W duchu poszukiwania i innowacji Centrum Nowych Technologii CeNT II w Warszawie. Wielowymiarowy Kompleks biurowy Oxygen Park w Warszawie

06 (46) / 2014 ISSN: 2081-6413 W duchu poszukiwania i innowacji Centrum Nowych Technologii CeNT II w Warszawie Wielowymiarowy Kompleks biurowy Oxygen Park w Warszawie Z trzonem przy ścianie zewnętrznej Centrum Biurowe Neptun w Gdańsku

Fot. Lech Kwartowicz projekt_ferienwaldheim Stuttgart, stylizacja_heidi Kucher W tym numerze prezentujemy obiekty zaprojektowane m.in. przez znane warszawskie pracownie projektowe, wiodące prym w konkursach i na polskich placach budowy. Ich realizacje zawsze budzą chyba nie tylko mój podziw i wywołują westchnienie (zazdrości?), nawet jeśli przez samych autorów nie są traktowane jako najlepsze. Ta architektura nigdy nie jest nudna, raczej odkrywcza, inspirująca, godna, jeśli nie naśladowania, to chociaż podglądania, szczególnie w świecie architektury. Tymczasem wraz z majem minęły uroczystości, podczas których polska architektura ozdabiana jest flagami państwowymi. List na ten temat napisał do redakcji poznański architekt, zbulwersowany brakiem odświętnych akcentów na nowych obiektach. Oto apel naszego czytelnika może zapoczątkuje rubrykę poczty, która w piśmie jeszcze nie zdążyła zaistnieć? Zapraszam więc nie tylko do przeczytania numeru, ale i do pisania listów! redaktor naczelna Dekor indywidualny Ozywiamy twoje otoczenie FunderMax Polska Sp. z o.o. ul. Rybitwy 12, PL-30 722 Kraków Tel.: + 48-12-65 34 528, Fax: + 48-12-65 70 545 infopoland@fundermax.biz Apel do Koleżanek i Kolegów architektów oraz inwestorów Drugiego maja obchodziliśmy ponownie Dzień Flagi Narodowej, aby budynki naszych miast, miasteczek i wsi były z okazji świąt udekorowane w białoczerwone barwy. Obchodom tym aktywnie patronował Pan Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej Bronisław Komorowski. Obywatele lub instytucje, aby mogli odpowiedzieć na to wezwanie, muszą mieć ku temu odpowiednie warunki techniczne w użytkowanych przez siebie obiektach. Niestety, nowe budynki mieszkalne i użyteczności publicznej nie umożliwiają ich użytkownikom wywieszania flag z okazji świąt narodowych, kościelnych i innych. Budynki te nie mają zaprojektowanych odpowiednich elementów technicznych przy wejściach głównych, na parterach, przy lokalach handlowych przy oknach i balkonach czy np. masztu na dachu. Brak odpowiednich urządzeń technicznych do wywieszenia flag jest dużym niedopatrzeniem architektów i inwestorów wznoszonych obiektów, którzy niestety nie myślą kompleksowo i nie widzą potrzeby ich projektowania. A koszt wykonania omawianych urządzeń jest przecież znikomy w stosunku do kosztu całego obiektu! Pozostaję z koleżeńskim pozdrowieniem architekt Henryk Sufryd z Poznania

06/2014 W numerze: Fot. Marcus Bredt Fot. Magdalena Ubysz 10 50 WYDARZENIA 6 NOWOŚ CI PRODUKTOWE 9 SYLWETKI NA MUNDIAL W BRAZYLII 10 PROJEKT Z OKŁ ADKI W DUCHU POSZUKIWANIA INNOWACJI 18 Centrum Nowych Technologii CeNT II w Warszawie REALIZACJE W POLSCE WIELOWYMIAROWY 30 Kompleks biurowy Oxygen Park w Warszawie CAŁY POD ZIEMIĄ 42 Dworzec PKP w Krakowie Fot. Wojciech Kryński Fot. Bartosz Makowski 18 60 Z TRZONEM PRZY ŚCIANIE ZEWNĘTRZNEJ 50 Centrum Biurowe Neptun w Gdańsku BURSZTYNOWA 60 Galeria Amber w Kaliszu PODRÓŻ E ARCHITEKTONICZNE PRZESTRZEŃ PRACY W MIEŚCIE LONDYN I WARSZAWA 70 SPECJALIZACJE GOOD LOOKING STUDIO 78 GRZEJNIKI JAGA WIĘCEJ CIEPŁA, MNIEJ ENERGII 86 Fot. Juliusz Sokołowski Fot. Good Looking Studio 30 78 4 5

W Y D A R Z E N I A W Y D A R Z E N I A TOPTEN Okna 2014 W maju rozpoczął się nabór zgłoszeń do konkursu, w ramach którego wyłoniona zostanie najlepsza dostępna na polskim rynku stolarka budowlana. Udział mogą wziąć w nim producenci oraz dystrybutorzy stolarki okiennej i drzwiowej, posiadający potwierdzone przez odpowiednie jednostki certyfikujące własności techniczne. Szczegóły znajdują się w regulaminie konkursu na stronie internetowej. Rower zawładnie Wrocławiem Pod koniec maja we Wrocławiu wystartowała czwarta edycja Międzynarodowego Biennale Sztuki Zewnętrznej Out of Sth. W tym roku impreza skupia się wokół tematu roweru, jednak nie w kontekście sportu, ale w jego wymiarze społecznym, symbolu wolności, emancypacji i postępu, a także nowoczesnego i szybko zmieniającego się miasta oraz zamieszkujących go, współuczestniczących w jego przemianach osób i podmiotów. Co zobaczymy na biennale? Przede wszystkim wystawę Velodream. Francuska kuratorka Blandine Roselle wybrała prace ponad 30 znanych i cienionych artystów z całego świata, m.in. duńską grupę BIG, duet Claes Oldenburg & Coosje van Bruggen, Bena Wilsona, Gavina Turka, Ivána Navarro czy Cogoo. Wystawa ujawni idealną wizję przyszłości, w której twórcy zamiast pie- Angielsko-polskie studio projektowe cheung+nitribitt, założone w 2012 roku. Od lewej: Artur Nitribitt absolwent WA we Wrocławiu, Yuen Fung Cheung absolwentka University of Lincoln Nagrodą jest przyznanie prawa do korzystania ze znaku TOPTEN oraz szeroko prowadzona promocja medialna, realizowana w ramach konkursu. Zgłoszenia można przesyłać do 31 sierpnia 2014 r. Wyniki zostaną ogłoszone podczas 10 Dni Oszczędzania Energii, które odbędą się w dniach 21-22 października 2014 r. we Wrocławiu. www.cieplej.pl lęgnować postrzeganie roweru jako la petite reine ( małej królewny ) widzą w nim absolutnego władcę miasta. Biennale wychodzi poza przestrzeń galerii. Pojawią się nowe stojaki, piktogramy na trasach i wiele innych działań, które obejmą przestrzeń miejską z punktu widzenia rowerzystów. Rowerom i wszelkim zagadnieniom od serwisu po kwestie alternatywnej formy komunikacji będą poświęcone liczne spotkania, warsztaty i dyskusje, w których wezmą udział działacze rowerowi, aktywiści, artyści i amatorzy rowerów. Biennale potrwa do 31 sierpnia br. www.bwa.wroc.pl Między tym, co martwe, a życiem Artur Nitribitt i Yuen Fung Cheung wygrali międzynarodowy konkurs Next7, organizowany przez wydawnictwo Arch2O z USA (nie jest to ich pierwsze trofeum). Konkurs zakładał zgłębienie jednego aspektu nieokreślonej w czasie przyszłości i zaproponowanie architektury, która odpowiada wybranemu zagadnieniu. Zwycięski projekt dotyczy problemu rosnącej populacji megamiast oraz ich często bezwładnej, nieprzemyślanej ekspansji. Autorzy proponują użyć nowego materiału, który pozwala wyhodować nowe przestrzenie mieszkalne w niedocenianych lukach w mieście. Chodzi o wprowadzenie koncepcji protokomórki do świata architektury. Twórcy projektu zauważyli, że istnieje możliwość dużo lepszego wykorzystania przestrzeni przeludnionych miast poprzez restrukturalizację tkanki urbanistycznej. Jakość życia natomiast powinna zostać podniesiona przez wprowadzenie założeń bioróżnorodności do opracowywanych obszarów. Ich propozycja zakłada powstanie nowych przestrzeni życiowych. Zbudowane byłyby one z samo rosnącego i regenerującego się materiału, który reagowałby na zachodzące zmiany klimatyczne i kulturowe, a równocześnie poprawiał zdrowie i samopoczucie mieszkańców miast. www.arch2o.com www.cheungnitribitt.weebly.com Przedszkole zbudowane z klocków Konstrukcje modułowe to szybko rozwijająca się na świecie gałąź budownictwa komercyjnego i publicznego. Jednym z przykładów zastosowania tej nowoczesnej technologii w Polsce jest Miejskie Przedszkole w Piastowie (województwo mazowieckie). Placówkę zbudowała firma Moduł System. W porównaniu do technologii murowanej czas realizacji był krótszy o ok. 80%. Budynek ma konstrukcję jednokondygnacyjną i powierzchnię netto 1235 m². Produkcja modułów, według wytycznych projektowych, trwała w fabryce Moduł System pięć miesięcy. Natomiast sam proces montażu konstrukcji zajął już tylko trzy miesiące. Przy budowie wykorzystano ponad 5000 m 2 płyt Fermacell. Były to płyty o grubości 12,5 mm (4000 m²), montowane w konstrukcji ścian, oraz płyty o grubości 10 mm (1300 m²), montowane w konstrukcji stropów. Płyty Fermacell są znacznie lepsze od płyt g-k, ponieważ nie puchną i nie rozwarstwiają się pod wpływem wilgoci. Bez najmniejszego problemu można do nich mocować wkrętami inne elementy konstrukcyjne i aranżacyjne. To także trwałość i optymalna ochrona przeciwpożarowa twierdzi Wojciech Nosowski, prezes Moduł System. www.modulsystem.pl www.fermacell.pl Konferencja Miasto. Wizja. Przestrzeń Publiczna 2 lipca 2014 r. w hotelu Marriott w Warszawie odbędzie się konferencja Miasto. Wizja. Przestrzeń Publiczna. Jej celem będzie integracja środowisk uczestniczących w kreowaniu i zarządzaniu przestrzenią publiczną w Polsce (zarówno przedstawicieli sektora publicznego, jak i prywatnego), a także omówienie wyzwań, z jakimi muszą się zmierzyć. Wielkie inwestycje wielofunkcyjne, zrównoważone projektowanie powierzchni użytkowych, coraz popularniejsze inwestycje nadrzeczne, tworzenie otwartej i atrakcyjnej przestrzeni publicznej wokół nowych inwestycji oraz problematyka funkcjonalnego i przyjaznego mieszkańcom zagospodarowania terenów wokół osiedli mieszkaniowych o tych zagadnieniach rozmawiać będą zaproszeni goście, wśród których znajdą się przedstawiciele miast, samorządów, architekci, urbaniści, spółki deweloperskie, prawnicy oraz doradcy. Organizatorem konferencji Miasto. Wizja. Przestrzeń Publiczna jest Eurobuild Conferences. www.eurobuildcee.com 02.07.2014 HOTEL MARRIOTT, WARSZAWA Patroni Konferencji Patroni Medialni Partner Patroni Medialni Kontakt: 22 356 2500, eurobuild@eurobuildcee.com; Więcej informacji: www.eurobuildcee.com 6 7

W Y D A R Z E N I A NOWOŚ CI PRODUKTOWE Najtańsza energia to ta, której się nie zużyło 13 maja w Sali pod Kopułą Ministerstwa Gospodarki odbyła się polskoduńska debata Smart & Energy Efficient, poświęcona efektywności energetycznej, gospodarce niskoemisyjnej oraz tworzeniu miast inteligentnych i przyjaznych, zarówno dla mieszkańców, jak i środowiska naturalnego. Celem debaty było m.in. przedstawienie przez duńską delegację biznesową sposobów na energooszczędne budowanie, realizowane z sukcesem od wielu lat w Danii. Debatę otworzył JKW Następca Tronu Królestwa Danii, Książę Fryderyk. W swoim wystąpieniu przypomniał, jak ogromne zmiany zaszły w ciągu ostatnich dziesięcioleci w Polsce oraz 1 JKW Następca Tronu Królestwa Danii Książę Fryderyk wita się z członkiem debaty, prof. Krzysztofem Żmijewskim, Sekretarzem Generalnym Społecznej Rady ds. Rozwoju Gospodarki Emisyjnej 2 Oficjalne otwarcie debaty przez JKW Księcia Danii 3 Przemówienie wstępne do debaty Minister Środowiska Królestwa Danii Kirsten Brøsbol 4 Panel dyskusyjny z udziałem duńskich gości i przedstawicieli polskiego rządu 2 jak stale wzrasta wymiana handlowa i współpraca pomiędzy Polską i Danią. Jeżeli będziemy współpracować, łącząc doświadczenie i innowacyjność Duńczyków z umiejętnościami i przedsiębiorczością Polaków, stworzymy podstawy do budowania solidnych rozwiązań powiedział dostojny gość. Minister Gospodarki Janusz Piechociński podkreślił, że najtańsza energia to ta, której się nie zużyło, prezentując polskie zamierzenia w zakresie m.in. budownictwa energooszczędnego. Jednak najciekawsze głosy należały do gości. Dania jest europejskim liderem w energo oszczędności, rozwiązaniach niskoemisyjnych i wykorzystywaniu odnawialnych źródeł energii. Już za kilka lat połowę zapotrzebowania na energię w tym kraju dostarczać będą elektrownie wiatrowe i pompy ciepła (w Polsce 1 jest to zaledwie kilka procent). Popularne obecnie stosowanie w duńskich gospodarstwach domowych biomasy jako paliwa grzewczego jest rozwiązaniem tymczasowym. Docelowo zastąpi ją w całości energia geotermalna. Duńczycy wciąż rozwijają rozproszoną, inteligentną sieć energetyczną, stosują synergię, czyli łączenie źródeł energii, i upowszechniają model konsumenta, który nie jest już tylko jej użytkownikiem, ale też klientem, raz pobierającym energię, a raz ją do sieci dostarczającym. Uczestnicy debaty przypomnieli, że Dania, podwajając PKB, zachowała ten sam poziom zużycia energii i nie musi już dokonywać wyboru między energooszczędnością a ochroną środowiska czego możemy życzyć również Polsce. www.mg.gov.pl W płaszczyźnie podłogi Model Scona firmy Kaldewei jest odpowiedzią na zapotrzebowanie rynku na emaliowane powierzchnie prysznicowe umożliwiające nowoczesną aranżację tej strefy, zabudowanej w płaszczyźnie podłogi. Produkt dostępny jest w dziewięciu rozmiarach od najmniejszego o wymiarach 80x80 cm aż do wersji 140x90 cm. Okrągła, umieszczona pośrodku pokrywa odpływu oraz łagodnie wyprofilowane wewnętrzne krawędzie stanowią ciekawy wizualny kontrast z surową, geometryczną formą brodzika. Kąty proste ułatwiają harmonijną integrację płaszczyzny prysznicowej z podłogą w pozostałej części pomieszczenia. Powierzchnia dostępna jest nie tylko w standardowych kolorach sanitarnych, ale także w matowych barwach z kolekcji Coordinated Colours. www.kaldewei.pl Pancerny telefon Amerykański producent maszyn budowlanych Caterpillar wprowadził na polski rynek pierwszy model pancernego telefonu. Cat B100 sprawdza się w najbardziej ekstremalnych warunkach. Ma certyfikat IP67 i spełnia standardy militarne MIL-STD 810G. Jest pyłoszczelny i wodoodporny może wytrzymać pół godziny w zanurzeniu do jednego metra głębokości. Jest też wstrząsoodporny oraz niezwykle wytrzymały na zniszczenia upadek z sokości 1,8 metra, kontakt z ostrymi powierzchniami czy nawet koła samochodu nie stanowią dla niego żadnego zagrożenia. Ponadto urządzenie jest w stanie funkcjonować bez żadnych zaburzeń w temperaturze od 25 do 55 wy- C. Podłoga laminowana Piazza Maxi marki Wineo to laminowane panele podłogowe, które wyglądem nawiązują do jednego z najbardziej szlachetnych gatunków drewna. 12 dębowych wzorów w pełnej desce i różnego rodzaju powierzchni matowej oraz surowo piłowanej do złudzenia przypominają lite deski. Panele dostępne są w tradycyjnych, jasnych odcieniach, a także nieco bardziej odważnych i nowoczesnych propozycjach. Klasyczny wzór przełamany został dodatkowo odrobiną nowoczesności w postaci wydłużonego formatu (1380 mm długości). Elegancka podłoga to jednak nie tylko wygląd zewnętrzny, bowiem wyeliminowane zostały skrzypienie i pusty stukot. Za sprawą bezklejowego montażu panele wsuwają się w siebie i nie ocierają. Idealną ciszę zapewnia też dostępny w osobnej rolce system akustyczny Sound Protect Eco. www.witex.com Samoczyszczące szkło Przeciwsłoneczne szkło Pilkington Activ SunShade ograniczy do minimum konieczność mycia okien, a jednocześnie zapewni ochronę przed słońcem. Mikroskopijnie cienka powłoka z dwutlenku tytanu naniesiona na zewnętrzną powierzchnię szkła charakteryzuje się podwójnym działaniem. Po pierwsze pod wpływem promieniowania ultrafioletowego na szybie zachodzi proces fotokatalizy, który powoduje rozkładanie zanieczyszczeń organicznych. Po drugie hydrofilowe właściwości powłoki sprawiają, że woda deszczowa rozpływa się po jej powierzchni równą warstwą, zmywając uwolnione zanieczyszczenia i pozostałe zabrudzenia. Z kolei powłoka przeciwsłoneczna pomaga utrzymać niższą temperaturę we wnętrzach, zapobiegając ich przegrzewaniu dzięki redukcji przepuszczalności energii słonecznej przy zachowaniu odpowiedniej przepuszczalności światła. Panele dekoracyjne W najnowszej ofercie firmy Dunes na uwagę zasługują modele odwołujące się do naturalnych żywiołów i abstrakcyjnych form. Zwolenników tak nieszablonowych rozwiązań z pewnością ujmie uroda paneli dekoracyjnych Wave, których rzeźba przywodzi na myśl wzburzoną taflę wody. Nieregularne, lecz tworzące spójną kompozycję linie to niezwykle intrygujący wzór. Oryginalną fakturę podkreśli odpowiednie oświetlenie. Tak ozdobione ściany salonu lub sypialni sprawią, że pomieszczenie nabierze bardziej intymnego charakteru. Co istotne, panele trójwymiarowe są całkowicie niepalne, nietoksyczne i nie zawierają lotnych związków mineralnych. Niezwykle wygodny jest też sposób ich montażu. Dostępne są w wymiarze 100x80 cm. www.dunes.pl 3 4 www.cat.com www.pilkington.pl 8 9

S Y L W E T K I NA MUNDIAL W BRAZYLII Stadiony w Brasilii, Belo Horizonte i Manaus Opracowanie: Adam Osiński Zdjęcia: Marcus Bredt Rysunki: gmp 1 12 czerwca w Brazylii rozpoczynają się piłkarskie mistrzostwa świata. Gospodarze turnieju przygotowali na tę imprezę 12 nowoczesnych obiektów. Nad koncepcją trzech z nich pracowało niemieckie biuro gmp Architekten von Gerkan, Marg und Partner. Przyjrzyjmy im się bliżej. 2 Jürgen Hillmer Hubert Nienhoff Volkwin Marg Meinhard von Gerkan Nikolaus Goetze Stephan Schütz Wu Wei 3 1 Belo Horizonte 2 Brasilia 3 Manaus gmp Architekten von Gerkan, Marg und Partner Niemiecka pracownia założona w 1965 r. w Hamburgu przez Lipskie, centrum wystawowe w Rimini, Pawilon Chrystusa na Meinharda von Gerkana i Volkwina Marga. Pracuje dla niej EXPO 2000 w Hanowerze i dworzec kolejowy w Berlinie. W sumie teraz ponad 500 architektów w 13 biurach w Niemczech i za gmp brało udział w realizacji ponad 350 budynków na całym granicą. Pierwszym dużym zleceniem dla gmp był w 1975 r. świecie i zdobyło ponad 590 nagród w konkursach krajowych port lotniczy w Berlinie. Od wielu lat pracownia kształtuje i międzynarodowych. Stadiony w Brazylii to nie jedyne piłkarskie urbanistykę większości dużych miast niemieckich, projektując obiekty przygotowane przez tę pracownię. Gmp odpowiada również hotele, muzea, teatry, sale koncertowe, budynki biurowe, centra za przebudowę Stadionu Olimpijskiego w Berlinie na MŚ w 2006 r. handlowe, szpitale oraz obiekty badawcze, edukacyjne i sportowe. oraz aren w Kapsztadzie, Durbanie i Port Elizabeth na turniej Do ich najbardziej znanych projektów należą Nowe Targi w RPA w 2010 r. 10 11

S Y L W E T K I S Y L W E T K I BRASILIA Estádio Nacional de Brasília Mané Garrincha Przekrój Koncepcja obiektu w Brasilii (wraz z projektem dachu) oraz szczegółowy projekt esplanady opracowało biuro Castro Mello Arquitetos we współpracy z gmp Architekten von Gerkan, Marg und Partner oraz sbp Schlaich Bergermann and Partners. Za szczegółowy projekt dachu odpowiadają gmp Architekten von Gerkan, Marg und Partner oraz sbp Schlaich Bergermann and Partners. Stolica kraju, wybudowana w latach 1956-1960 według pomysłów Lucio Costy (plan przestrzenny) i Oscara Niemeyera (budynki użyteczności publicznej), jest ikoną stylu modernistycznego. To jedyne miasto powstałe w XX wieku, które zostało wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Monumentalna kubatura budynku stadionu integruje kontekst urbanistyczny. Stało się to możliwe poprzez otoczenie niecki stadionu promenadą, z której wyrasta las betonowych kolumn podtrzymujących dach. Mają one średnicę 1,20 m oraz wysokość do 59 metrów. Dach ma podwójną strukturę. Jego górna część składa się z włókna szklanego pokrytego teflonem (PTFE). Podobnego tworzywa użyto do wykonania dachu Stadionu Narodowego w Warszawie oraz membrany Stadionu Miejskiego we Wrocławiu. Warstwa dolna dachu to podświetlany materiał, tzw. openmesh. Stadion powstał na miejscu dawnego obiektu imienia Garrinchy jednego z największych piłkarzy w historii futbolu, mistrza świata z 1958 i 1962 roku. Jest to też najpojemniejsza arena mistrzostw. Zasiądzie na niej 72 000 kibiców, którzy obejrzą aż siedem meczów World Cup 2014, w tym spotkanie o trzecie miejsce. Przekrój przez obiekt z widokiem na nieckę stadionu 12 13

S Y L W E T K I S Y L W E T K I BELO HORIZONTE Estádio Mineirão Przekrój Koncepcja obiektu w Belo Horizonte (wraz z konstrukcją) została przygotowana przez biuro Gustavo Penna Arquiteto e Associados we współpracy z gmp Architekten von Gerkan, Marg und Partner oraz Schlaich Bergermann and Partner. Szczegółowy projekt architektoniczny opracowała pracownia BCMF Arquitetos. Belo Horizonte jest stolicą stanu Minas Gerais i ważnym ośrodkiem handlowym, ze szczególnym uwzględnieniem przemysłu metalowego i włókienniczego. Stadion Mineirão, gdzie na co dzień występują kluby Atlético Mineiro i Cruzeiro EC, jest malowniczo położony bezpośrednio przy sztucznym jeziorze Pampulha. Dodatkowo w okolicy można zwiedzić wczesną twórczość Oscara Niemeyera. Arena mistrzostw została wybudowana w latach 1963-1965 według projektu Edwarda Mendesa Guimarães Juniora i Caspara Garetto. Jej rozrzeźbiona elewacja w formie betonowych żeber to chroniony zabytek. W celu zachowania historycznego dachu zaprojektowano niewidoczny z zewnątrz pierścień. Ma on lekką konstrukcję linową i zawieszony jest pod częściowo istniejącym zadaszeniem wyższej kondygnacji. Konstrukcja wspornikowa pokryta jest półprzezroczystą membraną, która zapewnia cień i pozyskuje energię słoneczną. Górną kondygnację trybun odrestaurowano, zaś niższa, ustawiona bliżej boiska, została wybudowana od nowa. W efekcie na stadion wejdzie 70 000 kibiców. Belo Horizonte zorganizuje sześć meczów MŚ, w tym jeden z półfinałów. Przekrój przez obiekt z widokiem na nieckę stadionu 14 15

S Y L W E T K I S Y L W E T K I MANAUS Arena da Amazônia Przekrój Zarówno koncepcję obiektu w Manaus (wraz z konstrukcją), jak i szczegółowy projekt architektoniczny opracowały wspólnie pracownie gmp Architekten von Gerkan, Marg und Partner oraz sbp Schlaich Bergermann and Partners. Co prawda w Manaus mieszka prawie dwa miliony osób, ale jest to miasto położone pośrodku dżungli, nad ujściem rzeki Rio Grande do Amazonki. Architekci chcieli odnieść się do tej szczególnej lokalizacji, a do tego jak najlepiej wykorzystać topografię terenu z jego łagodnym zboczem. Stadion został włączony do parku sportowego, na który składa się pokaźna liczba obiektów, m.in. sale wielofunkcyjne oraz centrum wodne. Panele na dachu i elewacji składają się z prześwitującej tkaniny z włókna szklanego, która od deszczu i promieniowania słonecznego chroni 44 400 miejsc. Konstrukcję dachu tworzą wzajemnie usztywniające się elementy wspornikowe, które są wykonane ze stali i mają postać pustych dźwigarów skrzynkowych. Służą one również jako duże rynny do odprowadzania ogromnych ilości wody, które mogą pojawić się podczas imprez w tropikalnym deszczu. Z uwagi na gorący i wilgotny klimat dach rozciąga się niemal na całą fasadę, co zapewnia cień na balkonach i pionach komunikacyjnych. Krzesełka zostały z kolei zaprojektowane ze specjalnego tworzywa, odpornego na promienie słoneczne. Manaus to ośrodek przemysłowy bez tradycji piłkarskich. Po turnieju będzie to stanowić problem, bo utrzymanie tak dużej sportowej areny kosztuje po przeliczeniu ponad pół miliona złotych miesięcznie. Ale wcześniej zostaną tu rozegrane cztery mecze, w tym hit fazy grupowej Anglia-Włochy. Przekrój przez obiekt z widokiem na nieckę stadionu 16 17

P R O J E K T Z O K Ł A D K I W duchu poszukiwania innowacji Centrum Nowych Technologii CeNT II w Warszawie Tekst: Beata Stobiecka Zdjęcia: Wojciech Kryński, ultradrones.pl Rysunki: archiwum Kuryłowicz & Associates NASZA KONCEPCJA ZAKŁADAŁA FORMALNE UPORZĄDKOWANIE I SCALENIE KAMPUSU OCHOTA ORAZ STWORZENIE TOŻSAMOŚCI MIEJSCA. BYŁA TO DLA NAS TEŻ LEKCJA POKORY I PRZYPOMNIENIA, ŻE ARCHITEKTURĄ SŁUŻYMY, BUDUJĄC TYLKO RAMY DLA AKTYWNOŚCI NAUKOWEJ CZŁOWIEKA I SPOŁECZEŃSTWA MÓWI ARCHITEKT PROWADZĄCY CENT II, PIOTR ŻABICKI Z BIURA KURYŁOWICZ & ASSOCIATES. 18 19

P R O J E K T Z O K Ł A D K I P R O J E K T Z O K Ł A D K I Kuryłowicz & Associates Studio architektoniczne założone w 1990 r. przez prof. Stefana Kuryłowicza. Dziś to jedna z czołowych fi rm architektonicznych w kraju, zatrudniająca blisko 80 doświadczonych architektów w biurach w Warszawie i Wrocławiu. Studio ma na swoim koncie dziesiątki prestiżowych realizacji i posiada doświadczenie w projektowaniu inwestycji o każdej skali i funkcji. Jakość dostarczanych przez pracownię rozwiązań została wielokrotnie poświadczona przez szereg nagród otrzymanych zarówno w kraju, jak i za granicą. Na zdjęciach: Stefan Kuryłowicz, Piotr Żabicki, Tomasz Czerwiec Centrum Nowych Technologii to bardzo złożony obiekt o wielu twarzach od trochę szalonej, dynamicznej, srebrzysto-pomarańczowej, przez elewacje przeszklone, uporządkowane geometrycznie, aż do powściągliwych grafitowych. Dużą rolę w ich odbiorze odgrywa światło dzięki niemu różnie układają się tonacje kolorów, różne jest ich nasycenie i światłocień. Jakie jest uzasadnienie takiego podziału na fasadach i zastosowanych rozwiązań? Czy proces projektowy poprzedzony był studiami na temat pełnionych przez centrum funkcji? Jak zostały rozwiązane wnętrza kompleksu? na te pytania odpowiada architekt prowadzący CeNT II, Piotr Żabicki. UPORZĄDKOWAĆ CHAOS I SCALIĆ KAMPUS O budynku Wydziału Fizyki nie można rozmawiać bez znajomości koncepcji całego Kampusu Ochota. Budynek jest bowiem tylko fragmentem koncepcji urbanistyczno-architektonicznej, która powstała w 2007 r. w odpowiedzi na konkurs, ogłoszony przez Uniwersytet Warszawski i organizowany przez SARP, w którym nasza pracownia zdobyła I nagrodę. Teren ograniczony ulicami Żwirki i Wigury, Pasteura, Banacha i Miecznikowa tworzył wówczas chaotyczną przestrzeń z niepowiązanymi ze sobą budynkami. Żaden z nich nie był projektowany jako część większej całości, zaś w miejscu przestrzeni integrującej akademicką społeczność stały baraki i znajdowały się parkingi. Nasza koncepcja zakładała formalne uporządkowanie i scalenie Kampusu Ochota oraz stworzenie tożsamości miejsca. W tym celu rozważaliśmy różne scenariusze formalne dla nowych i istniejących (zmodernizowanych) budynków kampusu. ZRÓŻNICOWANE FASADY DEFINIUJĄ TOŻSAMOŚĆ MIEJSCA Projektowanie odrębnych stylistycznie budynków odrzuciliśmy, gdyż takie rozwiązanie nie wiązałoby ze sobą chaotycznego, w sensie przestrzennym, kampusu. Znalezienie jednej formy dla wszystkich nowych i modernizowanych budynków byłoby z kolei zbyt totalne i mało interesujące. Wybraliśmy więc dla całego kampusu kilka schematów formalno-materiałowych, które miały się powtarzać we wszystkich nowych oraz istniejących budynkach. Te same fasady, materiały i motywy powtarzałyby się w różnych obiektach, definiując tożsamość kampusu i formalnie wiążąc budynki, nie tworząc przy tym nudnych przestrzeni między nimi. Zróżnicowanie fasad budynku ma więc genezę w koncepcji urbanistyczno-architektonicznej, która niestety dziś jeszcze nie jest czytelna ze względu na brak realizacji całego założenia. Aksonometria Kampusu Ochota Kompleks Wydziału Fizyki rzut sytuacyjny z zaznaczonymi etapami realizacji Fot. ultradrones.pl Zróżnicowanie fasad budynku ma genezę w koncepcji urbanistyczno- -architektonicznej 20 21

P R O J E K T Z O K Ł A D K I Wydział Fizyki od ul. Pasteura okna są zagłębione w fasadzie, a głęboki glif został podkreślony zdecydowanym kolorem płyt włókninowo-cementowych KAŻDA FASADA MÓWI, CO DZIEJE SIĘ ZA NIĄ Mamy zatem na fasadzie Wydziału Fizyki obłą bryłę auli w okładzinie z blachy miedzianej, która będzie pojawiać się w kilku miejscach kampusu, mamy mondrianowskie prostokąty, wypełnione różnymi kolorami dla różnych budynków (w CeNT II pomarańczowe, w CeNT III zielone), mamy nawiązanie do elewacji modernizowanych w przyszłości akademików, z typowymi otworami na tle pełnej grafitowej ściany. Fasady z typowymi oknami kryją pokoje pracowników naukowych i laboratoria, fasady z dużymi przeszkleniami wskazują na znajdujące się za nimi pomieszczenia dydaktyczne i korytarze dla studentów itd. Każda z nich jednocześnie mówi o tym, co znajduje się za nią, i odpowiada na lokalny kontekst. Ze względu na to, iż podziały powierzchni na pomieszczenia są nieregularne (szerokość i kolejność pomieszczeń była dyktowana technologią), ta cecha uwidoczniona jest w fasadach. OKŁADZINA Z BLACH ALUMINIOWYCH, POMARAŃCZOWY GLIF WŁÓKNO-CEMENTOWY Od strony ul. Pasteura Wydział Fizyki wraz ze stojącym po przeciwnej stronie ulicy budynkiem Wydziału Matematyki stworzy docelowo (po realizacji II etapu budowy) właściwą w skali miejską pierzeję, której w tej chwili brakuje. Budynek, mimo swojej znacznej długości (215 metrów pomiędzy krańcami obu etapów) jest lekki dzięki nadwieszeniu fasady w okładzinie z blach aluminiowych nad przeszklonymi parterem. Wertykalna artykulacja otworów okiennych o nieregularnym, choć utrzymanym w ryzach modułu, rysunku tworzy ciekawą i nowoczesną płaszczyznę. Okna są zagłębione w fasadzie, a głęboki glif został podkreślony zdecydowanym kolorem płyt włókninowo-cementowych. Budynek widziany wzdłuż ulicy będzie odbierany bardziej jako gra prostopadłych do ulicy glifów niż jako płaszczyzna tradycyjnej fasady. W pierzei ulicy toczyć będzie się dialog klasycyzują- 22 23

Elewacja z typowymi otworami na tle pełnej grafi towej ściany Budynek, mimo swojej znacznej długości, jest lekki dzięki nadwieszeniu fasady w okładzinie z blach aluminiowych nad przeszklonymi parterem cej elewacji budynku Wydziału Matematyki z nowoczesną Wydziału Fizyki. TRUDNY PROGRAM, WYMAGAJĄCY SPECJALISTYCZNEJ WIEDZY Bogaty i specjalistyczny program budynku wymagał od nas wiele pracy przedprojektowej, poszukiwań materiałów źródłowych i pogłębiania wiedzy. Projekty obiektów dydaktyczno-laboratoryjnych potrzebują specyficznych wymagań budowlanych i specjalistycznej wiedzy projektanta. W czasie powstawania projektu mieliśmy spotkania z kadrą naukową uczelni, prowadziliśmy konsultacje z technologami zajmującymi się laboratoriami i śledziliśmy światowe rozwiązania w tej dziedzinie. W wyniku prac przedprojektowych powstały m.in. opisy dla każdego pomieszczenia, definiujące mnóstwo parametrów dotyczących przegród budowlanych, instalacji, specjalistycznego wyposażenia, oraz wymagania odnośnie do zasilania tych urządzeń w media. Niektóre pomieszczenia w celu ochrony przed promieniowaniem mają ściany o grubości 60 cm, w niektórych zastosowano klatki Faradaya, nieprzepuszczające określonych fal elektromagnetycznych. Część pomieszczeń narażonych na skażenie ma osobne instalacje i np. specjalne prysznice awaryjne na drogach ewakuacji. Nasi projektanci branżowi mieli niełatwe zadanie ze względu na nietypowe wymagania wobec instalacji, takie jak określona czystość, temperatura, prędkość i kierunek obiegu powietrza w pomieszczeniu, dopuszczalne wahania temperatury, konieczność niwelacji zysków ciepła od urządzeń laboratoryjnych oraz konieczność wykonania np. instalacji gazów technologicznych (np. azot i hel). 24 25

REALIZACJE W POLSCE Fot. ultradrones.pl Dziedziniec Wydziału Fizyki ze szklanym łącznikiem AGC GLASS EUROPE 26 International Building Projects Team Wykorzystaj naszą sieć specjalistów do szkła architektonicznego AGC Glass Europe. AGC Flat Glass Polska Sp. z o.o. ul. Bysławska 73 04-993 Warszawa tel.: + 48 22 872 02 23 fax: + 48 22 872 97 60 e-mail: dariusz.podobas@eu.agc.com www.yourglass.com 27

P R O J E K T Z O K Ł A D K I P R O J E K T Z O K Ł A D K I Wnętrza są inspirujące i przyjazne dla wspólnoty akademickiej Lokalizacja/adres Pracownia projektowa Generalny projektant Architekt prowadzący Architekci Warszawa, ul. Pasteura Kuryłowicz & Associates sp. z o.o. Stefan Kuryłowicz Piotr Żabicki Tomasz Czerwiec, Michał Niemyski Data opracowania 2008/2009 Data realizacji 2013 Inwestor Uniwersytet Warszawski Powierzchnia całkowita 41 156 m 2, w tym I etap: 27 738 m 2 Powierzchnia zabudowy 7765 m 2, w tym I etap: 5055 m 2 Kubatura brutto 128 431 m 3, w tym I etap: 86 768 m 3 Generalny wykonawca Karmar SA Konstrukcja wsporna i kasetony elewacyjne Pruszyński sp. z o.o. Stopray Vision 50T 4500 m 2 Float+Emalia 700 m 2 AGC Flat Glass Polska sp. z o.o. Rzut parteru TECHNOLOGIA OBIEKTU DORASTA DO JEGO RANGI Badania naukowe prowadzone przez Wydział Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego są na wysokim poziomie, odpowiadającym najlepszym uczelniom na świecie. Wydział ma dostęp do najnowocześniejszych technologii i urządzeń laboratoryjnych. Warto zauważyć, że wartość wyposażenia laboratoryjnego budynku znacznie przekracza koszt jego budowy. Laboratorium jest obiektem, dla którego nie liczy się to, co na zewnątrz, istotne jest jedynie to, co się dzieje w środku, najczęściej zaś wymagana jest izolacja od środowiska zewnętrznego. Ta konstatacja dla nas, architektów, była lekcją pokory i przypomnieniem, że architekturą służymy i budujemy ramy dla aktywności, w tym przypadku naukowej i dydaktycznej, człowieka i społeczeństwa. Nasz projekt w zamierzeniu był syntezą tego, co wewnątrz, z tym, co na zewnątrz, w duchu poszukiwania innowacji. WNĘTRZA RÓWNIE CIEKAWE, JAK ELEWACJE Budynek Wydziału Fizyki zostanie otwarty dopiero w nadchodzącym roku akademickim. Nie widać więc dzisiaj ciekawego wnętrza, które wymagałoby osobnego przedstawienia. Chcieliśmy stworzyć wnętrze inspirujące i przyjazne dla wspólnoty akademickiej. Układ pomieszczeń jest więc klarowny i pozwala na dobrą orientację w obiekcie, mimo skomplikowanego programu. Funkcje zostały rozmieszczone w blokach wokół wewnętrznego, dwupoziomowego dziedzińca. Korytarze komunikacyjne prowadzone są wzdłuż dziedzińca i w znacznej części doświetlone światłem naturalnym poprzez świetliki w dachu i otwory w niższych stropach. Zadbaliśmy o miejscowe poszerzenia przestrzeni ogólnej budynku w formie kieszeni re- kreacyjnych. Budynek zaprojektowaliśmy zgodnie z zasadą, że największa liczba użytkowników korzysta z niższych pięter, tworząc ruch i atmosferę aktywności, a wyższe piętra mają coraz bardziej intymny i wyciszony nastrój do pracy naukowej. Niestety, nawet po otwarciu budynku dostęp do niektórych jego zakamarków będzie nadal bardzo ograniczony ze względu na przeprowadzane tam eksperymenty. A laboratoria są chyba najbardziej interesujące ze względu na prowadzoną w nich działalność naukową i technologię, która ją wspomaga. 28 29

REALIZACJE W POLSCE Wielowymiarowy Kompleks biurowy Oxygen Park w Warszawie Tekst: Beata Stobiecka Zdjęcia: Juliusz Sokołowski Rysunki: archiwum JEMS JAK PROSTĄ, BIUROWĄ FUNK- CJĘ UBRAĆ W NIEBANALNĄ, ROZRZEŹBIONĄ ARCHITEK- TURĘ, PODPORZĄDKOWANĄ GEOMETRII, I JEDNOCZEŚNIE NADAĆ JEJ PRZYJAZNĄ KAME- RALNOŚĆ, MÓWI GŁÓWNY PROJEKTANT OXYGEN PARK MAREK MOSKAL Z JEMS ARCHITEKCI. 30 31

REALIZACJE W POLSCE REALIZACJE W POLSCE JEMS Architekci Pracownia projektowa założona w 1988 r. w Warszawie przez architektów Olgierda Jagiełło, Macieja Miłobędzkiego, Jerzego Szczepanika-Dzikowskiego i Wojciecha Zycha, który jest prezesem zarządu fi rmy. W czasie 25 lat istnienia pracownia wygrała kilkadziesiąt konkursów i zrealizowała kilkaset obiektów w kraju i zagranicą. JEMS Architekci z sukcesem projektują w każdej skali i tematyce, od domów jednorodzinnych, przez osiedla mieszkaniowe i kompleksy biurowe do prestiżowych obiektów użyteczności publicznej. Na zdjęciu: Marek Moskal, partner w fi rmie Działka jest nieduża, ale pozwoliła na rozbicie ustalonej powierzchni na dwa budynki i uformowanie ich w sposób gwarantujący przyjazną dla pracowników kameralność. Z prawa sąsiedztwa wynikało, że powinniśmy zaprojektować biurowiec o czterech kondygnacjach tyle miały budynki w najbliższym otoczeniu naszej działki. Jednakże bilans ekonomiczny inwestycji wskazywał na konieczność realizacji przynajmniej 18 000 m 2 powierzchni biurowej. Ze wstępnych szkiców i analiz wynikało, że projektowany obiekt powinien mieć aż sześć kondygnacji! Nie było to łatwe do dziś trudno mi uwierzyć, że jakoś zdołaliśmy ukryć tę powierzchnię w dwóch rozrzeźbionych, stosunkowo niewielkich bryłach. I pomimo że finalnie zaprojektowaliśmy sześć kondygnacji, dzięki bogatej tektonice fasady udało się zapewnić odpowiednie relacje przestrzenne z sąsiednimi budynkami. Naprzemiennie uskakujące piętra biurowe pozwoliły zgubić prawdziwą wysokość budynków. Dzięki temu wewnętrzny dziedziniec, osłonięty wysuniętymi narożnikami od strony trasy szybkiego ruchu, stał się niewielką, przyjazną i kameralną przestrzenią. Geometrycznie rozplanowana zieleń, nawiązująca do uskoków w fasadach budynków, stała się dodatkową atrakcją miejsca, stwarzając możliwość relaksu i odprężenia, a także oferując ciekawe widoki z wyższych pięter. ZIELEŃ Zieleń z dziedzińca, wchodząca do budynków, jest obecna we wszystkich, otwartych przez kilka kondygnacji, we- Duże prostokąty okien rozdzielone są szklanymi szczelinami zagłębionymi w stosunku do lica ściany. Te wąskie uchylne okna dodają trójwymiarowości fasadom Naprzemiennie uskakujące piętra biurowe pozwoliły zgubić prawdziwą wysokość budynków 32 33

REALIZACJE W POLSCE REALIZACJE W POLSCE wnętrznych patiach. Rośliny wspinają się po ścianach zrealizowane tu prawie dwa lata temu wertykalne ogrody były jednymi z pierwszych w Polsce. To są bezglebowe uprawy hydroponiczne, z całymi systemami korzeniowymi rozwijającymi się na powierzchniach pionowych. Zielone atria obecne są w częściach wspólnych wnętrz, przy ciągach komunikacyjnych, i mają wysokość kilku kondygnacji. Najbardziej eksponowana jest zielona ściana w holu wejściowym naprzeciwko głównego wejścia. ELEWACJE Kompleks jest tak zaprojektowany, by pomimo zawartej w nim dużej powierzchni biurowej nie sprawiał wrażenia monumentalnego gmachu. Zależało nam na odciążeniu brył i nadaniu im lekkości. To z kolei implikowało większą transparentność użytego szkła nie chcieliśmy, by fasady były zbyt ciemne. Jednak duża ilość przeszkleń na całą wysokość kondygnacji, tworząca znakomite warunki oświetleniowe we wnętrzach, znacznie zwiększa absorpcję energii słonecznej, Dziedziniec, osłonięty wysuniętymi narożnikami od strony trasy szybkiego ruchu, stał się niewielką, przyjazną i kameralną przestrzenią Elewacje to zabawa w wielowymiarowość najbardziej wysunięte są pasy międzykondygnacyjnych gzymsów, wykonane z płyt kompozytowych 34 35

REALIZACJE W POLSCE REALIZACJE W POLSCE Wynurzanie się jednej części fasady zza drugiej daje nie tylko dobre efekty wizualne, ale też ma duży wpływ na ochronę akustyczną wnętrz co z kolei powoduje konieczność zastosowania bardziej wydajnych systemów klimatyzacji. Skutkowałoby to finalnie sporym wzrostem kosztów eksploatacyjnych. Aby ograniczyć bilans energetyczny obiektu, zastosowaliśmy kompromisowe rozwiązanie: dość jasne, bezrefleksyjne szkło o całkowitym współczynniku przenikalności energii słonecznej g=0,39 %. Dodatkowo przed nadmiarem słońca zabezpieczyliśmy wszystkie okna w pomieszczeniach biurowych jednakowymi wewnętrznymi żaluzjami. Zastosowane rozwiązanie pozwoliło na osiągniecie oczekiwanego efektu wizualnego, ograniczając jednocześnie zużycie energii. Elewacje to zabawa w wielowymiarowość najbardziej wysunięte są pasy międzykondygnacyjnych gzymsów, wykonane z płyt kompozytowych. Pomiędzy nimi umieszczone są duże prostokąty okien, rozdzielone szklanymi szczelinami, zagłębionymi w stosunku do lica ściany. Te wąskie uchylne okna dodają trójwymiarowości fasadom. Nieotwieralne szklenia mają dość cienkie oprawy ościeżnice o grubości 6 cm; okna uchylne mają je oczywiście grubsze.wysunięcia elewacji nie powtarzają się mechanicznie ich geometria wynika z analiz przesłaniania powierzchni biurowych oraz uwzględnia wzajemne relacje i proporcje pomiędzy budynkami. Wynurzanie się jednej części fasady zza drugiej daje nie tylko dobre efekty wizualne, ale też ma duży wpływ na ochronę akustyczną wnętrz. Odgłosy samolotów lądujących na usytuowanym nieopodal lotnisku Okęcie i hałas uliczny wygłuszane są przez kolejne przeszkody pulsujące w geometrycznym rytmie fragmenty ścian. Tak ukształtowany kompleks blokuje też silnie wiejący zachodni wiatr, dzięki czemu na dziedzińcu budynków jest dość cicho i przytulnie. FUNKCJA Zaprojektowane w budynkach powierzchnie są przeznaczone na wynajem i w związku z tym elastyczne w każdej chwili gotowe do szybkiej aranżacji. Skonstruowany przez nas moduł 2,7 m (2x1,35 m), z rytmicznie rozmieszczonymi urządzeniami instalacyjnymi i oświetleniem wkomponowanym w modularny sufit, pozwala na wygodne manipulowanie przestrzenią bez zakłócania infrastruktury technicznej i komunikacji. Każda kondygnacja może być bezkolizyjnie zajęta przez jednego, dwóch, trzech lub czterech najemców. Tylko trzony z windami i klatkami schodowymi mają swoją stałą lokalizację w centralnych częściach budynków. Pozostałe elementy (sale konferencyjne, serwerownie, sanitariaty itp.) są ruchome, usytuowane w kolejnych fragmentach 36 37

REALIZACJE W POLSCE Rzut parteru PODŁOGI PODNIESIONE WAPPEX zamontowano w OXYGEN PARK w Warszawie w ilości 16.580 m 2 We wnętrzach użyty na ścianach beton i chropawą powierzchnię wylewanej posadzki złagodziliśmy na sufi tach siatką ze stali nierdzewnej, delikatną jak biżuteria 38 39

REALIZACJE W POLSCE REALIZACJE W POLSCE Lokalizacja/adres Warszawa, ul. Jutrzenki 137 Pracownia projektowa Autorzy projektu Architekt prowadzący JEMS Architekci Olgierd Jagiełło, Maciej Miłobędzki, Marek Moskal, Marcin Sadowski, Jerzy Szczepanik- -Dzikowski Marek Moskal Rośliny wspinają się po ścianach zrealizowane tu prawie dwa lata temu wertykalne ogrody były jednymi z pierwszych w Polsce obiektów, w zależności od indywidualnych wymagań każdego z najemców. WNĘTRZA Bardzo lubimy kontrastowe połączenia płaszczyzn surowych i brutalnych z delikatnymi i gładkimi. Dlatego we wnętrzach użyty na ścianach beton i chropawą powierzchnię wylewanej posadzki złagodziliśmy na sufitach siatką ze stali nierdzewnej, delikatną jak biżuteria, oraz bardzo gładkim białym szkłem wybranych przegród pionowych. To zawsze daje interesujący zestaw, a do tego zaspokaja wymagania najemców, którzy niekoniecznie tolerują brutalizm. Hol wejściowy ma raczej kompaktowe rozmiary. Inwestor na jednej z jego ścian zaaranżował galerię fotografii, która ciekawie komponuje się z szarym betonem w tle. REALIZACJA Inwestorem Oxygen Park jest francuska firma, która buduje oszczędnie, ale zwraca uwagę na jakość realizacji. Duże zaangażowanie nadzoru inwestorskiego i autorskiego w proces budowy oraz dbałość o standard wykonania najdrobniejszych detali pomimo dość niskiego budżetu pozwoliły uzyskać bardzo dobry efekt finalny. Architekci Data opracowania 2010 Anna Bilińska, Paweł Gozdyra, Weronika Szycht, Anna Wojcieszek Data realizacji 2011-2013 (etapy A i B) Inwestor Powierzchnia całkowita Powierzchnia zabudowy Kubatura brutto Generalny wykonawca Podłogi podniesione Grzejniki kanałowe Yawa 9 sp. z o.o. etap A 13 780 m 2 etap B 13 860 m 2 łącznie 27 640 m 2 etap A 1821 m 2 etap B 1817 m 2 łącznie 3638 m 2 etap A 50 012 m 3 etap B 50 345 m 3 łącznie 100 357 m 3 RD Bud sp. z o.o. PPHU Wappex Verano 40 41

REALIZACJE W POLSCE Cały pod ziemią Dworzec PKP w Krakowie Opracowanie: Beata Stobiecka Zdjęcia: archiwum PKP Rysunki: archiwum pracowni AAC O TYM, JAK Z NEOGOTYC- KIEGO BUDYNKU, ZAPROJEK- TOWANEGO W POŁOWIE XIX WIEKU PRZEZ ARCHITEKTA Z BRESLAU (OBECNIE WRO- CŁAW), PO KOLEJNYCH MO- DERNIZACJACH I ROZBUDO- WACH, PRZESIEDLIŚMY SIĘ DO CAŁKOWICIE PODZIEMNE- GO KOMPLEKSU DWORCO- WEGO I CO JEST W NIM GOD- NE UWAGI, MÓWI JAROSŁAW BATOR, DYREKTOR ZARZĄ- DZAJĄCY DS. NIERUCHOMO- ŚCI PKP SA. Fot. W. Stuczko 42 43

REALIZACJE W POLSCE REALIZACJE W POLSCE Jarosław Bator Dyrektor zarządzający ds. nieruchomości PKP SA Fot. archiwum PKP Fot. archiwum PKP Pierwszy dworzec w Krakowie wybudowano według projektu niemieckiego architekta Petera Rosenbauma w latach 1844-1847. Był to otoczony ogrodami dworzec docelowy, kończący linię Kolei Krakowsko-Górnośląskiej. Jednak już 20 lat później ogrody wokół dworca zlikwidowano, by znacznie rozbudować zarówno budynek, jak i węzeł komunikacyjny. Wtedy wybudowano m.in. pierwszą halę peronową. Kolejne przebudowy, rozbudowy i modernizacje miały miejsce średnio co 20 lat, co było spowodowane rozwojem przemysłu, komunikacji i coraz większym zapotrzebowaniem na towarowy i osobowy transport kolejowy. W okresie międzywojennym zbudowano linie kolejowe do Warszawy i Kielc, przez co całkowitej zmianie uległa hala dworcowa i perony. Po wojnie kilkakrotnie remontowano budynek dworca, usprawniając jego działanie, przy jednoczesnym zachowaniu zabytkowego charakteru obiektu. Budowa obecnego dworca Kraków Główny została zainicjowana jeszcze na początku lat 70. Główną ideą przyświecającą budowie podziemnego obiektu było utworzenie Zintegrowanego Centrum Komunikacyjnego. Dzisiaj nowy dworzec spina w całość wszystkie znajdujące się w okolicy środki transportu kolej, szybki tramwaj i transport autobusowy. Został zaprojektowany przez krakowską Agencję Architektoniczną Centrum. Dworzec w Krakowie jest jednym z najnowocześniejszych węzłów komunikacyjnych w kraju, dostosowanym do najważniejszych potrzeb podróżnych. Kompleks składa się łącznie z czterech poziomów, które umożliwiają dogodną komunikację. Pasażerowie mogą korzystać z 25 wyjść na 5 peronów, w tym z 10 wind i 15 ciągów schodów ruchomych. Wysiadając z pociągu, mają oni możliwość szybkiego przejścia bezpośrednio do ulokowanych na niższym poziomie Przekrój przez dworzec 44 45

REALIZACJE W POLSCE REALIZACJE W POLSCE Fot. K. Groń pomieszczeń dworcowych. Do dyspozycji podróżnych na terenie całego kompleksu pozostaje m.in. 28 kas biletowych, 4 biletomaty, centrum obsługi klienta, punkty informacyjne i skrytki bagażowe. W obiekcie znajdują się aż trzy poczekalnie. Opiekunowie z małymi dziećmi mogą skorzystać z rozlokowanych na dworcu przewijaków. Obiekt jest w pełni dostosowany dla osób niepełnosprawnych ruchowo, wzrokowo i głosowo oprócz wind i schodów ruchomych znajdują się w nim m.in. oznakowania dla niewidomych, pochylnie zejściowe i obniżone okienka kasowe. Na terenie kompleksu zastosowano wszystkie systemy bezpieczeństwa od monitoringu i urządzeń do nagłaśniania informacji fonicznej, poprzez czujki przeciwpożarowe i tryskacze, aż po automaty SOS do łączenia się z ochroną lub pomocą. Na dworcu zapewniona jest pełna łączność telefonii komórkowej i internetu. Warto wspomnieć o szerokiej ofercie handlowo-usługowej dostępnej dla użytkowników dworca. Powierzchnia komercyjna w obiekcie wynosi 3830 m 2 i jest wynajęta niemal w 100%. Do wystroju wnętrza zastosowano najnowsze dostępne w Europie i kraju materiały wykończeniowe. Cała przestrzeń dworca jest ogrzewana powietrzem. Wentylacja powietrzna zapewnia chłodzenie latem, a ogrzewanie zimą. Uniemożliwia również przenikanie zewnętrznych spalin z ulic i dworca autobusowego do wnętrza hali dworcowej. Schemat funkcjonalny dworca 46 47

REALIZACJE W POLSCE REALIZACJE W POLSCE Fot. M. Lichtański Fot. J. Białkiewicz Lokalizacja/adres Pracownia projektowa Generalny Projektant Architekci Data opracowania Kraków, ul. Pawia 5A Agencja Architektoniczna Centrum sp. z o.o. Ryszard Frankowicz Joanna Janik-Łopata, Agnieszka Wilczak, Agnieszka Stępień-Pasek, Karolina Jokiel, Tomasz Brajer, Przemysław Frankowicz, Piotr Frankowicz, Sławomir Kogut, Przemysław Flaga, Barbara Bator koncepcja: plan koordynacyjny 1971 projekty stanów surowych 1974-1998 ostatni projekt budowlany 2005/2006 ostatni projekt wykonawczy 2009-2013 Data realizacji 2014 Inwestor PKP SA Powierzchnia calkowita 20 300 m 2 Powierzchnia zabudowy 12 600 m² Kubatura brutto 56 300 m 3 Fot. R. Pipała Generalni wykonawcy Oświetlenie 1975-1990 Budostal-3 (stany surowe) 2010-2013 Budus SA (wykończenie) 2013/2014 PORR Polska SA (wykończenie) LUG Light Factory 48 49

REALIZACJE W POLSCE Z trzonem przy ścianie zewnętrznej Centrum Biurowe Neptun w Gdańsku Tekst: Beata Stobiecka Zdjęcia: Magdalena Ubysz Rzuty kondygnacji: archiwum Hines Polska W ZAPROJEKTOWANIU TEGO NIEKONWENCJONALNEGO BIUROWCA TROCHĘ POMOGŁA NAM MAŁA DZIAŁKA. ZASTOSOWALIŚMY ROZWIĄZANIE, KTÓRE JEST W POLSCE NIETYPOWE. POLEGA NA USTAWIENIU TRZONU KOMUNIKACYJNEGO PO JEDNEJ STRONIE BUDYNKU, PRZY ŚCIANIE ZEWNĘTRZNEJ, A NIE CENTRALNIE, Z OBWARZANKIEM POMIESZCZEŃ DOOKOŁA TŁUMACZĄ PROJEKTANCI NEPTUNA KRZYSZTOF GRYCZYŃSKI I MICHAŁ KUŚ Z WARSZAWSKIEJ PRACOWNI AEDAS CE. 50 51

REALIZACJE W POLSCE REALIZACJE W POLSCE Aedas CE Pracownia powstała w 2005 r. Projekty z Europy Środkowo-Wschodniej prowadzi z biur zlokalizowanych w dwóch miastach: Warszawie i Moskwie. Zespół zarządzany przez Martina Hyamsa i Michała Kusia wspólników w fi rmie, działających w stolicy Polski liczy ponad 60 projektantów. Na szczególne uznanie zasługują ich projekty obiektów hotelowych, biurowych oraz komercyjnych obiektów wielofunkcyjnych, w których fi rma się wyspecjalizowała, pobierając wzorce z najlepszych źródeł w Europie i Azji. Na zdjęciach (od lewej): Michał Kuś i Krzysztof Gryczyński Konkurs na Neptuna wygrali Państwo w 2010 roku, a wieżowiec, najwyższy w Trójmieście, już stoi. Zatem zaprojektowano i wybudowano go w bardzo krótkim czasie. Jak Państwo oceniają proces jego powstawania od konkursu do końca realizacji? Michał Kuś: Sprawny przebieg inwestycji wynikał z wielu elementów jednym z nich było to, że to nie pierwszy obiekt, który robiliśmy dla firmy Hines. Było więc pełne zrozumienie co do wymagań i oczekiwań inwestora. Poza tym, jest to bardzo doświadczony deweloper po raz kolejny udało mu się dosyć celnie trafić w potrzeby miasta, którego władze były pozytywnie nastawione do tematu. Współpraca z miastem nie była może łatwa, ale konstruktywna nikt nie chciał w żaden sposób utrudniać pracy nad przedsięwzięciem. Oczywiście my też mamy odpowiednie doświadczenie i dorobek w projektowaniu obiektów biurowych stąd szybka i sprawna praca na wszystkich etapach. Krzysztof Gryczyński: Kolejnym elementem był doświadczony wykonawca, który też sobie dobrze poradził z tym wyzwaniem. Bryła Neptuna jest pozornie prosta, ale w rzeczywistości ma mnóstwo dyskretnych niuansów, dzięki którym szklany olbrzym nie jest jednostajny i przytłaczający. Pęknięcie szkła i wydobycie drugiego, głębszego lica fasady daje ciekawy trójwymiarowy efekt. Tak samo zróżnicowany podział szkła na elewacjach różne zagęszczenie elementów mocujących szyby powoduje zmiany rytmu, geometrii i kolorystyki. Na elewacjach pojawiły się podziały, pęknięcia i dwa rodzaje szklenia, delikatnie różniące się odcieniem. Wszystko po to, aby lekko zróżnicować podstawową bryłę, minimalnie schowaną w głębi KG: Musieliśmy opanować bryłę w sposób możliwie delikatny, stosując podziały na elewacjach w taki sposób, żeby wpisać budynek w kontekst to jedna płaszczyzna naszego działania. Druga była taka, że bryła jest wypadkową zapisów w planie miejscowym, który dopuszczał zabudowę wysokościową i określał dominantę na tej działce, oraz uzgodnień z klientem, który w swoim biznesplanie podał konkretną liczbę metrów kwadratowych powierzchni użytkowej. Wartością, którą należało uwzględnić, było też otoczenie. Musieliśmy się do niego dostosować, chociażby ze względu na zacienianie spowodowane wysokością budynku, czyli tak ukształtować bryłę, aby stosując się do obowiązujących przepisów, wyeliminować ewentualny wpływ zacieniania. Później pozostała nam jeszcze kwestia zakomponowania elewacji w sposób odnoszący się do otoczenia w kontekście sąsiadującego placu oraz Alei Grunwaldzkiej. Dlatego też na elewacjach pojawiły się podziały, pęknięcia i dwa rodzaje szklenia, delikatnie różniące się odcieniem. Wszystko po to, aby lekko zróżnicować podstawową bryłę, minimalnie schowaną w głębi. Przeszklenia różnią się bardzo subtelnie, ale w sposób dostrzegalny. Nie jest to kontrast dosłowny, ale bardziej zależny od pory dnia i pogody. Trzon komunikacyjny Neptuna ustawiony jest po jednej stronie budynku, przy ścianie zewnętrznej, a nie centralnie, z obwarzankiem pomieszczeń dookoła Proces projektowania Neptuna można sobie wyobrazić jako rzeźbienie w bryle. Ciekawa jest konstrukcja obiektu. MK: Na etapie konkursowym dosyć długo zastanawialiśmy się, jak przy tak ciasnej działce zaprojektować coś efektywnego i jednocześnie atrakcyjnego. Zastosowaliśmy rozwiązanie, które jest w Polsce nietypowe. Polega na ustawieniu trzonu komunikacyjnego po jednej stronie budynku, przy ścianie zewnętrznej, a nie centralnie, z obwarzankiem 52 53