WSPIERANIE PRZECHODZENIA DO GOSPODARKI NISKOWĘGLOWEJ W ŚWIETLE PROJEKTÓW ROZPORZĄDZEŃ DOTYCZĄCYCH POLITYKI SPÓJNOŚCI NA LATA 2014-2020 Piotr Żuber Dyrektor Departamentu Koordynacji Polityki Strukturalnej Ministerstwo Rozwoju Regionalnego
Wprowadzenie Polityka spójności 2014-2020 Proponowany budżet UE na lata 2014 2020 Inne polityki (rolnictwo, badania, zewnętrzne itd.) 63% (646 mld EUR) Działania środowiskowe i klimatyczne Life+ 0,3% (3 mld EUR) Polityka spójności 33% (336 mld EUR) Instrument Łącząc Europę 4% (40 mld EUR)
Wprowadzenie Polityka spójności 2014-2020 Symulacja kwalifikowalności geograficznej regionów UE PKB na mieszkańca* <75% średniego PKB dla UE 75-90 % >90% *indeks EU27 = 100 3 kategorie regionów regiony słabiej rozwinięte regiony w fazie przejściowej regiony lepiej rozwinięte Źródło: Polityka spójności w nowym okresie programowania. Szanse i wyzwania dla regionów, Witold Willak Wyspy Kanaryjskie Gujana Madera Réunion Gwadelupa/ Martynika Azory Malta
Wprowadzenie Polityka spójności 2014-2020 Podział funduszy pomiędzy poszczególne kategorie wsparcia regiony/państwa członkowskie słabiej rozwinięte regiony w fazie przejściowej regiony lepiej rozwinięte Fundusz Spójności¹ 68.7 regiony słabiej rozwinięte regiony w fazie przejściowej 162.6 38.9 regiony lepiej rozwinięte 53.1 Europejska Współpraca Terytorialna regiony najbardziej peryferyjne i obszary słabo zaludnione 11.7 0.9 Razem 336.0 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 15,8 % 11,6 % 68,7 % 500 450 400 350 300 250 200 150 100 50 307.1 72,4 119,2 ¹ 10 mld EUR z Funduszu Spójności zostanie przeznaczone na sfinansowanie instrumentu Łącząc Europę 0 podział budżetu (w %) 0 populacja objęta pomocą (w mln) Źródło: Polityka spójności w nowym okresie programowania. Szanse i wyzwania dla regionów, Witold Willak
Wprowadzenie Polityka spójności 2014-2020 Proponowane rozwiązania mają przyczynić się do większej spójności wykorzystania dostępnych funduszy poprzez Strategię inwestycyjną dostosowaną do celów Strategii Europa 2020 Wspólne ramy strategiczne Umowa o współpracy : Programy operacyjne
Strategia Europa 2020 Zgodnie z celami Strategii Europa 2020 w zakresie zmian klimatu i energii należy: cele dla Polski wskaźniki z 2008 r. (wg KE) ograniczyć emisje gazów cieplarnianych o 20 proc. w stosunku do poziomu z 1990 r. (lub nawet o 30 proc., jeśli warunki będą sprzyjające) nie dotyczy -29,8% 20 proc. energii powinno pochodzić ze źródeł odnawialnych 14% 2,5% efektywność energetyczna powinna wzrosnąć o 20 proc. 15% 7,9%
Koncentracja tematyczna Jednym z podstawowych celów, jakie postawiła KE przed nowymi wieloletnimi ramami finansowymi jest podnoszenie europejskiej wartości dodanej poprzez m.in.: wzmocnienie programowania strategicznego przełożenie celów strategii Europa 2020 na priorytety inwestycyjne; kierowanie środków na ograniczoną liczbę kluczowych priorytetów wynikających ze Strategii Europa 2020, w tym tych powiązanych z trwałym rozwojem (m.in. wzrostem efektywności energetycznej, rozwojem odnawialnych zasobów energii, promocją transportu miejskiego). Tym samym:
Koncentracja tematyczna Zgodnie z zapisami projektu tzw. Rozporządzenia ogólnego* Aby zmaksymalizować wpływ polityki w zakresie realizacji europejskich priorytetów, Komisja proponuje wzmocnienie programowania strategicznego. Obejmuje to sporządzenie wykazu celów tematycznych w rozporządzeniu zgodnie ze strategią Europa 2020. jednym z 11. celów tematycznych priorytetów polityki spójności, które będą objęty wsparciem po 2013 r. jest cel: (4) wspieranie przejścia na gospodarkę niskowęglową we wszystkich sektorach * Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady ustanawiające wspólne przepisy dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego, Funduszu Spójności, Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich oraz Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego objętych zakresem wspólnych ram strategicznych oraz ustanawiające przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego i Funduszu Spójności, oraz uchylające rozporządzenie (WE) nr 1083/2006.
W ramach polityki spójności po 2013 r. ze środków EFS i EFRR wspierane będą jeszcze dwa cele tematyczne stricte powiązane z kwestiami środowiskowymi i klimatycznymi: (5) promowanie dostosowania do zmiany klimatu, zapobiegania ryzyku i zarządzania ryzykiem (w tym: wspieranie inwestycji służących dostosowaniu do zmiany klimatu, promowanie inwestycji ukierunkowanych na konkretne rodzaje ryzyka, zapewniających odporność na klęski żywiołowe oraz stworzenie systemów zarządzania klęskami żywiołowymi) (6) ochrona środowiska i promowanie efektywnego gospodarowania zasobami (w tym: zaspokojenie potrzeb w zakresie inwestycji w sektorze odpadów i w sektorze wodnym, ochrona, promowanie i rozwój dziedzictwa kulturowego, ochrona różnorodności biologicznej, ochrona gleby oraz promowanie usług ekosystemowych, w tym programu NATURA 2000 i zielonej infrastruktury, działania mające na celu poprawę stanu środowiska miejskiego, w tym rekultywacja terenów poprzemysłowych i redukcja zanieczyszczenia powietrza)
Koncentracja tematyczna Cel wspieranie przejścia na gospodarkę niskowęglową we wszystkich sektorach będzie mógł być wspierany ze środków EFRR oraz FS poprzez następujące priorytety inwestycyjne: a) promowanie produkcji i dystrybucji odnawialnych źródeł energii; b) promowanie efektywności energetycznej i wykorzystywania odnawialnych źródeł energii w MŚP; c) wspieranie efektywności energetycznej i wykorzystywania odnawialnych źródeł energii w infrastrukturach publicznych i sektorze mieszkaniowym; d) opracowywanie inteligentnych systemów dystrybucji na niskich poziomach napięcia; e) promowanie strategii niskoemisyjnych dla obszarów miejskich.
Skoncentrowanie inwestycji EFRR Koncentracja tematyczna Cel tematyczny wspieranie przejścia na gospodarkę niskowęglową we wszystkich sektorach jest jednym z trzech celów objętych finansowaniem z EFRR, który wg projektowanych rozwiązań w każdym państwie członkowskim zostanie objęty finansowaniem ze specjalnie wydzielonej puli środków (tzw. ring fencing): Gospodarka niskowęglowa Badania i działalność innowacyjna Konkurencyjność MŚP 40% 44% 20% 6% regiony wychodzące z Celu Konwergencja regiony słabiej rozwinięte
Finansowanie Finansowanie regiony słabiej rozwinięte (15 polskich województw) regiony wychodzące z celu Konwergencja (woj. mazowieckie) Co najmniej 50% środków EFRR musi być przeznaczone na 3 cele tematyczne dotyczące: badań naukowych, rozwoju technologicznego i innowacji; podnoszenie konkurencyjności małych i średnich przedsiębiorstw; wspieranie przejścia na gospodarkę niskowęglową we wszystkich sektorach (min 6% środków). Co najmniej 60% środków EFRR musi być przeznaczone na 3 cele tematyczne dotyczące: badań naukowych, rozwoju technologicznego i innowacji; podnoszenie konkurencyjności małych i średnich przedsiębiorstw; wspieranie przejścia na gospodarkę niskowęglową we wszystkich sektorach (min 20% środków).
Finansowanie Zgodnie z wstępnymi, roboczymi wynikami symulacji mającej na celu oszacowanie wielkości koperty finansowej dla Polski pula środków, jaka będzie musiała zostać przeznaczona na wspieranie przejścia na gospodarkę niskowęglową wynosi: niecałe 200 mln euro w woj. mazowieckim ok. 900 mln euro w pozostałych 15. województwach
Stanowisko Rządu RP Ze stanowiska Rządu RP w sprawie Rozporządzenia ogólnego: Rząd RP opowiada się za silniejszą koncentracją tematyczną środków funduszy WRS, w tym głównie na obszarach ważnych z punktu widzenia realizacji celów rozwojowych zidentyfikowanych w unijnej strategii Europa 2020, uwzględniając jednocześnie cele określone w krajowych strategiach rozwoju, w Krajowym Programie Reform (KPR). Mimo ogólnego poparcia dla proponowanego podziału na cele tematyczne i priorytety inwestycyjne, Rząd RP pragnie zwrócić uwagę, że dalszej analizy wymaga zakres wsparcia funduszy, zawartość niektórych proponowanych celów tematycznych dla funduszy WRS i priorytetów inwestycyjnych dla polityki spójności (np. czwarty cel tematyczny powinien dotyczyć wspierania przejścia na gospodarkę niskoemisyjną we wszystkich sektorach a nie niskowęglową ).
Stanowisko Rządu RP Ze stanowiska Rządu RP w sprawie Rozporządzenia ogólnego, cd.: System koncentracji proponowany przez Komisje, gdzie na każdym poziomie narzucone są odgórnie bardzo mocno ograniczające sposoby koncentracji (ang. ring-fencing) jest zbyt preskryptywny i działa wbrew zasadzie terytorialnego podejścia do rozwoju. Dlatego propozycje dotyczące koncentracji tematycznej muszą odzwierciedlać zasadę elastyczności programowania działań rozwojowych oraz zasadę subsydiarności. Zwiększeniu elastyczności może służyć np. poszerzenie zakresu celów tematycznych i priorytetów inwestycyjnych objętych minimalnymi alokacjami czy też możliwość negocjowania pomiędzy państwem członkowskim a Komisją poszczególnych minimalnych pułapów procentowych. Dotyczy to zarówno określania puli środków na poszczególne obszary tematyczne, jak również fundusze.
Dziękuję za uwagę Ministerstwo Rozwoju Regionalnego ul. Wspólna 2/4 www.mrr.gov.pl www.funduszestrukturalne.gov.pl