Laboratorium 3 Tworzenie formularzy 1. WYKONAJ Utwórz formularz główny Rozkład lotów (wykorzystać Projekt formularza). Na karcie Tworzenie programu Access dostępnych jest kilka narzędzi do szybkiego tworzenia formularzy, z których każde umożliwia utworzenie formularza jednym kliknięciem. Jeśli jednak potrzebny jest bardziej precyzyjny sposób wyboru pól formularza, można zamiast nich użyć Kreatora formularzy. Umożliwia on między innymi definiowanie grupowania i sortowania danych, a także pozwala stosować pola z wielu tabel i kwerend (pod warunkiem, że pozostają one ze sobą w relacjach). Uruchamianie Kreatora formularzy Na karcie Tworzenie w grupie Formularze kliknij pozycję Kreator formularzy. Postępuj zgodnie z instrukcjami wyświetlanymi na stronach Kreatora formularzy. Uwaga: Aby w formularzu zawrzeć pola z wielu tabel i kwerend, nie klikaj przycisków Dalej ani Zakończ po wybraniu pól z pierwszej tabeli lub kwerendy na pierwszej stronie Kreatora formularzy. Zamiast tego powtórz czynności wyboru tabeli lub kwerendy, a następnie kliknij dodatkowe pola, które chcesz umieścić w formularzu. Dopiero na końcu kliknij przycisk Dalej lub Zakończ, aby kontynuować. Na ostatniej stronie kreatora kliknij przycisk Zakończ. W zależności od wybranych opcji użycie Kreatora formularzy może dawać różne wyniki. Dlatego zaleca się wielokrotne uruchamianie kreatora i eksperymentowanie za każdym razem z innymi opcjami do czasu uzyskania pożądanego wyniku. 2. WYKONAJ Dla formularza głównego: Rozkład lotów zablokuj wprowadzanie, dodawanie oraz usuwanie danych. Wskazówka: 3. WYKONAJ Dodaj do formularza Formant karta: Przyloty/Odloty (patrz rys. 1, rys.2).
Wskazówka: Dodawanie formantu karta do formularza Na karcie Projektowanie w grupie Formanty kliknij narzędzie Formant Karta. Kliknij w formularzu miejsce, w którym chcesz umieścić formant. 4. WYKONAJ Utwórz pole combi umożliwiające wybór miasta na obydwóch zakładkach: Przyloty i Odloty (ma pobierać dane z tabeli Miasto, pola: ID_miasta, Miasto, pole źródło wierszy: SELECT [Miasto].[ID_miasta], [Miasto].[Miasto] FROM Miasto;) (rys. 1, rys. 2) Wskazówka: Tworzenie pola listy lub pola kombi za pomocą kreatora 1. Kliknij prawym przyciskiem myszy formularz w okienku nawigacji, a następnie kliknij polecenie Widok projektu. Uwaga: W tej procedurze przyjęto założenie, że formularz jest powiązany z tabelą lub kwerendą. Niektóre kroki nie będą miały zastosowania, jeśli formularz jest niepowiązany. Aby określić, czy formularz jest powiązany z tabelą lub kwerendą, należy nacisnąć klawisz F4 w celu wyświetlenia arkusza właściwości. Na karcie Dane arkusza właściwości w polu właściwości Źródło rekordów jest wyświetlana tabela lub kwerenda, z którą formularz jest powiązany. 2. Na karcie Projektowanie w grupie Formanty upewnij się, że jest zaznaczona opcja Użyj kreatorów formantów. 3. Kliknij narzędzie Pole listy albo narzędzie Pole kombi. 4. W formularzu kliknij miejsce, w którym chcesz umieścić pole listy lub pole kombi. W zależności od dokonanego wyboru zostanie uruchomiony Kreator pól list lub Kreator pól kombi. 5. Kiedy w kreatorze pojawi się pytanie o sposób pobierania wartości do formantu, wykonaj jedną z następujących czynności: Jeśli chcesz, aby były wyświetlane bieżące dane ze źródła rekordów, kliknij opcję Pole listy/pole kombi ma pobierać wartości z tabeli lub kwerendy. Jeśli chcesz, aby była wyświetlana ustalona lista rzadko zmieniających się wartości, kliknij opcję Chcę wpisać żądane przeze mnie wartości. Jeśli chcesz, aby formant umożliwiał znajdowanie, a nie wprowadzanie danych, kliknij opcję Znajdź rekord w formularzu w oparciu o wartość wybraną przeze mnie w polu listy/polu kombi. Spowoduje to utworzenie niepowiązanego formantu zawierającego makro osadzone, które będzie przeprowadzać wyszukiwanie na podstawie wartości wprowadzonej przez użytkownika. 6. Postępuj zgodnie z instrukcjami w celu określenia sposobu wyświetlania wartości. 7. Jeśli wybrano jedną z pierwszych dwóch opcji na pierwszej stronie kreatora, kreator zapyta, co ma robić program Access po wybraniu wartości przez użytkownika. Wykonaj jedną z poniższych czynności: Aby utworzyć formant niepowiązany, kliknij opcję Zapamiętaj wartość do późniejszego użycia. Oznacza to, że program Access będzie przechowywać wybraną wartość do momentu jej zmiany lub zamknięcia formularza przez użytkownika, ale nie zapisze tej wartości w tabeli. Aby utworzyć formant powiązany, kliknij opcję Przechowaj tę wartość w tym polu, a następnie wybierz pole, z którym chcesz powiązać formant. 8. Kliknij przycisk Dalej i wpisz etykietę dla formantu. Ta etykieta będzie wyświetlana obok formantu. 9. Kliknij przycisk Zakończ.
Rys. 1. Rys. 2 5. WYKONAJ Utwórz kwerendę Kursowanie Kwerenda (wykorzystać Projekt kwerendy), która umożliwi wyświetlenie lotów do wybranego lotniska docelowego. Dane jakie powinny zostać wyświetlone: Lotnisko, przewoźnik, numer rejsu (nazwa rejsu), ID_rejsu, godzina odlotu, godzina przylotu, dni tygodnia lub daty lotów. Tworzenie prostej kwerendy wybierającej za pomocą kreatora Za pomocą kwerend możesz znajdować odpowiedzi na określone pytania dotyczące danych, na które byłoby trudno odpowiedzieć, patrząc bezpośrednio na dane tabeli. Kwerendy umożliwiają także filtrowanie i podsumowywanie danych oraz wykonywanie na nich obliczeń. Za pomocą kwerend można również zautomatyzować wiele zadań związanych z zarządzaniem danymi i przeglądać zmiany wprowadzone w danych przed ich zapisaniem. Kwerenda jest żądaniem wyników danych, żądaniem wykonania akcji na danych lub żądaniem zarówno wyników danych, jak i wykonania akcji. Za pomocą kwerendy można uzyskać odpowiedź na proste pytanie, wykonać obliczenia, połączyć dane z różnych tabel lub nawet dodać, zmienić albo usunąć dane tabeli. Kwerendy używane do pobierania danych z tabeli lub wykonywania obliczeń są nazywane kwerendami wybierającymi. Kwerendy dodające, zmieniające lub usuwające dane są nazywane kwerendami funkcjonalnymi. Za pomocą kwerendy można też dostarczyć dane dla formularza lub raportu. W odpowiednio zaprojektowanej bazie danych informacje, które mają zostać przedstawić w formularzu lub raporcie, często znajdują się w kilku różnych tabelach. Kwerenda umożliwia zabranie potrzebnych danych przed zaprojektowaniem formularza lub raportu. Wskazówka: Kreator prostych kwerend wybierających tworzy kwerendy pobierające dane z określonych pól z co najmniej jednej tabeli albo kwerendy. Kreator może również sumować, zliczać i wyciągać średnią z wartości w grupach rekordów lub we wszystkich rekordach oraz może obliczać minimalną i maksymalną wartość w polu. Nie ma jednak możliwości ograniczania liczby zwracanych rekordów za pomocą ustawienia kryteriów. 1. W oknie Baza danych kliknij ikonę Kwerendy znajdującą się w obszarze Obiekty, a następnie kliknij przycisk Nowy na pasku narzędzi okna Baza danych. 2. W oknie dialogowym Nowa kwerenda kliknij polecenie Kreator prostych kwerend, a następnie kliknij przycisk OK. 3. Wykonaj polecenia wyświetlane w oknach dialogowych kreatora. W ostatnim oknie dialogowym można uruchomić kwerendę lub obejrzeć jej strukturę w widoku Projekt.
Jeśli utworzona kwerenda nie spełnia wszystkich oczekiwań, można ponownie uruchomić kreatora lub dokonać zmian w kwerendzie w jej widoku Projekt. 6. WYKONAJ Zmień nazwę kwerendy: Kursowanie Kwerenda na Kursowanie Kwerenda/Odloty. Skopiuj tę kwerendę i zmień nazwę kwerendy skopiowanej na Kursowanie Kwerenda/Przyloty. W kwerendzie Kursowanie Kwerenda/Odloty w widoku projektu ustaw kryteria wyszukiwania bazy tak aby wybrać tylko te dane które dotyczą odlotów z lotniska. WSKAZÓWKA: W wierszu kryteria i kolumnie Przylot należy zastosować kryterium =0 lub FAŁSZ (patrz rys. 3). Analogicznie ustaw kryterium przeszukiwania bazy dla kwerendy Kursowanie Kwerenda/Przyloty (wybierane dane z bazy dotyczą tylko przylotów na dane lotnisko). Rys. 3 7. WYKONAJ Utwórz formularz Kursowanie/Odloty oparty na kwerendzie Kursowanie Kwerenda/Odloty. Skopiuj formularz Kursowanie/Odloty i zmień nazwę skopiowanego formularza na Kursowanie/Przyloty. Sprawdzamy poprawność działania obu formularzy.
Dostosuj wygląd stworzonych formularzy aby uzyskać lepszą czytelność. Poniżej przedstawiono na rys.4 przykładowy układ formularza Kursowanie/Odloty. Rys. 4 8. WYKONAJ Utwórz podformularz z formularza: Kursowanie/Odloty w formularzu Rozkład lotów na karcie Odloty (głównym formularzem jest Rozkład lotów, podformularzem natomiast Kursowanie/Odloty, jak widać na rysunku 5). W ten sam sposób utwórz podformularz z formularza: Kursowanie/Przyloty w formularzu Rozkład lotów na karcie Przyloty. Tworzenie podformularza przez przeciągnięcie jednego formularza na inny Ta procedura pozwala użyć istniejącego formularza jako podformularza dla innego istniejącego formularza. 1. W widoku projektu otwórz formularz, który ma być formularzem głównym. 2. Jeśli na karcie Projektowanie w grupie Formanty nie jest zaznaczone narzędzie Użyj kreatorów formantów, kliknij narzędzie, aby je zaznaczyć. 3. Przeciągnij formularz z okienka nawigacji na formularz główny. Program Access doda formant podformularza do formularza głównego i powiąże formant z formularzem przeciągniętym z okienka nawigacji. Na podstawie relacji zdefiniowanych w bazie danych program Access spróbuje również połączyć podformularz z formularzem głównym. Jeśli program Access nie potrafi określić, jak połączyć podformularz z formularzem głównym, właściwości Podrzędne pola łączące i Nadrzędne pola łączące formantu podformularza pozostają puste i należy je skonfigurować ręcznie w następujący sposób: 1. Kliknij formularz główny prawym przyciskiem myszy w okienku nawigacji, a następnie kliknij polecenie Widok projektu. 2. Kliknij formant podformularza, aby go zaznaczyć. 3. Jeśli arkusz właściwości nie jest jeszcze wyświetlany, naciśnij klawisz F4, aby go wyświetlić. 4. Na karcie Dane arkusza właściwości kliknij przycisk obok pola właściwości Podrzędne pola łączące. Zostanie wyświetlone okno dialogowe Pola łączące podformularza. 5. Z list rozwijanych Pola główne i Pola podrzędne wybierz pola, którymi chcesz połączyć formularze. Jeśli nie masz pewności, których pól użyć, kliknij przycisk Sugeruj, aby program Access spróbował określić pola łączące. Po zakończeniu kliknij przycisk OK. Jeśli pole, którego chcesz użyć do połączenia formularzy, nie jest wyświetlone, może być przydatne edytowanie źródła rekordów formularza głównego lub formularza podrzędnego w celu upewnienia się, że znajduje się w nim pole łączące. Jeśli na przykład formularz jest oparty na kwerendzie, upewnij się, że pole łączące znajduje się w wynikach kwerendy. 6. Zapisz formularz główny i przełącz się do widoku formularza, a następnie sprawdź, czy formularz działa zgodnie z oczekiwaniami.
Otwieranie podformularza w nowym oknie w widoku projektu Aby zmienić projekt podformularza podczas pracy nad jego formularzem głównym w widoku projektu, można otworzyć podformularz w osobnym oknie: 1. Kliknij podformularz, aby go zaznaczyć. 2. Na karcie Projektowanie w grupie Narzędzia kliknij przycisk Podformularz w nowym oknie. Rys.5 9. WYKONAJ Dostosuj wygląd formularza Rozkład lotów (dobieramy kolor tła, czcionki, kolejność klawisza Tab). Wszystkie zmiany dokonaj po wyświetleniu danego formularza w widoku projektu. Kolejność klawisza Tab ustalamy po kliknięciu prawym przyciskiem myszy na formularzu i z listy wybieramy odpowiednie polecenie (jak pokazują poniższe rysunki 6 i7).
Rys. 6 Rys. 7 10. WYKONAJ Dla formularzy Kursowanie/Odloty oraz Kursowanie/Przyloty zablokuj wprowadzanie danych, dodawanie danych, usuwanie danych, edycję danych. 11. WYKONAJ Pożądaną informacją dotyczącą rozkładu lotów jest cena biletu. System informacyjny powinien wyświetlać cenę biletu normalnego, dodatkowo ulgowego (np. młodzież i dzieci). Cenę biletu ustala przewoźnik.
Utwórz kwerendę o nazwie Ceny biletów (wykorzystując Projekt kwerendy), która będzie obliczać ceny biletów ulgowych. Kwerenda powinna zawierać pola: ID_przewoznika, %mlodziezy, %dzieci, ID_rejsu, Cena, ID_miasta, Nazwa_rejsu (patrz rys. poniżej). Otwieramy kwerendę w Widoku Projektu. W nowej-pustej kolumnie klikamy w wierszu Pole i wybieramy opcję Konstruktor. Uruchomiony zostanie Konstruktor wyrażeń, w którym poprzez kliknięcia na odpowiednie pola kwerendy Ceny biletów budujemy wyrażenie (iloczyn ceny i zniżki wyrażonej w procentach). 12. WYKONAJ Sprawdź czy w kwerendzie Ceny biletów ceny biletów są wyświetlone poprawnie. Na podstawie kwerendy Ceny biletów utwórz formularz, który pokazuje cenę biletu normalnego oraz ulgowego.
Ustaw właściwy format wszystkich pól formularza, tak aby cena była wyświetlana poprawnie. WSKAZÓWKA: Format walutowy dla pól tekstowych. Dodaj w formularzu: Kursowanie/Odloty oraz Kursowanie/Przyloty przyciski, które umożliwią sprawdzenie ceny biletu, czyli pokazanie formularza Ceny biletów. Tworzenie przycisku Postępujmy wg wskazówek kreatora przycisków poleceń.
Ważne jest, aby poprawnie określić pola pasujące. WYKONAJ Dla formularza Ceny biletów zablokuj wprowadzanie, dodawanie, usuwanie oraz edycję danych. Po wykonaniu wszystkich ćwiczeń umieścić zrzuty ekranów utworzonych formularzy i kwerend. Przekopiować je do Worda i wysłać na wskazany przez prowadzącego adres podany przez prowadzącego.