SPIS TREŚCI PATRON BADANIA:

SPIS TREŚCI Charakterystyka respondentów 4 Charakterystyka respondentów (firmy) 8 Korzystanie z funduszy unijnych 15 Finansowanie inwestycji w firmach 19 Opinie na temat funduszy unijnych 21 Sposób aplikowania o fundusze unijne 28 Rodzaje programów unijnych 29 Przeznaczenie funduszy unijnych 30 Okres dofinansowania 31 Problemy z korzystaniem z funduszy unijnych 32 Źródła informacji o programach unijnych 33 Odwołania od negatywnych decyzji 34 Bariery korzystania z funduszy unijnych 35 Intencja aplikowania o fundusze 37 Przeznaczenie funduszy unijnych 39 Wiedza na temat pozyskiwania funduszy unijnych 40 Źródła informacji o funduszach unijnych 46 Wnioski końcowe 48 PATRON BADANIA: *Przy cytowaniu danych z raportu i treści obowiązuję podpis: Finansowanie MSP z dotacji UE. Raport z badań Comarch i dotacjomat.pl

METODOLOGIA BADANIA Raport został przeprowadzony za pomocą internetowych ankiet, rozsyłanych pocztą elektroniczną do grupy 578 przedstawicieli polskich przedsiębiorstw. termin realizacji: od 16 września do 10 listopada 2014 roku

CHARAKTERYSTYKA RESPONDENTÓW Płeć osoby wypełniającej ankietę 42% 58% kobiet mężczyzn Wiek poniżej 25 lat 25-34 lata 35-44 lata 45-55 lat powyżej 55 lat 20% 12% 3% 37% 29% 4

CHARAKTERYSTYKA RESPONDENTÓW Wykształcenie (%) 100% 75% 68% 50% 25% % % 1% 17% 13% podstawowe zawodowe średnie wyższe licencjackie wyższe magisterskie Stanowisko 9% właściciel lub współwłaściciel zarząd 11% 38% stanowisko kierownicze pracownik umysłowy 12% inne stanowisko 31% 5

CHARAKTERYSTYKA RESPONDENTÓW W badaniu wzięło udział łącznie 578 respondentów przedstawicieli przedsiębiorstw działających na polskim rynku. Zdecydowaną większość ankietowanych (79%) stanowiły osoby będące właścicielami i współwłaścicielami lub członkami zarządu firm, mające wysoki lub wręcz dominujący wpływ na decyzje podejmowane w przedsiębiorstwie (89% badanych). Dzięki temu uzyskane informacje mogą stanowić wiarygodną próbę opinii polskich przedsiębiorców na temat funduszy unijnych ich wykorzystania w poprzednim okresie finansowania, korzyści i trudności z tym związanych, a także na temat planów dotyczących nowych środków dostępnych w latach 2014-2020. Pozostałe dane demograficzne tworzą obraz polskiego przedsiębiorcy. Wyniki badań wskazują, że funkcję zarządzających firmą pełnią najczęściej osoby z wykształceniem wyższym (68%), w wieku ok. 40 lat (37% respondentów znalazło się w przedziale wiekowym 35 44 lata). Płeć nie pełniła w tym przypadku czynnika znaczącego mężczyźni stanowili niewielką przewagę wśród badanych (58%). 6

CHARAKTERYSTYKA RESPONDENTÓW Wpływ na decyzję mały 3% wysoki 34% przeciętny 55% dominujący 8% Dział administracja / zasoby ludzkie / HR 11 informatyka / technika 13 marketing / reklama / PR logistyka / transport / zakupy / zaopatrzenie produkcja / badania i rozwój 2 3 4 rachunkowość / finanse / księgowość 35 sprzedaż / obsuga klienta 13 inny dział 18 0 22,5 45 7

CHARAKTERYSTYKA RESPONDENTÓW (FIRMY) Geograficzny zasięg rynku 50% 38% 25% 13% % 1% 13% 39% 47% trudno powiedzieć zagraniczny / międzynarodowy ogólnopolski lokalny / regionalny Konkurencja 100% 75% 65% 50% 25% % 30% 4% 1% silna konkurencja umiarkowana konkurencja słaba konkurencja trudno powiedzieć 8

CHARAKTERYSTYKA RESPONDENTÓW (FIRMY) Adresaci produktów 100% 75% 50% 25% % 17% 48% 33% 2% klienci indywidualni klienci instytucjonalni klienci ind. i inst. trudno powiedzieć Pozycja rynkowa 100% 75% 50% 25% 32 42 23 % 2 zdecydowany lider znacząca pozycja przeciętna pozycja mało znacząca pozycja 9

CHARAKTERYSTYKA RESPONDENTÓW (FIRMY) Profil działalności handlowy 9% 20% produkcyjny usługowy 12% mieszany 59% Kondycja finansowa bardzo dobra 6 dobra 40 przeciętna 38 słaba 10 bardzo słaba 3 trudno powiedzieć 4 0 22,5 45 10

CHARAKTERYSTYKA RESPONDENTÓW (FIRMY) Długość działania 30% 23% 15% 13 11 21 15 22 18 8% % do 1 roku od 1 do 2 lat od 2 do 5 lat od 5 do 10 lat od 10 do 20 lat ponad 20 lat Liczba zatrudnionych firma jednoosobowa od 2 do 5 osób 29% 32% od 6 do 9 osób od 10 do 24 osób 10% 12% od 25 do 49 osób od 50 do 249 osób 7% 8% 250 osób i więcej 1% % 10% 20% 30% 40% 11

CHARAKTERYSTYKA RESPONDENTÓW (FIRMY) Geograficzny zasięg rynku wieś miasto poniżej 20 tys. miasto 20-49 tys. miasto 50-200 tys. miasto powyżej 200 tys. 42% 22% 13% 10% 14% Przychody do 50 tys. od 51 do 100 tys. od 101 do 200 tys. od 201 do 500 tys. od 501 tys. do 1 od 1 do 5 mln od 5 do 10 mln od 10 do 50 mln 12% 9% 10% 6% 11% 5% 6% 19% powyżej 50 mln 2% odmowa 20% % 5% 10% 15% 20% 25% 12

CHARAKTERYSTYKA RESPONDENTÓW (FIRMY) Największy odsetek badanych (61%) stanowiły mikroprzedsiębiorstwa (w tym osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą 29% oraz firmy zatrudniające od 2 do 5 osób 32%). Najmniej licznie reprezentowaną grupą były przedsiębiorstwa zatrudniające powyżej 250 osób (zaledwie 1%) oraz te, gdzie zatrudnienie występuje w granicach 50-249 (8%), a także 25-49 pracowników (7%). Pod względem wielkości przychodów 1/3 stanowiły firmy o obrotach do 100 tys. zł (31%). Wskaźnik ten dotyczy jednak 80% ankietowanych, ponieważ blisko 1/5 respondentów odmówiła podania informacji o wynikach finansowych. 13

CHARAKTERYSTYKA RESPONDENTÓW (FIRMY) Branża informatyka, telekomunikacja, usługi 12 usługi bankowe, finansowe, 11 budownictwo 10 handel hurtowy 8 przemysł 8 handel detaliczny 6 usługi B2B 5 transport i spedycja 5 edukacja / szkolnictwo 5 sprzedaż przez internet 4 motoryzacja 4 hotele i restauracje 2 obsługa nieruchomości 1 ochrona zdrowia i opieka sp. 1 inna 18 0 22,5 Ponad połowa badanych przedsiębiorstw świadczy usługi (59%), a blisko połowa prowadzi działalność tylko dla biznesu (48%). Najliczniejszą reprezentację stanowiła branża telekomunikacyjna i informatyczna, a także usługi finansowe oraz budownictwo (odpowiednio 12%, 11% i 10%). Zdecydowana większość firm działa w warunkach silnej konkurencji (65%), przy czym 1/3 zajmuje znaczącą pozycję na rynku (32%), a jedynie 2% pełni rolę lidera. Prawie połowa ankietowanych działa na rynku lokalnym (47%), nieco mniej na rynku ogólnopolskim (39%). Zasięg działalności zaledwie 13% firm sięga poza granice Polski. Pod względem długości prowadzenia działalności ponad 1/5 stanowiły przedsiębiorstwa o długim stażu 10-20 lat (22%), drugą grupą pod względem liczebności były przedsiębiorstwa prowadzące działalność od 2 do 5 lat (21%). Równie duży odsetek stanowiły przedsiębiorstwa działające na rynku ponad 20 lat (18%). Większość firm ma siedzibę w dużym mieście pow. 200 tys. mieszkańców (42%). Co ważne, blisko połowa respondentów deklarowała, że ich sytuacja finansowa jest dobra (40%) lub bardzo dobra (6%). 14

KORZYSTANIE Z FUNDUSZY UNIJNYCH Czy firma w przeszłości aplikowała lub korzystała z wymienionych rodzajów funduszy unijnych? Podstawa: wszyscy respondenci (n=578, jednokrotny wybór) dotacje unijne 20 17 55 kredyt technologiczny 2 96 pożyczki unijne (np. JEREMIE) 4 3 93 % 25% 50% 75% 100% tak - korzystaliśmy tak - aplikowaliśmy, ale nie korzystaliśmy nie aplikowaliśmy 15

KORZYSTANIE Z FUNDUSZY UNIJNYCH Czy firma kiedykolwiek w przeszłości aplikowała lub korzystała z wymienionych rodzajów funduszy unijnych? Podstawa: wszyscy respondenci (n=578, jednokrotny wybór) 70% 69% 53% tak nie 35% 31% 18% % 16

KORZYSTANIE Z FUNDUSZY UNIJNYCH Czy firma w przeszłości aplikowała lub korzystała z wymienionych rodzajów funduszy unijnych? Podstawa: firmy korzystające w przeszłości z funduszy unijnych (n=180, jednokrotny wybór) dotacje unijne 92 2 6 kredyt technologiczny 7 5 88 pożyczki unijne (np. JEREMIE) 14 3 83 % 25% 50% 75% 100% tak - korzystaliśmy tak - aplikowaliśmy, ale nie korzystaliśmy nie aplikowaliśmy 17

KORZYSTANIE Z FUNDUSZY UNIJNYCH Jak pokazują wyniki badań, w ostatnim okresie finansowania zaledwie 1/3 przedsiębiorstw skorzystała ze środków unijnych. Ponad 2/3 firm nie wykorzystało do finansowania działalności żadnych środków zwrotnych ani bezzwrotnych dostępnych z funduszy UE. Część z nich deklaruje nawet, że o środki aplikowało, lecz z nich nie skorzystało. Jakie były tego przyczyny pokażemy w dalszej części raportu, pozwala to jednak już teraz wysnuć wniosek, że w sektorze przedsiębiorstw środki unijne nie zostały wykorzystane należycie. Wśród firm, które ze środków unijnych skorzystały, największym zainteresowaniem cieszyły się bezzwrotne dotacje, o które aplikowało 94% respondentów. Ostatecznie środki te zostały wykorzystane przez 92% badanych. Zdecydowanie mniejszy popyt odnotowano na instrumenty zwrotne z niskooprocentowanych pożyczek w ramach funduszy pozadotacyjnych skorzystało 14% ankietowanych, jeszcze mniej wykorzystało kredyt technologiczny przeznaczony na zakup lub wdrożenie nowej technologii zaledwie 7% przedsiębiorstw. Można by się zastanowić, czy stanowi to o niskim poziomie innowacyjności wśród polskich przedsiębiorców, czy też przyczyn niskiego zainteresowania kredytem technologicznym można upatrywać gdzie indziej. Wytłumaczenie tego zjawiska może przynieść odpowiedź na kolejne zadane w ankiecie pytanie, dotyczące źródeł finansowania inwestycji w firmach. 18

FINANSOWANIE INWESTYCJI W FIRMACH Jakie znaczenie dla finansowania inwestycji w Pana(i) firmie mają poszczególne źródła pochodzenia kapitału? Podstawa: wszyscy respondenci (n=578, jednokrotny wybór) środki własne 62 21 15 20 dotacje unijne 15 27 23 11 24 kredyt bankowy 8 22 32 22 16 leasing (finansowy i operacyjny) 7 17 32 23 21 pożyczki unijne (np. JEREMIE) 5 13 19 16 47 dotacje z budżetu państwa 6 13 13 19 49 kredyt technologiczny 1 7 17 19 56 % 25% 50% 75% 100% 125% kluczowe bardzo ważne istotne marginalne bez znaczenia 19

FINANSOWANIE INWESTYCJI W FIRMACH Jakie znaczenie dla finansowania inwestycji w firmie mają poszczególne źródła pochodzenia kapitału? (podstawa: wszyscy respondenci, n-578, jednokrotny wybór) środki własne dotacje unijne kredyt bankowy leasing (finansowy i operacyjny) pożyczki unijne (np. JEREMIE) dotacje z budżetu państwa kredyt technologiczny 1 1 1 2 2 2 3 0 1 2 3 4 Skala od 0 - bez znaczenia, do 4 - znaczenie kluczowe Jak wynika z raportu, inwestycje w przedsiębiorstwach są finansowane przede wszystkim ze środków własnych niemal wszyscy respondenci wskazali je jako istotne (15%), ważne (21%) lub wręcz kluczowe (62%). Dla 65% badanych duże znaczenie mają także dotacje unijne dla 15% są wręcz kluczowym źródłem przy finansowaniu inwestycji i zajmują drugą pozycję pod względem ważności źródeł finansowania. Instrumenty pozadotacyjne pełnią zdaniem badanych dużo mniejszą rolę w inwestycjach dofinansowanie zwrotne było kluczowe zaledwie dla 4% respondentów - w przypadku pożyczek i dla 1%, jeśli chodzi o kredyt technologiczny. Biorąc pod uwagę ważność tych instrumentów dla przedsiębiorstw, można powiedzieć, że są one prawie bez znaczenia przy finansowaniu inwestycji. Co ciekawe, źródła te mają dla firm znaczenie mniejsze niż instrumenty komercyjne takie jak kredyty bankowe czy leasing. 20

OPINIE NA TEMAT FUNDUSZY UNIJNYCH Stwierdzenia dotyczące funduszy unijnych (podstawa: wszyscy respondenci, n-578, jednokrotny wybór) Fundusze unijne (np. dotacje, granty, pożyczki, itp.) przyczyniają się do wzrostu konkurencyjności firm 54 31 9 42 Fundusze unijne (np. dotacje, granty, pożyczki, itp.) pomagają firmom realizować skomplikowane projekty inwestycyjne 55 34 8 21 Fundusze unijne (np. dotacje, granty, pożyczki, itp.) przyczyniają się do wzrostu innowacyjności firm 53 35 9 21 Fundusze unijne (np. dotacje, granty, pożyczki, itp.) wpływają na poprawę płynności finansowej firm 34 33 22 8 3 Fundusze unijne (np. dotacje, granty, pożyczki, itp.) nie mają znaczenia w gospodarce i są zupełnie niepotrzebne 26 20 70 % 25% 50% 75% 100% 125% zdecydowanie się zgadzam ani się zgadzam, ani nie zgadzam zdecydowanie się nie zgadzam raczej się zgadzam raczej się nie zgadzam 21

OPINIE NA TEMAT FUNDUSZY UNIJNYCH Stwierdzenia dotyczące funduszy unijnych (podstawa: wszyscy respondenci, n-578, jednokrotny wybór) Dostępność funduszy unijnych (np. dotacje, granty, pożyczki, itp.) dla firm jest ograniczona 43 37 14 51 Pozyskanie środków z funduszy unijnych (np. dotacje, granty, pożyczki, itp.) dla firm jest trudne 47 38 10 41 Korzystanie z funduszy unijnych (np. dotacje, granty pożyczki, itp.) wymaga znajomości skomplikowanych procedur Korzystanie z funduszy unijnych (np. dotacje, granty, pożyczki, itp.) wiąże się z wieloma problemami prawnymi 50 35 11 31 Tak naprawdę nie wiadomo jak starać się o fundusze unijne (np. dotacje, granty, pożyczki, itp.) 27 36 24 11 2 29 35 16 13 7 % 25% 50% 75% 100% 125% zdecydowanie się zgadzam ani się zgadzam, ani nie zgadzam zdecydowanie się nie zgadzam raczej się zgadzam raczej się nie zgadzam Niewielki stopień wykorzystania środków unijnych w inwestycjach nie oznacza, że przedsiębiorcy nie dostrzegają znaczenia tych instrumentów w ogóle. Zdecydowana większość zgadza się ze stwierdzeniem, że fundusze unijne przyczyniają się do wzrostu konkurencyjności firm (85%), pomagają sfinansować skomplikowane projekty inwestycyjne (89%), a także wpływają na poziom innowacyjności (88%). Zaledwie 4% badanych uznało pomoc unijną za zupełnie niepotrzebną i bez wpływu na gospodarkę. Jak widać, zdaniem przedsiębiorstw środki unijne są potrzebne, ale istnieją przyczyny, dla których firmy po nie nie sięgają. 22

OPINIE NA TEMAT FUNDUSZY UNIJNYCH Stwierdzenia dotyczące funduszy unijnych Podstawa: firmy korzystające w przeszłości z funduszy unijnych (n=180, jednokrotny wybór) Fundusze unijne (np. dotacje, granty, pożyczki, itp.) przyczyniają się do wzrostu konkurencyjności firm 59 27 10 2 Fundusze unijne (np. dotacje, granty, pożyczki, itp.) pomagają firmom realizować skomplikowane projekty inwestycyjne 57 32 8 21 Fundusze unijne (np. dotacje, granty, pożyczki, itp.) przyczyniają się do wzrostu innowacyjności firm 56 31 9 31 Fundusze unijne (np. dotacje, granty, pożyczki, itp.) wpływają na poprawę płynności finansowej firm 27 33 20 14 6 Fundusze unijne (np. dotacje, granty, pożyczki, itp.) nie mają znaczenia w gospodarce i są zupełnie niepotrzebne 41 8 14 73 % 25% 50% 75% 100% 125% zdecydowanie się zgadzam ani się zgadzam, ani nie zgadzam zdecydowanie się nie zgadzam raczej się zgadzam raczej się nie zgadzam 23

OPINIE NA TEMAT FUNDUSZY UNIJNYCH Stwierdzenia dotyczące funduszy unijnych Podstawa: firmy nie korzystające w przeszłości z funduszy unijnych (n=398, jednokrotny wybór) Fundusze unijne (np. dotacje, granty, pożyczki, itp.) przyczyniają się do wzrostu konkurencyjności firm 52 33 9 42 Fundusze unijne (np. dotacje, granty, pożyczki, itp.) pomagają firmom realizować skomplikowane projekty inwestycyjne 54 35 8 21 Fundusze unijne (np. dotacje, granty, pożyczki, itp.) przyczyniają się do wzrostu innowacyjności firm 51 36 9 2 Fundusze unijne (np. dotacje, granty, pożyczki, itp.) wpływają na poprawę płynności finansowej firm 37 32 23 53 Fundusze unijne (np. dotacje, granty, pożyczki, itp.) nie mają znaczenia w gospodarce i są zupełnie niepotrzebne 12 5 23 69 % 25% 50% 75% 100% 125% zdecydowanie się zgadzam raczej się zgadzam ani się zgadzam, ani nie zgadzam raczej się nie zgadzam zdecydowanie się nie zgadzam 24

OPINIE NA TEMAT FUNDUSZY UNIJNYCH Stwierdzenia dotyczące funduszy unijnych Podstawa: firmy korzystające w przeszłości z funduszy unijnych (n=180, jednokrotny wybór) Dostępność funduszy unijnych (np. dotacje, granty, pożyczki, itp.) dla firm jest ograniczona 33 37 18 11 1 Pozyskanie środków z funduszy unijnych (np. dotacje, granty, pożyczki, itp.) dla firm jest trudne 33 44 12 10 1 Korzystanie z funduszy unijnych (np. dotacje, granty pożyczki, itp.) wymaga znajomości skomplikowanych procedur 44 38 13 41 Korzystanie z funduszy unijnych (np. dotacje, granty, pożyczki, itp.) wiąże się z wieloma problemami prawnymi 24 34 23 16 3 Tak naprawdę nie wiadomo jak starać się o fundusze unijne (np. dotacje, granty, pożyczki, itp.) 13 26 23 23 15 % 25% 50% 75% 100% 125% zdecydowanie się zgadzam ani się zgadzam, ani nie zgadzam zdecydowanie się nie zgadzam raczej się zgadzam raczej się nie zgadzam 25

OPINIE NA TEMAT FUNDUSZY UNIJNYCH Stwierdzenia dotyczące funduszy unijnych Podstawa: firmy nie korzystające w przeszłości z funduszy unijnych (n=398, wielokrotny wybór) Dostępność funduszy unijnych (np. dotacje, granty, pożyczki, itp.) dla firm jest ograniczona 47 37 12 31 Pozyskanie środków z funduszy unijnych (np. dotacje, granty, pożyczki, itp.) dla firm jest trudne 53 36 8 21 Korzystanie z funduszy unijnych (np. dotacje, granty pożyczki, itp.) wymaga znajomości skomplikowanych procedur 53 34 10 21 Korzystanie z funduszy unijnych (np. dotacje, granty, pożyczki, itp.) wiąże się z wieloma problemami prawnymi 28 38 23 10 1 Tak naprawdę nie wiadomo jak starać się o fundusze unijne (np. dotacje, granty, pożyczki, itp.) 36 39 13 9 3 % 25% 50% 75% 100% 125% zdecydowanie się zgadzam ani się zgadzam, ani nie zgadzam zdecydowanie się nie zgadzam raczej się zgadzam raczej się nie zgadzam 26

OPINIE NA TEMAT FUNDUSZY UNIJNYCH Powód niekorzystania z dofinansowania unijnego został ujawniony w kolejnym pytaniu sondującym opinie przedsiębiorców. Okazuje się, że zdaniem 80% badanych dostępność funduszy unijnych dla firm jest ograniczona. Zdecydowana większość przedsiębiorstw (85%) uważa, że pozyskiwanie środków jest trudne. Ponadto firmy wskazują, że procedury pozyskania środków unijnych są skomplikowane (85%), a wykorzystanie dofinansowania implikuje problemy prawne (63%). Znaczące jest to, że mimo iż środki unijne są dostępne w Polsce od kilkunastu lat, 64% przedsiębiorstw tak naprawdę nie wie, jak się o nie starać. Porównując opinie na ten temat firm, które nie korzystały dotychczas ze środków unijnych, z oceną tych, które były beneficjentami w poprzednim okresie finansowania, daje się zauważyć, że ci drudzy nieco łagodniej oceniają procesy pozyskiwania kapitału, jednak też mają sporo zastrzeżeń 70% uważa, że dostępność środków jest ograniczona, 77% sądzi, że pozyskiwanie środków jest trudne, a 82% uważa procedury za zbyt skomplikowane. Obie grupy różnią się jednak w opinii, że tak naprawdę nie wiadomo, jak o środki unijne się starać ze stwierdzeniem tym zgodziło się 39% dotychczasowych beneficjentów i aż 75% respondentów niekorzystających dotychczas z funduszy UE. W ocenie dotyczącej wpływu środków unijnych na rozwój innowacyjności i konkurencyjności przedsiębiorstw, a także na finansowanie skomplikowanych projektów inwestycyjnych obie grupy mają podobne, w większości pozytywne zdanie. Co jednak istotne, większy odsetek respondentów (5%), którzy uważają, że fundusze UE nie odgrywają żadnej roli w gospodarce i są niepotrzebne, stanowią ci, którzy z nich już skorzystali (wśród firm niesięgających po dofinansowanie odsetek osób badanych mających takie zdanie wyniósł 3%). 27

SPOSÓB APLIKOWANIA O FUNDUSZE UNIJNE W jaki sposób firma aplikowała w przeszłości o środki Unii Europejskiej? Podstawa: firmy korzystające w przeszłości z funduszy unijnych (n=180, jednokrotny wybór) 19% 27% 54% korzystaliśmy przede wszystkim z wewnętrznych zasobów korzystaliśmy przede wszystkim z pomocy firmy doradczej korzystaliśmy w równym stopniu z wewnętrznych zasobów oraz pomocy firmy doradczej Wśród beneficjentów środków unijnych niewielką przewagę stanowią przedsiębiorstwa, które zabiegając o fundusze, nie korzystały z zewnętrznej pomocy przy przygotowaniu dokumentacji (54%). Jednocześnie niemal połowa respondentów skorzystała z doradztwa instytucji wyspecjalizowanych w tym zakresie. Blisko 1/5 badanych zleciła to zadanie głównie firmom zewnętrznym (19%). 28

RODZAJE PROGRAMÓW UNIJNYCH Na co przeznaczone zostały pozyskane fundusze unijne? Podstawa: firmy korzystające w przeszłości z funduszy unijnych (n=180, wielokrotny wybór) PO Kapitał Ludzki 54 PO Innowacyjna Gospodarka 33 Regionalne Programy Operacyjne 28 PO Rozwój Obszarów Wiejskich 10 Programy unijne w perspektywie finansowej 2004-2006 7 PO Infrastruktura i Środowisko 2 PO Zrównoważony Rozwój Sektorów Rybołówstwa 0 PO Rozwój Polski Wschodniej 2 PO Europejska Współpraca Terytorialna 0 Inne 4 0 15 30 45 60 Większość pozyskanych przez firmy w ostatnim okresie programowania środków pochodziło z Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki (54%), co pozwala sądzić, że realizowane były przede wszystkim tzw. projekty miękkie, mające na celu zwiększenie kompetencji osób pracujących i prowadzących działalność gospodarczą. Blisko 1/3 badanych zrealizowało projekty inwestycyjne finansowane z Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka (33%). Nieco mniejszy odsetek firm wykorzystał środki z Regionalnych Programów Operacyjnych (28%). Co ciekawe, nikt z ankietowanych nie realizował projektów ponadregionalnych finansowanych z Programu Operacyjnego Europejska Współpraca Terytorialna. 29

PRZEZNACZENIE FUNDUSZY UNIJNYCH Na co przeznaczone zostały pozyskane fundusze unijne? Podstawa: firmy korzystające w przeszłości z funduszy unijnych (n=180, wielokrotny wybór) zakup środków trwałych 75 zakup wartości niematerialnych i prawnych (np. aplikacja internetowa, system ERP, itp.) 39 usługi szkoleniowe i doradcze 24 promocja firmy 23 prace badawczo-rozwojowe 14 remonty i roboty budowlane 12 zakup linii produkcyjnych 10 zakup budynków lub gruntów 6 inny cel 4 0 20 40 60 80 Pozyskane środki w większości przekazane zostały w przedsiębiorstwach na zakup środków trwałych (75%). Pozytywny aspekt stanowi fakt, że 39% dofinansowania firmy przeznaczyły na zakup środków niematerialnych i prawnych, w tym systemy i narzędzia informatyczne. Niemal 1/4 środków wykorzystana została na zorganizowanie szkoleń (24%) oraz działania promocyjne (23%). Niestety, zaledwie 14% środków finansowych zostało przekazane na badania i rozwój. 30

OKRES DOFINANSOWANIA Na jaki okres firma otrzymała dofinansowanie z funduszy unijnych? Podstawa: firmy korzystające w przeszłości z funduszy unijnych (n=180, wielokrotny wybór) 12 miesięcy lub mniej 49 od 13 do 24 miesięcy 29 od 25 do 36 miesięcy 17 powyżej 36 miesięcy 16 0 12,5 25 37,5 50 62,5 Prawie połowa projektów realizowana była w przedziale czasowym krótszym niż rok (49%). Najmniejszy odsetek stanowiły projekty realizowane w okresie dłuższym - powyżej 3 lat (16%). 31

PROBLEMY Z KORZYSTANIEM Z FUNDUSZY UNIJNYCH Z jakiego rodzaju problemami zetknęła się firma w trakcie korzystania z funduszy unijnych? Podstawa: firmy korzystające w przeszłości z funduszy unijnych (n=180, wielokrotny wybór) niejasne kryteria oceny składanych wniosków zbyt długi czas rozpatrywania wniosków trudności z przygotowaniem wniosku zbyt długi czas oczekiwania na środki zbyt trudne procedury ubiegania się o fundusze niekompetencja urzedników niejasne zasady przyznawania funduszy zbyt skomplikowane zasady rozliczania wniosków ograniczenia finansowe trudności z rozliczaniem przyznanych środków niedostateczne wsparcie ze strony instytucji pośredniczących brak wiedzy merytorycznej w firmie zbyt krótkie terminy na złożenie wniosków niska skuteczność firm pozyskujących fundusze inna 5 7 21 21 31 30 29 29 29 27 27 24 37 39 41 0 12,5 25 37,5 50 Respondenci wskazali kilkanaście barier utrudniających pozyskiwanie funduszy w latach 2006-2013. Najczęściej wymieniali oni niejasne kryteria oceny (41%) i zbyt długi czas oczekiwania na wyniki konkursu (39%). Ponad 1/3 przedsiębiorstw (37%) miała problemy z przygotowaniem wniosku. Kolejne przeszkody to chociażby zbyt długi czas oczekiwania na środki (31%) czy też trudne procedury związane z pozyskaniem dofinansowania (30%) Co ciekawe, jedynie 7% wskazało jako przyczynę niepowodzenia nieskuteczność firm doradczych. Jak widać, większość barier dostrzeżonych przez przedsiębiorców tkwiła po stronie instytucji pośredniczących. Tym bardziej, że prawie 1/3 respondentów (29%) wskazała również jako czynnik utrudniający pozyskiwanie funduszy niekompetencję urzędników. 32

ŹRÓDŁA INFORMACJI O PROGRAMACH UNIJNYCH W jaki sposób firma po raz pierwszy uzyskała informacje o interesujących Państwa programach unijnych? Podstawa: firmy korzystające w przeszłości z funduszy unijnych (n=180, wielokrotny wybór) na stronach internetowych 52 od firmy doradczej / zewnętrznego specjalisty od partnerów biznesowych 24 24 od przyjaciół / znajomych z wyszukiwarki Google na szkoleniu z prasy z konferencji z telewizji 17 16 14 13 12 11 z konfiguratora internetowego inaczej 2 3 0 15 30 45 60 Najczęściej wykorzystywanym źródłem danych o pozyskaniu środków na dofinansowanie działalności był Internet. Ponad połowa respondentów czerpała pierwotnie informacje z tematycznych portali internetowych (52%). Dla niemal 1/4 firm źródłem wiedzy byli wyspecjalizowani doradcy (24%) oraz partnerzy biznesowi (24%). Media masowe nie sprawdziły się jako przekaźniki informacji o funduszach UE zaledwie 13% firm skorzystało z informacji prasowych, 11% z telewizyjnych. Zauważalne jest, że w ostatnim okresie finansowania konfiguratory internetowe wspomagające dobór dofinansowania nie były jeszcze popularnym narzędziem zaledwie 2% respondentów skorzystało z ich pomocy. 33

ODWOŁANIA OD NEGATYWNYCH DECYZJI Czy firma w przeszłości była zmuszona odwoływać się od negatywnej decyzji dotyczącej przyznania funduszy unijnych? Podstawa: firmy korzystające w przeszłości z funduszy unijnych (n=180, jednokrotny wybór) tak, odwoływaliśmy się skutecznie 14% tak, odwoływaliśmy się ale nieskutecznie 15% nie musieliśmy się odwoływać 71% W minionym okresie finansowania beneficjenci wykazali się wiedzą na temat swoich praw i możliwości skorzystania z odwołania od negatywnej decyzji komisji oceniającej projekt. Większość z nich (71%) na szczęście nie musiała korzystać z tego typu interwencji, natomiast ci, którzy odwołanie złożyli, wykazali się skutecznością na poziomie ok. 50%. Nikt z badanych nie wskazał natomiast opcji, że nie skorzystał z odwołania, mimo że miał takie prawo. 34

BARIERY KORZYSTANIA Z FUNDUSZY UNIJNYCH Dlaczego firma do tej pory nie korzystała z funduszy unijnych? Podstawa: firmy nie korzystające w przeszłości z funduszy unijnych (n=398, wielokrotny wybór) niewielkie doświadczenie w aplikowaniu o fundusze unijne zbyt skomplikowane procedury pozyskiwania funduszy zbyt wysoki koszt usług firm doradczych zbyt mała ilość informacji na temat programów unijnych brak odpowiednich programów unijnych problemy związane z przygotowaniem dokumentacji brak czasu na przygotowanie wniosku brak środków finansowych (np. wkład własny) brak wiedzy merytorycznej w firmie brak specjalistów w firmie duża liczba wymaganych zabezpieczeń zbyt wysokie koszty pozyskania funduszy 51 46 40 37 37 34 31 30 26 24 23 19 brak potrzeby brak zasobów inne 7 7 6 0 15 30 45 60 35

BARIERY KORZYSTANIA Z FUNDUSZY UNIJNYCH Interesująca jest także opinia firm niekorzystających w poprzednim okresie finansowania z pomocy, na temat barier, które dla nich okazały się nie do pokonania. Wśród czynników utrudniających podjęcie działań w tym kierunku respondenci wskazywali m.in. zbyt trudne procedury (46%). Jak pokazuje raport, przedsiębiorstwa korzystające z dofinansowania także zwracały uwagę na ten problem, choć w nieco mniejszym stopniu. Okazuje się, że największą barierą w pozyskaniu funduszy UE był dla firm brak doświadczenia w tym zakresie ponad połowa badanych wskazała na ten aspekt (51%). Innymi przeszkodami był brak wykwalifikowanej kadry (24%) mogącej przygotować wniosek, przy jednocześnie zbyt wysokich cenach usług firm doradczych (40% badanych wskazało ten czynnik). Co jednak ciekawe, ponad 1/3 respondentów uznała, że przyczyną niepodjęcia przez nich próby pozyskania środków był brak odpowiednich programów unijnych (37%) oraz deficyt informacji na ten temat (37%). 36

INTENCJA APLIKOWANIA O FUNDUSZE UNIJNE Czy firma zamierza aplikować o fundusze unijne w nowej perspektywie finansowej 2014-2020? Podstawa: wszyscy respondenci (n=578, jednokrotny wybór) zdecydowanie tak raczej tak raczej nie zdecydowanie nie trudno powiedzieć 2% 5% 15% 41% 37% Czy firma zamierza aplikować o fundusze unijne w nowej perspektywie finansowej 2014-2020? Podstawa: firmy korzystające w przeszłości z funduszy unijnych (n=180, jednokrotny wybór) zdecydowanie tak 8% 2% 5% raczej tak raczej nie 49% zdecydowanie nie trudno powiedzieć 36% 37

INTENCJA APLIKOWANIA O FUNDUSZE UNIJNE Czy firma zamierza aplikować o fundusze unijne w nowej perspektywie finansowej 2014-2020? Podstawa: firmy nie korzystające w przeszłości z funduszy unijnych (n=398, jednokrotny wybór) zdecydowanie tak raczej tak raczej nie 2% 6% 18% 31% zdecydowanie nie trudno powiedzieć 43% W najbliższym okresie programowania aż 78% przedsiębiorstw deklaruje, że będzie starać się o środki unijne. Zdecydowanie większy odsetek zainteresowanych nowymi środkami stanowią firmy, które były beneficjentami funduszy UE w poprzednim okresie (85% badanych jest zdecydowanych aplikować o dofinansowanie). Niższy poziom przekonania wyrażają przedsiębiorstwa niekorzystające dotychczas ze środków unijnych, jednak blisko 3/4 nich zamierza sięgnąć po nie w nowym okresie finansowania. 38

PRZEZNACZENIE FUNDUSZY UNIJNYCH Na jaki cel firma chciałaby przeznaczyć fundusze unijne pozyskane w nowej perspektywie finansowej 2014-2020? Podstawa: firmy zamierzające aplikować o fundusze unijne (n=453, wielokrotny wybór) zakup środków trwałych 81 zakup wartości niematerialnych i prawnych (np. aplikacja internetowa, system ERP, itp.) 53 usługi szkoleniowe i doradcze 47 promocja firmy 35 prace badawczo-rozwojowe 28 remonty i roboty budowlane 21 zakup linii produkcyjnych 18 zakup budynków lub gruntów 15 inny cel 6 0 22,5 45 67,5 90 Proporcje wykorzystania nowych funduszy zbliżone są do struktury wydatków z poprzedniego okresu finansowania. Aż 81% firm zamierza je przeznaczyć na zakup środków trwałych, a ponad połowa chce zakupić za nie środki niematerialne i prawne, w tym systemy i oprogramowanie IT (53%). Znaczący poziom środków, większy niż dotychczas, przedsiębiorstwa chcą wykorzystać na działania promocyjne (47%) oraz szkolenia i doradztwo (35%). Niestety, i w tym rozdaniu pula środków przeznaczona na działalność badawczorozwojową nie będzie dużo większa niż w latach poprzednich (zaledwie 18%). 39

WIEDZA NA TEMAT POZYSKIWANIA FUNDUSZY UNIJNYCH Jak Państwo oceniają swój poziom wiedzy w poszczególnych obszarach związanych z pozyskiwaniem środków z funduszy unijnych w nowej perspektywie 2014-2020? Podstawa: wszyscy respondenci (n=578, jednokrotny wybór) zmiany w nowej perspektywnie 4 22 66 8 rodzaje dostępnych programów 5 22 62 11 cel, na jaki mogą być przeznaczone środki 8 28 55 9 sposób aplikowania 5 23 62 10 zasady rozliczania 5 20 65 10 % 25% 50% 75% 100% w pełni wystarczający dostateczny niedostateczny trudno powiedzieć 40

WIEDZA NA TEMAT POZYSKIWANIA FUNDUSZY UNIJNYCH Jak Państwo oceniają swój poziom wiedzy w poszczególnych obszarach związanych z pozyskiwaniem środków z funduszy unijnych w nowej perspektywie 2014-2020? Podstawa: firmy korzystające w przeszłości z funduszy unijnych (n=180, jednokrotny wybór) zmiany w nowej perspektywnie 5 36 53 6 rodzaje dostępnych programów 9 34 49 8 cel, na jaki mogą być przeznaczone środki 12 31 49 8 sposób aplikowania 8 31 54 7 zasady rozliczania 6 28 56 10 % 25% 50% 75% 100% w pełni wystarczający dostateczny niedostateczny trudno powiedzieć 41

WIEDZA NA TEMAT POZYSKIWANIA FUNDUSZY UNIJNYCH Jak Państwo oceniają swój poziom wiedzy w poszczególnych obszarach związanych z pozyskiwaniem środków z funduszy unijnych w nowej perspektywie 2014-2020? Podstawa: firmy nie korzystające w przeszłości z funduszy unijnych (n=398, jednokrotny wybór) zmiany w nowej perspektywnie 3 15 71 11 rodzaje dostępnych programów 2 18 68 12 cel, na jaki mogą być przeznaczone środki 7 26 57 10 sposób aplikowania 3 20 65 12 zasady rozliczania 4 16 69 11 % 25% 50% 75% 100% w pełni wystarczający dostateczny niedostateczny trudno powiedzieć 42

WIEDZA NA TEMAT POZYSKIWANIA FUNDUSZY UNIJNYCH Czy uważa Pan(i), że potrafił(a)by dobrać odpowiedni konkurs w nowej perspektywie finansowej 2014-2020 do planowania inwestycji w swojej firmie? Podstawa: wszyscy respondenci (n=578, jednokrotny wybór) zdecydowanie tak raczej tak 8% 7% raczej nie zdecydowanie nie 39% 46% Czy uważa Pan(i), że potrafił(a)by dobrać odpowiedni konkurs w nowej perspektywie finansowej 2014-2020 do planowania inwestycji w swojej firmie? Podstawa: firmy korzystające w przeszłości z funduszy unijnych (n=180, jednokrotny wybór) zdecydowanie tak raczej tak raczej nie 33% 3% 11% zdecydowanie nie 53% 43

WIEDZA NA TEMAT POZYSKIWANIA FUNDUSZY UNIJNYCH Czy uważa Pan(i), że potrafił(a)by dobrać odpowiedni konkurs w nowej perspektywie finansowej 2014-2020 do planowania inwestycji w swojej firmie? Podstawa: firmy nie korzystające w przeszłości z funduszy unijnych (n=398, jednokrotny wybór) 10% 5% zdecydowanie tak raczej tak raczej nie zdecydowanie nie 42% 43% 44

WIEDZA NA TEMAT POZYSKIWANIA FUNDUSZY UNIJNYCH Respondenci zostali także poproszeni o samoocenę swojego poziomu wiedzy o funduszach unijnych. Okazuje się, że ponad połowa z nich deklaruje, że ma niedostateczną wiedzę na temat tego, o jakie środki będzie mogła aplikować (62%), w jaki sposób (62%) i na jakie cele je przeznaczyć (55%). Około 1/5 badanych uważa, że ich wiedza na ten temat jest dostateczna. Natomiast zaledwie 4-5% badanych uważa się za w pełni przygotowanych merytorycznie do aplikowania o nowe środki. Odsetek ten jest największy wśród zorientowanych na temat celu przeznaczenia dofinansowania - nawet 8% badanych deklaruje, że posiada pełną wiedzę na ten temat. Niestety, wśród dotychczasowych beneficjentów poziom wiedzy jest tylko nieznacznie lepszy niż w przypadku firm nieaplikujących dotychczas o środki unijne. Mniej więcej 1/3 przedsiębiorców korzystających już z funduszy UE deklaruje, że ich wiedza na temat dystrybucji nowych środków jest dostateczna, jednak około 50% badanych twierdzi, ze nie orientuje się w nowym okresie finansowania. Największy odsetek osób jest wystarczająco zorientowanych w kwestii celu, na jaki będzie można przeznaczyć nowe środki (12%). Dane te oznaczać mogą, iż zmieniające się przepisy powodują chaos informacyjny i wymagają od zainteresowanych zagłębiania się w procedury pozyskiwania środków od początku, przy okazji rozpoczęcia każdego nowego okresu finansowania. Ponad połowa respondentów (53%) zadeklarowała, że potrafiłaby dopasować odpowiedni konkurs z nowej perspektywy 2014-2020 do planowanych w firmie inwestycji, jednak tych zdecydowanie przekonanych jest zaledwie 7%. Oczywiście większy odsetek respondentów deklarujących tę umiejętność stanowią beneficjenci środków z poprzednich lat 64% zadeklarowało, że poradziłoby sobie z doborem konkursu. W tym przypadku jest także więcej osób zdecydowanie przekonanych o tym 11%. Wśród firm niekorzystających dotychczas z dofinansowania poziom umiejętności w tym zakresie jest niższy, jednak nie znacząco blisko połowa badanych (48%) deklaruje, że wiedziałaby, jaki konkurs byłby odpowiedni do sfinansowania inwestycji w firmie, mimo iż do tej pory nie starała się o środki unijne. 45

ŹRÓDŁA INFORMACJI O FUNDUSZACH UNIJNYCH Z jakich źródeł czerpią Państwo zazwyczaj informacje na temat Funduszy Unijnych? Podstawa: wszyscy respondenci (n=578, wielokrotny wybór) internet 87 partnerzy biznesowi 36 prasa specjalistyczna 24 telewizja 24 znajomi / rodzina 23 ulotki, plakaty, broszury informacyjne 22 szkolenia 21 konferencje 21 radio 13 inne 4 0 22,5 45 67,5 90 112,5 46

ŹRÓDŁA INFORMACJI O FUNDUSZACH UNIJNYCH Które z poniższych źródeł internetowych poświęconych funduszom unijnym jest Państwu znane? Podstawa: wszyscy respondenci (n=578, wielokrotny wybór) www.parp.gov.pl 63 www.funduszeeuropejskie.gov.pl 52 strony internetowe programów ogólnopolskich (np. www.efs.gov.pl) 42 strony internetowe programów regionalnych (np. rpo.dolnyslask.pl) 24 inne 5 0 22,5 45 67,5 Głównym źródłem pozyskiwania informacji na temat funduszy unijnych pozostaje Internet aż 87% ankietowanych wykorzystuje to narzędzie do zdobywania wiedzy. Najczęściej odwiedzaną stroną jest portal Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości, który odwiedza 63% badanych, nieco mniejszą popularnością cieszy się strona poświęcona funduszom unijnym www.funduszeeuropejskie.gov.pl (52% przedsiębiorstw pozyskuje informacje z tego źródła). Na trzecim miejscu pod względem poziomu zainteresowania znajdują się strony poświęcone poszczególnym funduszom (42%). Kolejne źródło informacji stanowią dla przedsiębiorców ich partnerzy biznesowi (36%), a także, w nieco mniejszym stopniu, rodzina i znajomi (23%). Z prasy specjalistycznej informacje czerpie 24% respondentów, podobnie jak kanałów telewizyjnych (również 24%). Około 1/5 badanych poszerza swoją wiedzę na szkoleniach i konferencjach poświęconych tematyce funduszy unijnych. 47

WNIOSKI KOŃCOWE W minionym okresie programowania zaledwie 1/3 przedsiębiorców sięgnęła po środki unijne. Jako przyczynę niekorzystania z dofinansowania ponad połowa respondentów wskazała brak doświadczenia w tej dziedzinie. Innymi przeszkodami, które zniechęcały firmy w aplikowaniu o środki były zbyt skomplikowane procedury pozyskiwania funduszy, wysoki koszt usług doradczych oraz brak odpowiednich funduszy unijnych i deficyt informacji na ten temat. Przedsiębiorstwa, które sięgały po środki unijne najczęściej korzystały z dotacji bezzwrotnych (92% respondentów). Najmniejszym zainteresowaniem cieszył się kredyt technologiczny przeznaczony na zakup lub wdrożenie nowych technologii, zaledwie 7% firm skorzystało z niego w latach 2006 2013. Kredyt technologiczny miał także, zdaniem badanych, marginalne znaczenie przy finansowaniu inwestycji w firmie. Nieco większy popyt odnotowano na pożyczki z funduszy UE, jednak w porównaniu z dotacjami skorzystał z nich niewielki odsetek przedsiębiorców (14%). Respondenci doceniają wpływ środków unijnych na rozwój konkurencyjności i innowacyjności przedsiębiorstw, jednak zdecydowana większość w finansowaniu inwestycji korzysta ze środków własnych. Dotacje są drugim pod względem ważności źródłem kapitału w przedsięwzięciach inwestycyjnych. Natomiast pożyczki z funduszy UE oraz kredyt technologiczny odgrywały dotychczas w tych procesach marginalną rolę. Oprócz barier uniemożliwiających niektórym przedsiębiorstwom aplikowanie o środki unijne zdecydowana większość respondentów wskazuje także trudności związane z ich pozyskaniem. Jako główne wskazuje się ograniczoną dostępność funduszy unijnych dla firm, trudność w pozyskiwaniu środków, a także skomplikowane procedury. Trudności beneficjentom sprawiało nie tylko przygotowanie dokumentacji aplikacyjnej, ale także ostateczne pozyskanie środków. Do problemów z tym związanych respondenci zaliczali najczęściej niejasne kryteria oceny oraz zbyt długi czas oczekiwania na wyniki konkursu i na przyznane środki. 48

WNIOSKI KOŃCOWE Respondenci doceniają wpływ środków unijnych na rozwój konkurencyjności i innowacyjności przedsiębiorstw, jednak zdecydowana większość w finansowaniu inwestycji korzysta ze środków własnych. Dotacje są drugim pod względem ważności źródłem kapitału w przedsięwzięciach inwestycyjnych. Natomiast pożyczki z funduszy UE oraz kredyt technologiczny odgrywały dotychczas w tych procesach marginalną rolę. Oprócz barier uniemożliwiających niektórym przedsiębiorstwom aplikowanie o środki unijne zdecydowana większość respondentów wskazuje także trudności związane z ich pozyskaniem. Jako główne wskazuje się ograniczoną dostępność funduszy unijnych dla firm, trudność w pozyskiwaniu środków, a także skomplikowane procedury. Trudności beneficjentom sprawiało nie tylko przygotowanie dokumentacji aplikacyjnej, ale także ostateczne pozyskanie środków. Do problemów z tym związanych respondenci zaliczali najczęściej niejasne kryteria oceny oraz zbyt długi czas oczekiwania na wyniki konkursu i na przyznane środki. Ponad połowa środków pozyskanych w latach 2006-2013 pochodziła z Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki. Około 1/3 projektów został zrealizowana z Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka. Środki pozyskane z funduszy UE firmy w większości przeznaczyły na zakup środków trwałych, w mniejszym stopniu na pozyskanie środków niematerialnych i prawnych. W najbliższym okresie finansowania przedsiębiorstwa planują podobną strukturę wydatków. Głównym źródłem pozyskiwania informacji na temat funduszy UE pozostaje Internet. Zarówno w poprzednim, jak i w najnowszym okresie finansowania firmy deklarują, że najczęściej korzystają z tego kanału. Spore znaczenie dla przedsiębiorców mają także opinie ich partnerów biznesowych. W najnowszym okresie finansowania ponad 3/4 firm zamierza aplikować o środki unijne, przy czym większość stanowią te przedsiębiorstwa, które z finansowania skorzystały już wcześniej. W większym stopniu, niż to miało miejsce w poprzednim okresie finansowania, firmy mają zamiar skorzystać z usług firm doradczych specjalizujących się w pozyskiwaniu funduszy UE. Spowodowane jest to zapewne także tym, że poziom swojej wiedzy na temat nowych funduszy respondenci oceniają w większości jako niedostateczny. 49