Uniwersytet Warszawski Instytut Informacji Naukowej i Studiów Bibliologicznych II Międzynarodowa Konferencja Nauka o informacji (informacja naukowa) w okresie zmian KONCEPCJE TRWAŁEJ OCHRONY POLSKICH ZASOBÓW CYFROWYCH Aneta Januszko-Szakiel Warszawa,15-16 kwietnia 2013r.
PLAN WYPOWIEDZI długoterminowa archiwizacja zasobów cyfrowych jako wyzwanie długoterminowa archiwizacja zasobów cyfrowych w świetle postanowień Komisji Europejskiej długoterminowa archiwizacja zasobów cyfrowych w świetle dotychczasowych postanowień polskiego rządu długoterminowa archiwizacja polskich zasobów cyfrowych autorska propozycja programu narodowego 2
DŁUGOTERMINOWA ARCHIWIZACJA ZASOBÓW CYFROWYCH JAKO WYZWANIE zapewnienie trwałej użyteczności dokumentów cyfrowych: kompletność kolekcji dostępność treści dokumentu autentyczność dokumentu integralność dokumentu poufność archiwizacja długoterminowa = wieczysta, trwająca min. sto lat 3
DŁUGOTERMINOWA ARCHIWIZACJA ZASOBÓW CYFROWYCH W ŚWIETLE ZALECEŃ KOMISJI EUROPEJSKIEJ Zalecenie Komisji Europejskiej z dnia 27.10.2011 w sprawie digitalizacji i udostępniania w Internecie dorobku kulturowego oraz w sprawie ochrony zasobów cyfrowych opracowanie krajowej strategii długoterminowej ochrony zasobów cyfrowych aktualizacja planu działania dotyczącego wdrażania tej strategii wymiana informacji na temat strategii i planów działania podjęcie niezbędnych środków dotyczących egzemplarza obowiązkowego materiałów wyprodukowanych w formacie cyfrowym dla zapewnienia ich długotrwałej ochrony przekazywanie Komisji informacji na temat działań podjętych w odpowiedzi na niniejsze zalecenie 4
DŁUGOTERMINOWA ARCHIWIZACJA ZASOBÓW CYFROWYCH W ŚWIETLE POSTANOWIEŃ RZĄDU POLSKIEGO 2006 r. powołanie Zespołu ds. Digitalizacji przy MKiDN 2007 r. rekomendacja Zespołu ds. Digitalizacji dotycząca powołania Krajowego Centrum Kompetencji ds. Digitalizacji 2009 r. opracowanie i opublikowanie dokumentu: Program digitalizacji dóbr kultury oraz gromadzenia, przechowywania i udostępniania obiektów cyfrowych w Polsce 2009-2020 2009 r. powołanie przez MKiDN czterech instytucji do pełnienia roli centrum kompetencji ds. digitalizacji i ochrony zbiorów cyfrowych 2013 r. powołanie przez MKiDN piątej instytucji do pełnienia roli centrum kompetencji ds. digitalizacji i ochrony zbiorów cyfrowych 5
CENTRA KOMPETENCJI POWOŁANE PRZEZ MKIDN Narodowe Archiwum Cyfrowe Ochrona dokumentów archiwalnych Narodowy Instytut Audiowizualny Ochrona dokumentów audiowizualnych Biblioteka Narodowa + Federacja Bibliotek Cyfrowych (PCSS) Ochrona cyfrowych zasobów bibliotecznych Narodowy Instytut Dziedzictwa Ochrona cyfrowej reprezentacji zabytków i muzealiów Narodowy Instytut Muzealnictwa i Ochrony Zbiorów 6 Ochrona cyfrowej reprezentacji obiektów muzealnych
ZADANIA CENTRÓW KOMPETENCJI wdrażanie zmian technologicznych dotyczących digitalizacji i przechowywania danych cyfrowych koordynacja w zakresie gromadzenia i przechowywania zasobów cyfrowych edukacja kadr instytucji kultury prowadzących digitalizację udostępnienie materiałów zdigitalizowanych promocja zasobów cyfrowych 7
ARCHIWIZACJA POLSKICH ZASOBÓW CYFROWYCH USTALENIA ROBOCZE Repozytorium NAC Narodowy depozyt polskiego dziedzictwa cyfrowego: rozproszony przy centrach kompetencji repozytoria tematyczne integracja informacji o zasobach repozytoryjnych Narodowy Depozyt Cyfrowy Repozytorium BN Repozytorium NiNA Repozytorium NID (stan wiedzy na kwiecień 2013 r.) Repozytorium NIMOZ 8
NARODOWY PROGRAM DŁUGOTERMINOWEJ ARCHIWIZACJI POLSKIEGO DZIEDZICTWA CYFROWEGO PROPOZYCJA AUTORSKA Punkt wyjściowy: Długoterminowa archiwizacja zasobów cyfrowych. Program dla polskich bibliotek - Przegląd Biblioteczny, z. 2, 2011 Najważniejsze założenia hipotetycznego programu ochrony polskiego zasobu cyfrowego: MKiDN przyjmuje rolę koordynatora działań archiwizacyjnych w Polsce MKiDN ustala ekonomiczne podstawy działań na rzecz trwałej ochrony polskiego zasobu cyfrowego MKiDN gromadzi wiedzę i tworzy bazę wiedzy na temat trwałej ochrony zasobów cyfrowych MKiDN powołuje Ogólnopolską Grupę Roboczą do spraw trwałej ochrony polskich zasobów cyfrowych 9
Struktura organizacyjna Ogólnopolskiej Grupy Roboczej ds. długoterminowej archiwizacji polskich zasobów cyfrowych 10
Zespół ds. organizacyjnych: prowadzi badania nad stanem ilościowym i jakościowym zasobów cyfrowych w polskich instytucjach nauki i kultury opracowuje i publikuje wytyczne dla twórców publikacji cyfrowych organizuje szkolenia z zakresu digitalizacji i publikowania elektronicznego opracowuje zasady oceny i selekcji, czyli tworzenia kolekcji archiwalnych organizuje współpracę wydawców z instytucjami archiwizującymi 11
MODEL I WSPÓŁPRACA WYDAWCÓW Z ARCHIWUM 12
MODEL II 13 Model self archiving
Zespół ds. obsługi prawnej: konstytuuje polską preservation policy, tj. podstawę dla zgromadzenia w systemie depozytowym wszelkich dokumentów cyfrowych, także sieciowych; nowe ustawodawstwo ma też zobligować twórców do zgłaszania i odsyłania wszystkich publikacji do depozytu, oraz centra kompetencji do ich wieczystej archiwizacji podstawę nadania instytucji archiwizującej prawa do działań konserwatorskich na publikacjach elektronicznych, z uwzględnieniem ewentualnych zmian treści i formy publikacji, wywołanych tymi pracami 14
Zespół ds. obsługi ekonomicznej: ustala realne źródła długoterminowego finansowania polskich działań archiwizacyjnych tworzy trwały model finansowania polskich działań archiwizacyjnych tworzy kosztorysy prac archiwizacyjnych tworzy raporty z procesu zarządzania finansami 15
Zespół ds. obsługi technicznej: opracowuje koncepcję organizacji i funkcjonowania systemu depozytowego dla polskich zasobów cyfrowych 16
Dziękuję za uwagę! Aneta Januszko-Szakiel Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego aszakiel@afm.edu.pl 17