Spis treści Przedmowa... Wykaz skrótów... Wykaz literatury... XVII Rozdział I. Rozwój instytucji osoby prawnej... 1 1. Rys historyczny... 1 2. Teorie osób prawnych... 5 3. Pojęcie osoby prawnej w prawie polskim... 8 Rozdział II. Działanie osoby prawnej przez organy... 25 1. Wprowadzenie... 25 2. Rozwój instytucji organu i przedstawicielstwa osoby prawnej. 26 I. Teoria organu... 26 II. Teorie przedstawicielstwa... 29 III. Różnice i podobieństwa między organem a przedstawicielem... 30 3. Współczesne pojęcie organu... 36 4. Wymogi stawiane organom osoby prawnej i piastunom organów... 38 5. System organów osoby prawnej... 63 6. Sposoby działania organów... 71 Rozdział III. Działanie osoby prawnej przez podmioty niebędące organami... 81 1. Wprowadzenie... 81 2. Kurator... 81 I. Pojęcie kurateli... 81 II. Kurator dla osoby prawnej... 86 III. Kurator procesowy... 92 IV. Kurator na podstawie przepisów ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym... 96 V. Kurator na podstawie przepisów KSH... 100 VI. Kurator dla stowarzyszenia... 103 3. Zarządca (menedżer)... 105 4. Zarządca komisaryczny... 117 5. Kierownik tymczasowy... 122 IX XI V
Spis treści 6. Przedstawiciel do prowadzenia bieżących spraw stowarzyszenia... 126 7. Zarządca przymusowy... 129 Rozdział IV. Działanie osoby prawnej a zdarzenia cywilnoprawne... 133 1. Wprowadzenie... 133 2. Zdarzenia cywilnoprawne ogólna charakterystyka... 136 3. Działanie osoby prawnej a poszczególne zdarzenia cywilnoprawne... 138 I. Zdolność prawna osób prawnych... 138 II. Zdarzenia w ścisłym tego słowa znaczeniu... 141 III. Działania... 145 1. Czynności prawne... 145 2. Wady oświadczeń woli osoby prawnej... 165 3. Dobra i zła wiara osoby prawnej... 177 4. Konstytutywne orzeczenia sądowe... 185 5. Konstytutywne decyzje administracyjne... 189 6. Czyny zgodne z prawem... 196 7. Czyny niezgodne z prawem... 214 4. Niewykonywanie uprawnień w oznaczonym czasie... 239 Rozdział V. Działanie osoby prawnej w fazie organizacji... 247 1. Wprowadzenie... 247 2. Etap osoby prawnej w organizacji... 248 3. Charakter prawny osoby prawnej w fazie organizacji... 256 I. Charakter prawny spółki kapitałowej w organizacji... 256 II. Charakter prawny innych niż spółki kapitałowe osób prawnych w organizacji... 269 4. Zakres podmiotowy działania osoby prawnej w organizacji... 275 I. Spółki kapitałowe w organizacji... 279 1. Podmioty dokonujące czynności założycielskich... 279 2. Podmioty dokonujące czynności podjętych po czynnościach założycielskich... 280 II. Inne osoby prawne w organizacji... 289 1. Podmioty dokonujące czynności założycielskich... 289 2. Czynności dokonywane po czynnościach założycielskich... 292 5. Zakres przedmiotowy działania osoby prawnej w organizacji... 295 I. Czynności założycielskie... 297 II. Czynności podejmowane po czynnościach założycielskich... 304 1. Czynności (działania), które muszą być podjęte, aby doszło do rejestracji... 304 VI
Spis treści 2. Czynności (działania), które mogą być podjęte przed rejestracją (nabyciem osobowości prawnej)... 334 Rozdział VI. Działanie osoby prawnej w fazie likwidacji i upadłości... 343 1. Wprowadzenie... 343 2. Istota, cel i przesłanki likwidacji osoby prawnej... 348 3. Likwidator... 351 4. Postępowanie upadłościowe... 362 5. Osoba prawna w postępowaniu upadłościowym... 368 6. Syndyk masy upadłości... 379 7. Zarządca przymusowy... 389 8. Nadzorca sądowy... 394 9. Zastępca i pełnomocnik syndyka, zarządcy i nadzorcy sądowego... 397 Wnioski końcowe... 401 Indeks rzeczowy... 405 VII
Przedmowa Aktywnymi uczestnikami życia gospodarczego są obok osób fizycznych osoby prawne. Choć historia rozwoju osób prawnych sięga czasów bardzo odległych to dopiero rozwój gospodarczy w epoce kapitalistycznej przyniósł ich burzliwy rozkwit. Dzisiaj można bez wątpliwości stwierdzić, iż życie gospodarcze, kulturalne, oświatowe, naukowe etc. nie mogłoby się toczyć, gdyby nie właśnie owe osoby prawne. Będąc aktywnymi uczestnikami życia gospodarczego osoby prawne muszą w jakiś sposób funkcjonować czyli działać. Nie będąc ludźmi dokonują wielu działań, np. zawierają umowy handlowe, wypowiadają je, dochodzą zapłaty, zatrudniają pracowników. Równocześnie, podobnie jak ludzie, osoby prawne przechodzą przez różne fazy swojego istnienia byty prawne. Porównując to do poczęcia, narodzin, życia, wreszcie śmierci człowieka, można wyróżnić fazę ich tworzenia, zwykłego bytu, wreszcie fazę likwidacji osób prawnych. Na tle tych zagadnień, pojawia się podstawowe pytanie o sposób działania tych organizacji, w szczególności, co oznacza owe działanie oraz przez jakie podmioty jest realizowane. Książka analizuje te zagadnienia, przyjmując jako punkt wyjścia art. 38 KC, który stanowi: Osoba prawna działa przez swoje organy w sposób przewidziany w ustawie i opartym na niej statucie. Działanie osoby prawnej, uznane jako jeden z jej konstytutywnych elementów, poddano analizie z punktu widzenia systematyki zdarzeń cywilnoprawnych oraz danej fazy bytu osoby prawnej. Takie ujęcie pozwala na odejście od tradycyjnego pojęcia działania osoby prawnej, które utożsamia owe działanie z czynnościami prawnymi jej organów. Monografia składa się z sześciu rozdziałów. Rozdział I ma charakter historyczno-wprowadzający. Wskazuje na podstawowe teorie dotyczące osób prawnych oraz aktualne stanowisko doktryny polskiej i orzecznictwa wobec pojęcia osoby prawnej. Rozdział II zajmuje się pojęciem organów osób prawnych. Przedstawia teorie dotyczące charakteru prawnego organów osób prawnych, pojęcie organu, wymogi stawiane podmiotom powołanym w skład organów i samym organom, system organów osoby prawnej i sposoby działania organów. Rozdział III wskazuje na tzw. sytuacje szczególne, mianowicie kiedy osoba prawna w okresie tzw. zwykłego bytu prawnego nie działa przez swoje organy, a pomimo to funkcjonuje w obrocie. W tej części książki przedstawiono kuratora prawa materialnego, kuratora IX
Przedmowa procesowego, kuratora, ustanowionego na podstawie przepisów ustawy z 20.8.1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym, kuratora, ustanowionego na podstawie przepisów KSH, kuratora dla stowarzyszenia, zarządcę przedsiębiorstwa państwowego, zarządcę komisarycznego, kierownika tymczasowego, przedstawiciela dla prowadzenia bieżących spraw stowarzyszenia i zarządcę przymusowego fundacji. Rozdział IV analizuje działanie osoby prawnej w związku z zaistnieniem różnych zdarzeń prawnych oraz wskazuje na podmioty, których działanie wywiera skutki w sferze prawnej osoby prawnej przy okazji tych zdarzeń. Rozdział V opisuje fazę tworzenia osoby prawnej. Wskazuje katalog podmiotów, których działania wiążą osobę prawną w tej fazie oraz rodzaj działań podejmowanych w procesie organizowania. Rozdział VI dotyczy końcowej fazy bytu prawnego osoby prawnej, mianowicie jej likwidacji i upadłości. Określa podmioty, których działania wiążą osobę prawną w tej fazie: likwidatora, syndyka, zarządcę, nadzorcę sądowego, ich pełnomocników i zastępców oraz ich status prawny. Opisuje rodzaj i charakter działań podejmowanych w tej fazie: działania likwidacyjne, które są niezbędne do zwinięcia osoby prawnej, oraz działania naprawcze. Bazą dla niniejszej monografii była praca doktorska obroniona na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Szczecińskiego, której promotorem był Pan prof. zw. dr hab. Bronisław Ziemianin, zaś recenzentami Pani dr hab. prof. Uniwersytetu Szczecińskiego Ewa Ferenc-Szydełko oraz Pan dr hab. prof. Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu Adam Olejniczak. Składam serdeczne podziękowania Panu prof. zw. dr hab. Bronisławowi Ziemianinowi za cenne uwagi i pomoc merytoryczną, dzięki którym książka ta mogła powstać. Szczecin, marzec 2006 r. Katarzyna Anna Dadańska X
Wykaz skrótów 1. Źródła prawa FundU... ustawa z 6.4.1984 r. o fundacjach (tekst jedn.: Dz.U. z 1991 r. Nr 46, poz. 203 ze zm.) GospFinPPU... ustawa z 31.1.1989 r. o gospodarce finansowej przedsiębiorstw państwowych (tekst jedn.: Dz.U. z 1992 r. Nr 6, poz. 27 ze zm.) GospNierU... ustawa z 21.8.1997 r. o gospodarce nieruchomościami (tekst jedn.: Dz.U. z 2000 r. Nr 46, poz. 543 ze zm.) KC... ustawa z 23.4.1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. Nr 16, poz. 93 ze zm.) KH... rozporządzenie Prezydenta RP z 27.6.1934 r. Kodeks handlowy (Dz.U. Nr 57, poz. 502 ze zm.) KomPrywU... ustawa z 30.8.1996 r. o komercjalizacji i prywatyzacji (tekst jedn.: Dz.U. z 2002 r. Nr 171, poz. 1397 ze zm.) KP... ustawa z 26.6.1974 r. Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz.U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 ze zm.) KPC... ustawa z 17.11.1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. Nr 43, poz. 296 ze zm.) KRO... ustawa z 25.2.1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz.U. Nr 9, poz. 59 ze zm.) KRSU... ustawa z 20.8.1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (tekst jedn.: Dz.U. z 2001 r. Nr 17, poz. 209 ze zm.) KSH... ustawa z 15.9.2000 r. Kodeks spółek handlowych (Dz.U. Nr 94, poz. 1037 ze zm.) KWU... ustawa z 6.7.1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (tekst jedn.: Dz.U. z 2001 r. Nr 124, poz. 1361 ze zm.) OdpPodZbU... ustawa z 28.10.2002 r. o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary (Dz.U. Nr 197, poz. 1661 ze zm.) OrgPracU... ustawa z 23.5.1991 r. o organizacjach pracodawców (Dz.U. Nr 55, poz. 235 ze zm.) XI
PPU... PrAut... PrBank... PrSpółdz... PrStow... ustawa z 25.9.1981 r. o przedsiębiorstwach państwowych (tekst jedn.: Dz.U. z 2002 r. Nr 112, poz. 981 ze zm.) ustawa z 4.2.1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (tekst jedn.: Dz.U. z 2002 r. Nr 80, poz. 904 ze zm.) ustawa z 29.8.1997 r. Prawo bankowe (tekst jedn.: Dz.U. z 2002 r. Nr 72, poz. 665 ze zm.) ustawa z 16.9.1982 r. Prawo spółdzielcze (tekst jedn.: Dz.U. z 2003 r. Nr 188, poz. 1848 ze zm.) ustawa z 7.4.1989 r. Prawo o stowarzyszeniach (tekst jedn.: Dz.U. z 2001 r. Nr 79, poz. 855 ze zm.) PrUkł... rozporządzenie Prezydenta Rzeczpospolitej z 24.10.1934 r. Prawo o postępowaniu układowym (Dz.U. Nr 93, poz. 836 ze zm.) PrUp... PrUpNapr... PrWłPrzem... SamZałPPU... SwobGospU... ZwZawU... Wykaz skrótów rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z 24.10.1934 r. Prawo upadłościowe (tekst jedn.: Dz.U. z 1991 r. Nr 118, poz. 512 ze zm.) ustawa z 28.2.2003 r. Prawo upadłościowe i naprawcze (Dz.U. Nr 60, poz. 535 ze zm.) ustawa z 30.6.2000 r. Prawo własności przemysłowej (tekst jedn.: Dz.U. z 2003 r. Nr 119, poz. 1117 ze zm.) ustawa z 25.9.1981 r. o samorządzie załogi przedsiębiorstwa państwowego (Dz.U. Nr 24, poz. 123 ze zm.) ustawa z 2.7.2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz.U. Nr 173, poz. 1804 ze zm.) ustawa z 23.5.1991 r. o związkach zawodowych (Dz.U. Nr 55, poz. 234 ze zm.) 2. Organy orzekające NSA... SA... SN... SW... 3. Czasopisma CzPE... GP... KPP... MoP... MoPod... NP... Naczelny Sąd Administracyjny Sąd Apelacyjny Sąd Najwyższy Sąd Wojewódzki Czasopismo Prawno-Ekonomiczne Gazeta Prawna Kwartalnik Prawa Prywatnego Monitor Prawniczy Monitor Podatkowy Nowe Prawo XII
Wykaz skrótów OG... Orzecznictwo Gospodarcze OSA... Orzecznictwo Sądów Apelacyjnych OSAiSN... 1993 1994, Orzecznictwo Sądu Apelacyjnego i Sądu Najwyższego OSN... Zbiór Orzeczeń Sądu Najwyższego. Orzeczenia Izby Cywilnej (w latach 1933 1952), Orzecznictwo Sądu Najwyższego (w latach 1953 1961: Izby Cywilnej i Izby Karnej, w roku 1962: Izby Cywilnej, w latach 1963 1981: Izby Cywilnej oraz Izby Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, w latach 1982 1989: Izby Cywilnej i Administracyjnej oraz Izby Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, w latach 1990 1994: Izby Cywilnej oraz Izby Administracyjnej, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, w 1995 roku: Izby Cywilnej) OSP... Orzecznictwo Sądów Polskich Orzecznictwo Sądów Polskich (1921 1939), Orzecznictwo Sądów Polskich i Komisji Arbitrażowych (1957 1989), Orzecznictwo Sądów Polskich (od 1990) Pal.... Palestra PB... Prawo Bankowe PG... Przegląd Gospodarczy PiG... Prawo i Gospodarka PiP... Państwo i Prawo PiZS... Praca i Zabezpieczenie Społeczne PL... Przegląd Legislacyjny PN... Przegląd Notarialny POP... Przegląd Orzecznictwa Podatkowego PP... Przegląd Podatkowy PPiA... Przegląd Prawa i Administracji PPH... Przegląd Prawa Handlowego Pr. Gosp... Prawo Gospodarcze Pr. Przeds... Prawo Przedsiębiorcy Pr. Sp.... Prawo Spółek PS... Przegląd Sądowy PT... Przegląd Techniczny PUG... Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego R. Pr.... Radca Prawny Rej.... Rejent RPEiS... Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny SC... Studia Cywilistyczne SI... Studia Iuridica SIS... Studia Iuridica Silesiana SP... Studia Prawnicze XIII
Wykaz skrótów SPE... Zb. Urz.... Studia Prawno-Ekonomiczne Zbiór Urzędowy 4. Piśmiennictwo Bieniek, Komentarz, t.[ ] G. Bieniek, H. Ciepła, S. Dmowski, J. Gudowski, K. Kołakowski, M. Sychowiez, T. Wiśniewski, C. Żuławska, Komentarz do kodeksu cywilnego. Księga trzecia Zobowiązania, t. I, Warszawa 1996, t. II, Warszawa 1997 KC z Komentarzem, t. [ ]... Kodeks cywilny z Komentarzem (pod red. J. Winiarza), t. I i II: wyd. I, Warszawa 1980; wyd. II, Warszawa 1989 Komentarz KC, t. [ ]... Kodeks cywilny. Komentarz (pod red. K. Pietrzykowskiego), t. I, wyd. I, Warszawa 1997; wyd. II, Warszawa 1999; wyd. III, Warszawa 2002, wyd. III zaktualizowane, Warszawa 2004, wyd. IV, Warszawa 2005, t. II, wyd. I, Warszawa 1998; wyd. II, Warszawa 2000, wyd. III, Warszawa 2003; wyd. III zaktualizowane, Warszawa 2004 Komentarz KH t. [ ]... S. Sołtysiński, A. Szajkowski, J. Szwaja, Kodeks handlowy. Komentarz, t. I, wyd. I, Warszawa 1994, wyd. II, Warszawa 1997, t. II, wyd. I, Warszawa 1996, wyd. II, Warszawa 1998 Komentarz KSH t. [ ]... S. Sołtysiński, A. Szajkowski, A. Szumański, J. Szwaja, Kodeks spółek handlowych. Komentarz, t. I, Warszawa 2001, t. II, wyd. I, Warszawa 2002, wyd. II, Warszawa 2005, t. III, Warszawa 2003, t. IV, Warszawa 2004, t. V, Warszawa 2004 Komentarz KPC t. [ ]... Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz (pod red. K. Piaseckiego), t. I, Warszawa 1996, t. II, Warszawa 1997 Pyzioł, Szumański, Weiss, Prawo spółek, 1998, 2004 W. Pyzioł, A. Szumański, I. Weiss, Prawo spółek, Bydgoszcz 1998, 2004 Radwański, 1994 (1997, 1999, 2002, 2003, 2004)... Z. Radwański, Prawo cywilne część ogólna, Warszawa 1994, 1997, 1999, 2002, 2003, 2004 XIV
Wykaz skrótów System, t. [ ]... System prawa cywilnego, praca zbiorowa, t. I, wyd. I, Ossolineum 1974, wyd. II, Ossolineum 1985; t. II, Ossolineum 1977; t. III, cz. 1, Ossolineum 1981, t. III, cz. 2, Ossolineum 1976; t. IV, Ossolineum 1986 System PrPryw, t. [ ]... System Prawa Prywatnego, t. 2, Warszawa 2002; t. 3, Warszawa 2003; t. 4, Warszawa 2005, t. 7, wyd. I, Warszawa 2001; t. 7, wyd. II, Warszawa 2004; t. 8, Warszawa 2004 Wolter, Ignatowicz, Stefaniuk, Prawo cywilne, 1996 (1998, 1999, 2001). A. Wolter, J. Ignatowicz, K. Stefaniuk, Prawo cywilne, Zarys części ogólnej, Warszawa 1996, 1998, 1999, 2001 5. Inne skróty art.... artykuł b.r.w.... bez roku wydania cyt.... cytowany Dz.U.... Dziennik Ustaw EPPP... Encyklopedia Podręczna Prawa Prywatnego GKA... Główna Komisja Arbitrażowa KRS... Krajowy Rejestr Sądowy lit.... litera m.in.... między innymi n.... następne na podst.... na podstawie Nb... numer brzegowy niepubl.... niepublikowane np.... na przykład Nr... numer orz.... orzeczenie PAG... Państwowy Arbitraż Gospodarczy por.... porównaj poz.... pozycja przyp.... przypis rozdz.... rozdział s.... strona S.A.... spółka akcyjna t.... tom tekst jedn.... tekst jednolity XV
Wykaz skrótów tj... to jest tł.... tłumaczenie tzn.... to znaczy uchw.... uchwała ust.... ustawa uw.... uwaga uzup.... uzupełniony w zw.... z związku wyd.... wydanie wyr.... wyrok z.... zeszyt zd.... zdanie zm.... zmiana zob.... zobacz z o.o.... z ograniczoną odpowiedzialnością XVI
Wykaz literatury Adamiak B., Borkowski J., Polskie postępowanie administracyjne i sądowoadministrcyjne, Warszawa 1993. Agopszowicz A., Gilowska Z., Ustawa o samorządzie terytorialnym. Komentarz, Warszawa 1997. Agopszowicz A., Odpowiedzialność odszkodowawcza gmin według przepisów k.p.a. i ustawy o NSA, ST 1996, Nr 11. Allerhand M., Kodeks handlowy z komentarzem, Bielsko-Biała 1994. Allerhand M., Kodeks handlowy. Komentarz (reprint), Bielsko-Biała 1996. Allerhand M., Kodeks handlowy. Komentarz, Bielsko-Biała 1998. Allerhand M., Prawo upadłościowe z komentarzem, Bielsko-Biała 1994 (reprint Lwów 1936). Allerhand M., Prawo upadłościowe z komentarzem, Bielsko-Biała 1996. Allerhand M., Prawo upadłościowe, Warszawa 1937 (wyd. Bielsko-Biała 1991). Asłanowicz M., Podmiotowość prawna spółki partnerskiej na tle pozostałych osobowych spółek handlowych, PPH 1999, Nr 4. Bafia J., Unormowanie prawne pozycji przedsiębiorstw problemy i kierunki prac, Nowe Drogi 1979, Nr 9. Bames M. C., Organizacja przedsiębiorstwa. Teoria, praktyka, tłum. z ang. J. Lutosławski, Warszawa 1972. Bandarzewski K., Wybrane zagadnienia dotyczące funkcjonowania spółki akcyjnej przed rejestracją, PUG 1996, Nr 1. Bar L., Austriackie przedsiębiorstwa państwowe. Zagadnienia prawne, SP 1978, Nr 2. Bar L., Organa kolegialne w zgrupowaniu przedsiębiorstw państwowych, PPiA 1972, Nr 167. Bar L., Państwowe organizacje gospodarcze. Zagadnienia legislacyjne, PiP 1974, Nr 7.7. Bar L., Problemy ustawy o przedsiębiorstwach państwowych, PUG 1978, Nr 6. Bar L., Samorząd załogi przedsiębiorstwa, Nowe Drogi 1981. Bar L., Struktura prawna przedsiębiorstwa państwowego w Wielkiej Brytanii, SP 1969. Bar L., Uczestniczenie załóg w zarządzaniu przedsiębiorstwem państwowym, SP 1981, Nr 1 2. Barzycka-Banaszczyk M., Prawo pracy, Warszawa 1999. XVII
Wykaz literatury Bączyk M., Bierć A., Kruczalak K., Mastalski R., Piasecki K., Szajkowski A., Tarska M. Podstawy prawa przedsiębiorcy, Warszawa 1999. Bednarski A., Zarys teorii organizacji i zarządzania, Toruń 1988. Bendetson W., Nowe unormowanie zastępstwa sądowego państwowych jednostek organizacyjnych, PUG 1954, Nr 8. Bendetson W., O odpowiedzialności Państwa za szkody wyrządzone przez funkcjonariuszy państwowych, NP 1957, Nr 3. Bendetson W., Osobowość prawna w radzieckiej nauce prawa a ujęcie tego problemu w projekcie kodeksu cywilnego PRL, NP 1954, Nr 11. Bieguński L., Funkcje prawa w zarządzaniu wielką organizacją gospodarczą, Organizacja. Metody. Technika 1976, Nr 2. Biel A., Jedna osoba w dwóch rolach, Rzeczp. z 16.3.1999 r., Nr 63. Bielski P., Glosa do uchwały SN z dnia 20 kwietnia 1999 r., III CZP 4/99, PPH 2000, Nr 9. Bielski P., Podstawy organizacji i funkcjonowania rejestru przedsiębiorców, Rej. 2000, Nr 2. Bieniek G., Prawo upadłościowe i układowe. Poradnik praktyczny, Bydgoszcz 1995. Bieniek G., Ziemianin B., Przedsiębiorstwo państwowe. Komentarz do ustawy o przedsiębiorstwach państwowych, Zielona Góra 1992. Bierć A., Przedsiębiorstwa wspólne w gospodarce żywnościowej. Zagadnienia organizacyjno-prawne, Wrocław 1987. Bigo T., Związki publicznoprawne w świetle ustawodawstwa polskiego, Warszawa 1928. Bloch J., Tomkiewicz J., Spółki z ograniczona odpowiedzialnością. Komentarz (reprint), Warszawa 1996. Błaszczyk B., Uczestnictwo pracowników w zarządzaniu przedsiębiorstwem w krajach Europy Zachodniej, Warszawa 1988. Boć J., Prawo administracyjne (pod red. J. Bocia), Wrocław 2000. Bohusz X. M. (tłum.), Kodeks Napoleona Ks. Warszawskiemu artykułem 69-tym ustawy konstytucyjnej roku 1807 dnia 22 lipca za prawo cywilne podany, Warszawa 1810. Borowicz J., Konstrukcje prawnopracownicze w nowym prawie autorskim, PS 1995, Nr 5. Bosakirska M., Glosa do postanowienia SN z dnia 3 października 1972 r., I CZ 55/72, NP 1974, Nr 11. Bratuś N., Osoby prawne w radzieckim prawie cywilnym, Warszawa 1950. Breit J., Geschäftsfähigkeit, Leipzig 1903. Brol J., Komentarz do orzeczenia SR z 20.05.1988 r., II CR 119/88, OG 1991, Nr 2. Broniewicz W., Glosa do orzeczenia SN z dnia 8 października 1998 r., II CKN 251/98, OSP 2000, Nr 6, poz. 91. Broniewicz W., Reprezentacja według kpc, NP 1966, Nr 7 8. XVIII
Wykaz literatury Broniewicz W., Stanowisko syndyka upadłości w procesach z jego udziałem, PiP 1993, Nr 2. Broniewicz W., Zdolność sądowa i legitymacyjna procesowa w projekcie kpc, PiP 1960, Nr 11. Broniewicz W., Zdolność sądowa i zdolność arbitrażowa a zdolność prawna, ZNUŁ 1973, Nr 99. Broniewicz W., Zdolność sądowa w postępowaniu cywilnym, NP 1966, Nr 5. Buber O., Polskie prawo upadłościowe, Warszawa 1936. Buczkowski S., Kodeks cywilny. Komentarz, Warszawa 1972. Buczkowski S., Ograniczona odpowiedzialność przedsiębiorcy, Warszawa 1937. Buczkowski S., Podstawy prawne samodzielności przedsiębiorstw państwowych, PiP 1959, Nr 5 6. Buczkowski S., Przedsiębiorstwo państwowe charakterystyka prawna, Warszawa 1948. Buczkowski S., Przedsiębiorstwo państwowe a jego majątek w świetle przepisów kodeksu cywilnego, PUG 1965, Nr 3. Buczkowski S., Przekształcenie i likwidacja przedsiębiorstw państwowych, PUG 1954, Nr 5. Buczkowski S., W kwestii wykładni artykułu 40 kodeksu cywilnego PRL, RPEiS 1968, Nr 3. Buczkowski S., Nowakowski Z. U., Prawo obrotu uspołecznionego, Warszawa 1971. Bugajna-Sporczyk D., Kuć-Kwaśniewicz K., Krajowy Rejestr Sądowy uwagi praktyczne, MoP 2001, Nr 4. Burgard J., Direction general et direction technique des societes anonymes, Paris 1968. Byrska M., Program komputerowy w nowym prawie autorskim, PiP 1994, Nr 11. Całus A., Prawo cywilne i handlowe państw obcych, Warszawa 1985. Całus A., Przewodnik po źródłach i podstawowych instytucjach prawa prywatnego (handlowego) w systemach prawnych Europy kontynentalnej, Wlk. Brytanii i USA, Warszawa 1992. Capitant H., Wstęp do nauki prawa cywilnego, Warszawa Kraków 1938. Chałfina R. O., Sytuacja prawna przedsiębiorstwa państwowego w ZSRR, PiP 1967, Nr 10. Chełmoński A., Przedsiębiorstwo państwowe wobec organów zwierzchnich, Wrocław 1966. Chełmoński A., Rejestr handlowy na tle dekretu z 07.02.1919, Wilno 1929. Chełmoński A., Założenia wstępne struktury prawnej przedsiębiorstw państwowych, PiP 1950, Nr 7 i 8 9. Chełmoński A., Wiszniewski J., Prawna organizacja przedsiębiorstw, w: Stan nauki prawa cywilnego, Warszawa 1951. Chrościcki Z., Zarządzanie firmą, Warszawa 1999. XIX
Wykaz literatury Ciechowicz R., O rejestracji przedsiębiorstw państwowych, PUG 1953, Nr 12. Ciepiela M., Status prawny gminy jako komandytariusza, PPH 2001, Nr 4. Cioch H., Fundacje w ujęciu prawa polskiego na tle porównawczym, Lublin 2000. Cioch H., Nadzór nad działalnością fundacji, NP 1987, Nr 7 8. Cioch H., Prawo fundacyjne, Warszawa 2002. Cioch H., Przedstawicielstwa fundacji zagranicznych, PS 2000, Nr 5. Ciupa S. W., Nowoczesna umowa o pracę, Warszawa 1996. Cyprian T., Niedoskonałość systemów prawno-karnych w warunkach współczesnego życia, w: Studia kryminologiczne, kryminalistyczne i penitencjarne, t. I, Warszawa 1974. Czachórski W., Czynności prawne przyczynowe i oderwane w polskim prawie cywilnym, Warszawa 1952. Czachórski W., Zarys prawa zobowiązań, Łódź Warszawa 1955. Czachórski W., Zobowiązania. Zarys wykładu, Warszawa 1994. Czarnecki K., O pełnomocnikach przedsiębiorstw państwowych uwag kilka, PUG 1957, Nr 10. Czarnecki K., Reprezentowanie przedsiębiorstw handlu zagranicznego, PUG 1961, Nr 6. Czepelak M., Halberda J., Michalak A., Śmiałek K., Uruszczak A., Węglarz M. Historia prawa sądowego. Repetytorium, Kraków 2000. Czermiński A., Trzcieniecki J., Elementy teorii organizacji i zarządzania, Warszawa Kraków 1973. Czuba S., Wywłaszczenie a inne sposoby przejęcia nieruchomości przez państwo, Annales Universitatis M.C.S. Lublin, Sectio G, 1972, vol. XIX. Dadańska K., Wady oświadczeń woli osoby prawnej, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego: Roczniki Prawnicze XIV, Szczecin 2004. Dalka S., Sądowe postępowanie cywilne. Założenia ogólne i proces cywilny, Gdańsk 1992. Dawidowicz H., Państwowe osoby prawne, PiP 1951, Nr 12. Dąbrowa J., Odpowiedzialność deliktowa osoby prawnej za winę własną i cudzą, SC, t. XVI, 1970. Dąbrowa J., Zdolność deliktowa osoby prawnej, PPiA 1972, Nr 1. Dłużak K., Fundacja w praktyce notarialnej, Rej. 1992, Nr 2. Dmowski S., Rudnicki S., Komentarz do kodeksu cywilnego. Księga pierwsza. Część ogólna, Warszawa 1998. Dobrzański B., Lisewski M., Resich Z., Siedlecki W., Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, Warszawa 1975. Doliński A., Górski A., Zarys prawa handlowego. Nauki ogólne i prawo osobowe, Lwów 1912. Domański L., Instytucje kodeksu zobowiązań, Warszawa 1938. Doroszewski W., Słownik języka polskiego (pod red. W. Doroszewskiego), Warszawa 1965. XX
Wykaz literatury Drozd E., Glosa do uchwały SN z dnia 27 marca 1995 r., III CZP 17/95, OSP 1995, Nr 12, poz. 248. Drucker P., Praktyka zarządzania, Kraków 1994. Dybowski T., Komunalizacja przedsiębiorstw, ST 1991, Nr 5. Dybowski T., Mienie komunalne, ST 1991, Nr 1 2. Dyoniak A., Odpowiedzialność majątkowa małżonków wobec osób trzecich, Warszawa Poznań 1980. Dziurzyński T., Fenichel Z., Honzatko M., Kodeks handlowy. Komentarz, Kraków 1936. Dziurzyński T., Fenichel Z., Honzatko M., Kodeks handlowy z komentarzem i skorowidzem, Warszawa 1999 (reprint Kraków 1936). Dziurzyński T., Fenichel Z., Honzatko M., Kodeks handlowy. Komentarz, Łódź 1999 (wznowienie oprac. i uzup. na podst. wyd. Księgarni Powszechnej, Kraków 1936). Ehrlich S., Wstęp do nauki o państwie i prawie, Warszawa 1971. Ennecerus L., Nipperdey H. C., Allgemeiner Teil des Bürgerlichen Gesetzbuchs, Köln Berlin Bonn München 1979. Etel L., Prutis S., Umowa o zarządzanie przedsiębiorstwem (status prawny zarządcy), PPH 1995, Nr 11. Fabian J., Pełnomocnictwo, Warszawa 1963. Fedelak Z., Muszyńska B., Niechciane dziecię, Rzeczp. 2001, Nr 6. Fenichel Z., Problemy prawne likwidacji niektórych przedsiębiorstw bankowych i instytucji kredytu długoterminowego, PUG 1949, Nr 3. Filipek J., O podmiotowości administracyjno-prawnej, PiP 1961, Nr 2. Filipiak T. A., Mojak J., Niezbecka E., Zarys prawa cywilnego i rodzinnego, Lublin 2000. Fiołka J., Własność nieruchomości jako aport do spółki z o.o., PPH 1993, Nr 4. Florek L., Encyklopedia prawa pracy i ubezpieczeń społecznych. Komentarz do instytucji prawnych, Warszawa 1998. Frąckowiak J., Oznaczanie podmiotów prowadzących działalność gospodarczą (handlową), w: Księga pamiątkowa dla uczczenia pracy naukowej Profesora Kazimierza Kruczalaka, Gdańsk 1999. Frąckowiak J., Pojęcie, powstanie i ustanie podmiotowości gospodarczej. Zagadnienia cywilnoprawne, Rej. 1998, Nr 5 (85). Frąckowiak J., Reforma prawa spółek handlowych. Sprawozdanie z konferencji, Warszawa, 27.11.1998. Uwagi do projektu ustawy prawo spółek handlowych. Ref. III, PPH 1999, Nr 2. Frąckowiak J., Sytuacja spółki z ograniczoną odpowiedzialnością i spółki akcyjnej oraz osób działających w ich imieniu do chwili rejestracji tych spółek, KPP 1994, Nr 1. Frąckowiak J., Ustawodawstwo dotyczące przedsiębiorców pod rządami zasady jedności prawa cywilnego, PPH 2000, Nr 11. XXI
XXII Wykaz literatury Frąckowiak J., Znaczenie formy notarialnej w polskim prawie spółek na tle prawa Unii Europejskiej, Rej. 1998, Nr 4. Frąckowiak J., Potrzeszcz R., Czy nadanie osobowości prawnej handlowym spółkom osobowym wymaga zasadniczej reformy prawa handlowego?, PPH 2000, Nr 1. Gajda J., Dobra wiara organu osoby prawnej, PiP 1991, Nr 3. Gajek M., Kilka uwag o upadłości spółki, Pal. 1998, Nr 1 2. Gajl N., Skarb Państwa, Warszawa 1966. Gawlik B., Umowa know how. Zagadnienia konstrukcyjne, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego, Prace z Zakresu Wynalazczości i Ochrony Własności Intelektualnej 1974. Gburzyńska A., Reprezentacja spółek kapitałowych, Warszawa 1997. Gemp K., Die privatrechtliche Kontrollstelle der Personalfürsorgestiftung, Basel 1959. Gersdorf M., Zarząd spółdzielni w systemie jej organów, Warszawa 1976. Gersdorf M., Ignatowicz J., Ustawa o spółdzielniach i ich związkach. Komentarz, Warszawa 1962. Gierat A., Konsekwencje prawne nieprzestrzegania zasad reprezentacji spółek kapitałowych, Pr. Sp. 2001, Nr 1. Gilejko L., Związki zawodowe w społeczeństwie kapitalistycznym (na przykładzie Francji), Warszawa 1969. Gładoch M., Uczestnictwo pracowników w zarządzaniu zakładem pracy (problemy terminologiczne), PPH 2001, Nr 5. Główczyk J., Uniwersalny słownik ekonomiczny, Warszawa 2000. Gocłowski M., Reprezentacja Narodowego Banku Polskiego na gruncie prawa cywilnego i ustawy o NBP, Glosa 1999, Nr 2. Godecki Z., Spółka z o.o. bez wspólników, MoP 1996, Nr 2. Goldstain A., Odpowiedzialność karna przedsiębiorstwa, PUG 1960, Nr 1. Gordon Z., Prawo obrotu uspołecznionego, Warszawa 1981. Gościński J., Projektowanie systemów zarządzania, Warszawa 1971. Gościński J., Zarys teorii sterowania ekonomicznego, Warszawa 1977. Górski J., Stanowisko prawne organów i pełnomocników przedsiębiorstw państwowych, NP 1955, Nr 6. Górski W., Kitłowski E., Prawo cywilne, Warszawa 1974. Granat M., Gorgol A., Sobczak J., Ustawa o partiach politycznych. Komentarz, Warszawa 2000. Gross S., Stosunki majątkowe między małżonkami, NP 1966, Nr 11. Grzybowski S., Dzieje prawa. Opowieść, refleksje, rozważania, Wrocław Warszawa Kraków Gdańsk 1981. Grzybowski S., Kilka uwag o rzekomych podmiotach stosunków cywilnoprawnych, SC, t. XXVII, 1976. Grzybowski S., Prawo cywilne. Zarys części ogólnej, Warszawa 1974. Grzybowski S., Prawo cywilne. Zarys części ogólnej, Warszawa 1978. Grzybowski S., Prawo rodzinne, Warszawa 1980.
Wykaz literatury Grzybowski S., Sytuacje prawne w toku tworzenia spółdzielni oraz odpowiedzialność jej założycieli, Spółdzielczy Kwartalnik Naukowy 1987, Nr 2. Grzybowski S., Wypowiedź normatywna oraz jej struktura formalna, Kraków 1961. Grzybowski S., Kopff A., Umowy licencyjne. Postać prawna treść, SP 1969, Nr 22. Gujski W., Kontrakty menedżerskie, Prawo Pracy 1996, Nr 11. Gurgul S., Jak upada spółdzielnia, Rzeczp. 1999, Nr 10. Gurgul S., Hnat E., Karabasz S., Prawo upadłościowe. Komentarz, Koszalin 1991. Guyon Y., Droit des affaires, Paryż 1988. Haus B., Obert-Pociecha G., Jagoda H., Zarządzanie firmą na podstawie kontraktu, Warszawa 1996. Herrlin B., Stiftungen in Europa, Eine vergleichende Übersicht (Schweden), Baden-Baden 1971. Hueck G., Gesellschaftsrecht, München, 1983. Huek U., Gesellschaftsrecht, München 1991. Ignatowicz J., Mienie komunalne zagadnienia podstawowe, w: Księga dla uczczenia pracy naukowej A. Agopszowicza, Katowice 1992. Ignatowicz J., Prawo rzeczowe, Warszawa 2000. Iwulski J., Sanetra W., Kodeks pracy. Komentarz, Warszawa 1999. Jabłońska-Bońca J., Wstęp do nauk prawnych, Poznań 1996. Jacyszyn J., Odpowiedzialność syndyka masy upadłości, MoP 1993, Nr 2. Jacyszyn J., Sprzedaż z wolnej ręki, Rzeczp. 1996, Nr 5. Jacyszyn J., Skory M., Prawo spółek. Wybrane zagadnienia (pod red. M. Skory), Bielsko-Biała 2001. Jakubaszek M., Langowski W., Langowska K., Nowe prawo upadłościowe i naprawcze, Poradnik Gazety Prawnej z 30.9 6.10.2003 r., Nr 36. Jakubecki A., Prawo spółek. Zarys, Warszawa 1997. Janczewski S., Prawo handlowe, wekslowe i czekowe, Warszawa 1990 (reprint Warszawa 1946). Janczewski S., Prawo handlowe, wekslowe i czekowe, Warszawa 1946. Janeczko E., Reprezentacja przedsiębiorstwa państwowego w sprawach majątkowych, PUG 1961, Nr 6. Janowicz Z., Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, Warszawa Poznań 1992. Jaroszyński M., Z problematyki teorii organów państwowych, PiP 1956, Nr 1. Jarra E., Ogólna teoria prawa, Warszawa 1922. Jasiakiewicz M., Reprezentacja spółek handlowych w sferze czynności prawnych, Acta Universitatis Nicolai Copernica, Prawo XXXII, Nauki Humanistyczno-Społeczne 1992, Nr 256. Jastrzębski W., Problematyka prawna struktury spółdzielni, Warszawa 1979. Jaworski T. B., Po oddaniu przedsiębiorstwa w zarząd, Rzeczp. z 15.12.2000 r., Nr 292. XXIII
Wykaz literatury Jaworski W. L., Nauka prawa administracyjnego. Zagadnienia ogólne, Warszawa 1924. Jodłowski J., Wstęp do systemu prawa procesowego cywilnego (pod red. J. Jodłowskiego), Wrocław Warszawa Kraków Gdańsk Łódź 1974. Joffe O. S., Szargorodski M. D., Zagadnienia teorii prawa, Warszawa 1963. Jończyk J., Sanetra W., Podstawowe założenia nowej ustawy o udziale pracowników w zarządzaniu, PiP 1980, Nr 12. Jurcewicz W., Z problematyki reprezentacji spółki prawa cywilnego, Zeszyty Naukowe Instytutu Badania Prawa Sądowego 1982, Nr 17 18. Kaczkowski J., Zasady prawa akcyjnego, Warszawa 1918. Karolak A., Prawne mechanizmy ochrony spółki córki oraz jej wierzycieli w strukturze holdingowej, Pr. Sp. 2001, Nr 5. Kasprzyk M., Prokura, Kraków 1999. Katner W., Mienie komunalne jako podstawa działalności gospodarczej samorządu terytorialnego, Acta Universitatis Lodziensis 1993, Folia Iuridica 57. Katner W. J., Wybrane zagadnienia cywilistyczne ustawy o przedsiębiorstwach państwowych z 1981 r., PiP 1982, Nr 10. Kidyba A., Dyrektor jako organ przedsiębiorstwa państwowego, Warszawa 1993. Kidyba A., Jak komplementariusz z komandytariuszem, Rzeczp. 2000, Nr 2. Kidyba A., Kilka uwag dotyczących statusu prawnego zarządcy przedsiębiorstwem, PPH 1996, Nr 2. Kidyba A., Kilka uwag dotyczących statusu prawnego zarządcy przedsiębiorstwem, PPH 1996, Nr 4. Kidyba A., Pozycja zastępcy dyrektora przedsiębiorstwa państwowego w reprezentacji cywilnoprawnej, Annales UMCS 1987, vol. XXXIV Sekcja G. Kidyba A., Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością. Komentarz, Warszawa 2001. Klein A., Charakter prawny organów osób prawnych. Rozprawy z prawa cywilnego, Warszawa 1985. Klein A., Ewolucja instytucji osoby prawnej, w: Tendencje rozwoju prawa cywilnego, Wrocław Warszawa Kraków Gdańsk Łódź 1983. Klein A., Własność osób prawnych a zarządzanie nią, w: Rozprawy z prawa cywilnego i ochrony środowiska, Księga pamiątkowa ku czci A. Agopszowicza, Katowice 1992. Klein A., Zdolność prawna, zdolność do czynności prawnych i inne zdolności a klasyfikacja zdarzeń prawnych, SC, t. XIII XIV, 1969, Księga pamiątkowa dla uczczenia pracy naukowej prof. J. Gwiazdomorskiego. Klich J., Idea partycypacji pracowniczej w zarządzaniu korporacjami przemysłowymi w krajach EWG, Problemy Ekonomiczne 1987, Nr 2. Klyta W., Teoria powstania osoby prawnej w prawie prywatnym międzynarodowym, Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego, Nr 1936: Problemy Prawne Handlu Zagranicznego, Katowice 2000, Nr 19 20. XXIV