Biuro Planowania Rozwoju Warszawy SPÓŁKA AKCYJNA. 02-591 Warszawa, ul. Batorego 16

Biuro Planowania Rozwoju Warszawy SPÓŁKA AKCYJNA 02-591 Warszawa, ul. Batorego 16 Przegląd ekologiczny Portu Lotniczego im. F. Chopina w Warszawie w zakresie oddziaływania akustycznego wraz z dokumentacją niezbędną do ustanowienia obszaru ograniczonego użytkowania dla Portu Lotniczego im. F. Chopina w Warszawie Zleceniodawca: Przedsiębiorstwo Państwowe Porty Lotnicze Warszawa, marzec 2011 Wersja 04

w zakresie oddziaływania akustycznego wraz z dokumentacją niezbędną do ustanowienia obszaru ograniczonego użytkowania dla Portu Lotniczego im. F. Chopina w Warszawie Autorzy: Hanna Kowińska Stanisław Kosewski Piotr Kielak Anna Vorbrodt Lidia Kluska Maria Witerska Eliza Gnyś Janusz Rutkowski Andrzej Chyla Mikołaj Kirpluk Jacek Skorupski BPRW S.A BPRW S.A BPRW S.A BPRW S.A. BPRW S.A BPRW S.A. BPRW S.A BPRW S.A. NOISE ACH NTL-M.Kirpluk Pracownia Ochrony Środowiska Prezes Zarządu Marek Roszkowski

1 WPROWADZENIE... 4 1.1 CEL SPORZĄDZENIA PRZEGLĄDU... 4 1.2 PODSTAWY FORMALNO PRAWNE... 4 1.3 ZAKRES PRZEGLĄDU... 5 1.4 WYKORZYSTANE MATERIAŁY... 5 2 OPIS PORTU LOTNICZEGO IM. F. CHOPINA W WARSZAWIE... 7 2.1 RODZAJ, WIELKOŚĆ I USYTUOWANIE PORTU LOTNICZEGO... 7 2.1.1 Ogólny opis Portu Lotniczego im. Fryderyka Chopina w Warszawie... 7 2.1.2 Lokalizacja lotniska... 8 2.1.3 Podstawowa infrastruktura lotniska... 12 2.1.4 Struktura typów użytkowanych statków powietrznych... 13 2.2 CHARAKTERYSTYKA TERENU ZAJMOWANEGO PRZE Z PORT LOTNICZY... 14 2.2.1 Charakterystyka zagospodarowania terenu lotniska... 14 2.3 ZASADY EKSPLOATACJI PORTU LOTNICZEGO ZWIAZANE Z EMISJĄ HAŁASU - RODZAJ STOSOWANYCH TECHNOLOGII... 18 2.3.1 Podstawowa działalność lotniska... 18 2.3.2 Ruch w sezonie 2009/2010 oraz połączenia lotnicze... 20 2.3.3 Trasy odlotowe i dolotowe... 21 2.3.4 Pozostałe elementy funkcjonowania lotniska związane z emisją hałasu... 25 3 OBIEKTY MIESZKALNE I UŻYTECZNOŚCI PUBLICZNEJ ISTNIEJĄCE W SĄSIEDZTWIE LUB W BEZPOŚREDNIM ZASIĘGU ODDZIAŁYWANIA AKUSTYCZNEGO LOTNISKA... 27 3.1 CHARAKTERYSTYKA ZABUDOWY MIESZKANIOWEJ (STAN ISTNIEJĄCY)... 27 4 OBIEKTY UŻYTECZNOŚCI PUBLICZNEJ ZLOKALIZOWANE W SĄSIEDZTWIE LOTNISKA WRAŻLIWE NA ODDZIAŁYWANIE AKUSTYCZNE... 30 5 ZABYTKI CHRONIONE NA PODSTAWIE PRZEPISÓW O OCHRONIE ZABYTKÓW I OPIECE NAD ZABYTKAMI ZLOKALIZOWANE W SĄSIEDZTWIE LUB W BEZPOŚREDNIM ZASIĘGU ODDZIAŁYWANIA AKUSTYCZNEGO LOTNISKA... 31 5.1 CHARAKTERYSTYKA ZABUDOWY ZABYTKOWEJ - OBIEKTY ZABYTKOWE WYSTĘPUJĄCE W OTOCZENIU PORTU LOTNICZEGO IM. F. CHOPINA... 31 5.2 OBIEKTY ZABYTKOWE WRAŻLIWE NA ODDZIAŁYWANIE HAŁASU... 32 6 OBIEKTY I OBSZARY PODDANE OCHRONIE NA PODSTAWIE PRZEPISÓW USTAWY O OCHRONIE PRZYRODY, USTAWY O LASACH, USTAWY PRAWO WODNE ORAZ PRZEPISÓW USTAWY O UZDROWISKACH I LECZNICTWIE UZDROWISKOWYM ZLOKALIZOWANE W SĄSIEDZTWIE LUB W BEZPOŚREDNIM ZASIĘGU ODDZIAŁYWANIA LOTNISKA... 33 1

6.1 CHARAKTERYSTYKA PRZYRODNICZYCH OBIEKTÓW I OBSZARÓW CHRONIONYCH.. 33 6.2 OCENA WRAŻLIWOŚCI PRZYRODNICZYCH TERENÓW I OBIEKTÓW CHRONIONYCH NA ODDZIAŁYWANIA AKUSTYCZNE... 39 7 OKREŚLENIE ODDZIAŁYWANIA LOTNISKA CHOPINA NA KLIMAT AKUSTYCZNY... 40 7.1 DOPUSZCZALNE POZIOMY HAŁASU W ŚRODOWISKU... 40 7.2 HAŁAS POWODOWANY STARTAMI I LĄDOWANIAMI WARUNKI KORZYSTANIA ZE ŚRODOWISKA... 43 7.3 HAŁAS NAZIEMNY... 51 7.3.1 Materiały wyjściowe... 51 7.3.2 Źródła hałasu... 51 7.3.3 Tereny chronione i wymagania akustyczne... 53 7.3.4 Pomiary hałasu... 54 7.3.5 Obliczenia... 54 7.3.6 Wnioski... 55 8 WYSTĄPIENIE POWAŻNEJ AWARII PRZEMYSŁOWEJ... 57 9 OPIS DZIAŁAŃ MAJĄCYCH NA CELU ZAPOBIEGANIE I OGRANICZENIE ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO... 57 9.1 OGRANICZANIE EMISJI HAŁASU PRZEZ STATKI POWIETRZNE... 57 9.2 PLANOWANIE PRZESTRZENNE... 59 9.3 DZIAŁANIA OPERACYJNE ZARZĄDZANIE RUCHEM LOTNICZYM... 60 9.4 OGRANICZENIA DOSTĘPU STATKÓW POWIETRZNYCH DO LOTNISKA... 61 10 OCENA WYKORZYSTYWANEJ TECHNOLOGII Z TECHNOLOGIĄ SPEŁNIAJĄCĄ WYMAGANIA OBECNIE STOSOWANYCH NOWOCZESNYCH ROZWIĄZAŃ WYNIKAJĄCYCH Z POSTĘPU TECHNICZNEGO I EFEKTYWNEGO WYKORZYSTYWANIA ZASOBÓW ŚRODOWISKA... 63 11 KONCEPCJA OBSZARU OGRANICZONEGO UŻYTKOWANIA... 64 11.1 MAPY AKUSTYCZNE DLA 3 WARIANTÓW ROZWOJU RUCHU LOTNICZEGO... 64 12 ZAŁOŻENIA PRZYJĘTE DO OKREŚLENIA GRANIC OBSZARU OGRANICZONEGO UŻYTKOWANIA... 68 12.1 PODSTAWOWE INFORMACJE O OBSZARZE OGRANICZONEGO UŻYTKOWANIA... 74 12.2 SPOSÓB WYZNACZENIA GRANIC OOU... 76 12.3 PODZIAŁ ADMINISTRACYJNY OOU... 77 12.4 PODZIAŁ NA OBRĘBY EWIDENCJI GRUNTÓW... 78 12.5 PRZEBIEG GRANIC OBSZARU OGRANICZONEGO UŻYTKOWANIA, STREFY Z1, Z2 ORAZ GRANICY LOTNISKA.... 84 2

12.6 KOPIA MAPY EWIDENCYJNEJ DLA GRANIC OBSZARU OGRANICZONEGO UŻYTKOWANIA, STREFY Z1, Z2 ORAZ GRANICY LOTNISKA.... 84 12.7 WYKAZ DZIAŁEK POŁOŻONYCH W OBSZARZE OGRANICZONEGO UŻYTKOWANIA DLA PORTU LOTNICZEGO IM. F. CHOPINA W WARSZAWIE.... 86 13 ZWIĘZŁE STRESZCZENIE W JĘZYKU NIESPECJALISTYCZNYM INFORMACJI ZAWARTYCH W PRZEGLĄDZIE... 88 13.1 WPROWADZENIE... 88 13.2 OPIS PORTU LOTNICZEGO IM. F. CHOPINA W WARSZAWIE... 88 13.3 KLIMAT AKUSTYCZNY NA TERENACH WOKÓŁ LOTNISKA CHOPINA W WARSZAWIE... 91 13.4 KONCEPCJA OBSZARU OGRANICZONEGO UŻYTKOWANIA... 93 13.4.1 MAPY AKUSTYCZNE DLA 3 WARIANTÓW ROZWOJU RUCHU LOTNICZEGO.. 94 13.4.2 ZAŁOŻENIA PRZYJĘTE DO OKREŚLENIA GRANIC OBSZARU OGRANICZONEGO UŻYTKOWANIA... 95 13.5 PODSTAWOWE INFORMACJE O OBSZARZE OGRANICZONEGO UŻYTKOWANIA... 100 3

1 WPROWADZENIE 1.1 CEL SPORZĄDZENIA PRZEGLĄDU Celem sporządzanego Przeglądu ekologicznego Portu lotniczego im. Fryderyka Chopina w Warszawie jest: określenie uciążliwości hałasowej obiektów i urządzeń działających na terenie Lotniska Chopina; wskazanie zasięgu stref hałasu emitowanego przez źródła zlokalizowane na terenie, który jest we władaniu PP Porty Lotnicze oraz wskazanie zasięgów stref hałasu wynikającego z podstawowej działalności Lotniska im. F.Chopina; wskazanie możliwości ograniczenia oddziaływania akustycznego; wskazanie czy konieczne jest utworzenie obszaru ograniczonego użytkowania; określenie granic obszaru; określenie ograniczeń w wykorzystaniu terenu; określenie wymagań technicznych dotyczących obiektów budowlanych i sposobów korzystania z nich. 1.2 PODSTAWY FORMALNO PRAWNE Formalną podstawę opracowania Przeglądu ekologicznego Portu Lotniczego im. F. Chopina w Warszawie stanowi umowa Nr PL/000126652/10/004787AZZS z dnia 23 września 2010 r. zawarta pomiędzy Przedsiębiorstwem Państwowym Porty Lotnicze a Biurem Planowania Rozwoju Warszawy SA. Podstawę prawną stanowi Prawo Ochrony Środowiska (DZ.U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150 z późn. zm.), Kodeks postępowania administracyjnego (DZ.U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071 z późn. zm.). Na podstawie w/w ustaw Marszałek Województwa Mazowieckiego wydał Decyzję Nr 43/PŚ/Z z dnia 24 maja 2010 r., którą zobowiązał PP Porty Lotnicze do sporządzenia przeglądu ekologicznego w zakresie oddziaływania akustycznego. W uzasadnieniu Decyzji, Marszałek powołał się na poprzedni przegląd ekologiczny z 2005 roku, w którym wykazano, że oddziaływanie akustyczne lotniska wykracza poza teren, do którego zarządzający lotniskiem ma tytuł prawny. Ponadto od 2005 do 2010 roku na terenie lotniska zostały zrealizowane nowe inwestycje oraz zaszły zmiany proceduralne, które spowodowały zmiany 4

w rozkładzie emisji hałasu. W 2008 r. rozpoczęto użytkowanie Terminala 2 wraz z Pirsem Północnym. Budowie Terminala 2 towarzyszyła kompleksowa przebudowa płyt postojowych, budowa kolejnego parkingu wielopoziomowego i parkingów terenowych oraz rozbudowa dróg dojazdowych do Terminala po stronie miejskiej. W 2009 roku zmieniły się procedury startów i lądowań w kierunku północno zachodnim. Nadal prowadzone są prace związane z organizacją, strukturą ruchu i planami inwestycyjnymi, które wpływają na zmiany w oddziaływaniu obiektu, szczególnie w zakresie oddziaływania akustycznego. 1.3 ZAKRES PRZEGLĄDU Zakres zagadnień, które zostały ustalone i ocenione w Przeglądzie omówiono zgodnie z Decyzją Marszałka w odniesieniu do art. 238 Ustawy Prawo Ochrony Środowiska. Marszałek w swojej Decyzji ograniczył zakres Przeglądu do oddziaływania akustycznego. 1.4 WYKORZYSTANE MATERIAŁY Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz.U. Nr 120, poz.826); Instrukcja ITB Nr 338/2003 Metoda określania emisji i imisji hałasu w środowisku (Warszawa, 2003) oraz program komputerowy HPZ 2001 (wersja: listopad 2007) - licencja nr NA-0126; PN ISO 9613-2 (wrzesień 2002) pt.: Akustyka. Tłumienie dźwięku podczas propagacji w przestrzeni otwartej. Ogólna metoda obliczania ; Metodyka referencyjna wykonywania okresowych pomiarów hałasu w środowisku, pochodzącego od instalacji lub urządzeń, z wyjątkiem hałasu impulsowego - Załącznik Nr 6 do rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 4 listopada 2008 r. w sprawie wymagań w zakresie prowadzenia pomiarów wielkości emisji oraz pomiarów ilości pobieranej wody (Dz.U. Nr 206, poz. 1291); Informacje i dane nt. poziomu dźwięku A hałasu emitowanego przez źródła, uzyskane na podstawie wykonanych pomiarów akustycznych oraz literatury fachowej; Plan zagospodarowania terenu; Wizje lokalne i pomiary przy źródłach na terenie lotniska wykonane w dniach 14, 27, 28 października oraz 30 listopada 2010 r.; Zestaw danych i materiałów udostępnionych przez Przedsiębiorstwo Państwowe Porty Lotnicze; 5

Przegląd ekologiczny wraz z raportem o oddziaływaniu na środowisko Portu Lotniczego im. F. Chopina w Warszawie dla prognozowanego rozwoju ruchu lotniczego w celu ustalenia potrzeb do ustanowienia obszaru ograniczonego użytkowania (PROEKO, 2005); Rozporządzenie Wojewody Mazowieckiego nr 50 z dnia 7 sierpnia 2007 r. (Dz. Urz. Woj. Maz. nr 156 poz. 4276) w sprawie utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania dla Portu Lotniczego im. Fryderyka Chopina w Warszawie. 6

2 OPIS PORTU LOTNICZEGO IM. F. CHOPINA W WARSZAWIE 2.1 RODZAJ, WIELKOŚĆ I USYTUOWANIE PORTU LOTNICZEGO 2.1.1 Ogólny opis Portu Lotniczego im. Fryderyka Chopina w Warszawie Port Lotniczy im. Fryderyka Chopina w Warszawie według klasyfikacji ICAO ma klasę techniczną 4E i jest największym portem lotniczym w Polsce obsługującym prawie połowę ruchu pasażerskiego w kraju. Lotniskiem zarządza Przedsiębiorstwo Państwowe Porty Lotnicze" z siedzibą w Warszawie przy ul. Żwirki i Wigury 1. Wielkość portu lotniczego charakteryzowana jest liczbą ilości operacji lotniczych. W 2010 r. w dziewięciu miesiącach lotnisko wykonało 104 448 operacji w tym 8 8361 operacji pasażerskich co odpowiada obsłudze ok. 6,7 mln pasażerów. W ostatnich latach liczba pasażerów obsługiwanych przez Lotnisko nieznacznie spada. Rok Liczba pasażerów Liczba operacji pasażerskich Liczba operacji ogółem 2010* 6 701 491 88 361 104 448 2009 8 320 927 115 934 135 623 2008 9 460 606 129 728 151 533 2007 9 268 476 133 146 153 480 2006 8 101 827 126 534 146 066 2005 7 071 881 115 320 133 955 Tabela 2.1 Liczba pasażerów obsługiwana przez Port Lotniczy im. Fryderyka Chopina w Warszawie * dane od 01.01 do 30.09.2010 r. Na terenie Lotniska działają dwie firmy: LOT Services i Warsaw Airport Services zajmujące się obsługą samolotów na Lotnisku (załadunek i rozładunek bagażu, transport pasażerów po płycie lotniska, wyważanie, wypychanie i holowanie samolotów). Firma PETROLOT dostarcza paliwo, a firma LOT Catering zajmuje się cateringiem. 7

Ponadto na terenie Lotniska działają następujące służby: Meteorologiczna całodobowe Lotniskowe Biuro Meteorologiczne wyposażone w sprzęt dostarczający dane radiowe, dane satelitarne, informacje o wyładowaniach atmosferycznych oraz zaopatrzone w system pomiaru parametrów meteorologicznych; Przeciwpożarowa Lotniskowa Straż Pożarna wyposażona w pojazdy ratowniczo gaśnicze, pojazdy ratownictwa technicznego, pojazd dowodzenia i łączności, ruchomy magazyn leków i sprzętu medycznego, sprzęt do usuwania unieruchomionych statków powietrznych; Sanitarna pierwsza pomoc medyczna na Lotnisku; Pozostałe służby: Służba Nadzoru i Zarządzania Bezpieczeństwem Operacji Lotniskowych, Służba Utrzymania Lotniska, Służba Ochrony Lotniska, Służba Celna, Służby Ruchu Lotniczego, Służba Obsługi Płyty, Służby Obsługi Naziemnej. 2.1.2 Lokalizacja lotniska Port Lotniczy im. Fryderyka Chopina zlokalizowany jest w granicach miasta st. Warszawa, w jego południowo-zachodniej części w dzielnicy Warszawa - Włochy, osiedle Okęcie w odległości około 10 km od centrum miasta. 8

Rys. 2.1 Lokalizacja Portu Lotniczego w Warszawie Port Lotniczy zajmuje powierzchnię około 680 ha W najbliższym otoczeniu Lotniska Chopina znajdują się głównie obiekty biurowe, magazyny, obiekty przemysłowo usługowe oraz ciągi komunikacyjne pełniące w układzie komunikacyjnym regionu funkcje - począwszy od ulic miejskich do dróg krajowych o dużym natężeniu ruchu. Od strony północnej jest to ul. 17 Stycznia, od północnego wschodu Al. Żwirki i Wigury, a od północnego zachodu i zachodu Al. Krakowska o funkcji drogi krajowej nr 7 łączącej Gdańsk przez Warszawę z przejściem granicznym do Słowacji w Chyżnym. 9

Bezpośrednio od północy z terenem Lotniska graniczy stacja paliw z myjnią samochodową, budynek LOT Catering Sp. z o.o. W drugiej linii zabudowy znajdują się obiekty handlowo usługowe oraz przemysłowe. Przy ul. 17 Stycznia zlokalizowane są budynki mieszkalne (zabudowa mieszkaniowa jednorodzinna 1 3 kondygnacje i wielorodzinna 4 5 kondygnacji). Pomiędzy ulicami 17 stycznia, F. Hynka aż po ul. Żwirki i Wigury rozciągają się ogródki działkowe. Od północnego wschodu i wschodu, przy ul. Żwirki i Wigury znajduje się bocznica kolejowa, sąsiadująca z ogródkami działkowymi, budynki jednostki wojskowej, hotel oraz fort Zbarż, dalej na wschód przebiega linia kolejowa relacji Warszawa Radom. Od strony południowo wschodniej do granic Lotniska przylegają tereny użytkowane rolniczo wykupione przez PPL, za nimi linia kolejowa Warszawa Radom, a dalej znajdują się tereny przemysłowe i ogródki działkowe. Od południa i południowego zachodu do terenu Lotniska przylegają pola uprawne, ogródki działkowe oraz schronisko dla zwierząt, a dalej za ulicą Kinetyczną tereny mieszkaniowo- usługowe położone w gminie Raszyn, miejscowość Jaworzno. Również od strony zachodniej do terenu Lotniska przylegają ogródki działkowe oraz pola uprawne. Przy Al. Krakowskiej mieści się Instytutu Lotnictwa oraz Państwowe Zakłady Lotnicze, a także pętla autobusowa i tramwajowa. 10

Rys. 2.2 Zagospodarowanie otoczenia lotniska 11

Należy jednak zaznaczyć, że charakter terenów wokół lotniska w najbliższym czasie ulegnie zdecydowanej zmianie. Tereny te są i będą w najbliższych latach miejscem realizacji inwestycji drogowych. Rozpoczęto już budowę odcinka trasy NS i Południowej Obwodnicy Warszawy (odcinek od węzła "Lotnisko" do węzła "Puławska") wraz z trasą NS (S79) od węzła "Lotnisko" do węzła "Marynarska" wraz z węzłem Okęcie, umożliwiającym dogodne połączenie z terminalem. Rozpoczęto prace realizacyjne Południowej Obwodnicy Warszawy POW na odcinku od węzła "Konotopa" do węzła "Lotnisko", połączenie wiaduktem ulic 17 Stycznia i Cybernetyki wraz z ich poszerzeniem oraz przebudowa ul. Marynarskiej. W wyniku realizacji tych inwestycji zdecydowanie polepszy się dostępność komunikacyjna terenów wokół lotniska. Równocześnie budowa nowych dróg tworzy dogodne warunki do lokalizacji dużych centrów handlowych, logistycznych i magazynowych. Niektóre tereny z powodzeniem będą mogły pełnić funkcje usługowe charakterystyczne dla terenów podmiejskich i terenów wzdłuż tras szybkiego ruchu. Istotnej zmianie ulegną również warunki akustyczne, ponieważ hałas lotniczy na tych terenach przestanie mieć znaczenie dominujące. 2.1.3 Podstawowa infrastruktura lotniska Port Lotniczy im. F. Chopina posiada: 2 drogi startowe asfaltobetonowe: DS1 oznaczona 11 29, o długości 2800 m i szerokości 50 m, kierunki geograficzne: 115 0 i 295 0 ; DS3 oznaczona 15 33, o długości 3690 m i szerokości 60 m, kierunki geograficzne152 0 i 332 0 ; 18 dróg kołowania; drogi samochodowe; 10 płyt postojowych (w tym 2 płyty do odladzania samolotów); 76 stanowisk dla samolotów; budynki do obsługi pasażerów. 12

2.1.4 Struktura typów użytkowanych statków powietrznych Lotnisko Chopina w Warszawie obsługuje około 200 typów samolotów. Są to następujące grupy: turboodrzutowce tłokowe śmigłowce Rysunki poniżej przedstawiają typy samolotów najczęściej operujące w Porcie lotniczym w Warszawie. Rys. 2.3 Typy samolotów najczęściej operujące w Porcie Lotniczym im. F. Chopina w porze dnia na podstawie danych za rok 2009 Rys. 2.4 Typy samolotów najczęściej operujące w Porcie Lotniczym im. F. Chopina w porze wieczoru na podstawie danych za rok 2009 13

Rys. 2.5 Typy samolotów najczęściej operujące w Porcie Lotniczym im. F. Chopina w porze nocy na podstawie danych za rok 2009 Na lotnisku na bieżąco monitorowana jest struktura użytkowanych typów statków powietrznych. Na bieżąco uzyskuje się pełny obraz natężenia ruchu lotniczego w ciągu doby w podziale na typy floty powietrznej. 2.2 CHARAKTERYSTYKA TERENU ZAJMOWANEGO PRZE Z PORT LOTNICZY 2.2.1 Charakterystyka zagospodarowania terenu lotniska Powierzchnia zajmowana przez lotnisko 680 ha W granicach lotniska zlokalizowane są następujące obiekty : kompleks terminali pasażerskich; Terminal 1 oddany do użytku w 1992 r.; jest głównym terminalem pasażerskim i obsługuje 3,5 mln pasażerów rocznie; Terminal 2 oddany do użytku w marcu 2008 r.; przystosowany do obsługi 6,5 mln pasażerów rocznie; Terminal VIP Aviation obsługuje pasażerów korzystających z prywatnych lub korporacyjnych samolotów; fragment Terminalu pasażerskiego (Etiuda) nieużytkowany, do wyburzenia; wielopoziomowy parking z hotelem; 14

budynki służb lotniska: biurowe, socjalne, magazynowe i obsługi lotniska (łącznie 23 budynki, częściowo do rozbiórki); drogi i estakady, parkingi naziemne; płyty postojowe dla samolotów; Dworzec Towarowy CARGO zlokalizowany w południowo wschodniej części Lotniska, przy ulicy Wirażowej; Wojskowy Port Lotniczy zlokalizowany przy Alei Żwirki i Wigury przed wjazdem do cywilnego Portu Lotniczego. Terminal Wojskowego Portu Lotniczego (Terminal WPL) służy w szczególności do obsługi transportu członków najwyższych władz państwowych, przyjmowania rządowych delegacji zagranicznych i innych zadań związanych z obsługą administracji państwowej. W w/w Terminalach znajduje się 114 pełnych stanowisk odprawy biletowo bagażowej, 14 stanowisk pasażerów z bagażem podręcznym, 3 stanowiska check-in dla pasażerów z bagażem ponadwymiarowym oraz 1 stanowisko check-in w salonie VIP. Budynki Terminali 1 oraz 2 usytuowane są pomiędzy strefą lotniskową z płytami postoju samolotów i pomostami obsługi pasażerów od strony południowo zachodniej i północno zachodniej. Terminale łącznie zapewniają obsługę ok. 10,5 milionów pasażerów rocznie. Budynek parkingu wielopoziomowego i położonego nad nim hotelu usytuowany jest równolegle do ukośnej ściany Terminalu 1, połączony z strefą odlotów pomostami dla pieszych i dźwigami pomiędzy poszczególnymi poziomami parkingowymi. Komunikacyjnie Port Lotniczy połączony jest z siecią dróg miejskich przez Al. Żwirki i Wigury z wewnętrznym systemem komunikacyjnym, zapewniającym bezkolizyjny dojazd od stref odlotów i przylotów przy pomocy estakady, dojazd do parkingu wielopoziomowego na 2630 miejsc parkingowych, parkingów naziemnych i budynków obsługi lotniska. Odrębne parkingi są przewidziane dla taxi oraz przy wjeździe na teren Lotniska i dla rent a car". Centralną część Lotniska pole wzlotów zajmują krzyżujące się dwie drogi startowe DS. 1 i DS. 3, drogi kołowania, drogi szybkiego zejścia samolotów, drogi patrolowe, płyta przeddworcowa oraz płyta do odladzania samolotów. Północno zachodnią część obszaru stanowi rejon bazy technicznej i cateringu, w którym znajdują się: były Krajowy Dworzec Lotniczy, budynek techniczny, hangar A, budynek administracyjno socjalny bazy transportu, dwa domki pilotów, wiata transportu R, budynki garażowe, warsztaty i diagnostyka, magazyny, wiaty, zakładowa stacja paliw, magazyn główny, dawny budynek SOL, budynek SOL, hala magazynowo garażowa transportu, punkt kontroli, kompleks budynków energetycznych, budynki biurowe, punkt 15

wydawczy ścieków ze stanowisk odladzania, budynek służb energetycznych, budynek działu utrzymania lotniska, budynek magazynowo garażowy, budynki kontenerowe, magazyn PTNB, magazyn PTNN, radiostacja, LOT Catering, pompownia LOT Catering, portiernia i sklep firmowy LOT Catering. Kierując się w stronę północną na terenie Lotniska znajdują się obiekty rejonu bazy PLL LOT: budynek obsługi startowej, barak Wimer, szatnie dla obsługi startowej, budynki biurowe, wiaty, magazyny, warsztaty, budynek kontenerowy wydziału szkolenia, hangary nr 1, 2, 3, 4, stacja paliw dla hamowni, hamownia silników, laboratorium badań nieniszczących, osadniki ścieków, piaskarnia, kotłownia, akumulatornia, kompresownia, silnikownia, podstacje energetyczne, stacja paliw dla samochodów, myjnia, przepompownia, hydrofornia. W północnej części Lotniska zlokalizowane są następujące obiekty (rejon MDL): Terminal 1; Terminal 2 z pirsem północnym; Pirs południowy; parking wielopoziomowy P1 i P2; Hotel Marriott nad parkingiem; przepompownia; budynek zarządu Leśniczówka ; centrala telefoniczna; Terminal Etiuda, dawna Hala Fińska; tymczasowe Cargo; punkt segregacji odpadów; budynek kontroli; budynek węzła cieplnego; stacja trafo-gsz; parkingi naziemne. W północno wschodniej części obszaru (rejon MPS) znajduje się próg 29 drogi startowej, a w jego pobliżu osłony przeciwdmuchawowe, celiometr, nadajnik kursu DS-1ILS- LLZ, a bardziej na północ następujące obiekty: budynki biurowe, budynek administracyjny, stacja paliw samochodowych, garaże (lokomotywy, lokomotywowni, autocystern), budynek obsługi technicznej, kontenery, zbiorniki, pompownie, podczyszczalnia ścieków, oczyszczalnia ścieków MPS, oczyszczalnia ścieków przemysłowych, stacja trafo, zlewnia fekaliów z samolotów. 16

We wschodniej części obszaru Lotniska znajduje się rejon Cargo, na którego terenie znajdują się następujące obiekty: dworzec Cargo będący we władaniu LOT Ground Services; centrum spedycji lotniczej; budynek ładowania wózków akumulatorowych; magazyn przesyłek lotniczych podlegających kontroli weterynaryjnej. Przed dworcem Cargo od strony Lotniska (południowej) znajdują się stacje trafo oraz graniczny punkt kontroli weterynaryjnej, od strony zachodniej zbiorniki retencyjne, a od strony północno zachodniej przepompownia, budynek techniczny oczyszczalni, oczyszczalnia wód opadowych, budynek wyławiaczy olejów na oczyszczalni. W południowo wschodniej części Lotniska znajduje się próg nr 33 drogi startowej, usytuowana jest przepompownia, stacje trafo, droga przeciwpożarowa, nadajnik ścieżki ILS- GP DS. 3, wskaźnik kierunku wiatru, Ice-alert AMS-2. W południowej części Lotniska przebiega droga patrolowa oraz droga techniczna o nawierzchni utwardzonej. Przy południowej granicy Lotniska znajduje się Centrum Zarządzania Ruchem Lotniczym, a także: budynek kotłowni, magazyn zaplecza, budynek CZRL z wieżą, budynek przeciwpożarowy, budynek kontenerowy, stacja trafo, baza sokolnika i zaplecze socjalno magazynowe. Dalej w kierunku zachodnim zlokalizowana jest strażnica LSP, przepompownia szybkiego napełniania pojazdów LSP, kotłownia, magazyn podręczny, magazyn smarów, stacja trafo. W południowo zachodniej i zachodniej części zlokalizowane są: Główne Stacje Zasilania Energetycznego oraz Lotniskowa Straż Pożarna. Znajdują się tutaj progi dróg startowych próg 11 i 15, a także następujące obiekty: pompownia wody przeciwpożarowej, budynek administracyjno-biurowy, hangar, obiekt nadawczy APP-TWR z masztem, stacja trafo, stacja rozdzielcza, nadajnik ścieżki ILS-GP DS 1, wskaźniki kierunku wiatru (próg 15 i próg 11), Ice-alert AMS-1. Przy Al. Krakowskiej, na północ od ul. Wykusz znajduje się celiometr. 17

2.3 ZASADY EKSPLOATACJI PORTU LOTNICZEGO ZWIAZANE Z EMISJĄ HAŁASU - RODZAJ STOSOWANYCH TECHNOLOGII 2.3.1 Podstawowa działalność lotniska Lotnisko Chopina w Warszawie zarządzane jest na mocy Ustawy z dnia 23 października 1987 r. o Przedsiębiorstwie Państwowym Porty Lotnicze [Dz.U. z 1987 r. Nr 33, poz. 185 (z późn. zm.)] przez Przedsiębiorstwo Państwowe Porty Lotnicze, powstałe z przekształcenia Zarządu Ruchu Lotniczego i Lotnisk Komunikacyjnych (ZRLiLK). Zarządzający Lotniskiem Chopina w Warszawie, prowadząc swoją działalność z uwzględnieniem uwarunkowań prawnych, w tym użyteczności publicznej oraz rynkowych i ekonomicznych, wdrożył oparte na międzynarodowych standardach systemy zarządzania: bezpieczeństwem (ang.: Safety Management System) wymagany Aneksem 14 ICAO i określony w Safety Management Manual (SMM) ICAO Doc 9859 AN/460; jakością wg standardu ISO 9001:2000; środowiskowego wg standardu ISO 14001:2004; bezpieczeństwem i higieną pracy wg standardu PN-N 18001:2004; Od początku istnienia Lotnisko Chopina w Warszawie obsługuje pasażerską oraz towarową komunikację lotniczą kraju, a w szczególności aglomeracji warszawskiej i regionu mazowieckiego. Pełni także rolę krajowego hub u (portu przesiadkowego) lotniczego. Obecnie obsługuje regularny i nieregularny przewóz lotniczy: pasażerski, w tym czarterowy oraz General Aviation; towarowy; pocztowy. Lotnisko jest również wykorzystywane do obsługi lotów wykonywanych w związku z prowadzeniem akcji poszukiwawczo-ratowniczej, ratownictwa medycznego, pomocy w razie klęsk żywiołowych lub katastrof przemysłowych i komunikacyjnych. Lotnisko Chopina w Warszawie stanowi lotnisko bazowe dla: Polskich Linii Lotniczych LOT S.A.; 36 Specjalnego Pułku Lotnictwa Transportowego Obrońców Warszawy (36 SPLT) wykonującego przewóz lotniczy na potrzeby najwyższych organów i władz RP; Lotniczego Pogotowia Ratunkowego. Obecnie Lotnisko Chopina w Warszawie użytkowane jest regularnie przez ponad 66 przewoźników lotniczych, a w szczególności: 18

Polskie Linie Lotnicze LOT PLL LOT S.A.; Wizz Air Hungary Airlines Ltd.; Lufthansa; Sprintair Sp. z o.o.; Norwegian Air Shuttle; Air France; Swiss International Air Lines; KLM Royal Dutch Airlines; CSA Czech Airlines; Austrian Airlines; JetAir Ltd; Finnair; British Airways; Malev Hungarian Airlines; SAS Scandinavian Airlines; Germanwings; Alitalia; Aeroflot; UPS Airlines; SN Brussels Airlines. 19

2.3.2 Ruch w sezonie 2009/2010 oraz połączenia lotnicze Lotnisko Chopina w Warszawie pełni nadal rolę węzłowego lotniska i zajmuje dominującą pozycję w rynku transportu lotniczego w Polsce. Jednak wraz z rozwojem regionalnych portów lotniczych procentowy udział Lotniska Chopina w Warszawie maleje. Udział operacji lotniczych Udział pasażerów 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 % 58,96 56,66 63,17 62,08 57,92 56,28 54,96 52,22 50,33 46,50 45,55 75,38 47,77 74,33 75,00 72,64 67,96 61,04 53,13 49,07 46,30 44,09 Tabela 2.2 Udział procentowy Lotniska Chopina w Warszawie w obsłudze ruchu *wstępne dane Lotnisko zapewnia połączenia ze 157 lotniskami na całym świecie, między innymi z: Lotniskiem Gdańsk im. Lecha Wałęsy; Paryż Charles de Gaulle; Wrocław Strachowice; Kraków Balice; Frankfurt Main; Monachium Munchen; Amsterdam Schipol; Poznań Ławica; Londyn Heathrow; Zurych; Wiedeń Wien Schwechat; Praga Ruzyne; Dusseldorf; Bruksela National; Kopenhaga Kobenhavn/Kastrup; Budapeszt Ferihegy; 20

Helsinki Vantaa (Civil Aviation Administration); Londyn Luton; Rzym Fiumicino; Moskwa Sheremetyevo; Sztokholm Arlanda; Szczecin Goleniów; Mediolan Malpensa; Rzeszów Jasionka; Ryga; Berlin Tegel; Hamburg; Kolonia Bonn; Bukareszt Otopeni; Madryt - Barajas. 2.3.3 Trasy odlotowe i dolotowe Rozkład operacji startów i lądowań na poszczególnych progach dróg startowych oraz dystrybucję ruchu lotniczego na wyznaczonych trasach odlotowych i dolotowych dla wszystkich typów statków powietrznych ustalono w oparciu o informacje uzyskane z systemu monitorowania hałasu lotniczego Obrazują one rzeczywisty rozkład ruchu lotniczego, wynikający ze sposobu wykonywania operacji lotniczych nad obszarami położonymi w promieniu około 15 km od terenu lotniska. W roku 2010 na płycie lotniska prowadzone były poważne prace remontowe obejmujące między innymi: generalny remont drogi startowej DS 1; bieżący remont drogi startowej DS 3; remont skrzyżowania dróg startowych DS 1 i DS 3. W związku z tym w roku 2010 lotnisko było eksploatowane w sposób nietypowy, inny niż dotychczas. W okresie prowadzenia robót remontowych konieczne było wyłączenie z eksploatacji drogi startowej podlegającej przebudowie i przeniesienie całości ruchu lotniczego na drugą z nich. Powodowało to określone zmiany w organizacji ruchu lotniczego, co miało wpływ na zmiany zasięgu oddziaływania hałasu w środowisku. Uwarunkowania te 21

zostały uwzględnione w mapach akustycznych dobowych opracowanych dla roku 2010 (Rys.: 7.5, 7.6, 7.7). Do scharakteryzowania stanu obecnego przyjęto trasy odlotowe i dolotowe wykorzystywane w 2010 r. (Rys.7.1-7.4). Mapy akustyczne pomocnicze dla stanu istniejącego opracowane wg wskaźników L DWN i L N sporządzone zostały przy uwzględnieniu tras odlotowych i dolotowych obowiązujących w 2009 roku (Rys.12.1, na którym w kolorze zielonym pokazano trasy odlotowe w 2009 r.). Tabela 2.3 Procentowy rozkład ruchu lotniczego na wyznaczonych trasach odlotowych i dolotowych wg danych z 2009 roku ŚCIEŻKI DZIEŃ % WIECZÓR % NOC % G11D1A 0,02 0,00 0,00 G11D2A 0,06 0,00 0,00 G11D3A 0,18 0,05 0,00 G11D6A 0,24 0,08 0,20 G11D7A 0,08 0,00 0,00 G11D8A 0,26 0,05 0,11 G15D1A 0,42 0,71 2,33 G15D2A 6,11 7,82 7,13 G15D3A 4,67 5,33 3,79 G14D4A 4,67 5,33 3,79 G15D5A 3,79 1,74 7,67 G15D6A 0,26 0,12 0,14 G15D7A 3,14 1,93 0,63 G15D8A 7,10 6,41 14,01 G15D8 3,31 3,83 4,84 G29D1A 2,34 2,05 0,71 G29D2A 6,45 9,61 11,70 G29D3A 14,89 19,48 8,33 G29D4A 21,79 21,00 11,92 G29D5A 6,73 5,42 9,18 22

G29D6A 4,09 1,42 7,03 W1 1,27 1,49 1,31 29D8 2,38 0,99 0,48 G33D1A 1,64 1,14 0,94 G33D2A 0,97 1,37 0,60 G33D3A 1,02 1,07 0,54 G33D4A 1,00 0,72 0,93 G33D5A 0,20 0,18 0,73 33D9 0,92 0,66 0,96 razem 100,00 100,00 100,00 BDOA Lądowania D% W% N% G11A 32,66 32,52 29,19 G15A 1,56 1,84 1,97 G29A 2,82 2,74 2,94 G33A 62,96 62,90 65,90 razem 100,00 100,00 100,00 Rys. 2.6 Rozkład operacji startów z progów DS w porze dnia, wieczoru i nocy 23

Rys. 2.7 Rozkład operacji lądowań na progach DS w porze dnia, wieczoru i nocy W porze dnia i wieczoru większość startów odbywało się z progu 29, natomiast w porze nocy wykonywano starty również z progu 15. Operacje lądowań na progach dróg startowych w porze dnia i nocy odbywały się w większości z progu 33. Wynika to z przyjętego w PL Warszawa pierwszeństwa wykorzystania progów dróg startowych do startów i lądowań w ciągu doby. Rok 2009 i rok 2010 to okres zmian tras dolotowych i odlotowych. W grudniu 2009 r. Polska Agencja Żeglugi Powietrznej wprowadziła dla Lotniska Chopina nowe trasy odlotowe i dolotowe tak zwane trasy P-RNAV. Po wprowadzeniu procedur P-RNAV rozkład ruchu lotniczego wokół Lotniska Chopina uległ zmianie w stosunku do sytuacji, jaka miała miejsce w ciągu ubiegłych lat. Analiza danych o rzeczywistym rozkładzie nowych tras startów i lądowań, uzyskanych z systemu monitorowania hałasu lotniczego, jak również zgłaszane z okolic Piastowa i Ursusa skargi na zwiększoną uciążliwość hałasu lotniczego, stanowiły przesłankę do przeprowadzenia modernizacji tras odlotowych P-RNAV. Ich przebieg został skorygowany zgodnie z ustaleniami przyjętymi pomiędzy PPL i PAŻP. Zgodnie z informacjami uzyskanymi z PAŻP nowy układ tras wdrożony zostanie operacyjnie na początku roku 2011 i będzie obowiązywał w najbliższych latach. W związku z tym został on przyjęty do opracowania map akustycznych dla prognozowanego rozwoju ruchu lotniczego. Porównanie przebiegu w/w tras startów (Rys.12.1) z istniejącym i planowanym zagospodarowaniem terenu, aktualnymi inwestycjami mieszkaniowymi oraz gęstością zaludnienia prowadzą do następujących wniosków: 24