i gazów. Toksykologia niektórych metali ciężkich. 24. 08.04.16 Toksykologia rozpuszczalników. Toksyczność wybranych leków. Postępowanie w zatruciach lekami. 25. 15.04.16 Toksykomanie i lekomanie. Ćwiczenia 1. 06,08.10.15 Recepta, części recepty, niezgodności recepturowe, skróty, postacie leków. Zasady wypisywania recept i korzystania z baz danych o środkach leczniczych. Losy leków w ustroju - wchłanianie, transport, wiązanie z białkami, biotransformacja, wydalanie, wpływ pka. Test seminaryjny z ćwiczenia nr 1 w dniu zajęć w aptece dokładny plan wizyty w aptece podano oddzielnie. 2. 13,15.10.15 Chemioterapia zakażeń I: antybiotyki beta-laktamowe, makrolidy, ketolidy, linkozamidy, tetracykliny,
3. 20,22.10.15 glicylocykliny, streptograminy, oksazolidynony. chloramfenikol,aminoglikozydy, chinolony, glikopeptydy, polimyksyny Chemioterapia zakażeń II: sulfonamidy, pochodne imidazolu, pochodne furanu, leki przeciwgrzybicze, leki przeciwgruźlicze, podstawy farmakoterapii przeciwgruźliczej. 4. 27,29.10.15 Chemioterapia zakażeń III: leki przeciwwirusowe (leki stosowane w zakażeniach Herpes simplex, leki przeciwgrypowe i stosowane w leczeniu zakażeń HIV, leki stosowane w leczeniu wirusowego zapalenia wątroby). Środki odkażające. Leki przeciwmalaryczne (niektóre grupy) lub Wizyta w Aptece Akademickiej - Coll. Wrzoska (niektóre grupy) 5. 03,05.11.15 Chemioterapia zakażeń III: leki przeciwwirusowe (leki stosowane w zakażeniach Herpes simplex, leki przeciwgrypowe i stosowane w leczeniu HIV, leki stosowane w leczeniu wirusowego zapalenia wątroby, rybawiryna). Środki odkażające. Leki przeciwmalaryczne. (niektóre grupy) Wizyta w Aptece Akademickiej - Coll. Wrzoska (niektóre grupy) 6. 10,12.11.15 Środki znieczulające miejscowo, leki pobudzające zakończenia czuciowe. Środki do znieczulenia ogólnego. Środki zwiotczające mięśnie szkieletowe działające obwodowo. 7. 17,19.11.15 Środki wpływające na autonomiczny układ nerwowy. 8. 24,26.11.15 Środki przeciwbólowe: opioidy i antagoniści receptora opioidowego, nieopioidowe środki przeciwbólowe, niesteroidowe leki przeciwzapalne. 9. 01,03.12.15 Środki przeciwpsychotyczne. Środki przeciwlękowe, uspokajające i nasenne.
10. 08,10.12.15 Leki przeciwdepresyjne. 11. 15,17.12.15 Leki moczopędne. Glikozydy nasercowe i inne leki działające inotropowo dodatnio. 12. 05,07.01.16 Leki stosowane w nadciśnieniu tętniczym. 13. 12,14.01.16 Leki stosowane w zaburzeniach rytmu serca. Leki przeciwhistaminowe. 14. 19,21.01.16 Leki stosowane w chorobie niedokrwiennej serca. Leki stosowane w zaburzeniach ukrwienia obwodowego. 15. 26,28.01.16 Leki wpływające na krzepnięcie krwi. 16. 02,04.02.16 Leki stosowane w leczeniu astmy i innych schorzeń przebiegających z obturacją oskrzeli. Zasady farmakoterapii astmy i POChP. Leki przeciwkaszlowe i leki wykrztuśne. 17. 09,11.02.16 Hormony i analogi hormonów podwzgórza, przysadki mózgowej, tarczycy i przytarczyc stosowane w terapii. Leki stosowane w nadczynności tarczycy. 18. 23,25.02.16 Hormony i analogi hormonów nadnerczy stosowane w terapii. Leki stosowane w hiperlipoproteinemiach 19. 01,03.03.16 Hormony wysp trzustki i ich analogi. Doustne leki przeciwcukrzycowe 20. 08,10.03.16 Hormony płciowe i ich analogii, hormonalna terapia zastępcza, doustne środki antykoncepcyjne, sterydy anaboliczne. 21. 15,17.03.16 Leki stosowane w chorobie wrzodowej żołądka i dwunastnicy. Leki przeciwwymiotne.leki przeczyszczające i przeciwbiegunkowe, przeciwrobacze. 22. 05.04, 31.03.16 Farmakoterapia zakażeń. Analiza przypadków. 23. 12, 07.04.16 Leki stosowane w niedokrwistościach z niedoboru żelaza, witaminy B 12 i kwasu foliowego. Hematopoetyczne czynniki wzrostu. 24. 19,14.04.16 Środki wpływające na homeostazę kostno-mineralną. Leczenie dny moczanowej. 25. 26,21.04.16 Środki przeciwnowotworowe i leki immunomodulujące 26. 10.05, 28.04.16 Leki stosowane w: napadach bólowych, kolkach, bólach
27. 17,05.05.16 28. 24,19.05.16 29. 31.05, 02.06.16 30. 07,09.06.16 przewlekłych i w leczeniu migreny. Leki roślinne i ich zastosowanie w leczeniu wybranych schorzeń. Indywidualizacja farmakoterapii - farmakokinetyka w praktyce. Toksykologia niektórych pestycydów, metali ciężkich, rozpuszczalników i gazów. Pierwsza pomoc w zatruciach Toksyczność wybranych leków. Postępowanie w zatruciach. Antidota. Toksykomanie i lekomanie. PROGRAM NAUCZANIA Wymagania wstępne: Znajomość podstaw fizjologii i biochemii. Znajomość patofizjologii. Przygotowanie do zajęć: Znajomość podstaw farmakologii i farmakoterapii zgodna z sylabusem umożliwiająca analizę i dyskutowanie poszczególnych zagadnień. Znajomość podstawowych zagadnień farmakologicznych omawianych na wszystkich poprzedzających zajęciach, umiejętność odwołania się do wcześniej nabytej wiedzy. Wymagania końcowe: Umiejętność przygotowania zapisu wszystkich form recepturowych substancji leczniczych oraz doboru leku w odpowiednich dawkach w celu korygowania zjawisk patologicznych w ustroju i w poszczególnych narządach, umiejętność zaprojektowania chemioterapii zakażeń; znajomość dawkowania wybranych leków, zwłaszcza leków stosowanych w stanach pilnych i naglących; znajomość najczęściej występujących działań niepożądanych leków oraz istotnych klinicznie interakcji, rozpoznawanie zatrucia lekami i niektórymi substancjami stosowanymi w przemyśle, rolnictwie i gospodarstwie domowym, umiejętność interpretacji wyników badań toksykologicznych oraz znajomość zasad postępowania w przypadkach zatruć. Umiejętność posługiwania się informatorami farmaceutycznymi i bazami danych o produktach leczniczych. 14.Kryteria zaliczenia przedmiotu: zaliczenie, egzamin teoretyczny i praktyczny Egzamin teoretyczny kryterium zaliczenia, forma egzaminu ( ustny, pisemny, testowy) egzamin testowy z wynikiem co najmniej 60% poprawnych odpowiedzi szczegóły zawarto w regulaminie. Dotyczy to także obu egzaminów poprawkowych.
Ostateczna ocena z przedmiotu zostanie wystawiona zgodnie z poniższym schematem: Ocena łączna (40%oceny z ćwiczeń +60% oceny z egzaminu) Ocena ostateczna Egzamin na 2 2 3-3,25 3 3,26-3,75 3,5 3,76-4,25 4 4,26-4,5 4,5 > 4,5 5 Egzamin na 5 5 Studenci, którzy uzyskają średnią ocenę z zajęć powyżej 4,4 mogą przystąpić do egzaminu przedterminowego. Warunkiem przystąpienia do egzaminu przedterminowego jest uzyskanie odpowiedniej średniej końcowej oceny z ćwiczeń oraz nieprzekraczanie zasad ujętych w regulaminie we wszystkich jego punktach. Egzamin przedterminowy jest egzaminem ustnym obejmującym pytania z całego zakresu farmakologii (także recepty, obliczenia farmakokinetyczne). Studenci, którzy przystąpią do tego egzaminu, ale nie uzyskają oceny co najmniej 4,0, mogą nadal zdawać egzamin testowy na zwykłych zasadach, a ocena z egzaminu przedterminowego nie zostanie wpisana do indeksu. Egzamin praktyczny kryterium zaliczenia: nie dotyczy Zaliczenie kryterium zaliczenia - wykazanie się wiadomościami co najmniej na poziomie dostatecznym (średnia wszystkich ocen cząstkowych uzyskanych na ćwiczeniach 3,0) oraz obecność na ćwiczeniach szczegóły zawarto w regulaminie. 15.Literatura: Zalecana literatura: Literatura podstawowa Materiały dydaktyczne dostępne na stronie www.farmakologia.ump.edu.pl Mutschler E., Gesslinger G., Kroemer H.K., Ruth P., Schäfer-Korting M.. Mutschler Farmakologia i toksykologia. wyd. III polskie poprawione i uzupełnione, red. W. Buczko, Elsevier, 2013 Literatura uzupełniająca Bobkiewicz-Kozłowska T.: Podstawy farmakologii ogólnej z elementami receptury dla
studentów medycyny. Wydawnictwo AMiKM, Poznań 2001. Katzung B.G.: Basic & Clinical Pharmacology, The McGraw-Hill Companies, 2011. 16.Studenckie koło naukowe Opiekun koła: dr hab. Przemysław Mikołajczak, prof. UM Tematyka Badania farmakologiczne prowadzone na zwierzętach laboratoryjnych: Rola procesów zapalnych w powstawaniu i farmakoterapii wrzodów żołądka Znaczenie czynników immunologicznych w działaniu wybranych leków przeciwdepresyjnych i przeciwpsychotycznych badania eksperymentalne Poszukiwania markerów biologicznych uzależnienia od alkoholu i farmakologicznych możliwości znoszenia skutków choroby alkoholowej Badania wyciągów i związków czynnych pochodzenia roślinnego o spodziewanym działaniu przeciwzapalnym i przeciwbólowym. Badania nowych leków cytostatycznych, ich metabolizmu, farmakokinetyki i molekularnego mechanizmu działania Badania interakcji leków podczas transportu domózgowego Poszukiwanie nowych środków farmakologicznych skutecznych w leczeniu cukrzycy Badania farmakologiczne prowadzone na materiale biologicznym pochodzącym od pacjentów: Wpływ leków stosowanych u chorych na cukrzycę na patomechanizm przewlekłych powikłań cukrzycy Miejsce spotkań: Katedra i Zakład Farmakologii UMP, 60-806 Poznań, ul. Rokietnicka 5a 17. Podpis osoby odpowiedzialnej za nauczanie przedmiotu lub koordynatora 18. Podpisy osób współodpowiedzialnych za nauczanie przedmiotu ( w przypadku przedmiotów koordynowanych)