Europejskie lasy: źródło rozwiązań dla przyszłych wyzwań

Europejskie lasy: źródło rozwiązań dla przyszłych wyzwań Metsäliitto Martin Wöhrle Bruksela, 24 lutego 2011

Europejskie lasy: źródło rozwiązań dla przyszłych wyzwań EUROPEJSKIE LASY Lasy są płucami Europy, przetwarzają CO 2 w tlen, chronią bioróżnorodność, produkując drewno, korek i szyszki. W lasach znajdujemy również owoce, grzyby, dziczyznę ; dostarczają one również odnawialne źródła. Ponadto, są miejscem wypoczynku i rekreacji dla europejskich obywateli i gwarantują one, oprócz innych usług ekosystemowych, czystą wodę i czyste powietrze. Wszystkie te funkcje i wszystkie te usługi uzupełniają się i powinny być postrzegane jako całość. Lasy i tereny leśne zajmują powierzchnię obejmującą 176 milionów hektarów, to znaczy 44% europejskiej powierzchni i powierzchnia ta wzrasta od dziesiątek lat. Każdego roku, wzrost zasobów leśnych w Europie przekracza ich wykorzystanie. Tania Runge Martin Wöhrle J.Schima 2

Cei-Bois/EPF WALKA ZE ZMIANAMI KLIMATU ZA POŚREDNICTWEM LASÓW, PRODUKTÓW DREWNIANYCH I BIOENERGII Powierzchnia leśna i liczba lasów w Europie osiągnęły dzisiaj najwyższy od wielu lat poziom. Europejskie lasy wychwytują dwutlenek węgla, a drewniane produkty magazynują go podczas całego okresu swoje życia. Pozwala to na spowolnienie akumulacji dwutlenku węgla w atmosferze. Lasy mogą absorbować 0,5 Gt CO 2 /rocznie, czyli 10% całkowitych emisji gazów cieplarnianych UE 27, pochodzących z przemysłu, utrzymując przy tym dwie najważniejsze funkcje : Wychwytywanie i magazynowanie atmosferycznego CO2 w drewnie i w glebie. Zrównoważona gospodarka leśna, wraz z regularnymi zbiorami, poprawia zdolność lasów w zakresie absorpcji węgla, gwarantując, że lasy stale rozwijają nowe zdolności wychwytywania dwutlenku węgla; Substytucja węgla poprzez: o Biomasę drzewną, aby zastąpić nieodnawialną energię kopalną, wykorzystywaną do produkcji energii o Zebrane produkty drewniane, które zastępują materiały przemysłowe charakteryzujące się dużym stężeniem węgla (jak metale lub materiały syntetyczne), w dziedzinie budownictwa i produkcji mebli. Pomimo, że powierzchnia leśna wzrasta od 60 lat, zalesianie i ponowne zalesianie mogą zapewnić wartość dodaną i powinny być promowane, zwłaszcza na opuszczonych terenach oraz na obszarach, których znaczenie jest niewielkie dla rolnictwa. Miałoby to pozytywne efekty w zakresie magazynowania atmosferycznego dwutlenku węgla, który jest jednym z głównych gazów cieplarnianych. Oprócz ekspansji lasów, można wzmocnić zdolność sekwestracji dwutlenku węgla, dzięki większemu wykorzystaniu odnawialnych surowców, takich jak drewno. Paulo Gouveia 3

Nordic Forestry org. Nordic Forestry org. LASY SĄ CZĘŚCIĄ PRZYSZŁEJ GOSPODARKI EKOLOGICZNEJ Gospodarka ekologiczna, która opiera się na zrównoważonym użytkowaniu, która jest dobrze zarządzana i planowana w zakresie odnawialnych źródeł leśnych, stanowi ogromny potencjał dla rozwoju w UE. Pozwoli ona na tworzenie miejsc pracy na obszarach wiejskich oraz na gwarantowanie witalności ekonomicznej nieruchomości leśnych oraz przedsiębiorstw pracujących w dziedzinie lasów. Obecnie, sektor leśny dostarcza 3,6 milionów miejsc pracy w Europie, miejsc pracy, które w większości są stabilne, ponieważ są one bezpośrednio związane z działaniami leśnymi oraz z produkcją drewna, korka, masy celulozowej, papieru i produktów pochodnych. Przemysł pochodny leśnictwa składa się z 350000 przedsiębiorstw, które generują wartość dodaną w wysokości 120 miliardów euro oraz obrót w wysokości 402 miliardów euro. Sektor leśnictwa jest zrównoważony, respektuje środowisko i opiera się na odnawialnych źródłach. Materiały i produkty leśne mogą być kilka razy poddawane recyklingowi i ulegają one biodegradacji. W związku z tym, sektor leśnictwa może mieć duży wkład w rozwiązanie obecnego kryzysu ekonomicznego, pomagając przy tym w osiąganiu celów strategii UE 2020. Konkretnym przykładem inicjatywy, aby uczestniczyć w celach strategii UE 2020, jest zielony wzrost: wykorzystywanie drewna w budownictwie. Sektor budownictwa zużywa prawie połowę naturalnych źródeł i produkuje około 40% wszystkich odpadów w skali światowej. Wpływ tego sektora na środowisko jest zatem bardzo duży. Drewno jest jedynym naturalnym odnawialnym surowcem, wykorzystywanym w budownictwie na dużą skalę. Większość pozostałym materiałów konstrukcyjnych najczęściej wykorzystywanych, jest produkowana na bazie nieodnawialnych surowców, a ich dostępność zmniejsza się. Natomiast, ilość produkcji drewna może wzrosnąć. Konstrukcje na bazie drewna mogłyby przyczynić sie w znacznym stopniu do europejskiej polityki klimatycznej oraz mogłyby mieć udział w celach redukcji emisji gazów cieplarnianych, biorąc pod uwagę fakt, że drewno jest ważnym biotopem obniżającym zawartość dwutlenku węgla. Efekt substytucji, otrzymywany w przypadku, kiedy zastępujemy drewnem nieodnawialny materiał, ma jeszcze większe znaczenie dla klimatu : 1 m 3 drewna magazynuje około 1 tony CO 2 i oszczędza inną tonę, zastępując inne materiały, takie jak stal czy beton. Zamiast emitować dwutlenek węgla wykorzystując nieodnawialne materiały, na przykład w ramach materiałów konstrukcyjnych, możemy magazynować węgiel w produkcie. UE powinna zintegrować konstrukcję na bazie drewna do swojej polityki w zakresie klimatu, promując stosowanie drewna. UE powinna również określić wspólne ramy, aby zachęcić do konstrukcji na bazie drewna w Europie. Cei-Bois, RTS, Environmental Reporting for Building Materials, 1998-2001 PROHOLZ 4 Ponadto, drewno odgrywa kluczową rolę, aby UE mogła osiągnąć swoje cele w zakresie odnawialnej energii. Bioenergia pochodząca z lasów jest bardzo ważna w celu zastąpienia paliw kopalnych. Ponadto, potrzebne są instrumenty wspomagające, aby zachęcać do rozwoju witalnego rynku bioenergii; jest to tak naprawdę nieodzowny warunek dla zwiększonego wykorzystania energii.

LASY ŚWIADCZĄ WIELE USŁUG Anne Rauhamâki Nordic Forestry org. Nordic Forestry org. Coldiretti Ponad 16 milionów europejskich rodzin żyje z lasów lub od nich zależy. Są one strażnikami bogatej kultury i posiadają dużą wiedzę na temat zrównoważonej gospodarki leśnej. Część tej wiedzy wchodzi w skład europejskiego dziedzictwa, przekazywanego przez opowieści, literaturę, muzykę klasyczną i ludową, malarstwo, sztukę i rzemiosło ludowe. Ten kulturalny wymiar odzwierciedlany jest również w różnorodności krajobrazów, w legendach, tradycjach, miejscach historycznych, dziedzictwie językowym oraz w działaniach związanych z lasami, drewnem, łowiectwem, zbiorem grzybów i w innych działaniach i korzyściach, które zasługują, aby być chronione. Właściciele i zarządcy leśni w Europie powinni zostać uznani i powinni otrzymywać rekompensatę za środowiskowe i kulturalne usługi publiczne, które świadczą społeczeństwu, aby zapewnić ich trwałość. WŁAŚCICIELE LEŚNI PROMUJĄ ZRÓWNOWAŻONĄ GOSPODARKĘ LEŚNĄ Właściciele i zarządcy lasów dostarczają społeczeństwu szeroką gamę usług ekosystemowych dzięki zrównoważonej gospodarce leśnej. Unia Europejska nadal musi zapewniać zrównoważoną gospodarkę leśną na całym swoim terytorium. Należy interpretować ją jako stosowany koncept polityczny, zrozumiały i dynamiczny, który chroni funkcje, dobra i usługi świadczone przez europejskie lasy. W tym kontekście, kryteria i wskaźniki dla trwałej gospodarki leśnej muszą nadal być promowane w UE. Zostały one zdefiniowane i przyjęte przez UE i jej państwa członkowskie w ramach międzyrządowego procesu Forest Europe. Kluczem do poprawienia trwałej gospodarki leśnej w UE jest wzmocnienie relacji między UE a Forest Europe w taki sposób, aby Forest Europe mógł rozwijać instrumenty, które ułatwiają praktyczne wdrażanie zrównoważonej gospodarki leśnej we wszystkich państwach członkowskich UE. Zrównoważona gospodarka leśna odgrywa bardzo ważną rolę w wielu międzynarodowych umowach, negocjowanych przez Unię Europejska, takich jak porozumienie w sprawie bioróżnorodności, Protokół z Kioto, porozumienie w sprawie pustynnienia, porozumienie w sprawie międzynarodowego handlu drewnem, porozumienie w sprawie ochrony podmokłych terenów, porozumienie w sprawie rynków ekologicznych, deklaracje z Rio i z Johannesburga oraz między innymi milenijne cele rozwoju. B.Patricot-CPFA-1968 5

LASY W EUROPEJSKIM KONTEKŚCIE POLITYCZNYM I TERYTORIALNYM Coldiretti Martin Wöhrle Podobnie jak w pierwotnych traktatach UE nie wspomina się o lasach, nigdy nie było wspólnej polityki leśnej w Europie. Jednakże, Unia Europejska prowadziła wiele prac, które pośrednio lub bezpośrednio dotyczyły lasów. Dlatego też trzeba dysponować precyzyjną koordynacją między poszczególnymi politykami sektorowymi, włącznie z wodą, bezpieczeństwem żywności, zmianami klimatu, rozwojem obszarów wiejskich, odnawialną energią, konserwacją, rozwojem miejskim, sprawami społecznymi, handlem i rolnictwem. Pozwoli to na osiągnięcie witalnej strategii dla zrównoważonego rozwoju europejskich lasów oraz konkurencyjności leśnictwa i europejskiego sektora leśnego. W związku z brakiem wspólnej i skoordynowanej strategii dla lasów, europejskie ramy polityczne powinny być ponownie określone i wzmocnione. UE nie powinna już postrzegać lasów i leśnictwa jako odrębnego podsektora różnych obszarów polityki, takich jak środowisko, energia i klimat. Trzeba rozwinąć ogólne podejście dla lasów i dla leśnictwa. Strategia ta powinna podkreślać różne funkcje lasów, w sposób zrównoważony, oraz wykorzystywać potencjał lasów, leśnictwa i całego sektora leśnego w przewidywaniu nowych wyzwań strategii UE 2020. Będzie to wymagało prawdziwego wysiłku, aby koordynować kwestie związane z lasami w UE oraz aby wzmocnić udział Stałego Komitetu Leśnego, grupy roboczej «Lasy» oraz grupy konsultacyjnej «Lasy i korek» we wszystkich decyzjach związanych z lasami w UE. Oprócz aktualnych możliwości finansowych, nowa polityka rozwoju obszarów wiejskich będzie musiała wziąć pod uwagę nowe strategiczne wytyczne zmiany klimatu, energia odnawialna, zarządzanie zasobami wody i bioróżnorodnościąktóre przyjęte zostały w ramach Przeglądu WPR w 2009 roku. Odpowiednie finansowanie dla instrumentów odnoszących się do lasów, powinno być dostępne w kolejnym okresie finansowania. Powinno pozwolić to producentom leśnym i ich spółdzielniom na spełnianie oczekiwań społeczeństwa i szerokiej opinii publicznej. Obecne procedury w zakresie otrzymywania współfinansowania z FEADER nie są przystosowane do charakteru i ograniczeń gospodarki leśnej. Zatrudnienie na obszarach wiejskich może być chronione jedynie wtedy, jeśli dochody uzyskiwane przez leśnictwo wzrosną w trwały sposób. Konkurencyjny sektor leśny przyczynia się do utrzymania dynamicznych obszarów wiejskich i zapobiega opuszczaniu terenów i wyludnianiu. Społeczeństwo oczekuje od właścicieli i zarządców leśnych, że będą dostarczali oni pewną liczbę usług publicznych, takich jak ochrona bioróżnorodności, woda pitna, ochrona przed naturalnymi kataklizmami oraz zarządzanie kulturalnymi pejzażami. Konieczne jest w tym kontekście, aby wykorzystywać potencjał ekonomiczny: systemy wsparcia dla inicjatyw poza handlowych, które promują stosowanie drewna i które w konsekwencji dodają wartość dodaną do lokalnego łańcucha dostaw drewna. Inicjatywy te mogłyby obejmować na przykład promocję w zakresie tworzenia ciepła, włącznie z lokalną produkcją i ekstrakcje bioenergii. Potrzebna jest pomoc dla usług publicznych, takich jak bioróżnorodność, rekreacja, dobra i usługi poza handlowe (nie wynagradzane przez rynek). Zachęci to właścicieli leśnych do ulepszenia usług publicznych świadczonych przez gospodarstwo. Należy również wziąć pod uwagę wsparcie dla tworzenia i rozwoju spółdzielni producentów leśnych oraz grup producenckich, aby promować zrównoważoną gospodarkę leśną, współpracę producentów w dziedzinie produkcji bioenergii i usług ekosystemowych. 6

WZMOCNIENIE DIALOGU W EUROPEJSKIM SEKTORZE LEŚNYM :KONIECZNOŚĆ Europejskie lasy starają się przystosować do problemów związanych ze zmianami klimatu. Naukowcy i zarządcy leśni muszą znaleźć główne powody słabości i odporności lasów w perspektywie długoterminowej. Brak pewnych parametrów w dziedzinie planowania, zarządzania i rentowności, działa na niekorzyść działań związanych z lasami, przyczyniając się do spadku populacji na obszarach wiejskich. Spadek działań ekonomicznych oraz zarządzania w sektorze leśnym może doprowadzić do opuszczania lasów i działań na rzecz ochrony lasów. Prowadzi to do degradacji biotycznej i abiotycznej oraz do dużych pożarów lasów, które powodują ogromne straty w zakresie europejskiej bioróżnorodności. Zarówno publiczne i prywatne instytucje, jak i europejskie społeczeństwo, muszą koniecznie uznać rolę, jako odgrywają właściciele leśni i leśnicy. Trzeba jak najszybciej zharmonizować system informacyjny, system badań, zbioru danych, kontroli i monitoringu europejskich lasów. Pozwoli to na zrównoważoną gospodarkę leśną, opartą na wiedzy, w całej Europie. Wzmocnienie dialogu między właścicielami leśnymi, zarządcami leśnymi, wspólnotą naukową, stowarzyszeniami leśników i przemysłu UE jest priorytetem, aby zapewnić zdolność produkcyjną, witalność, utrzymanie i rozwój europejskich lasów. Koniecznie trzeba ocenić aktualne systemy w państwach członkowskich oraz nauczyć się najlepszych praktyk, aby rozwinąć procesy w celu sprostania w przyszłości wyzwaniom. Należy posiadać systemy komunikacji pomiędzy poszczególnymi podmiotami sektora leśnego i resztą społeczeństwa. Doprowadzi to do poprawy stosunków i pozwoli na lepsze zrozumienie zrównoważonej gospodarki leśnej. Metsäliitto Metsäliitto Paulo Gouveia 7

EKOMITETY COPA I COGECA : GŁOS EUROPEJSKICH ROLNIKÓW I ICH SPÓLDZIELNI Lasy i inne tereny zalesione stanowią 44% powierzchni Europy. Ponad 16 milionów europejskich rodzin żyje lub zależy od lasów w kwestii dochodów. Miliony rolników jest zaangażowanych w działalność związaną z lasami. Wraz z rolnictwem, konkurencyjne leśnictwo odgrywa dużą rolę w tworzeniu miejsc pracy i utrzymaniu działalności na terenach wiejskich. Komitety Copa-Cogeca są zjednoczonym głosem rolników i ich spółdzielni w Unii Europejskiej. Wspólnie, organizacje te pracują na rzecz zrównoważonego, innowacyjnego i konkurencyjnego europejskiego rolnictwa, które może gwarantować bezpieczeństwo zaopatrzenia w żywność dla 500 milionów europejskich obywateli. Komitet Copa reprezentuje ponad 13 milionów rolników i ich rodzin, a Komitet Cogeca reprezentuje interesy 38 000 spółdzielni rolnych. Liczą one 77 organizacji członkowskich z różnych państw członkowskich UE. Nella Mikkola