ZASADY BADAŃ BAKTERIOLOGICZNYCH Joanna Kądzielska Katedra Mikrobiologii Lekarskiej Warszawski Uniwersytet Medyczny METODY HODOWLI BAKTERII METODY MIKROSKOPOWE MORFOLOGIA BAKTERII TOK BADANIA DIAGNOSTYCZNEGO BADANIA MIKROBIOLOGICZNE CHORZY OZDROWIEŃCY BEZOBJAWOWI NOSICIELE OSOBY Z KONTAKTU PERSONEL MEDYCZNY ZAWODOWE GRUPY RYZYKA CEL BADAŃ MIKROBIOLOGICZNYCH WYKRYCIE CZYNNIKA ETIOLOGICZNEGO JEGO IDENTYFIKACJA TESTY WRAŻLIWOŚCI NA CHEMIOTERAPEUTYKI WYKRYCIE CZYNNIKA ETIOLOGICZNEGO Hodowla na podłożach sztucznych Preparat mikroskopowy Badania molekularne Testy lateksowe Badania serologiczne- poszukiwanie przeciwciał Testy skórne Poszukiwanie toksyn bakteryjnych
HODOWLA NA PODŁOŻACH SZTUCZNYCH TEMPERATURA 37 C CZAS WARUNKI 24 h 2 7 dni tygodnie TLENOWE MIKROAEROFILNE BEZTLENOWE WZROST KOLONII BAKTERYJNYCH NA PODŁOŻACH PODŁOŻA DO HODOWLI BAKTERII STAŁE / PŁYNNE PROSTE / WZBOGACONE WYBIÓRCZO - RÓŻNICUJĄCE SPECJALNE BADANIE MIKROSKOPOWE Bezpośrednio z materiału klinicznego pobranego od pacjenta Z wyhodowanych na podłożach bakteriologicznych kolonii bakterii PODSTAWOWE KSZTAŁTY I UKŁADY KOMÓREK BAKTERYJNYCH Kuliste Cylindryczne Spiralne ZIARNIAKI PAŁECZKI KRĘTKI DWOINKI LASECZKI ŚRUBOWCE CZWORACZKI SZEŚCIANKI PRZECINKOWCE PACIORKOWCE GRONKOWCE
RODZAJE MIKROSKOPÓW MIKROSKOP ŚWIETLNY Zwykły (zdolność rozdzielcza 0,2 µm) ultrafioletowy (zdolność rozdzielcza 0,08 µm) ciemnego pola fluorescencyjny kontrastowo-fazowy MKROSKOP ELEKTRONOWY MIKROSKOP CIEMNEGO POLA ZAWIERA ZMODYFIKOWANY KONDENSOR: OBSERWACJA DROBNYCH OBIEKTÓW NA CIEMNYM TLE. MOŻNA OGLĄDAĆ RUCH PRZYŻYCIOWO. WYKORZYSTYWANY DO OGLĄDANIA BARDZO MAŁYCH KOMÓREK BAKTERII NP. KRĘTKI, LEPTOSPIRY MIKROSKOP FLUORESCENCYJNY ŹRÓDŁEM SWIATŁA SĄ PROMIENIE POZAFIOŁKOWE. STOSUJE SIĘ BARWNIKI FLUORYZUJĄCE (FLUOROCHROMY): AURAMINA, RODAMINA, IZOTIOCYJANIAN FLUORESCEINY FITC) MIKROSKOP KONTRASTOWO-FAZOWY NIEUCHWYTNE DLA OKA RÓŻNICE FAZOWE FAL SWIATŁA BIAŁEGO ZAMIENIA SIĘ NA RÓŻNICE W INTENSYWNOŚCI DZIĘKI: PŁYTCE FAZOWEJ W OBIEKTYWIE I PIERSCIENIU FAZOWYM W KONDENSORZE MOŻLIWA OBSERWACJA WEWNĘTRZNYCH STRUKTUR NP.. PODZIAŁU KOMÓRKI OTOCZKA PACIORKOWCA
MIKROSKOP ELEKTRONOWY WYKORZYSTUJE WŁAŚCIWOŚCI FALOWE STRUMIENIA ELEKTRONÓW ZAMIAST SOCZEWEK POSIADA TRZY ELEKTROMAGNESY ODPOWIADAJĄCE OBIEKTYWOWI, OKULAROWI I KONDENSOROWI. ZDOLNOŚĆ ROZDZIELCZA DO 0,001 µm BADANIE BUDOWY WEWNĘTRZNEJ BAKTERII I WIRUSÓW METODY BARWIENIA BAKTERII PROSTE (jeden barwnik np.. błękit metylenowy, fuksyn wodna) ZŁOŻONE (kilka barwników np.. Metoda Grama) SPECJALNE prątki - bakterie kwasooporne spory = przetrwalniki laseczek Bacillus i Clostridium METODY BARWIENIA BAKTERII ZŁOŻONE: POZYTYWNE (METODA GRAMA) NEGATYWNE (KRĘTKI) NEGATYWNO-POZYTYWNE (OTOCZKI) METODA GRAMA: 1. Fiolet krystaliczny 1-2 min 2. Płyn Lugola 1-2 min 3. Alkohol 30 sek 4. Fuksyna wodna 30 sek METODA GRAMA Bakterie Gram-dodatnie Bakterie Gram-ujemne METODA GRAMA jest najważniejsza i powszechnie stosowana w mikrobiologii
Bakterie Gram-dodatnie i Gram-ujemne 1. Różnice w budowie i składzie chemicznym ściany komórkowej 2. Różnice cech chemicznych i fizjologicznych: - tworzenie spor ( G + ) - wrażliwość na detergenty i srodki dezynfekcyjne G +> G - - wrażliwość na lizozym ( G + ) PODZIAŁ BAKTERII NA PODSTAWIE BARWIENIA METODĄ GRAMA Gram- dodatnie Gronkowce Paciorkowce Pneumokoki Laseczka wąglika Laseczka tężca Laseczka jadu kiełbasianego Gram- ujemne Dwoinka zapalenia opon mózgowych Dwoinka rzeżączki Pałeczki jelitowe (E.coli) Pałeczka ropy błękitnej Pałeczka krztuśca Przecinkowiec cholery GRONKOWIEC ZŁOCISTY LASECZKI WĄGLIKA PAŁECZKA KRZTUŚCA SALMONELLA DWOINKA ZAPALENIA PŁUC PACIORKOWCE W PREPARACIE BEZPOŚREDNIM DWOINKI RZEŻĄCZKI W PREPARACIE BEZPOŚREDNIM IDENTYFIKACJA WYHODOWANYCH BAKTERII Testy biochemiczne Klasyfikacja serologiczna (surowice wzorcowe)
TEST WRAŻLIWOŚCI NA CHEMIOTERAPEUTYKI Jakie leki można zastosować? Weryfikacja terapii Określenie MIC Badania epidemiologiczne TESTY LATEKSOWE BADANIA SEROLOGICZNE MATERIAŁY DO BADAŃ MIKROBIOLOGICZNYCH WYMAZY WYCINKI ROPA ZESKROBINY KREW MOCZ KAŁ MATERIAŁY ŚRÓDOPERACYJNE PŁYN MÓZGOWO-RDZENIOWY MATERIAŁY DO BADAŃ MIKROBIOLOGICZNYCH NALEŻY POBIERAĆ ZAWSZE Z ZACHOWANIEM ZASAD ASEPTYKI ODPOWIEDNI JAŁOWY (STERYLNY) POJEMNIK STERYLNE WACIKI I PODŁOŻA TRANSPORTOWE PŁYNNE PODŁOŻA TRANSPORTOWE DO KRWI TOK BADANIA DIAGNOSTYCZNEGO