SYTUACJA NA RYNKU PRACY W POWIECIE PRZASNYSKIM WG STANU NA DZIEŃ 30 CZERWCA 2004r.
Spis Treści 2 Wstęp... 3 I. Poziom i stopa bezrobocia... 4 1.1 Ogólna charakterystyka... 4 1.2 Bezrobocie na wsi... 9 1.3 Bezrobocie kobiet... 11 1.4 Osoby pobierające świadczenia... 13 1.5 Napływ i odpływ z bezrobocia... 15 1.6 Bezrobocie według wykształcenia... 16 1.7 Bezrobotni według wieku... 17 1.8 Bezrobotni według czasu pozostawania bez pracy... 17 II. Aktywne formy przeciwdziałania bezrobociu... 19 2.1 Pośrednictwo pracy... 19 2.2 Szkolenia... 20 2.3 Poradnictwo zawodowe... 21 2.4 Zatrudnienie subsydiowanie... 23 2.5 Prace interwencyjne... 25 2.6 Roboty publiczne... 25 2.7 PoŜyczki dla bezrobotnych... 26 2.8 Aktywizacja absolwentów... 27 2.9 Struktura wydatków Funduszu Pracy... 29
3 WSTĘP Województwo mazowieckie charakteryzuje znaczne zróŝnicowanie lokalnych rynków pracy, zarówno pod względem wielkości zajmowanego obszaru, liczby ludności, rozwoju gospodarczego jak równieŝ pod względem liczby bezrobotnych, natęŝenia bezrobocia oraz jego struktury. Województwo plasuje się na pierwszej pozycji w kraju zarówno pod względem obszaru jak i liczby ludności. Zajmuje powierzchnię 35579 km kwadratowych. Powiat przasnyski zajmuje powierzchnię 1218 km kwadratowych, w skład którego wchodzą: miasto Przasnysz, miasto i gmina Chorzele, gmina: Czernice Borowe, JednoroŜec, Krasne, Krzynowłoga Mała, Przasnysz. Powiat przasnyski podzielony jest na 185 sołectw, do których naleŝą ogółem 292 wioski i zamieszkały jest przez 55214 osoby z czego 17696 osób mieszka w mieście Przasnyszu. Teren powiatu przasnyskiego jest terenem typowo rolniczym. Na terenie powiatu połoŝone jest zaledwie kilka większych zakładów produkcyjnych dlatego decydujący wpływ na sytuację na lokalnym rynku pracy ma kondycja ekonomiczna istniejących juŝ podmiotów gospodarczych oraz prowadzona polityka zmierzająca do utrzymania istniejących miejsc pracy a takŝe w miarę moŝliwości kreowanie polityki prowadzącej do przyciągnięcia na teren powiatu nowych podmiotów gospodarczych.
4 I. POZIOM I STOPA BEZROBOCIA 1.1 Ogólna charakterystyka Według stanu na dzień 30.06.2004 r. liczba bezrobotnych zarejestrowanych w PUP Przasnysz wyniosła 5328 osób i w porównaniu z okresem analogicznym roku ubiegłego zwiększyła się o 244 osoby. Tabela Nr 1. Bezrobocie w latach 1999 2003 w PUP w Przasnyszu. Wyszczególnienie I XII XII XII XII XII VI 1999 1999 2000 2001 2002 2003 2004 OGÓŁEM 3810 4426 5008 5345 5590 5198 5328 KOBIETY 2165 2343 2606 2753 2748 2566 2693 MĘśCZYZNI 1645 2083 2402 2592 2842 2632 2635 WYKRES 1 Bezrobocie w powiecie przasnyskim w latach 1999-2003 liczba osób 6000 5000 4000 3000 2000 1000 0 I 1999 XII 1999 XII 2000 XII 2001 XII 2002 XII 2003 VI 2004 lata OGÓŁEM KOBIETY MĘśCZYZNI W miesiącu styczniu 2003 r. odnotowano największą liczbę zarejestrowanych bezrobotnych w historii naszego Urzędu 5629. Na 30.06.2004 w ewidencji osób bezrobotnych pozostawało 5328 osób tj. o 244 więcej niŝ w analogicznym
okresie roku ubiegłego. W porównaniu do grudnia 2003r. liczba bezrobotnych wzrosła o 130 osób. 5 Tabela Nr 2. Liczba bezrobotnych ( stan na koniec miesiąca ). Miesiąc Lata 1999 2000 2001 2002 2003 2004 Styczeń 4207 4655 5026 5470 5629 5337 Luty 4322 4727 5085 5551 5557 5377 Marzec 4355 4679 5024 5520 5551 5333 Kwiecień 4249 4664 4967 5512 5381 5301 Maj 4059 4529 4815 5311 5132 5171 Czerwiec 4127 4580 4815 5358 5084 5328 Lipiec 4114 4578 4898 5340 5055 sierpień 4174 4643 5013 5385 5036 Wrzesień 4179 4631 5047 5399 4915 Październik 4134 4714 5116 5422 4919 Listopad 4212 4833 5258 5509 5075 Grudzień 4426 5008 5345 5590 5198 Bezrobotni zarejestrowani w Powiatowym Urzędzie Pracy na koniec maja 2004 r. stanowili 24,1% cywilnej ludności aktywnej zawodowo. Dla porównania stopa bezrobocia dla całego województwa mazowieckiego na koniec maja 2004r. wynosiła 15,1% przy średniej dla kraju 19,6%.
6 WYKRES NR 2 Stopa bezrobocia w latach 1999-2004 17 18,7 19,9 20,5 19,4 24,6 24,1 9,5 10,5 12,9 13,9 13,7 15,6 15,1 XII 99 XII 00 XII 01 XII 02 XII 03 I 04* V 04* woj.. mazowieckie powiat przasnyski * stopa bezrobocia po uwzględnieniu Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań oraz Powszechnego Spisu Rolnego przeprowadzonego w 2002 r. Dynamika wzrostu stopy bezrobocia w latach 2002-2003 25,0% 20,0% 15,0% 10,0% 5,0% 0,0% -5,0% -10,0% 22,9% 11,0% 10,0% 6,4% 7,8% 3,0% -5,4% -1,4% 2000-1999 2001-2000 2002-2001 2003-2002 woj. mazowieckie powiat przasnyski Na Mazowszu utrzymuje się przestrzenne zróŝnicowanie stopy bezrobocia. Największą stopą bezrobocia na koniec maja 2004 r. odnotowano w powiecie szydłowieckim 39,9% i w mieście Radom 28,5% oraz w powiatach: radomskim 34,1%, płockim - 30,4% i mławskim 30,3%. NajniŜszą stopą bezrobocia wyróŝniały się: miasto stołeczne Warszawa 6,3% oraz powiaty: grójecki 10,7% i piaseczyński 10,1%.
7 Tabela Nr 3. Liczba bezrobotnych w gminach powiatu przasnyskiego GMINA 1.01.99 31.12.99 31.12.00 31.12.01 31.12.02 31.12.03 31.03.04 Miasto 1385 1581 1843 1903 1920 1718 1732 Przasnysz Miasto i Gmina 696 817 816 864 955 895 973 Chorzele Gmina Czernice 169 249 324 348 358 338 332 Borowe Gmina 620 687 797 882 922 899 926 JednoroŜec Gmina Krasne 220 248 294 322 355 361 401 Gmina 185 219 240 257 280 255 274 Krzynowłoga Mała Gmina 535 625 694 769 800 732 695 Przasnysz Razem 3810 4426 5008 5345 5590 5198 5333 Największy udział w ogólnej liczbie bezrobotnych powiatu przasnyskiego stanowią bezrobotni zamieszkujący miasto Przasnysz (32,5%) natomiast najmniejszą liczbę bezrobotnych stanowią mieszkańcy gminy Krzynowłoga Mała (5,2%). WYKRES NR 3 Udział bezrobotnych wg gmin stan na (31.03.2004) Miasto Przasnysz 13% 5,2% 7,5% 32,5% Miasto i Gmina Chorzele Gmina Czernice Borow e Gmina JednoroŜec Gmina Krasne 17,4% 6,2% 18,2% Gmina Krzynow łoga Mała Gmina Przasnysz
Wśród osób bezrobotnych nieznacznie przewaŝają kobiety. Kobiet jest o 58 więcej niŝ męŝczyzn (stanowią 50,5%). W dwóch gminach, (wg stanu na 31.03.2004 r.), miasto Przasnysz (54,7%), gmina Przasnysz (50,8%) udział kobiet jest większy niŝ średnia w powiecie. Z pośród 5333 osób bezrobotnych zarejestrowanych na dzień 31.03.2004 r, aŝ 4513 osoby to bezrobotni nie posiadający prawa do zasiłku zaś tylko 820 osób posiada prawo do zasiłku dla bezrobotnych. Wśród osób bezrobotnych najwięcej osób bez prawa do zasiłku zamieszkuje w gminie Krasne 88,5% i gminie JednoroŜec 88,0% zaś najmniej w mieście Przasnysz 81,6%. 8 WYKRES NR 4 Bezrobotni bez prawa do zasiłku w podziale na gminy (stan na 31.03.2004) Miasto Przasnysz Miasto i Gmina Chorzele 8% 5% 13% 32% Gmina Czernice Borowe Gmina JednoroŜec 18% 6% 18% Gmina Krasne Gmina Krzynowłoga Mała Gmina Przasnysz Liczba bezrobotnych zwolnionych z przyczyn dotyczących zakładu pracy wyniosła 193 osoby (3,6% ogółu bezrobotnych). W odniesieniu do końca 2003 roku liczba tej kategorii bezrobotnych wzrosła o 7 osób. Największym udziałem osób zwolnionych z przyczyn dotyczących zakładu pracy (stan na 31.03.2004 r.) wyróŝniała się Gmina Chorzele (4,3%), najmniejszym Gmina Czernice Borowe (2,1%).
W ciągu 6 miesięcy 2004r. do Powiatowego Urzędu Pracy wpłynęło 671 ofert pracy. Na szkolenia celem przekwalifikowania lub przyuczenia do zawodu skierowano 47 osób bezrobotnych. Istotnym faktem zmniejszania się ilości osób bezrobotnych w 2003 roku jest dosyć spora ilość wykreśleń z ewidencji. Główne przyczyny wyłączenia z rejestru bezrobotnych to niepotwierdzenie gotowości oraz podjęcie pracy. W 2003 r. z powodu podjęcia pracy wyłączono 1820 osób a w I półroczu 2004r. 944 osoby. W duŝej mierze były to podjęcia pracy niesubsydiowanej. Z powodu podjęcia zatrudnienia w ramach prac interwencyjnych oraz robót publicznych od I 2004r. wyłączono 226 osób. 9 1.2 Bezrobocie na wsi. Grupą szczególnie zagroŝoną bezrobociem są mieszkańcy wsi, bowiem oprócz bezrobocia rejestrowanego występuje na tych obszarach bezrobocie utajone, które jest przede wszystkim wynikiem braku motywacji do rejestrowania się w celu uzyskania statusu bezrobotnego oraz wynika równieŝ z faktu, Ŝe duŝa część ludności wiejskiej z racji posiadania gospodarstwa rolnego powyŝej 2 ha przeliczeniowych nie moŝe nabyć statusu osoby bezrobotnej. Na 30 czerwca 2004 r. zarejestrowanych było 3267 mieszkańców wsi powiatu przasnyskiego, w tym 161 osób posiadających gospodarstwo rolne do 2 ha przeliczeniowych. Mieszkańcy wsi stanowili 61,3% ogółu bezrobotnych. Udział ten był większy o 19,2 punkta procentowego w porównaniu do średniej w województwie mazowieckim (42,1% - stan na 31.05.2004r).
10 WYKRES NR 5 Bezrobocie na wsi i w miastach w powiecie przasnyskim (stan na 30.06.2004) 38,70% 61,30% bezrobocie na wsi bezrobocie w mieście W latach 1999 2004 najniŝszy udział mieszkańców wsi wśród bezrobotnych odnotowano w 200 r. (53,9%), najwyŝszy zaś w 2003r. (62,1%) WYKRES NR 6 Liczba osób bezrobornych Bezrobocie na wsi i w miastach powiatu przasnyskiego w latach 1999-2003 4000 3000 2000 1000 0 2292 1615 2594 1832 2897 2111 3147 2198 3229 3385 3267 2205 1969 2061 I 99 XII 99 XII 00 XII 01 XII 02 XII 03 VI 04 wieś miasto
11 1.3 Bezrobocie kobiet Wzrost bezrobocia odnotowany w latach 1999-2003 w większości dotyczył męŝczyzn niŝ kobiet. W 2004 roku wzrosła natomiast w większym stopniu liczba bezrobotnych kobiet. W porównaniu do grudnia 2003r. liczba bezrobotnych kobiet wzrosła o 127 zaś męŝczyzn o 3. Na dzień 30.06.2004 r. zarejestrowane kobiety stanowiły grupę 2593 osoby tj. 50,5% ogółu bezrobotnych. WYKRES NR 7 Bezrobocie kobiet i męŝczyzn w powiecie przasnyskim (stan na 30.09.2003 ) 49,50% 50,50% bezrobocie kobiet bezrobocie męŝczyzn
12 WYKRES NR 8 Bezrobotne kobiety według czasu pozostawania bez pracy (stan na 31.03.1999 r.) 100 318 do 1 m -ca 897 260 1-3 m-cy 3-6 m-cy 6-12 m -cy 429 315 12-24 m-cy pow. 24mcy Bezrobotne kobiety według czasu pozostawania bez pracy (stan na 31.03.2004) 1270 150 184 283 do 1 m -ca 1-3 m-cy 3-6 m-cy 438 368 6-12 m -cy 12-24 m-cy pow. 24mcy Spośród 2693 bezrobotnych kobiet 63,4% pozostaje bez pracy powyŝej 12 miesięcy, 28,4% posiada wykształcenie zasadnicze zawodowe a przeszło 43,1% kobiet nigdy nie pracowało.
13 1.4 Osoby pobierające świadczenia Zasiłki dla bezrobotnych. Na 30.06.2004 r. prawo do zasiłku posiadało 834 osoby tj. 15,7% ogółu bezrobotnych (w tym: 272 kobiety). W woj. mazowieckim na 31.05.2004 r zasiłek pobierało 13,8% ogółu bezrobotnych. WYKRES NR 9 Osoby uprawnione do zasiłku dla bezrobotnych w latach 1999-2004 VI 04 XII 03 XII 01 XII 99 15,70% 13,80% 13,80% 14,90% 17,50% 15,30% 19,20% 18,70% 21,40% 19,30% 21,60% 23,20% 0,00% 5,00% 10,00% 15,00% 20,00% 25,00% woj. Mazowieckie pow. przasnyski NaleŜy zwrócić uwagę na systematyczny spadek udziału bezrobotnych posiadających prawo do zasiłku w ogólnej liczbie bezrobotnych w latach 1999-2003. W grudniu 1999r. udział ten wynosił 21,6 %, a w grudniu 2001r. kształtował się na poziomie 21,4 % w końcu roku 2002r. wynosił 17,5 % zaś w grudniu 2003r. spadł do poziomu 14,9 %. W 2004 roku obserwujemy nieznaczny wzrost liczby osób pobierających zasiłek dla bezrobotnych. Największy udział bezrobotnych z prawem do zasiłku wystąpił w powiecie przasnyskim w 1999r. podobnie jak w woj. mazowieckim. Istnieje znaczna dysproporcja pomiędzy odsetkiem bezrobotnych kobiet i męŝczyzn posiadających prawo do zasiłku. Wśród kobiet 10,1% posiada prawo
do zasiłku zaś wśród męŝczyzn 21,3%. Podobna sytuacja jest równieŝ w woj. mazowieckim. Wynika to z faktu, Ŝe męŝczyznom znacznie łatwiej jest uzyskać zatrudnienie. 14 WYKRES NR 10 Bezrobotne kobiety z prawem do zasiłku ( stan na 30.06.2004 ) 89,90% 10,10% z prawem do zasiłku bez prawa do zasiłku Bezrobotni męŝczyźni z prawem do zasiłku ( stan na 30.06.2004 ) 78,70% 21,30% z prawem do zasiłku bez prawa do zasiłku Zasiłki i świadczenia przedemerytalne. Na 30.06.2004 r. 166 osób uprawnionych było do zasiłku przedemerytalnego zaś 236 osób do świadczeń przedemerytalnych. Liczba osób uprawnionych do świadczeń przedemerytalnych z roku na rok ulegała zwiększeniu. W porównaniu do grudnia 2003 r. liczba osób pobierających świadczenie przedemerytalne zwiększyła się o 49 osób (stan na 31.12.2003 r. 187 osób). Jedynie od 1.01.2002 r. nie zwiększa się liczba osób uprawnionych do zasiłków przedemerytalnych z uwagi na zmianę przepisów prawnych (po tej dacie osoby nie nabywają prawa do zasiłków przedemerytalnych).
1.5 Napływ i odpływ bezrobocia Na przestrzeni ostatnich lat najwięcej osób rejestrujących się i tracących status bezrobotnego zanotowano w 2003 roku. 15 WYKRES NR 11 P r z e p ł y w b e z r o b o c i a w l a t a c h 1 9 9 9 - V I 2 0 0 4 VI 04 2 0 0 3 2 0 0 1 1 9 9 9 1 8 1 6 1 9 4 6 2 8 1 2 3 4 8 3 3 2 7 0 3 1 7 6 2 9 8 2 2 9 5 0 3 5 2 0 3 5 1 3 3 5 6 4 3 5 6 6 0 1 0 0 0 2 0 0 0 3 0 0 0 4 0 0 0 n a p ły w o d p ły w Wśród 1946 osób nowo rejestrujących się w I półroczu 2004 r. 498 osób (tj. 25,5%) nabyło status bezrobotnego po raz pierwszy. Z ewidencji bezrobotnych w I półroczu 2004 r. wyłączono 1816 osób w tym z powodu podjęcia pracy 944 osoby co stanowiło 52,0% ogółu wyłączonych. WYKRES NR 12 Odpływ bezrodotnych w I półroczu 2004 r. w powiecie przasnyskim 10,1% 37,9% 52% podjęcie pracy niepotwierdzenie gotowości inne
1.6 Bezrobocie według wykształcenia Trudności ze znalezieniem pracy mają przewaŝnie osoby o niskich kwalifikacjach zawodowych. 37,0% to bezrobotni posiadający wykształcenie niepełne podstawowe i podstawowe a 31,2 % zasadnicze zawodowe. 16 WYKRES NR 13 Bezrobocie wg wykształcenia w powiecie przasnyskim stan na 30.06.2004 r. wyŝsze 37% 2,8% 21,3% 7,7% 31,2% policealne i średnie zawodowe średnie ogólnokształcące zasadnicze zawodowe gimnazjalne i poniŝej WYKRES NR 14 Bezrobocie wg wykształcenia w powiecie przasnyskim (stan na 31.03.1999 i na 30.06.2004) 2500 2000 1500 1000 500 0 37 151 wyŝsze 807 1137 policealne i średnie zawodowe 235 409 średnie ogólnokształcące 1525 1660 zasadnicze zawodowe 1751 1971 gimnazjalne i poniŝej 31.03.99 30.06.2004
1.7 Bezrobotni według wieku Istotnym parametrem oceny sytuacji na rynku pracy jest analiza bezrobocia pod względem wieku. Niepokojącym zjawiskiem jest bezrobocie ludzi młodych. Bezrobotni w wieku do 24 lat stanowią 29,7% ogółu bezrobotnych (w woj. mazowieckim 25,4% - stan na 31.03.2004r). W odniesieniu do analogicznego okresu roku ubiegłego, liczba bezrobotnych zmalała tylko w grupie 25-34 lata o 10 osób, w pozostałych uległa wzrostowi. Największy wzrost w grupie bezrobotnych w wieku 18 24 lat (118 osób). 17 WYKRES NR 15 Bezrobotni według wieku w powiecie przasnyskim (stan na 30.06.2004 r.) 20,7% 19,3% 2,8% 0,5% do 24 lat 29,7% 25-34 lata 35-44 lata 45-54 lata 55-59 lat 26,9% 60-64 lat 1.8 Bezrobotni według czasu pozostawania bez pracy W powiecie przasnyskim podobnie jak w woj. mazowieckim znaczące dla oceny sytuacji na rynku pracy jest bezrobocie długotrwałe, 55,0% osób bezrobotnych pozostaje w naszej ewidencji powyŝej 12 miesięcy, w woj. mazowieckim ta populacja osób bezrobotnych stanowiła na 31.03.2004 r. 52,1 % ogółu bezrobotnych.
18 WYKRES NR 16 Bezrobocie wg czasu pozostawania bez pracy (stan na 30.06.2004 r.) 1400 1200 1000 800 600 400 200 0 150170 301 184 365 283 579 368 do 1 m -ca 1-3 m-cy 3-6 m-cy 6-12 m - cy 438 461 12-24 m- cy 1270 759 pow. 24mcy kobiety męŝczyzni WYKRES NR 17 Bezrobotni w g czasu pozostaw ania bez pracy w pow iecie przasnyskim w % (stan na 30.06.2004 r.) 6,0% 9,1% 38,1% 12,1% 17,8% 16,9% do 1 m -ca 1-3 m-cy 3-6 m-cy 6-12 m -cy 12-24 m-cy pow. 24mcy WYKRES 18 Bezrobocie wg czasu pozostawania bez pracy w woj. Mazowieckim (stan na 31.03.2004 r.) 33,6% 18,5% 5,3% 12,3% 16,0% 14,3% do 1 m -ca 1-3 m-cy 3-6 m-cy 6-12 m -cy 12-24 m-cy pow. 24mcy
19 II. AKTYWNE FORMY PRZECIWDZIAŁANIA BEZROBOCIU 2.1 Pośrednictwo pracy Na terenie działania Powiatowego Urzędu Pracy w Przasnyszu na przełomie 5 ostatnich lat rok 2003 okazał się rokiem, w którym wpłynęła największa liczba ofert pracy (tj. 973). Najmniej ofert pracy bo 535 wpłynęło w roku 2002. W pierwszym półroczu 2004r wpłynęło 671 ofert pracy. Podobną sytuację moŝna zaobserwować na terenie woj. mazowieckiego. W duŝej mierze wpływ na tą sytuację ma wzrost liczby ofert pracy subsydiowanej środkami Funduszu Pracy. WYKRES NR 19 I lość ofert pracy w tym dla absolwentów w latach 1999-2004 1000 961 830 973 800 600 610 535 671 400 200 0 74 83 48 98 43 45 XII 99 XII 00 XII 01 XII 02 XII 03 VI 04 OGÓŁEM ABSOLWENCI Pracownicy Powiatowego Urzędu Pracy stosują dostępne instrumenty mające wpływ na aktywizację zawodową bezrobotnych, zachęcają ich do podnoszenia kwalifikacji zawodowych poprzez szkolenia i przekwalifikowania, uczestnictwa w zajęciach Klubu Pracy, korzystania z doradztwa zawodowego oraz do podejmowania działalności na własny rachunek. W Powiatowym Urzędzie Pracy zatrudniony jest pośrednik do spraw współpracy z pracodawcami. Swoją pracą świadczy usługi promując Urząd jak
równieŝ przybliŝa pracodawcom wiedzę na temat ustawy o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu. 20 2.2 Szkolenia W celu zwiększenia bezrobotnemu szansy na uzyskanie zatrudnienia, podwyŝszenia dotychczasowych kwalifikacji zawodowych lub zwiększenia aktywności zawodowej Powiatowy Urząd Pracy w Przasnyszu organizuje i finansuje szkolenia. Dają one szansę osobom bezrobotnym na uzyskanie zatrudnienia poprzez zdobycie nowych poszukiwanych na rynku pracy umiejętności lub teŝ podwyŝszenie swoich dotychczasowych kwalifikacji. Szkoleniem obejmowani są przede wszystkim bezrobotni którzy: - nie posiadają kwalifikacji zawodowych, - posiadają kwalifikacje na które nie ma zapotrzebowania na rynku pracy, - utracili zdolność do wykonywania pracy w dotychczasowym zawodzie. Przed skierowaniem na kurs badana jest predyspozycja bezrobotnego do wykonywania zawodu, który uzyska w wyniku szkolenia oraz moŝliwość zatrudnienia po ukończeniu nauki. W ciągu pierwszych 6 miesięcy 2004r. na szkolenia zostało skierowanych 47 osób w tym 14 kobiet. Na szkolenia grupowe skierowano 26 osób a na szkolenia indywidualne zorganizowane pod potrzeby pracodawców skierowano 21 osób. Szkolenia grupowe zostały zorganizowane w zakresie: 1. Prowadzenie działalności gospodarczej. 2. Kierowca kat. C+E. Efektywność zatrudnienia po szkoleniach w 2004 r. wyniosła 39,4%.
21 WYKRES NR 20 Bezrobotni skierowani na szkolenia w latach 1999 - VI 2004 250 200 212 150 100 50 0 132 133 54 53 60 60 49 47 27 27 14 XII 1999 XII 2000 XII 2001 XII 2002 XII 2003 VI 2004 Ogółem Kobiety 2.3 Poradnictwo zawodowe Proces rozwoju kariery zawodowej rozpoczyna się juŝ w okresie przedszkolnym, a bezpośrednie formy przybiera u dzieci i młodzieŝy będącej w wieku szkolnym. Dlatego szczególnie waŝna jest dla młodych ludzi moŝliwość korzystania z poradnictwa zawodowego, które dostarcza aktualnych informacji o zawodach i drogach kształcenia, a takŝe informacji na temat moŝliwości wykorzystania swojego potencjału intelektualnego i osobowościowego zgodnie z zainteresowaniami. Rola poradnictwa zawodowego nie kończy się oczywiście na etapie dokonania wyboru zawodu. W momencie wchodzenia młodego człowieka na rynek pracy najbardziej istotne pozostaje wspieranie go w rozwoju kariery zawodowej oraz w procesie poszukiwania zatrudnienia. Dotyczy to zwłaszcza dostarczenia młodzieŝy informacji o potencjalnych pracodawcach, metodach poszukiwania zatrudnienia, jak równieŝ pomocy w redagowaniu dokumentów niezbędnych w poszukiwaniu pracy oraz udzielanie wskazówek dotyczących przygotowania się do rozmowy kwalifikacyjnej. NaleŜy równieŝ zwrócić uwagę, Ŝe obecny rynek pracy stawia przed przyszłymi pracownikami coraz to wyŝsze wymagania dotyczące kwalifikacji
i umiejętności. Zdarza się często, Ŝe osoby poszukujące zatrudnienia muszą dokształcać się lub dokonywać zmiany swoich kwalifikacji. Poradnictwo zawodowe (w formie porad indywidualnych i grupowych) a takŝe informacja zawodowa (dla klientów indywidualnych i zorganizowanych grup) prowadzone są w Powiatowym Urzędzie Pracy w Przasnyszu przez doradcę zawodowego. Z tego rodzaju usług mogą korzystać wszystkie osoby bezrobotne i poszukujące pracy ale najwięcej porad udzielanych jest młodzieŝy. To szczególne znaczenie usług doradczych w zakresie informacji zawodowej i planowania kariery zawodowej spowodowało konieczność nadania przez Powiatowy Urząd Pracy w Przasnyszu priorytetowego znaczenia usługom wspierającym rozwój sfery zawodowej człowieka poradnictwu zawodowemu. Jednym z warunków dobrego przygotowania młodzieŝy do startu zawodowego jest prowadzenie wspólnych działań doradcy zawodowego, resortu oświaty oraz innych instytucji zajmujących się informacją i poradnictwem zawodowym. Dlatego tez Powiatowy Urząd Pracy w Przasnyszu prowadzi stałą współpracę z poradnią psychologiczno pedagogiczną oraz ze szkołami ponadgimnazjalnymi. Współpraca ta obejmuje następujące obszary: 1) Inicjowanie oraz organizowanie spotkań z przedstawicielami poradni psychologiczno pedagogicznej oraz pedagogami szkolnymi w celu: - zapoznania z aktywnymi formami przeciwdziałania bezrobociu szczególnie młodzieŝ, - zapoznania z materiałami informacyjnymi będącymi do dyspozycji Urzędu Pracy. 2) Prowadzenie spotkań informacyjno edukacyjnych z młodzieŝą szkół ponad gimnazjalnych mających na celu naukę umiejętności podejmowania decyzji zawodowych. 3) Prowadzenie porad indywidualnych dla osób mających trudność z podjęciem decyzji zawodowej. 22
Poradnictwem zawodowym w I półroczu 2004 roku objęto 220 osób, z czego poradnictwem indywidualnym 143 osoby, w tym 80 kobiet. Zorganizowano równieŝ 9 porad grupowych dla 77 osób. Z indywidualnej informacji zawodowej skorzystało łącznie w I półroczu 2004 roku 224 osoby w tym 135 kobiet a z grupowej informacji zawodowej skorzystało 44 osoby. Doradca zawodowy organizował w szkołach ponadgimnazjalnych spotkania z młodzieŝą uczącą się. Udzielił informacji zawodowej dla 231 uczniów. W I półroczu 2004 roku w zajęciach Klubu Pracy uczestniczyło 114 osób. Urząd Pracy prowadzi takŝe wśród pracodawców działania promujące zatrudnienie młodych ludzi w ramach zatrudnienia subsydiowanego. 23 2.4 Zatrudnienie subsydiowane Na przełomie ostatnich 5 lat na terenie Mazowsza i powiatu przasnyskiego rok 2001 był rokiem gdzie zauwaŝa się tendencję spadkową w tworzeniu miejsc pracy subsydiowanej. Powodem takiej sytuacji było zmniejszenie środków Funduszu Pracy przekazywanych na ten cel. Poprawę w ilości subsydiowanych miejsc pracy moŝna zauwaŝyć w 2002 r, czego powodem jest pozyskanie przez Powiatowy Urząd Pracy środków Funduszu Pracy na realizację programu aktywizującego absolwentów pod nazwą Pierwsza Praca. W 2003 r. liczba utworzonych miejsc pracy subsydiowanej zwiększyła się w stosunku do 2002 r. o 366 miejsc tj. o 111%. Powodem tego stanu rzeczy było znaczne zwiększenie środków na aktywne formy przeciwdziałania bezrobociu. W pierwszym półroczu 2004 roku liczba utworzonych miejsc pracy subsydiowanej uległa zmniejszeniu, w porównaniu z analogicznym okresem roku ubiegłego o 10.9%.
24 WYKRES NR 21 Liczba miejsc pracy subsydiowaniej w poszczególnych latach na terenie powiatu przasnskiego 1000 800 909 liczba miejsc 600 400 200 351 383 186 331 292 0 XII 99 XII 00 XII 01 XII02 XII 03 VI 04 lata Programami przeciwdziałania bezrobociu objęto w 2004 r. 342 osób. Najwięcej osób skierowano na prace interwencyjne 121 osób. WYKRES NR 22 Udział bezrobotnych rozpoczynających poszczególne programy przeciwdziałania bezrobociu w roku 2004 na terenie powiatu przasnyskiego 35,4% 13,7% 0,9% 31,6% 12,6% 5,8% roboty publiczne umowy absolwenckie staŝe poŝyczki prace interwencyjne szkolenia
25 2.5 Prace interwencyjne Powiatowy Urząd Pracy w Przasnyszu w razie braku propozycji odpowiedniego zatrudnienia moŝe kierować bezrobotnych do prac interwencyjnych, które polegają na refundacji przez Urząd Pracy części kosztów poniesionych na wynagrodzenie i składkę na ubezpieczenie społeczne zatrudnionych przez pracodawców bezrobotnych. Organizatorem takich prac moŝe być zakład pracy w którym, w ciągu ostatnich 6 miesięcy liczba zatrudnionych pracowników nie uległa zmniejszeniu o 10%, nie jest w stanie upadłości i likwidacji oraz nie zalega z płatnościami na rzecz Urzędu Skarbowego i ZUS-u. W pierwszym półroczu 2004 roku na prace interwencyjne zostało skierowanych 121 bezrobotnych, w tym 70 kobiet. Prace interwencyjne zostały zorganizowane w 67 zakładach pracy gdzie utworzono 115 miejsc pracy. Efektywność zatrudnienia po pracach interwencyjnych na koniec czerwca 2004r. wyniosła 77,6% czyli po zakończeniu prac interwencyjnych 44 osoby zostały zatrudnione na dalszy okres. 2.6 Roboty publiczne Organy samorządu terytorialnego, administracji rządowej lub instytucje uŝytku publicznego oraz organizacje zajmujące się statutowo: ochroną środowiska, kulturą, oświatą, sportem oraz opieką zdrowotną i pomocą społeczną ubiegać się mogą o zatrudnienie bezrobotnych przy robotach publicznych w szczególności w ramach realizowanych na terenie gminy, powiatu inwestycji infrastrukturalnych zadań związanych z opieką społeczną i obsługą bezrobotnych. Powiatowy Urząd Pracy po rozpatrzeniu wniosku zawiera z organizatorem robót publicznych stosowną umowę oraz kieruje odpowiednich kandydatów i refunduje organizatorowi robót publicznych
zatrudniających bezrobotnych część kosztów poniesionych na wynagrodzenie i składkę na ubezpieczenie społeczne w wysokości uprzednio uzgodnionej. Do 30.06.2004 roku na roboty publiczne skierowano 108 osób, w tym 17 kobiet. Roboty publiczne zostały zorganizowane we wszystkich samorządach gminnych oraz w MZGKiM w Przasnyszu, OsiR w Przasnyszu i Spółkach Wodnych. 26 2.7 PoŜyczki dla bezrobotnych PoŜyczki dla bezrobotnych naleŝą do metod aktywnego przeciwdziałania bezrobociu. Jednym z komponentów poŝyczek jest element związany z samo zatrudnieniem a jednocześnie tworzeniem nowych miejsc pracy w przyszłości dla innych. PoŜyczki dla bezrobotnych udzielane były ze środków Funduszu Pracy w formie umów cywilno-prawnych, w których zawarte były warunki udzielenia poŝyczek, np.: rodzaj prowadzenia działalności, okres na jaki zostaje udzielona poŝyczka oraz wysokość stopy procentowej. Kwota poŝyczki nie mogła przekraczać 20 krotności przeciętnego wynagrodzenia. Okres całkowitej spłaty poŝyczki nie mógł przekraczać 4 lat. Istniała moŝliwość skorzystania z okresu karencji spłaty kapitału i odsetek. Do dnia 31.05.2004 r. Powiatowy Urząd Pracy udzielił 3 poŝyczek na kwotę 58.000,00 zł. Jedną poŝyczkę udzielono na działalność handlową. Po zmianie przepisów tj. od 01.06.2004r. powiatowe urzędy pracy nie będą udzielać poŝyczek. Osoby bezrobotne rozpoczynające działalność gospodarczą mogą otrzymać dofinansowanie na rozpoczęcie działalności.
2.8 Aktywizacja młodzieŝy Aktywizacja zawodowa młodzieŝy stwarza szereg korzyści zarówno dla samych ludzi młodych, mogących w ten sposób zyskać potrzebną praktykę zawodową, jak i dla pracodawców, którzy obserwując młodych pełnych zapału ludzi na stanowisku pracy mają okazję dobrać sobie najlepiej zapowiadających się fachowców. Powiatowy Urząd Pracy w Przasnyszu dysponuje róŝnymi formami aktywizacji młodzieŝy. Osoby młode mogą korzystać ze szkoleń, poradnictwa zawodowego, dofinansowania na podjęcie działalności gospodarczej, prac interwencyjnych, robót publicznych oraz staŝy. DuŜy nacisk kładziony jest na to by absolwent w moŝliwie najkrótszym czasie po ukończeniu szkoły podjął zatrudnienie. Jedną z form aktywizującą młodzieŝ są staŝe. Jest to forma przy pomocy której młody człowiek nabywa praktyczne umiejętności do wykonywania zadań w miejscu pracy bez nawiązywania z pracodawcą stosunku pracy. StaŜysta przez cały okres trwania staŝu pozostaje osobą bezrobotną. Powiatowy Urząd Pracy kierując na staŝ wypłaca przez okres odbywania staŝu stypendium staŝowe oraz odprowadza składkę na ubezpieczenie emerytalne, rentowe i wypadkowe. Na staŝ mogą zostać skierowani bezrobotni do 25 roku Ŝycia. Zmiana w tym zakresie nastąpiła od 01.06.2004r. Czas trwania staŝu wynosi do 12 miesięcy. W ciągu 6 miesięcy 2004 r. podpisano 27 umów na zorganizowanie staŝu dla 43 absolwentów, w tym 28 kobiet. W 2004 roku staŝ odbywało 133 absolwentów skierowanych w 2003r. Efektywność zatrudnienia po staŝu w I półroczu 2004r. wyniosła 25,2%. Absolwenci odbywali staŝ u 63 pracodawców m.in. w Starostwie Powiatowym, Policji, Prokuraturze, Urzędach Gmin, Powiatowym Urzędzie Pracy oraz w Ośrodkach Pomocy Społecznej, Jednostce Wojskowej oraz w SPZZOZ. Stosowanym instrumentom rynku pracy słuŝącym poprawie pozycji młodzieŝy na rynku pracy jest zatrudnianie w ramach umów o refundację. 27
W ramach tej formy pracodawca zawiera ze skierowanym bezrobotnym umowę o pracę, ponosi w pełnej wysokości koszty związane z zatrudnieniem a następnie dokonywany jest częściowy zwrot poniesionych kosztów ze środków Funduszu Pracy. Odbywa się to na podstawie wcześniej zawartej umowy. Do końca czerwca 2004 roku w 20 zakładach pracy zorganizowano miejsca pracy dla 20 absolwentów, w tym dla 11 kobiet. Efektywność po zakończonym programie wynosi 100 %. 28 2.9 Struktura wydatków Funduszu Pracy Środki Funduszu Pracy wydatkowane są na formy pasywne i aktywne. Do form pasywnych zalicza się wypłaty zasiłków dla bezrobotnych, zasiłków i świadczeń przedemerytalnych. Do aktywnych form przeciwdziałania bezrobociu zalicza się: prace interwencyjne, roboty publiczne, szkolenia, aktywizację zawodową absolwentów poŝyczki oraz refundacja za pracowników młodocianych. W Powiatowym Urzędzie Pracy w Przasnyszu w 2004 r. z Funduszu Pracy wydatkowano kwotę 5.559.057,25 zł. Wydatki na formy pasywne wynosiły 4.652.995,25 zł (83,7 %) na aktywne 906.062,00 zł (16,3%). ZbliŜona sytuacja wydatków w I półroczu 2004 roku miała równieŝ miejsce na terenie Mazowsza. Porównując lata 1999, 2000, 2001, 2002 odnotowano zarówno na terenie działania Powiatowego Urzędu Pracy w Przasnyszu jak i województwa mazowieckiego wzrost udziału wydatków na formy pasywne a spadek udziału wydatków na aktywne formy przeciwdziałania bezrobociu. Wyjątkiem jest rok 2003 w którym nastąpił wzrost wydatków na aktywne formy przeciwdziałania bezrobociu a zmalały wydatki na formy pasywne.
29 Wydatki na aktywne i pasywne formy przeciwdziałania bezrobociu w tys. zł. XII 1999 XII 2000 XII 2001 XII 2002 XII.2003 VI 2004 Ogółem 6.647 8.517 9.490 10.978 12.213 5.559 Pasywa 5.036 6.665 7.966 9.880 9.103 4.653 Aktywa * 1.611 1.852 1.524 1.098 3.110 906 * łącznie z refundacją za pracowników młodocianych W I półroczu 2004 r. na aktywne formy przeciwdziałania bezrobociu pozyskaliśmy środków Funduszu Pracy w kwocie 2.566.400,00 zł. Podsumowując materiał naleŝy pamiętać, Ŝe bezrobotni to liczniej kobiety i częściej mieszkańcy wsi. Trzeba wiedzieć, Ŝe bezrobotna kobieta jest lepiej wykształcona niŝ męŝczyzna. W 2004 r. nastąpiła tendencja wzrostowa liczby ofert pracy szczególnie subsydiowanej.