Zgaga i refluks żołądkowo-przełykowy Nadzór merytoryczny Prof. dr hab. med. Witold Bartnik
Zgaga i refluks żołądkowo-przełykowy
POZNAJ SWOJĄ CHOROBĘ Większość z nas zna uczucie nieprzyjemnego pieczenia w przełyku, bolesne pieczenie za mostkiem, dyskomfort i ból w nadbrzuszu, kwaśne odbijania, cofanie się kwaśnej treści żołądkowej do przełyku. Z reguły sięgamy w takich przypadkach po tzw. leki zobojętniające ( przeciw nadkwasocie ). Omawiane dolegliwości mogą być objawami refluksu żołądkowo-przełykowego. Refluks żołądkowo-przełykowy powstaje gdy kwaśna treść z żołądka cofa się do przełyku powodując dolegliwości. Występowanie refluksu żołądkowo-przełykowego jest powszechne, ale nie można go przez to bagatelizować - refluks nie leczony może prowadzić do poważnych następstw. Jeżeli, pomimo leczenia, doświadczasz omawianych dolegliwości częściej niż dwa razy w tygodniu powinieneś skontaktować się ze swoim lekarzem. Broszura zawiera informacje, które pozwolą lepiej zrozumieć istotę swojej choroby, podstawy jej terapii, porady jak należy postępować aby objawów refluksu było jak najmniej i by były one jak najmniej dokuczliwe.
CO TO JEST ZGAGA I REFLUKS ŻOŁĄDKOWO-PRZEŁYKOWY? przełyk zapalenie OBEJRZYJ FILM Objawy zgagi i refluksu żołądkowo-przełykowego powstają, gdy błona śluzowa pokrywająca przełyk wchodzi w kontakt ze zbyt dużą ilością soku żołądkowego w zbyt długim czasie. Sok żołądkowy zawiera kwas, enzymy trawienne i wiele innych uszkadzających przełyk składników. Refluks żołądkowo-przełykowy jest związany z zaburzeniem w pracy zastawki mięśniowej, która łączy przełyk z żołądkiem. zwężenie połączenie przełykowożołądkowe kwaśny sok żołądkowy W miejscu połączenia przełyku z żołądkiem znajduje się mięsień, który w normalnych warunkach rozluźnia się i przepuszcza pokarm do żołądka, a później kurczy się i nie pozwala na cofanie się kwaśnej treści żołądkowej do przełyku. Mięsień ten nazywa się zwieracz dolny przełyku. Z refluksem mamy do czynienia gdy zastawka zaczyna źle funkcjonować i kwaśna treść z żołądka cofa się do przełyku powodując podrażnienie i uszkodzenie błony śluzowej pokrywającej przełyk. Dolegliwości związane z refluksem określa się min. jako zgagę, kwaśne odbijania, nadkwasotę, dyspepsję. przepona
JAKIE SĄ NAJCZĘSTSZE OBJAWY REFLUKSU ŻOŁĄDKOWO-PRZEŁYKOWEGO? Najczęstszymi objawami są: zgaga ból w nadbrzuszu kwaśne odbijania zarzucanie kwaśnej treści żołądkowej do przełyku Wiele osób relacjonuje objawy choroby jako uczucie palącego bólu za mostkiem przemieszczającego się w kierunku szyi i gardła. Z reguły towarzyszy temu wrażenie cofania się połkniętego pokarmu do ust z pozostawieniem kwaśnego i gorzkiego smaku. Pieczenie, uczucie rozpierania i zgaga mogą trwać nawet do dwóch godzin i z reguły, nasilają się po posiłku. OBJAWY Czasami, objawy refluksu mogą być pomylone z bólem towarzyszącym chorobom serca lub zawałem serca. Ból związany z chorobami serca ma silny związek z poziomem aktywności fizycznej, odpoczynek i przyjęcie nitrogliceryny szybko usuwają typowy ból wieńcowy. Objawy refluksu nie są tak mocno związane z wysiłkiem fizycznym.
CO JESZCZE MOŻE WPŁYWAĆ NA WYSTĘPOWANIE ZGAGI I INNYCH DOLEGLIWOŚCI? Powszechnie uważa się że pewne rodzaje pożywienia i napojów: czekolada, mięta, smażone lub tłuste potrawy, kawa i napoje alkoholowe mogą nasilać objawy refluksu u niektórych pacjentów. Uważa się, że palenie tytoniu również powoduje zaburzenia w funkcjonowaniu zwieracza przełyku. Dodatkowo palenie tytoniu hamuje wydzielanie śliny, która jest ważnym czynnikiem neutralizującym kwas solny. Otyłość i ciąża to stany, w których występowanie refluksu jest bardzo częste.
CZY ZGAGA I REFLUKS ŻOŁĄDKOWO-PRZEŁYKOWY SĄ CZĘSTYMI CHOROBAMI? Ocenia się, że ponad 60 milionów Amerykanów doświadcza objawów choroby co najmniej raz w miesiącu, a 10 milionów codziennie. Widać więc wyraźnie, że refluks żołądkowoprzełykowy jest bardzo powszechnie występującą chorobą. Co czwarta kobieta w ciąży doświadcza objawów refluksu codziennie, więcej niż połowa uskarża się na okazjonalnie występujące dolegliwości. Występowanie refluksu u dzieci wydaje się częstsze niż sądzono dotychczas. U dzieci refluks może powodować nawracające wymioty, kaszel i inne problemy z układem oddechowym.
JAKIE BADANIA WYKONUJE SIĘ W CELU ROZPOZNANIA REFLUKSU? Jeżeli lekarz uzna, że same objawy choroby nie dają pewności rozpoznania refluksu lub podejrzewa, że doszło do powikłań, może zlecić następujące badania dodatkowe: 1. Badanie radiologiczne przewodu pokarmowego. Pacjent wypija bezpośrednio przed badaniem kubek substancji kontrastującej przewód pokarmowy (tzw. papka barytowa). Radiolog ocenia na ekranie przechodzenie papki przez przełyk do żołądka. 2. Endoskopia Badanie polega na wprowadzeniu przez usta do przełyku i żołądka fiberoskopu - cienkiej, giętkiej rurki zakończonej miniaturową kamerą i źródłem światła. Badanie pozwala na zidentyfikowanie i zlokalizowanie wszystkich nieprawidło -wości i postawienie rozpoznania. Badanie to najlepiej ze wszystkich pozwala rozpoznać zapalenie przełyku i tzw. przełyk Barretta, który jest zmianą przednowotworową.
JAKIE SĄ POWIKŁANIA NIE LECZONEJ ZGAGI I REFLUKSU? Jeżeli refluks nie jest leczony prawidłowo, może dojść do rozwoju poważnych powikłań choroby występujących pod postacią: zwężenia przełyku krwotoku zmiany przednowotworowej (tzw. przełyk Baretta) ciężkiego bólu przypominającego zawał serca. Objawy, które mogą sugerować, że już doszło do poważnych powikłań to: krwotok krwiste wymioty, lub czarne, smoliste stolce dysfagia trudności w połykaniu utrata masy ciała niedokrwistość
W JAKI SPOSÓB LECZY SIĘ ZGAGĘ I REFLUKS? OBJAWY Do chwili obecnej nie ma obiektywnych, przekonywujących danych, że modyfikacje stylu życia mogą istotnie zmniejszyć nasilenie dolegliwości. Tym ważniejsze staje się przestrzeganie zaleceń lekarza odnośnie przyjmowanych leków. Do osiągnięcia tych celów stosuje się modyfikacje stylu życia oraz leki. Czasami zachodzi potrzeba wykonania zabiegu chirurgicznego Zmiany w stylu życia: Unikanie potraw i napojów, takich jak: czekolada, mięta, tłuste potrawy, kawa i napoje alkoholowe. Unikanie potraw i napojów mogących drażnić uszkodzoną błonę śluzową przełyku: owoców i soków z owoców cytrusowych, przetworów z pomidorów, pieprzu, papryki. Normalizacja masy ciała otyłość pogarsza przebieg choroby, wiele osób odczuwa znaczącą poprawę po zmniejszeniu masy ciała. Rzucenie palenia - palenie tytoniu osłabia napięcie zwieracza przełyku i zwiększa cofanie się treści żołądkowej do przełyku. Podniesienie wezgłowia łóżka o kilka centymetrów teoretycznie może zapobiegać cofaniu się zawartości żołądka do przełyku podczas snu.
FARMAKOTERAPIA Ponieważ refluks posiada konkretną przyczynę, zastosowanie samych tylko zmian w stylu życia rzadko przynosi całkowite ustąpienie dolegliwości dlatego leczenie farmakologiczne staje się niezbędne u wielu chorych. W chwili obecnej do leczenia refluksu stosuje się się leki zobojętniające, H 2 blokery, leki prokinetyczne oraz inhibitory pompy protonowej. Leki zobojętniające przyjmowane doraźnie mogą neutralizować kwas w przełyku i żołądku szybko znosząc objawy. H 2 blokery zmniejszają objawy choroby, zmniejszają ilość kwasu solnego powracającego do przełyku dzięki czemu pomagają w gojeniu zapalenia przełyku. Pomimo szeregu zalet tych leków ich skuteczność jest ograniczona: objawy choroby udaje się zlikwidować tylko u połowy chorych, zabezpieczenie przed nawrotami choroby można osiągnąć jedynie u ok. 25% leczonych chorych. Inhibitory pompy protonowej szybciej i skuteczniej od H 2 blokerów leczą zapalenie przełyku wywołane refluksem.
LECZENIE CHIRURGICZNE Zasadność wykonania zabiegu operacyjnego rozważa się jeśli inne metody zawodzą lub dochodzi do poważnych komplikacji: nawracającego zwężenia, postępującej metaplazji (stan zagrażający rozwojem raka - patologiczna transformacja komórek pokrywających przełyk). Chirurg poprawia podczas zabiegu naturalną barierę pomiędzy żołądkiem i przełykiem - czyli zwieracz dolny przełyku.