Moduł 8 Komputerowy system sieciowy 1. Konfiguracja interfejsu sieciowego w systemach MS Windows 2. Konfiguracja interfejsu sieciowego w systemach Linux
1. Konfiguracja interfejsu sieciowego w systemach MS Windows Czym byłyby sieci komputerowe bez urządzeń końcowych, jakimi są między innymi komputery na naszych biurkach. Przystosowanie ich do pracy w sieci, w zależności od posiadanego systemu operacyjnego, wymaga wykonania kilku prostych czynności. W wyniku ustawienia niektórych parametrów, o których za chwilę szerzej powiemy, świat sieci dla naszego komputera zostanie otwarty. Jakimi parametrami się zajmiemy? Na jakich systemach się skupimy? W tym rozdziale będą to dwa systemy klienckie firmy Microsoft wciąż popularny Windows XP i Windows 7. Zaczniemy od historycznie starszego systemu, czyli Windows-a XP. Pierwszą czynnością, którą powinniśmy wykonać przed podłączeniem naszego komputera do sieci (zakładając, że mamy kartę sieciową) jest sprawdzenie prawidłowości instalacji sterowników. W przypadku większości popularnych kart sieciowych system dysponuje własnymi sterownikami, jeżeli jednak karta nie jest standardowo obsługiwana, należy dograć sterowniki ręcznie. Jak sprawdzić czy karta działa prawidłowo? Najprościej wyświetlając Menedżera urządzeń. Dla przypomnienia prawy przycisk myszy na ikonce Mój komputer, wybór Właściwości, a następnie zakładka Sprzęt i tu przycisk Menadżer urządzeń. Na wywołanej liście urządzeń odszukujemy kart sieciowe i sprawdzamy czy na rozwijanej liście znajduje się nasza karta. Rys. 8.1 Menadżer zadań systemu Windows XP Ważne jest, aby przy ikonie kart nie było żadnych dodatkowych symboli w postaci czerwonego lub żółtego wykrzyknika, co mogłoby świadczyć o nieprawidłowym jej funkcjonowaniu. Kiedy już upewniliśmy się, że karta jest prawidłowo wykryta możemy przystąpić do podłączenia sieci i ewentualnej konfiguracji. Piszę ewentualnej, gdyż za moment może się okazać, że po włączeniu kabla sieciowego nasz komputer automatycznie pobrał jakieś dane z sieci i cudownie zaczął się w niej komunikować. To oczywiście 2
żart. Nie ma w tym żadnych cudów. Standardowe ustawienia Windows-a XP dla kart sieciowych to korzystanie z automatycznej konfiguracji przy pomocy serwera DHCP (ang. Dynamic Host Configuration Protocol). Rys. 8.2 Ustawienia właściwości karty sieciowej dla protokołu IP Źródła: materiały własne W momencie podniesienia warstwy fizycznej sieci, co zasygnalizowały nam diody na karcie sieciowej, nastąpiło wysłanie komunikatu broadcastowego w sieć z prośbą o podanie ustawień sieciowych. Informacja taka przejęta przez serwer DHCP spotkała się z propozycją konfiguracji. Komputer, akceptując propozycję, ustawia automatycznie: adres IP, maskę, adres bramy domyślnej i adresy serwerów DNS. Zaakceptowana konfiguracja staje się czasowo konfiguracją naszego komputera, a wykorzystany adres IP zostaje wpisany na listę użytych w serwerze DHCP. Kontrola użytych adresów ma przeciwdziałać ponownemu przydzieleniu tego samego IP dla innego komputera. Jak widać na rysunku 8.2 domyślne ustawienia wskazują: Uzyskaj adres IP automatycznie oraz Uzyskaj adres serwera DNS automatycznie. Zakładając, że w naszej sieci znajduje się prawidłowo skonfigurowany serwer DHCP, nasze działania ograniczyły się do podłączenia kabla sieciowego. Co jednak, jeżeli nie ma możliwości automatycznej konfiguracji? W takim przypadku należy ręcznie wpisać parametry niezbędne do funkcjonowania sieci. Musimy skontaktować się z administratorem sieci, do której chcemy się podłączyć. On przydzieli nam unikalny adres IP niewykorzystywany przez nikogo w sieci. Oprócz adresu niezbędna będzie również maska podsieci, czyli informacja potrzebna do określenia gdzie nasza sieć się zaczyna, a gdzie kończy. Ta wiadomość potrzebna jest dla naszego 3
systemu do prawidłowego określenia routingu, czyli sposobu kierowania pakietów. Zakładając, że chcemy komunikować się również z urządzeniami poza naszą siecią macierzystą, potrzebujemy informacji o domyślnej bramie, przez którą pakiety kierowane do wszystkich poza naszą siecią, będą opuszczały nasz LAN. Co to takiego jest brama domyślna? Najczęściej będzie to interfejs routera, przy pomocy którego jesteśmy podłączeni do innych sieci. Rys. 8.3 Przykładowa sieć LAN z połączeniem do innej sieci Źródła: materiały własne Na rysunku 8.3 widzimy przykładową sieć lokalną z podłączeniem do innej sieci, jaką jest Internet. Punktem styku pomiędzy sieciami jest router, którego interfejsy są odpowiednio zaadresowane w każdej z sieci. Jeżeli komputery z sieci lokalnej chcą przesłać pakiet do odbiorcy, który nie jest z ich sieci, muszą go przesłać do routera. W tym celu konfiguracja ich interfejsów sieciowych musi być wzbogacona o dodatkową informację, jaką jest tzw. brama domyślna. W naszym przypadku adresem bramy domyślnej będzie adres interfejsu routera, czyli 192.168.0.1. Ostatni parametr niezbędny do prawidłowego funkcjonowania w sieci Internet to adres serwera lub kilku serwerów DNS. Usługa ta umożliwia posługiwanie się przez użytkowników sieci tzw. adresami domenowymi. Jak pamiętamy, jedynym akceptowalnym z punktu widzenia sieci jest adres IP. Jego konstrukcja cyfrowo-kropkowa nie sprzyja łatwemu zapamiętaniu. Dla wygody użytkowników wprowadzono usługę, która tłumaczy przyjazne do zapamiętania adresy domenowe na adresy IP. Np. adres serwisu www.wp.pl to 212.77.100.101. Żeby móc skorzystać z tego dobrodziejstwa musimy wskazać adres serwera, który przetłumaczy nasze adresy. W przypadku wpisania więcej niż jednego adresu, zwiększymy prawdopodobieństwo powodzenia tłumaczenia, gdyż niedostępność pierwszego serwera sprawi, że nasze zapytania powędrują do kolejnego na liście. Przejdźmy do przykładu. Zakładamy, że dostaliśmy adres IP dla naszego komputera 172.16.55.34 z maską 255.255.255.0. Adres bramy domyślnej dla naszej sieci to 172.16.55.250, a jako serwery DNS posłużą nam maszyny pod adresami 8.8.8.8 i 8.8.4.4. Przystępujemy do konfiguracji. W pierwszej kolejności musimy odszukać w Ustawienia/Panel sterowania Połączenia sieciowe. 4
Rys. 8.4 Połączenia sieciowe w Panelu sterowania Źródła: materiały własne W kolejnym kroku wybieramy Połączenie lokalne, jeżeli korzystamy z sieci przewodowej lub Połączenie sieci bezprzewodowej dla sieci radiowych. Rys. 8.5 Połączenie lokalne - Protokół internetowy/właściwości Źródła: materiały własne 5
Tu dokonujemy wyboru Protokołu internetowego, a następnie jego Właściwości. W wyniku naszych działań dochodzimy do okna, w którym będziemy wpisywać interesujące nas parametry. Rys. 8.6 Właściwości/Protokół internetowy (TCP/IP) Źródła: materiały własne Zatwierdzone przyciskami OK i Zamknij parametry, za chwile staną się obowiązującymi dla naszej karty sieciowej. W celu sprawdzenia otwieramy okno linii poleceń (Uruchom :cmd) i wykonujemy polecenie ipconfig /all. W wyniku jego działania powinniśmy uzyskać wszystkie ustawione parametry dla naszej karty sieciowej. Rys. 8.7 Sprawdzenie poleceniem ipconfig /all Źródła: materiały własne 6
W ten sposób ustawiliśmy parametry dla naszej karty sieciowej i system jest gotowy do pracy w sieci. Innymi pomocnymi poleceniami mogą być ipconfig /release i ipconfig /renew, które służą do pozbywania się automatycznie nadanego adresu IP i wysłaniu prośby o zaadresowanie automatyczne do serwera DHCP. W przypadku niedostępności serwera DHCP system automatycznie nadaje adres z puli 169.254.x.x w celu pozbycia się go i ponownego wysłania prośby o nadanie adresu można posłużyć się powyższymi poleceniami. Jak konfiguracja sieci wygląda w systemie Windows 7? Podobnie jak w starszym Windows-ie i tu domyślną konfiguracją jest poszukiwanie serwera DHCP. Jak widać przydatność i uniwersalność tego rozwiązania po raz kolejny ustaliła ustawienia domyślne. Co zrobić, gdy jednak w naszej sieci nie jest oferowana ta usługa? Trzeba ponownie ustawić wszystko ręcznie. Poszukiwania jak poprzednio rozpoczynamy od Panelu sterowania. Rys. 8.8 Panel sterowania Windows 7 Źródła: materiały własne Pod ikoną Sieć i Internet znajdziemy polecenie Wyświetl stan sieci i zadania. Tu dostaniemy kolejny ekran opcji i parametrów. W przypadku już wstępnie skonfigurowanych, podczas instalacji połączeń mamy możliwość ingerencji i ich ustawienia. Jeżeli mamy potrzebę skonfigurować nową sieć możemy to uczynić przy pomocy tzw. Wizarda, czyli przewodnika (czarownika), który przeprowadzi nas krok po kroku. W tym miejscu możemy również zadecydować o stworzeniu grupy sieciowej, w ramach której będziemy mogli udostępniać sobie wzajemnie zasoby. My jednak wróćmy do naszej konfiguracji IP. Wybieramy opcję Połączenie lokalne. Pokazało nam się kolejne okno (rysu- 7
nek 8.10), gdzie znajdują się podstawowe parametry połączenia lokalnego. Po wywołaniu Szczegóły ukazują się aktualne parametry adresacji logicznej i fizycznej. Rys. 8.9 Centrum sieci i udostępniania Windows 7 Rys. 8.10 Połączenie lokalne / Szczegóły 8
Jak można wyczytać w prawym oknie, komputer aktualnie korzysta z ustawień automatycznych DHCP włączone TAK. Zmiany tych ustawień można dokonać wywołując okno Właściwości. Rys. 8.11 Właściwości/Połączenie lokalne Podobnie jak w przypadku Windows XP, wybieramy Protokół internetowy w wersji 4 i wywołujemy jego Właściwości. Tu przekonujemy się, że domyślnie Windows 7 chce skorzystać z automatycznej konfiguracji DHCP. Jeżeli w naszej sieci nie funkcjonuje serwer DHCP musimy ustawić ręcznie niezbędne parametry do prawidłowego działania systemu w sieci. Na rysunku 8.13 pokazana jest konfiguracja karty sieciowej z wcześniej ustalonymi parametrami. Po zakończeniu wprowadzania danych konfiguracyjnych możemy je zaakceptować i już za chwilę staną się one obowiązujące dla naszej karty. Podobnie jak w Windows XP możemy to zweryfikować korzystając z konsoli tekstowej. 9
Rys. 8.12 Automatyczna konfiguracja DHCP Rys. 8.13 Ręczna konfiguracja adresacji IP 10
2. Konfiguracja interfejsu sieciowego w systemach Linux Konfiguracja interfejsów sieciowych w systemach Linux wiąże się z wprowadzeniem odpowiednich parametrów do plików konfiguracyjnych. Można to uczynić korzystając z dowolnego edytora tekstowego lub skorzystać z konfiguracji przez interfejs graficzny. Zarówno w jednym, jak i drugim przypadku efekt końcowy jest taki sam i polega na odpowiednim wypełnieniu plików tekstowych z konfiguracją interfejsu sieciowego. Posłużmy się przykładam konfiguracji w środowisku graficznym systemu Ubuntu, który jest odmianą jednej z najpopularniejszych dystrybucji, czyli systemu Debian. Rys. 8.14 Wygląd pulpitu systemu Ubuntu 12.04 Pulpit systemu Ubuntu pokazany na rysunku 8.14 zawiera wiele elementów charakterystycznych dla współczesnych graficznych systemów operacyjnych. W miejscu wskazanym strzałką znajduje się uproszczony dostęp do ustawień sieciowych tego systemu. Po wywołaniu w tym miejscu informacji szczegółowych o aktywnym połączeniu, uzyskujemy w nowym oknie zestaw aktualnie obowiązujących ustawień karty sieciowej (rysunek 8.15). Z informacji możemy odczytać parametry fizyczne karty, MAC adres, typ sterownika oraz aktualnie obsługiwaną szybkość połączenia. W dolnej części widzimy zestaw parametrów IPv4 czyli: adres IP, adres broadcastowy, maskę, domyślną bramę oraz adres pierwszego serwera DNS. 11
Rys. 8.15 Informacja o parametrach połączenia Wywołanie opcji Network Connections pozwala na przeanalizowanie wszystkich istniejących połączeń sieciowych. Wejście w tryb edycji pozwoli nam na dokonanie zmian pod warunkiem posiadania uprawnień administratora systemu. Rys. 8.16 Zestawienie wszystkich połączeń sieciowych skonfigurowanych w systemie Po wywołaniu trybu edycji w nowym oknie otrzymujemy zestaw informacji poukładanych w czterech zakładkach. W zakładce IPv4 Settings znajdujemy parametry adresu IP dla przeglądanej karty sieciowej. Jak widać tu również korzystanie z ustawień au- 12
tomatycznych DHCP stało się standardem. Zmiana tej metody ustawiania adresu wymaga przejście na tryb manualny wybór z listy Method: Manual, a następnie wpisanie w odpowiednie pola żądanych wartości (rysunek 8.18) Rys. 8.17 Ustawienia IPv4 dla przeglądanej karty sieciowej Rys. 8.18 Ustawienia manualne adresacji IP i serwerów DNS 13
Po zaakceptowaniu ustawień możemy korzystając z trybu tekstowego i sprawdzić poprawność konfiguracji. Komenda, która pokazuje wszystkie ustawienia interfejsów sieciowych to ifconfig. Po jej wydaniu otrzymujemy zestaw informacji na temat wszystkich dostępnych interfejsów sieciowych. Zwróć uwagę, że oprócz informacji o adresacji IP dysponujemy jeszcze kilkoma parametrami typowymi dla interfejsu np. statystyki ruchowe rx/tx, wielkość ramki Ethernet (MTU), typ enkapsulacji Ethernet. Rys. 8.19 Efekt działania polecenia ifconfig W trybie tekstowym możemy również skorzystać z innych komend, które pozwalają nam sprawdzić wpisy w tablicy routingu polecenie route. Rys. 8.20 Tablica routingu komputera - polecenie route 14
Jak widać konfiguracja interfejsów w systemie Linux wcale nie musi być trudna. Oczywiście istnieje możliwość wpisania tych wartości w trybie tekstowym lub edycji plików konfiguracyjnych. Wszystkie metody prowadzą do tego samego efektu. a. Udostępnianie zasobów sieciowych w systemach MS Windows Systemy z grupy Windows pozwalają nam na wymianę danych w sieciach lokalnych. Tworzenie tzw. Grupy Roboczej lub praca w Domenie, pozwalają na wymianę plików, współdzielenie drukarek i innych zasobów naszych komputerów. Jak stworzyć wspólną Grupę Roboczą? Po wyborze nazwy naszej grupy odszukujemy miejsce, w którym można zmienić nazwę sieciową naszego komputera i grupę roboczą, do której należy. W przypadku Windows-a XP jest to Mój komputer (prawy przycisk myszy)/właściwości zakładka Nazwa komputera. Odszukujemy przycisk Zmień. Rys. 8.22 Zmiana nazwy komputera i grupy roboczej Rys. 8.21 Właściwości systemu Windows XP W tym miejscu mamy możliwość zmiany nazwy komputera oraz grupy roboczej. W przypadku podłączania komputera do domeny również w tym miejscu zmieniamy sposób logowania, podajemy nazwę domeny oraz korzystając z uprawnień administratora domeny możemy podłączyć do niej komputer. Jak udostępnić plik lub katalog innym użytkownikom? Wystarczy na danym katalogu wywołać jego Właściwości i w zakładce Udostępnianie określimy nazwę udziału oraz uprawnienia. Posługując się tą nazwą będziesz mógł odszukać swój zasób w sieci. Ważne! Nazwa udziału nie musi być taka sama jak nazwa katalogu. 15
Rys. 8.23 Udostępnianie katalogu w Windows XP Podobnie odbywa się udostępnianie innych zasobów, jak np. drukarki. Rys. 8.24 Udostępnianie drukarki Windows XP 16
W panelu Drukarki i faksy odnajdujemy naszą drukarkę i wywołując prawym przyciskiem myszy jej Właściwości odszukujemy Udostępnianie. Nadajemy nazwę udziału, pod którym będzie widoczna nasza drukarka. Pod przyciskiem Dodatkowe sterowniki istnieje możliwość określenia dodatkowych sterowników dla innych systemów, które będą przechowywane na naszym komputerze. Podczas odwoływania się przez innych użytkowników sieci do tej drukarki, będą oni mieli możliwość pobrać odpowiednie sterowniki. Tak wygląda proste udostępnianie w sieci Microsoft. Odmiany profesjonalne systemów Microsoft dysponują dodatkowymi ustawieniami w polu Udostępniania, gdzie możemy szczegółowo określić uprawnienia określonego użytkownika. b. Usługi sieciowe i serwerowe na przykładzie Windows Server 2008 Aby zapoznać się z tym tematem, przejdź do prezentacji multimedialnej. c. Bezpieczeństwo sieciowych systemów komputerowych Aby zapoznać się z tym tematem, włącz videocast. Bibliografia: 1. Halska B., Bensel P., Kwalifikacja E.13. Projektowanie lokalnych sieci komputerowych i administrowanie sieciami. Podręcznik do nauki zawodu technik informatyk. Część 1, Gliwice: Helion 2013. 2. Dye M.A., McDonald R., Ruf A.W., Akademia sieci Cisco. CCNA Exploration. Semestr 1 Podstawy sieci, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN 2011. Netografia: 1. http://www.dipol.com.pl/poradnik_instalatora_wlan_bib86.htm 17