Załącznik Nr 4 uzasadnienie propozycji podwyższenia marży. Projekt ustawy zawiera bardzo niekorzystne dla aptek zmiany sposobu naliczania marży detalicznej. Obecnie obowiązująca w Polsce tabela detalicznych marż degresywnych dla produktów refundowanych zawiera marże, których wartości procentowe w poszczególnych przedziałach kwotowych należą do najniższych w Europie. Apteki mogą jednak funkcjonować, ponieważ otrzymują od hurtowni farmaceutycznych rabat przy zakupie leków refundowanych najczęściej w granicach od 3% do 8%. Suma marży aptecznej wynikającej z urzędowej tabeli marż oraz rabatu od hurtowni na leki refundowane jest przynajmniej zbliżona do marż detalicznych w aptekach w większości krajów UE. Dla najczęściej wydawanych w polskich aptekach leków refundowanych o cenie detalicznej od 30,00 zł do 50,00 zł marża detaliczna wynosi 16%, a po uwzględnieniu rabatu od hurtowni np. 5% - rzeczywista marża wynosi 21%. Dla porównania: marża apteczna liczona od ceny hurt. realizowana w Austrii na najczęściej wydawane leki refundowane w cenie od 30 do 60 wynosi 28% marża apteczna liczona od ceny det. realizowana we Włoszech na najczęściej wydawane leki refundowane w cenie od 25 do 50, w zależności od regionu (miejskiego lub wiejskiego) oraz rocznego obrotu apteki, wynosi od 21% do 25%. W przeliczeniu na marżę apteczną liczoną od ceny hurtowej wartości te wynoszą od 28% do 35%. Poniżej przedstawione zostały tabele marż aptecznych obowiązujące w Austrii i we Włoszech:
Tabela marż na leki refundow ane w Austrii: Tabela marż na leki refundow ane w e Włoszech:
Ze względu na proponowaną stałą marżę hurtową obniżoną do wartości 5% oraz stałą marżę detaliczną nie będzie możliwe otrzymanie przez aptekę rabatu od hurtowni na leki refundowane. Dodatkowo rzeczywista marża apteczna będzie jeszcze znacznie niższa, niż zawarta w proponowanej tabeli, ponieważ według projektu ustawy marża apteczna będzie naliczana nie od ceny hurtowej produktów refundowanych, tylko od limitów ustalonych dla poszczególnych grup produktów refundowanych. Ponieważ wartości tych limitów są w większości przypadków znacznie niższe, niż ceny hurtowe, spowoduje to poważne zmniejszenie i tak już bardzo niskiej marży aptecznej. Tego typu system naliczania marż aptecznych nie jest stosowany w żadnym kraju Unii Europejskiej. Według symulacji przeprowadzonych przez IMS straty średniej apteki w Polsce spowodowane wejściem w życie systemu naliczania marż aptecznych zawartego w projekcie ustawy refundacyjnej mogą wynosić około 5 tysięcy złotych miesięcznie, co daje kwotę około 60 tysięcy złotych rocznie. Ponieważ według wyliczeń IMS od 30% do 40% aptek w Polsce funkcjonuje na granicy płynności finansowej, wejście w życie takiego systemu naliczania marż aptecznych spowoduje w krótkim czasie likwidację od 30% do 40% aptek! Najbardziej prawdopodobne jest też, że większość z likwidowanych aptek będą stanowić niezależne apteki rodzinne na terenach wiejskich oraz w mniejszych miastach. Ponadto apteki niezależne, które dzisiaj znajdują się w dobrej kondycji finansowej, zostaną bardzo poważnie osłabione. Będą one zmuszone do obniżenia kosztów poprzez m.in. redukcję personelu fachowego oraz zmniejszenie zapasów magazynowych, co również wpłynie na pogorszenie dostępności pacjentów do leków. Badania wyspecjalizowanych firm zajmujących się rynkiem farmaceutycznym w Polsce potwierdzają jednoznacznie, że propozycje
zawarte w projekcie opiniowanej ustawy drastycznie obniżą realną wysokość marży detalicznej. Analiza wpływu proponowanych zmian na rynek leków nadciśnieniowych refundowanych ze środków publicznych, wykonana przez firmę IMS, prowadzi do następujących wniosków: Miliony 2000 1800 1600 Obecna sytuacja 1 731 Sytuacja po zmianach 1 731 1 400 1 200 1000 800 1 142 1 034 600 400 589 697 200 0 Refundacja NFZ współpłacenie Pacjenta Total Detal Refundacja NFZ współpłacenie Pacjenta Total Detal APTEKA wpływ zmian na realizowaną marżę detaliczną Do analizy wybrano z panelu IMS średnią aptekę. Wybrane zostały apteki: sieciowe z obrotem 130-180 tys. zł/miesięcznie oraz niezależne z obrotem 110-160 tys. zł/miesięcznie. Założone przedziały wartości obrotu spełniło 95 aptek sieciowych i 258 aptek niezależnych. Wszystkie te apteki przesyłały dane w całym analizowanym okresie.
W wyniku wprowadzenia proponowanych zmian: 1) hurtownie farmaceutyczne wprost nie odczują tej zmiany, ponieważ już obecnie ich efektywna marża nie wynosi 8,91%, a raczej bliższa jest 5%; 2) koszty związane z omawianą zmianą poniosą apteki oraz producenci leków; 3) apteki: marża od limitu, a szczególnie zakaz rabatowania, wpłynie negatywnie na kwotę marży aptecznej. Tabela marż zaproponowana w projekcie ustawy wskazuje, że przy urzędowej marży detalicznej liczonej od limitu detaliści stracą w ten sposób ok. 600 mln PLN. Sami autorzy projektu obliczyli, że planowany spadek marży hurtowej na produkty refundowane do poziomu 5 % spowoduje utratę przychodów w wysokości 450 mln złotych dla hurtu farmaceutycznego. Natomiast obniżenie cen oraz zmiana sposobu naliczania marży detalicznej dla uczestników obrotu detalicznego aptekarzy spowoduje zmniejszenie przychodów w wysokości 180 mln złotych w skali roku. Autorzy projektu nie uwzględnili również spadku dochodów aptek poprzez utratę rabatów otrzymywanych dotychczas z hurtowni (ok. 575 mln zł). Daje to łączna kwotę utraty przychodów aptek w wysokości ok. 755 mln zł. W konsekwencji odbije się to na wpływach do budżetu państwa z tytułu zmniejszenia wpływów w podatkach dochodowych (ok. 144 mln zł).
Projektowana przez MZ tabela marż wskazuje na dyskryminującą postawę MZ wobec aptekarzy. Chodzi o marże dla leków powyżej 100 złotych, dla których ustala się już od wielu lat marżę nie w procentach, a w kwocie i to na poziomie 12 zł. Wystarczy spojrzeć na marże hurtowe, które niezależnie od tego, jaka jest cena wyjściowa, są wyrażane w postaci stałej wartości procentowej. Apteki jako placówki ochrony zdrowia publicznego mają dużo szerszy zakres zadań niż hurtownie farmaceutyczne - chociażby podkreślane ostatnio przez Ministerstwo Zdrowia zadanie w postaci kontrolowania nieprawidłowo wypisywanych recept przez lekarzy i edukacja tychże poprzez odsyłanie pacjentów. Apteki muszą posiadać środki finansowe, aby móc prowadzić swoją dodatkową misję. Propozycja z projektu zakład nierówność w traktowaniu podmiotów w jednym kraju i jest to niezgodne z Konstytucją RP. Dodać należy, że grupa leków tanich w przedziałach o największej marży aptecznej sięgającej 40, 30 i 20 % jest coraz mniej liczna. Wynika to z działań ministerstwa i przepisów UE, eliminujących z obrotu na naszym rynku tanie polskie leki oraz pędzących podwyżek cen leków zagranicznych dystrybutorów. Podane marże w żaden sposób nie uwzględniają realiów rynkowych. W obecnej sytuacji gospodarczej większość aptek utrzymuje się jeszcze dzięki rabatom hurtowni i wydłużonym terminom płatności. Odebranie hurtowniom 3,91% to jest bezpośrednie uderzenie w apteki na sumę 450 mln zł (jak sam wylicza projektodawca). Doprowadzi to do tragedii dużej części aptek i do znaczącego spadku zatrudnienia (w przeciwieństwie do błędnych uzasadnień projektodawcy) w wyniku poszukiwania oszczędności, a także zablokuje jakiekolwiek rozwój aptek w kierunku opieki farmaceutycznej. Pierwszym elementem w poszukiwaniu oszczędności jest redukcja zatrudnienia i przejmowanie większości obowiązków przez kierownika, który z pewnością nie znajdzie już czasu na opiekę farmaceutyczną (w przeciwieństwie do błędnych uzasadnień projektodawcy), o ile w ogóle utrzyma aptekę.
Absurdalna jest teza, że odbierając rynkowi podupadających aptek około 630 mln zł, można zwiększyć ich konkurencyjność i wzrost opieki farmaceutycznej.