J. Parchomiuk ODPOWIEDZIALNOŚĆ ODSZKODOWAWCZA ZA LEGALNE DZIAŁANIA ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ

Transkrypt

1

2

3 Polecamy nasze publikacje z tej serii: J. Parchomiuk ODPOWIEDZIALNOŚĆ ODSZKODOWAWCZA ZA LEGALNE DZIAŁANIA ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ M. Safjan, J. Jastrzębski ODPOWIEDZIALNOŚĆ ODSZKODOWAWCZA E. Cała-Wacinkiewicz CHARAKTER PRAWNY UNII EUROPEJSKIEJ W ŚWIETLE PRAWA MIĘDZYNARODOWEGO A. Mezglewski, A. Tunia WYZNANIOWA FORMA ZAWARCIA MAŁŻEŃSTWA CYWILNEGO U. Drozdowska CYWILNOPRAWNA OCHRONA PRAW PACJENTA B. Szmulik SKARGA KONSTYTUCYJNA. POLSKI MODEL NA TLE PORÓWNAWCZYM D. Wacinkiewicz KONTROLA I NADZÓR W PRAWIE KOMUNALNYM D. Dörre-Nowak OCHRONA GODNOŚCI I INNYCH DÓBR OSOBISTYCH PRACOWNIKA A. Mikos USTROJOWA POZYCJA BANKU CENTRALNEGO W POLSCE

4

5 Redakcja: Aneta Flisek Recenzenci: Prof. dr hab. Henryk Cioch Prof. UW dr hab. Michał Romanowski Wydawnictwo C. H. Beck 2008 Wydawnictwo C. H. Beck Sp. z o.o. ul. Gen. Zajączka 9, Warszawa Skład i łamanie: Marta Świerk Druk i oprawa: Elpil, Siedlce ISBN

6 Spis treści Spis treści Wykaz skrótów... Literatura... XI XVII Wprowadzenie... 1 Rozdział I. Zagadnienie osobowości prawnej Dyskusje dotyczące znaczenia pojęć Dychotomiczny podział podmiotów prawa Rozwój historyczny osób prawnych I. Teorie dotyczące osobowości prawnej Teorie fikcyjnej osoby prawnej Teorie realnej osoby prawnej Osoba prawna jako konstrukcja prawna Cechy osoby prawnej I. Zdolność prawna, zdolność do czynności prawnych Nasciturus II. Zdolność sądowa osób prawnych w ujęciu historycznym III. Sposoby tworzenia osób prawnych i uzyskanie osobowości Normatywne nadanie osobowości prawnej IV. Charakter prawny statutu Statut jako akt normatywny prawa przedmiotowego Statut jako pozaprawny akt normatywny organizacji społecznej Koncepcja cywilistyczna statutu V. Wpis w rejestrze sądowym Charakter wpisu Skutki wpisu lub jego braku Inne rejestry, ewidencje VI. Działanie przez organy VII. Wyodrębnienie majątku osoby prawnej i odpowiedzialność za zobowiązania VIII. Ochrona dóbr osobistych Podmiotowość prawna a przyznanie statusu przedsiębiorcy.. 69 V

7 Spis treści 6. Zagadnienie statutu personalnego w aspekcie międzynarodowym Podsumowanie Rozdział II. Koncepcje ułomnych osób prawnych Uwagi wstępne Proponowane określenia terminologiczne Geneza kształtowania się ułomnych osób prawnych Tendencje w literaturze i orzecznictwie Zdolność prawna ułomnych osób prawnych jako cecha normatywna Przyznanie zdolności sądowej ułomnym osobom prawnym I. Zdolność sądowa w orzecznictwie Zmiany prawa a aktualność koncepcji ułomnych osób prawnych I. Zmiany w prawie handlowym II. Zmiany w zakresie prawa cywilnego Odpowiedzialność za zobowiązania ułomnych osób prawnych I. Odpowiedzialność subsydiarna członków Przyjęte rozwiązanie uregulowania statusu ułomnych osób prawnych Podsumowanie Rozdział III. Ułomne osoby prawne jako korporacje Uwagi wprowadzające Ogólna charakterystyka korporacji i zakładów Osoby prawne i ułomne osoby prawne jako podmioty typu korporacyjnego I. Cechy korporacji Członkostwo w korporacji Zrzeszenie osób Realizacja wspólnego celu Dobrowolność tworzenia i przynależności Możliwość liczbowego określenia składu członkowskiego Swoboda w określaniu stosunków organizacyjnych Zależność organizacyjna między członkiem a korporacją Tworzenie norm korporacyjnych Trwałość korporacji Korporacje w systemach prawa obcego Konstrukcje prawne typu zakładowego VI

8 Spis treści I. Fundacja Fundacja przed rejestracją Status fundacji Status fundacji w innych systemach prawnych II. Państwowe osoby prawne III. Wojewódzkie osoby prawne IV. Samorządowe jednostki organizacyjne jako struktury typu zakładowego Osoby prawne posiadające cechy zarówno korporacji, jak i zakładów Podsumowanie Rozdział IV. Wybrane rodzaje ułomnych osób prawnych Wprowadzenie Modelowe ułomne osoby prawne I. Handlowe spółki osobowe w świetle Kodeksu handlowego oraz Kodeksu spółek handlowych Spółka jawna, spółka komandytowa jako ułomny podmiot prawa w Kodeksie handlowym Projekt ustawy KSH w odniesieniu do spółek osobowych Dwa odmienne stanowiska w kwestii natury prawnej spółek osobowych Spółki osobowe na tle Kodeksu spółek handlowych II. Spółka w organizacji zarys rozwoju problemu na tle Kodeksu handlowego oraz Kodeksu spółek handlowych Powstanie i organizacja Działanie i odpowiedzialność spółki w organizacji Sporne rodzaje ułomnych osób prawnych I. Status cywilnoprawny wspólnoty mieszkaniowej Odpowiedzialność wspólnoty mieszkaniowej II. Stowarzyszenie zwykłe Stowarzyszenie zwykłe jako ułomna osoba prawna III. Główny oddział zagranicznego zakładu ubezpieczeń IV. Charakter prawny pracowniczej kasy zapomogowo- -pożyczkowej V. Charakter prawny spółki cywilnej Próby upodmiotowienia spółki cywilnej Zdolność sądowa spółki cywilnej analiza historyczna Spółka cywilna na tle orzecznictwa Sądu Najwyższego VII

9 Spis treści 4. Podsumowanie zagadnienia VI. Spółdzielnia przed rejestracją Odpowiedzialność za zobowiązania przed zarejestrowaniem spółdzielni i po jej zarejestrowaniu VII. Partie polityczne jako realnie istniejące organizacje polityczne Osobowość prawna i zdolność prawna partii politycznych Partie niezarejestrowane, działające na podstawie ustawy o partiach politycznych z 1990 i 1997 r Partia polityczna przed rejestracją Podsumowanie zagadnienia VIII. Związki zawodowe niezarejestrowane Podsumowanie Rozdział V. Ułomne osoby prawne w wybranych systemach prawa obcego Uwagi ogólne Prawo Federacji Rosyjskiej I. Osoby prawne w prawie Federacji Rosyjskiej Pojęcie i cechy osoby prawnej Organizacyjno-prawne formy podmiotów gospodarczych Federacji Rosyjskiej Organizacyjno-prawne formy działalności niezarobkowej II. Jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej w prawie Federacji Rosyjskiej III. Podsumowanie regulacji zawartych w prawie Federacji Rosyjskiej Prawo francuskie I. Zagadnienie osobowości prawnej II. Kategorie osób prawnych III. Typy spółek bez osobowości prawnej Spółka w organizacji (société en formation) Spółka udziałowa (société en participation SEP) Spółka wynikająca z okoliczności faktycznych (société créée de fait) Spółka faktyczna (société de fait) IV. Podsumowanie regulacji zawartych w prawie francuskim Prawo niemieckie I. Osoby prawne prawa cywilnego i handlowego VIII

10 Spis treści II. Ułomne osoby prawne i pozostałe jednostki organizacyjne w prawie niemieckim Spółki osobowe Przedspółka (Vorgesellschaft; in Gründung) Przedstowarzyszenie (Vorvereine) Stowarzyszenia niezarejestrowane Przedspółdzielnia (Vorgenossenschaft) III. Uwagi prawnoporównawcze z uregulowaniami prawa polskiego Prawo angielskie I. Sposoby powstania spółek i ich rodzaje II. Partnership jako odrębna jednostka niebędąca osobą prawną Spółka zwykła (general partnership) Spółka zwykła z ograniczoną odpowiedzialnością części wspólników (limited partnership) III. Spółka w organizacji IV. Podsumowanie uregulowań zawartych w prawie angielskim Prawo amerykańskie I. Partnerships w prawie amerykańskim Spółka jawna (general partnership) i nadanie jej osobowości prawnej Spółka komandytowa (limited partnership) Spółka partnerska (limited liability partnership) II. Prawo amerykańskie podsumowanie Prawo Wspólnot Europejskich I. Ponadnarodowe formy spółek i innych podmiotów Europejskie Zgrupowanie Interesów Gospodarczych (EZIG) II. Uwagi końcowe Podsumowanie Rozdział VI. Uwagi i wnioski końcowe Krytyczne stanowiska wobec koncepcji ułomnych osób prawnych Zasadność, funkcjonowanie i skutki normatywnego uregulowania statusu ułomnych osób prawnych Nadal istniejące kontrowersje wokół osobowości i podmiotowości Stopniowe zacieranie się różnic pomiędzy ułomnymi osobami prawnymi a osobami prawnymi IX

11 Spis treści 5. Jedynie częściowe rozwiązanie problemu podmiotowości ułomnych osób prawnych Przyjęcie wyłącznie korporacyjnej natury ułomnych osób prawnych Rozwiązania de lege lata i de lege ferenda Indeks rzeczowy X

12 Wykaz skrótów Wykaz skrótów art.... artykuł BGB... Kodeks cywilny niemiecki Biul.RL... Biuletyn Rady Legislacyjnej cyt.... cytat DzKulU... ustawa z r. o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej (t.j. Dz.U. z 2001 r. Nr 13, poz. 123 ze zm.) Dz.U.... Dziennik Ustaw EwiR... Entscheidungen zum Wirtschaftsrecht FundacjaU... ustawa z r. o fundacjach (t.j. Dz.U. z 1991 r., Nr 46, poz. 203 ze zm.) GP... Gazeta Prawna GS... Gazeta Sądowa ibidem... tamże IBPS... Instytut Badania Prawa Sądowego itp.... i tym podobne j.s.t.... jednostka samorządu terytorialnego jw.... jak wyżej KC... ustawa z r. Kodeks cywilny (Dz.U. Nr 16, poz. 93 ze zm.) KCa.... Kodeks cywilny austriacki (powszechna księga ustaw cywilnych) KCFR... Kodeks cywilny Federacji Rosyjskiej KCfranc.... Kodeks cywilny francuski KH... rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z r. Kodeks handlowy (Dz. U. Nr 57, poz. 502 ze zm.) KHfranc.... Kodeks Napoleona z 1807 r. KomPrywU... ustawa z r. o komercjalizacji i prywatyzacji (t.j. Dz.U. z 2002 r., Nr 171, poz. 1397) XI

13 Konstytucja... Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z r. (Dz.U. Nr 78, poz. 483, sprost. Dz.U. z 2001 r., Nr 28, poz. 319, zm. 2006, Nr 200, poz. 1471) KP... KPA... KPC... KPP... KRO... KRS... KRSU... KSH... KulFizU... KZ... m.in.... MoP... ustawa z r. Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 1998 r., Nr 21, poz. 94 ze zm.) ustawa z r. Kodeks postępowania administracyjnego (t.j. Dz.U. z 2000 r., Nr 98, poz ze zm.) ustawa z r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. Nr 43, poz. 296 ze zm.) Kwartalnik Prawa Prywatnego ustawa z r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz.U. Nr 9, poz. 59 ze zm. ) Krajowy Rejestr Sądowy ustawa z r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (t.j. Dz.U. z 2007 r., Nr 168, poz. 1186) ustawa z r. Kodeks spółek handlowych (Dz.U. Nr 94, poz ze zm.) ustawa z r. o kulturze fizycznej (t.j. Dz.U. z 2001 r., Nr 81, poz. 889 ze zm.) Kodeks zobowiązań między innymi n.... następne NP... np.... Nr... NSA... OiFFEU... op. cit.... orz.... OSA... OSNC... OSP... OSPiKA... XII Wykaz skrótów Monitor Prawniczy Nowe Prawo na przykład numer Naczelny Sąd Administracyjny ustawa z r. o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych (t.j. Dz.U. z 2004 r., Nr 159, poz ze zm.) z cytowanego dzieła orzeczenie Orzecznictwo Sądu Apelacyjnego Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Cywilna Orzecznictwo Sądów Polskich Orzecznictwo Sądów Polskich i Komisji Arbitrażowych

14 Wykaz skrótów OTK Zb.Urz.... Pal.... PartiePU... PInstFU... PiP... PiZS... PiŻ... pkt... PN... POP... por.... poz.... PPH... PPiA... PrBank... PrDzGosp... Prok. i Pr.... PrPrywM... Pr.Gosp.... Pr. P.... PrSpółdz... PrStow... PrUpN... PrzedsPU... PS... PSejm.... Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego Zbiór Urzędowy Palestra ustawa z r. o partiach politycznych (t.j. Dz.U. z 2001 r. Nr 79, poz. 857 ze zm.) ustawa z r. o państwowych instytucjach filmowych (t.j. Dz.U. z 2007 r. Nr 102, poz. 710) Państwo i Prawo Praca i Zabezpieczenie Społeczne Prawo i Życie punkt Przegląd Notarialny Przegląd Orzecznictwa Podatkowego porównaj pozycja Przegląd Prawa Handlowego Przegląd Prawa i Administracji ustawa z r. Prawo bankowe (t.j. Dz.U. z 2002 r. Nr 72, poz. 665 ze zm.) ustawa z r. Prawo działalności gospodarczej (Dz.U. z 1999 r. Nr 101, poz ze zm.) Prokuratura i Prawo ustawa z r. Prawo prywatne międzynarodowe (Dz.U. Nr 46, poz. 290 ze zm.) Prawo Gospodarcze Prawo Przedsiębiorcy ustawa z r. Prawo spółdzielcze (t.j. Dz.U. z 2003 r., Nr 188, poz ze zm.) ustawa z r. Prawo o stowarzyszeniach (t.j. Dz.U. z 2001 r., Nr 79, poz. 855 ze zm.) ustawa z r. Prawo upadłościowe i naprawcze (Dz.U. Nr 60, poz. 535 ze zm.) ustawa z r. o przedsiębiorstwach państwowych (t.j. Dz.U. z 2002 r., Nr 112, poz. 981 ze zm.) Przegląd Sądowy Przegląd Sejmowy XIII

15 PSp... Prawo Spółek Prz.Leg.... Przegląd Legislacyjny publ.... publikowany PUG... Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego r.... rok red.... pod redakcją Rej.... Rejent RGZ... Reichsgericht Rechtsprechung in Zivilsachen RP... Rzeczypospolitej Polskiej RPEiS... Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny R. Pr.... Radca Prawny s.... strona SA... Sąd Apelacyjny SamGminU... ustawa z r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz.U. z 2001 r., Nr 142, poz. 1591) SamPowiatU... ustawa z r. o samorządzie powiatowym (t.j. Dz.U. z 2001 r., Nr 142, poz. 1592) SamWojewU... ustawa z r. o samorządzie województwa (t.j. Dz.U. z 2001 r., Nr 142, poz. 1590) SC... Studia Cywilistyczne SGospU... ustawa z r. o swobodzie działalności gospodarczej (t.j. Dz.U. z 2007 r. Nr 155, poz. 1095) SN... Sąd Najwyższy SP... Studia Prawnicze SPE... Studia Prawno-Ekonomiczne ST... Samorząd Terytorialny tj.... to jest t.j.... tekst jednolity tzn.... to znaczy tzw.... tak zwany ust.... ustęp WłLokU... ustawa z r. o własności lokali (t.j. Dz.U. z 2000 r. Nr 80, poz. 903 ze zm.) Wok.... Wokanda WSA... Wojewódzki Sąd Administracyjny ze zm.... ze zmianami ZIP... Zeitschrift für Wirtschaftsrecht und Insolvenzpraxis XIV Wykaz skrótów

16 Wykaz skrótów ZNUW... zob.... ZwZawU... Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Warszawskiego zobacz ustawa z r. o związkach zawodowych (t.j. Dz.U. z 2001 r. Nr 79, poz. 854 ze zm.) XV

17

18 Literatura Adamiak B., Statut gminy, ST 1993, Literatura Nr 7 8. Agopszowicz A., Gilowska Z., Taniewska-Peszko M., Zarys prawa samorządu terytorialnego, Katowice Agopszowicz A. (red.), Gilowska Z., Ustawa o gminnym samorządzie terytorialnym. Komentarz, Warszawa Agopszowicz A., Gilowska Z., Taniewska-Peszko M., Prawo samorządu terytorialnego w zarysie, Katowice Allerhand M., Kodeks handlowy. Komentarz, Bielsko-Biała 1999 i Lwów Asłanowicz M., Podmiotowość prawna spółki partnerskiej na tle pozostałych osobowych spółek handlowych, PPH 1999, Nr 4. Asłanowicz M., Charakter prawny spółki partnerskiej, PiP 1998, z. 7. Asłanowicz M., Treść umowy spółki partnerskiej, PPH 1998, Nr 12. Asłanowicz M., Charakter i pozycja zarządu w spółce partnerskiej, PPH 1999, Nr 8. Asłanowicz M., Instytucja spółki partnerskiej w wybranych systemach prawnych a prawo polskie, PSp 1999, Nr 10. Asłanowicz M., Zmiany w składzie wspólników spółek partnerskich oraz pozostałych osobowych spółek handlowych, PSp 2000, Nr 1. Asłanowicz M., Spółka partnerska, Warszawa Âàñèëüåâ Å.À., Ãðàæäàíñêîå è òîðãîâîå ïðàâî êàïèòàëèñòè åñêèõ ãîñóäàðñòâ, Ìockba, Bajor B., Kodeks spółek handlowych w zasięgu czasowym, Pr. P. 2001, Nr 1. Bandarzewski K., Wybrane zagadnienia dotyczące funkcjonowania spółki akcyjnej przed rejestracją, PUG 1996, Nr 1. Bandarzewski K., Chmielnicki P., Mączyński M., Płażek S., Jednostki pomocnicze gminy, Kraków Bähr F., Grundzüge des Bürgerlichen Rechts, wyd. 10, Bar L., Położenie prawne przedsiębiorstwa państwowego w sferze prawa administracyjnego, Warszawa Baumbach A., Hopt K. J., Handelsgesetzbuch mit GmbH & Co., Handelsklauseln, Bank und Börsenrecht, Transportrecht (ohne Seerecht), wyd. 30, Monachium XVII

19 Bednarek M., Przemiany własności w Polsce. Podstawowe koncepcje i konstrukcje normatywne, Warszawa Bednarek E., Rodzaje stowarzyszeń, Gazeta Prawna Nr 59, Bednarek E., Funkcjonowanie stowarzyszenia, GP Nr 60, Áek Ì., Ëåáåäåâ Ê.Ê., Õîçÿéñòâåííîå ïðàâî, Ó åáíèê, Bendetson W., Osobowość prawna w radzieckiej nauce prawa a ujęcie tego problemu w projekcie kod. cyw. PRL, NP 1954, Nr 11. Bielski P., Regulacja pojęcia przedsiębiorstwa w znaczeniu przedmiotowym a projekt prawa spółek handlowych, PPH 1999, Nr 6. Bielski P., Spółdzielnia jako przedsiębiorca rejestrowy, Gdańskie Studia Prawnicze 2000, t. VII. Bielski P., Kodeks spółek handlowych a kodeks handlowy, Gdańsk Bielski P., Spółki handlowe jako przedsiębiorcy rejestrowi, cz. II, PSp 2001, Nr 3, s. 27. Bielski P., Przekształcenie spółki cywilnej w spółkę handlową, PPH 2002, Nr 3, s. 34. Bielski P., Spółka kapitałowa w organizacji a status przedsiębiorcy, PPH 2002, Nr 6, s. 1. Bieniek G., Spółki cywilne na tle orzecznictwa Sądu Najwyższego, PiZS 1993, Nr Bieniek G., Przegląd orzecznictwa, PiZS 1993, Nr 9, s. 68. Bieniek G., Przegląd orzecznictwa, PiZS 1993, Nr 10 11, s. 85. Bieniek G., Przedsiębiorstwa państwowe. Przepisy i komentarz, Warszawa Bieniek G., Aktualne problemy związane z reprezentacją Skarbu Państwa i jednostek samorządu terytorialnego, PS 1999, s. 9 i n. Bieniek G., Reprezentacja Skarbu Państwa i jednostek samorządu terytorialnego w postępowaniu cywilnym, Warszawa Bieniek-Koronkiewicz E., Sieńczyło-Chlabicz J., Działalność gospodarcza i przedsiębiorca na gruncie ustawy Prawo działalności gospodarczej, PPH 2000, Nr 4. Biernat S., Podejmowanie i prowadzenie działalności gospodarczej wolność gospodarcza de lege lata i de lege ferenda, PPH1994,Nr9. Bierzanek R., Prawo spółdzielcze w zarysie, Warszawa Âèòðÿíñêèé Â.Â., Ãðàæäàíñêèé êîäåêñ î þðèäè åñêèõ ëèöàõ, Âåñòíèê ÂÀÑ, 1995, Nr 5. Blicharz J., Pozycja prawna stowarzyszeń: studium prawno-administracyjne, Acta Universitatis Wratislaviensis. Prawo, Wrocław 1996, Nr 255, s Blicharz J., Ustawa o fundacjach. Komentarz., Wrocław Blicharz R., Pawełczyk M., Przedsiębiorca, czyli kto?, PUG 2004, Nr 3, s XVIII Literatura

20 Literatura Bloch J., Tomkiewicz J., Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Komentarz, Warszawa Błaś A., Samorząd powiatowy wybrane problemy ustroju i funkcjonowania, (w:) J. Boć (red.), Powiat teoria, kompetencje. Komentarz, Wrocław Błaszczak Ł., Handlowa spółka osobowa jako strona procesu cywilnego analiza wybranych zagadnień procesowych, PS Nr 9 z 2005 r. Błaś A., Funkcje osobowości prawnej gminy i związku komunalnego, Acta UW Przegląd Prawa i Administracji Nr 35, Wrocław Boć J. (red), Powiat teoria, kompetencje. Komentarz, Wrocław Boć J. (red.), Prawo administracyjne, Wrocław Boć J., Dolnicki B., Korczak J., Lisowski P., Maciejak M., Miemiec M., Miemiec W., Komentarz do ustawy z r. o samorządzie powiatowym, (w:) Powiat, J. Boć (red.), cz. III, Wrocław Áîãóñëàâñêèé Ì.Ì., Ìåæäóíàðîäíîå àñòíîå ïðàâî. Ó åáíèê. Ì., Bratuś S.N., Osoby prawne w radzieckim prawie cywilnym, Warszawa Brol J., Prawo o stowarzyszeniach z komentarzem oraz przepisami wykonawczymi i związkowymi, Zielona Góra Brol J., Spółki handlowe i cywilne. Problematyka prawna, Warszawa Brol J., Spółki prawa handlowego, Warszawa Brol J., Fundacje (po zmianach ustawodawczych), Bydgoszcz Brol J., Fundacje, GP 1988, Nr 8, s. 3. Broniewicz W., Zdolność sądowa w postępowaniu cywilnym, NP 1966, Nr 5. Brzozowski A., Pazdan M., Pietrzykowski K., Safjan M., Skowrońska E., Kodeks cywilny, Komentarz, t. I, red. prof. dr hab. K. Pietrzykowski, Warszawa Bucior D., Konstrukcja odpowiedzialności wspólników za zobowiązania handlowej spółki osobowej, PSp 2002, Nr 6, s. 13. Buczkowski S., (w:) Kodeks cywilny. Komentarz, Warszawa Buczkowski S., Podstawy prawne samodzielności przedsiębiorstwa państwowego, PiP 1959, z Bugajna-Sporczyk D., Oddział stowarzyszenia. Konsekwencje podwójnej osobowości prawnej, GS 1996, Nr 17, wkładka Gazeta doradcy prawnego 1996, Nr 11, s. 1 3; GS 1996, Nr 18, wkładka Gazeta doradcy prawnego 1996, Nr 12, s. 3. Bugajna-Sporczyk D., Janson I., Zakładamy fundację, wyd. 2, Warszawa Bukowski T., Jędrzejewski P., Rączka P., Ustrój samorządu terytorialnego, Toruń Burian B., Glosa krytyczna do uchwały SN z r., III CZP 87/93, OSP 1994, z. 11, poz XIX