Randy Mott, prezes zarządu CEERES Sp. z o.o.

1 DLACZEGO POLSKA POTRZEBUJE PILNIE NOWEGO PRAWA DOTYCZĄCEGO ZIELONYCH CERTYFIKATÓW Randy Mott, prezes zarządu CEERES Sp. z o.o. Dyskusja dotycząca nowej ustawy o odnawialnych źródłach energii pominęła w dużym stopniu najważniejszą kwestię, która ma wpływ na cały sektor energetyczny: istniejący obecnie system jest niezgodny z prawem europejskim w aspektach, które mogą przynieść poważne skutki. Polska nigdy nie powiadomiła Komisji Europejskiej o programie zielonych certyfikatów, pomimo wymagających tego postanowień traktatu europejskiego. Według przepisów prawa UE, pomoc państwa, która nie jest zgłoszona, staje się bezprawna. Z uwagi na to, że bezprawnie przyznana pomoc musi zostać odzyskana od podmiotu, który ją otrzymał, konsekwencje dla Polski są ogromne. Brak zgłoszenia mogłoby załagodzić powiadomienie po fakcie oraz uzyskanie od Komisji zatwierdzenia programu pomocy państwa. Polska stoi przed dylematem, albowiem elementy istniejącego systemu są niezgodne z regułami UE dotyczącymi pomocy państwa i nie mogą zostać zatwierdzone. Rozwiązaniem byłoby poprawienie istniejącego programu w taki sposób, aby zapewnić jego zgodność z regułami dotyczącymi pomocy państwa, co w dużej mierze proponowało w zeszłym roku Ministerstwo Gospodarki, oraz jak najszybsze powiadomienie o tym Komisji. Brak działania zagrozi każdemu w sektorze energetycznym, kto otrzymał, sprzedał lub posiada zielony certyfikat. Dopiero wtedy polski rząd może kontynuować złożone i czasochłonne rozważania nad głównymi zmianami w systemie. Szczegóły tego dylematu oraz sposobu naprawy szkody, omówiono poniżej; podano również odnośniki. Sprawa jest bardzo pilna, gdyż Komisja Europejska otrzymała co najmniej jedną skargę dotyczącą niezgodności Polski z przepisami. Artykuł 107 Traktatu o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej stanowi, że: wszelka pomoc przyznawana przez Państwo Członkowskie lub przy użyciu zasobów państwowych w jakiejkolwiek formie, która zakłóca lub grozi zakłóceniem konkurencji poprzez sprzyjanie niektórym przedsiębiorstwom lub produkcji niektórych towarów, jest niezgodna z rynkiem wewnętrznym w zakresie, w jakim wpływa na wymianę handlową między państwami członkowskimi. Artykuł 108 ust. 3 stanowi, że państwa członkowskie muszą przedstawiać Komisji Europejskiej wcześniejsze powiadomienie, zanim wdrożą pomoc państwa: Komisja jest informowana, w czasie odpowiednim do przedstawienia swych uwag, o wszelkich planach przyznania lub zmiany pomocy. Jeśli uznaje ona, że plan nie jest zgodny z rynkiem wewnętrznym w rozumieniu artykułu 107, wszczyna bezzwłocznie procedurę przewidzianą w ustępie 2. Dane Państwo Członkowskie nie może wprowadzać w życie projektowanych środków dopóki procedura ta nie doprowadzi do wydania decyzji końcowej. Zielone Certyfikaty wydaje Urząd Regulacji Energetyki producentom energii odnawialnej, zgodnie z definicją w prawie krajowym. Producenci otrzymują gwarantowaną cenę przesyłu do sieci elektrycznej, ale również uzyskują te certyfikaty, które reprezentują prawo własności i mogą być zbywane i sprzedawane bez ograniczeń. Zob. Ustawa Prawo energetyczne z 1977 r., Art. 9e ust. 6, Dz. U. z 2005 r., Nr 121, poz. 1019. 1 Polski rząd podejmuje decyzje o tym, kto powinien otrzymać takie certyfikaty, weryfikuje ich wydawanie, wspiera system rynkowy pozwalający na sprzedaż certyfikatów na aukcjach oraz zalicza je do limitów zielonej energii elektrycznej wymaganych od dostawców energii. Przed 1 Zob. Dz. U. z 2003 r., nr 153, poz. 1504. 203, poz. 1966; z 2004 r., nr 29. poz. 257; nr 34. poz. 293; nr 91, poz. 875; nr 96, poz. 959; nr 173, poz. 1808; z 2005 r., nr Nr 62, poz. 552.

2 rejestracją certyfikatu (do ostatecznego użycia), może on zostać zbyty lub sprzedany jako prawo własności. Zorganizowany obrót odbywa się na Towarowej Giełdzie Energii S.A. (POLPX), LINK. Giełda Energii została utworzona na podstawie licencji Ministerstwa Skarbu. Zob. Art. 9e ust. 9. Producenci mogą sprzedawać swoje zielone certyfikaty bezpośrednio stronom trzecim lub udostępniać je w ramach aukcji na giełdzie energii. Nieuzyskanie wymaganego limitu energii odnawialnej lub nienadrobienie braku w odniesieniu do zielonych certyfikatów, skutkuje naliczeniem grzywny. Przedsiębiorstwa energetyczne mogą wnieść opłatę zastępczą, jeśli nie posiadają wystarczających zasobów zielonej energii lub zielonych certyfikatów. Jeżeli państwo nie narzucałoby limitów, nie byłoby rynku zielonych certyfikatów. 2 Zielony certyfikat może zostać zakupiony przez dowolny podmiot, a następnie odsprzedany z zyskiem, w związku z czym beneficjentem pomocy niekoniecznie jest producent lub dystrybutor elektryczności. Analogicznie, niespełnienie limitów, w postaci faktycznej produkcji elektryczności lub w postaci zielonych certyfikatów, prowadzi do konieczności wniesienia opłaty zastępczej lub grzywny. Środki uzyskane z obu tych źródeł przekazywane są do Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska, który następnie wykorzystuje je do wspierania innej grupy beneficjentów. Zob. Ustawa Prawo energetyczne, art. 9a ust. 1 i 5, art. 56 ust. 1a i 3. Opłaty i grzywny są wyraźnie środkiem stosowanym przez państwo w celu wsparcia innych projektów, co wiąże się tym samym z pomocą państwa na podstawie wcześniejszych decyzji Komisji. 3 Rząd polski podjął próbę usprawiedliwienia braku zawiadomienia, w komentarzach z 2012 r. dotyczących proponowanych modyfikacji Wytycznych wspólnotowych. Była to próba zlekceważenia decyzji Komisji, zgodnie z którymi programy zielonych certyfikatów miały być traktowane jako decyzje dotyczące pomocy państwa podjęte po wdrożeniu 2 Sytuacja ta nie różni się od sytuacji analizowanej przez Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej, dotyczącej holenderskiego systemu handlu uprawnieniami do emisji NOx: (...) zbywalność uprawnień do emisji, należy uznać za korzyść gospodarczą, jakiej będące jego beneficjentem przedsiębiorstwo nie uzyskałoby w normalnych warunkach rynkowych. Komisja Europejska przeciwko Królestwu Niderlandów (C-279/08 P), 8 września 2011 r. (NOx), ust. 91 (przy ustaleniu istnienia pomocy państwa). 3 (...) zgodnie ze stosowaną stale przez Komisję praktyką jest uznanie, że przychody pochodzące z tego rodzaju opłat stanowią zasoby państwowe. Praktyka ta jest zgodna z orzecznictwem Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości. Zgodnie z tym orzecznictwem przychody pochodzące z opłat nałożonych przez państwo i przekazanych na rachunki bankowe wyznaczone na ten cel przez państwo, i wykorzystywane do celów przyznania korzyści niektórym przedsiębiorstwom, stanowią zasoby państwowe. Decyzja Komisji z 24 kwietnia 2007 r. w sprawie programu pomocy państwa realizowanego przez Słowenię w oparciu o krajowe ustawodawstwo dotyczące kwalifikowanych producentów energii elektrycznej, sprawa nr C 7/2005, ust. 69 (podkreślenie dodano), odniesienie do sprawy nr N 161/04 Portugalia (Dz.U. C 250 z 8.10.2005, str. 9); Orzeczenie Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości z dnia 2 lipca 1974 r. w sprawie C-173/73 Włochy przeciwko Komisji, Orzeczenie Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości z dnia 22 marca 1997 r. w sprawie C-78/79 Steinike przeciwko Republice Federalnej Niemiec...jeżeli wystąpią inne okoliczności i Państwo ustanowi odrębny system finansowania na cele wsparcia zielonej energii elektrycznej, finansowany z kar, niektórzy dostawcy będą musieli dokonać zapłaty w przypadku braku wymaganej liczby certyfikatów, drugi rodzaj systemu może obejmować zasoby państwowe dzięki odrębności systemów finansowania. W ten sposób, może on zostać uznany za pomoc państwa, jeśli spełnione są wszystkie inne kryteria art. 87 ust. 1 WE. Pomoc państwa, sprawa nr N 608/04 Belgia, świadectwa elektrociepłownicze, z odniesieniem do: Pomoc państwa, sprawa nr N 504/2000 Zjednoczone Królestwo, Zobowiązanie do korzystania z odnawialnych źródeł energii i dotacje kapitałowe na technologie odnawialne (United Kingdom Renewables Obligation and Capital Grants for Renewable Technologies), Dz. U. C 30, z dnia 2 lutego 2002 r., str. 15; Pomoc państwa, sprawa nr N 789/2002 Szwecja, zielone certyfikaty, Dz. U. C 120, z dnia 22 maja 2003 r., str. 8. Holenderska sprawa dotycząca emisji NOx sprawiła, że nie ma już potrzeby opierania się na opłatach zastępczych i karach jako elemencie pomocy państwa. Zob. wyżej

3 systemu w Polsce w 2005 r. Zob. Rząd polski, Dokument do dyskusji pomoc państwa na ochronę środowiska Kwestionariusz dla zainteresowanych podmiotów), 2012 r. Cytując decyzję w sprawie belgijskich zielonych certyfikatów, sprawa nr N 550/2000, władze polskie argumentowały, że Komisja nie uważa zielonych certyfikatów za pomoc państwa, ignorując fakt, że Komisja uznała grzywny i opłaty zastępcze, wdrożone później w Belgii, za pomoc państwa. Zob. Hancher, EU STATE AIDS (4 wyd.) 2012, str. 860. W 2001 roku, na cztery lata przed przyjęciem przez Polskę zielonych certyfikatów, było to jasne w sprawie Zjednoczonego Królestwa. DG ds. konkurencji, C(2001) 3267 ost., Pomoc państwa, sprawa nr N 504/2000 Zjednoczone Królestwo, Zobowiązanie do korzystania z odnawialnych źródeł energii i dotacje kapitałowe na technologie odnawialne (United Kingdom Renewables Obligation and Capital Grants for Renewable Technologies), 28 listopada 2001 r. W 2001 roku, na cztery lata przez wdrożeniem systemu w Polsce, Komisja dokonała przeglądu systemu certyfikatów obowiązującego w Zjednoczonym Królestwie i uznała, że obejmował on pomoc państwa. DG ds. konkurencji, C(2001) 3267 ost., Pomoc państwa nr N 504/2000 Zjednoczone Królestwo, Zobowiązanie do korzystania z odnawialnych źródeł energii i dotacje kapitałowe na technologie odnawialne (United Kingdom Renewables Obligation and Capital Grants for Renewable Technologies), 28 listopada 2001 r. Komisja oparła się na kluczowym fakcie, że kiedy dostawcy nie posiadają wystarczającej liczby certyfikatów zielonej energii elektrycznej, muszą zapłacić cenę wykupu, tj. w praktyce grzywnę, na rzecz funduszu. Id. str. 12. W związku z tym, Komisja uznała: Komisja uznaje, że zaangażowane są zasoby Państwa oraz spełnione są wszystkie inne kryteria pomocy państwa w rozumieniu Art. 87 ust. 1. Środek ten stanowi zatem pomoc państwa w rozumieniu art. 87 ust. 1 traktatu WE. Id. str. 13(2001)(podkreślenie dodano). Zob. DG ds. konkurencji, C (2010) 2211, Pomoc publiczna, sprawa nr N 65/2010 Poprawki wprowadzone przez Zjednoczone Królestwo w zakresie programu certyfikatów dot. odnawialnych źródeł energii (United Kingdom Amendments to the Renewables Obligation Certificates (ROCs) scheme), 30 marca 2010 r. W polskim systemie istnieje również wymóg, by dostawca elektryczności posiadał określoną ilość zielonej energii elektrycznej lub odpowiednią liczbę zielonych certyfikatów w celu pokrycia różnicy; w przeciwnym wypadku, będzie on musiał zapłacić grzywnę (opłatę zastępczą). Co więcej, polski system jest identyczny z rumuńskim programem zielonych certyfikatów w każdym istotnym aspekcie. Zob. DG ds. konkurencji, Pomoc państwa SA. 33134 2011/N RO, Zielone certyfikaty na rzecz promowania elektryczności ze źródeł odnawialnych (Green certificates for promoting electricity from renewable sources), C (2011) 4938, 13 lipca 2011 r. W sprawie rumuńskiej, Komisja stwierdziła: (...) Komisja zauważa również, że poprzez bezpłatne wydawanie zielonych certyfikatów producentom elektryczności ze źródeł odnawialnych, Państwo w istocie daje im aktywa niematerialne bez opłat. Zielone certyfikaty mogą być wprowadzane do obrotu na konkretnym rynku, a dzięki ich sprzedaży producenci elektryczności ze źródeł odnawialnych generują zyski. Komisja uznała już, że stanowi to pomoc w przypadku pozwoleń na emisję). Id. str. 13, ust. 53. Na koniec, Komisja zauważa w tym kontekście, że jeśli zobowiązane strony nie wykażą, że uzyskały wymaganą liczbę zielonych certyfikatów, będą musiały zapłacić grzywnę. Id. str. 13, ust. 52. Tym samym Komisja uznała, że Państwo zapewnia określonym przedsiębiorstwom aktywa o wartości pieniężnej, a aktywa te pochodzą od Państwa, które je utworzyło. Id. str. 13, ust. 53 (podobnie jak w

4 Polsce, rumuńskie zielone certyfikaty są wprowadzane do obrotu jako towar). Po ustaleniu, że zielone certyfikaty posiadają wszystkie atrybuty pomocy państwa, Komisja uznała również, że w tym przypadku system spełnia kryteria zgodności pomocy państwa. Id. Kwestia ta została ostatecznie rozwiązana przez Trybunał Sprawiedliwości w 2011 r. Komisja Europejska przeciwko Królestwu Niderlandów (sprawa C-279/08 P), 8 września 2011 r. (NOx). Trybunał Sprawiedliwości uznaje, że po pierwsze: nie jest konieczne wykazywanie we wszystkich przypadkach, że miało miejsce przeniesienie zasobów państwowych, żeby można było uznać przyznaną korzyść za pomoc państwa. Po drugie: zbywalność pozwoleń na emisję NOx może prowadzić do unikania konieczności zapłaty grzywny, a utworzenie praw do emisji bez zapłaty wynagrodzenia na rzecz Państwa oznacza, że zrezygnowało ono z dochodu, który mógłby zostać osiągnięty dzięki sprzedaży lub aukcji pozwoleń. Sauter i Vesdder, State Aid and Selectivity in the Context of Emissions Trading: Comment on the NOx Case (Pomoc państwa i selektywność w kontekście handlu uprawnieniami do emisji komentarz do kwestii NO x), 37 European Law Review 327, 333 (2012 r.). Kwestii NO x nie można rozpatrywać na podstawie polskich zielonych certyfikatów związanych z tym zagadnieniem. Rząd Polski rozpoczął realizację programu zielonych certyfikatów w 2005 roku, zmieniając polską ustawę Prawo energetyczne z 1997 r. (Dz. U. z 2005 r. Nr 121, poz. 1019). Ani wtedy ani w czasie późniejszym o programie tym nie powiadomiono Komisji Europejskiej. Nie dokonując zgłoszenia pomocy państwa zgodnie z postanowieniami Traktatów, Polska uniknęła zastosowania procedury kontroli takiej pomocy celem stwierdzenia, czy pomoc ta spełnia kryteria określone w Traktatach. Art. 108 ust. 3 wyraźnie stanowi: Komisja jest informowana, w czasie odpowiednim do przedstawienia swych uwag, o wszelkich planach przyznania lub zmiany pomocy. Pomoc państwa udzielana bez zgłoszenia jest niezgodna z prawem i musi zostać zwrócona przez jej beneficjentów. Zob. sprawa CELF (C-199/06) z dnia 12 lutego 2008 r. Jeśli państwo członkowskie przed przyznaniem lub zmianą pomocy nie powiadomi Komisji o swych planach, pomoc taka jest uznawana za pomoc przyznaną bezprawnie w kontekście prawa wspólnotowego od momentu jej przyznania. Zawiadomienie Komisji Zapewnienie skutecznego wykonania decyzji Komisji nakazujących państwom członkowskim odzyskanie pomocy przyznanej bezprawnie i niezgodnej ze wspólnym rynkiem (2007/C 272/05), pkt 8. Obecne wykorzystanie zielonych certyfikatów będzie nieważne do momentu zatwierdzenia tego systemu przez Komisję jako systemu zgodnego z Traktatami.4 Środkiem zaradczym w przypadku braku zgłoszenia może być po prostu dokonanie zgłoszenia po fakcie. W przypadku pomocy państwa, którą po prostu uznano za niezgodną z prawem z uwagi na brak zgłoszenia, środkiem zaradczym może być rozwiązanie problemu zgłoszenia: (...) nawet na niezgłoszoną pomoc na przykład w przypadku, gdy na pomoc tę zwrócono uwagę Komisji poprzez złożenie skargi można uzyskać pozwolenie po fakcie, w rezultacie czego zwrot wypłaconej pomocy nie będzie 4 Taki skutek nie wpływa na ciążący na dostawcach energii elektrycznej obowiązek posiadania określonego poziomu energii odnawialnej zgodnie z ustawą Prawo energetyczne ani na karę za nieosiągnięcie tego poziomu w danym okresie sprawozdawczym. Opłatę zastępczą można również uznać za pomoc państwa, która nie została przez Polskę zgłoszona. Zob. decyzja Wlk. Brytanii, C(2001)3267, s. 13.

5 konieczny. 5 Takie rozwiązanie nie będzie skuteczne w przedmiotowej sprawie, o ile Polska nie dokona zmiany programu zielonych certyfikatów w celu dostosowania się do zasad przyznawania pomocy państwa. W obecnym programie zielonych certyfikatów występują dwa problemy związane z zasadami przyznawania pomocy państwa. W sumie problemy te wpływają na ok. 70% przyznanych certyfikatów, dlatego niedopuszczalne jest zignorowanie tej poważnej sytuacji. Po pierwsze, wsparcie na współspalanie węgla i biomasy na poziomie pełnej wartości programu wsparcia zapewnia niewspółmierny zysk ekonomiczny podmiotom wykorzystującym proces współspalania i zakłóca konkurencję. Zgodnie z zasadami konkurencji jedna technologia nie może być traktowana w sposób rażąco bardziej uprzywilejowany niż inne technologie. Po drugie, stare elektrownie wodne uzyskały zielone certyfikaty z naruszeniem jednoznacznych zasad unijnych w momencie, gdy obiekty należące do tych elektrowni uległy już całkowitej amortyzacji. Zgodnie z ustawą Prawo energetyczne wszystkie formy energii odnawialnej objęte przepisami tej ustawy otrzymują takie samo wsparcie, czyli jeden zielony certyfikat za każdą megawatogodzinę. 6 Mimo że na pierwszy rzut oka zasada ta wydaje się neutralna, faktem jest że wszystkie pozostałe formy energii odnawialnej, z wyjątkiem współspalania, wiążą się z budową obiektów produkcji energii elektrycznej. Aby stwierdzić, czy nie występuje zagregowana nadmierna rekompensata, Komisja musi sprawdzić, czy przychody wytwórców nie przekraczają kosztów produkcji i uzasadnionych korzyści wynikających z programu, tj. z czasu i zastosowanej technologii. C (2011) 4938 (Rumunia), pkt 64, s. 15. Przyznawane w Polsce wsparcie procesu współspalania jest rażąco i całkowicie sprzeczne z tą zasadą. Przygotowując nową ustawę, polski Minister Gospodarki tak naprawdę dokonał wstępnego oszacowania kosztów rozłożonych. Zgodnie z jego propozycją współspalanie zaczyna się na jednej trzeciej jego obecnego poziomu i w ciągu kilku lat spada jeszcze bardziej. Instytut Energetyki Odnawialnej, wybrany następnie przez Ministra Gospodarki do zbadania kosztów energii odnawialnej w odniesieniu do różnych technologii, zauważył, że współspalanie rzekomo nie wymaga żadnego wsparcia ze strony rządu i tylko 13% łącznej wartości certyfikatów (w krótkim okresie ze względu na amortyzację). 7 To przekłada się na współczynnik korekcji 0,13 w przypadku pięcioletniego zwrotu pełnej 5 Becker, Buttner i Held, The Legal Help Desk: Understanding State aid in European law (Biuro pomocy prawnej zrozumienie kwestii pomocy państwa w prawie europejskim) http://www.keepontrack.eu/contents/virtualhelpdeskdocuments/understanding-state-aid-in-european-law.pdf 6 Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 14 sierpnia 2008 r. w sprawie szczegółowego zakresu obowiązków uzyskania i przedstawienia do umorzenia świadectw pochodzenia, uiszczenia opłaty zastępczej, zakupu energii elektrycznej i ciepła wytworzonych w odnawialnych źródłach energii oraz obowiązku potwierdzania danych dotyczących ilości energii elektrycznej wytworzonej w odnawialnym źródle energii (wersja w języku polskim); Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 23 lutego 2010 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie szczegółowego zakresu obowiązków uzyskania i przedstawienia do umorzenia świadectw pochodzenia, uiszczenia opłaty zastępczej, zakupu energii elektrycznej i ciepła wytworzonych w odnawialnych źródłach energii oraz obowiązku potwierdzania danych dotyczących ilości energii elektrycznej wytworzonej w odnawialnym źródle energii (wersja w języku polskim). 7 Obliczenia dokonane przy pomocy wartości średnich i ceny energii elektrycznej z 2012 r. wskazują, że racjonalnie wdrożone współspalanie, przyjmując 30-letni okres inwestycji (spread LCOE w okresie 30 lat), zwłaszcza w elektrowniach wykorzystujących spalanie węgla, nie powinno być w ogóle dotowane. Jeśli

6 inwestycji! W związku z tym, chcąc zapewnić równe szanse poszczególnym technologiom energetycznym, należy znacząco zmniejszyć wsparcie udzielane na współspalanie w stosunku do wsparcia innych technologii, na podstawie proporcjonalnej kwoty dofinansowania potrzebnego do pobudzenia inwestycji na otwartym rynku. Udzielanie wsparcia kilkukrotnie większego od koniecznego wsparcia procesu współspalania stanowi wyraźne naruszenie Wytycznych wspólnotowych w sprawie pomocy państwa na ochronę środowiska dotyczących nadmiernej rekompensaty: Zgodnie z pkt 59 akapit pierwszy wytycznych w sprawie ochrony środowiska państwa członkowskie mogą uzyskać wyrównanie różnicy pomiędzy kosztami wytworzenia energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych a ceną rynkową takiej energii. Rekompensata ta może mieć wyłącznie zastosowanie do dodatkowych kosztów produkcji energii ekologicznej w porównaniu z kosztami energii pozyskanej ze źródeł konwencjonalnych to cytat fragmentu Decyzji Komisji z dnia 24 kwietnia 2007 r. w sprawie programu pomocy państwa realizowanego przez Słowenię w oparciu o krajowe ustawodawstwo dotyczące kwalifikowanych producentów energii elektrycznej, sprawa nr C 7/2005, pkt 85. Od trzech do siedmiu razy zwielokrotniona nadmierna rekompensata procesu współspalania w Polsce jest rażąco sprzeczna z systemem zielonych certyfikatów oraz systemem taryf gwarantowanych, które Komisja zatwierdziła jako pomoc państwa zgodną z zasadami wspólnego rynku. W przypadku systemów certyfikatów Komisja konsekwentnie wymaga proporcjonalności względem faktycznych lub słusznie przewidywanych kosztów produkcji. Zob. sprawa C(2010)2211, Pomoc państwa nr N 65/2010 Wielka Brytania, Zmiany w programie certyfikatów dotyczących obowiązku korzystania z energii ze źródeł odnawialnych (ang. ROC Renewables Obligation Certificate), 30 marca 2010 r. ( ( ) rozłożone koszty dopasowane do połowy prognozowanych przychodów (...) pozwolą uniknąć zagregowanej nadmiernej rekompensaty na rzecz poszczególnych wytwórców ). Współspalanie określono bowiem jako obszar, który może być nadmiernie wspierany bez wprowadzania dodatkowych ograniczeń. Brytyjski system certyfikatów przewiduje ograniczenia w zakresie certyfikatów dotyczących współspalania: Aby ograniczyć ryzyko zalania rynku certyfikatów ROC, wkład stacji współspalania ogranicza się do 25% obowiązku pojedynczego dostawcy. Ten limit zostanie dodatkowo obniżony do 10% (od 1 kwietnia 2006 r. do 31 marca 2011 r.) oraz do 5% (od 1 kwietnia 2011 r. do 31 marca 2016 r.). Współspalanie przestanie kwalifikować się do objęcia systemem certyfikatów ROC po 31 marca 2016 r.. DG ds. Konkurencji, C(2005)480, Temat: Pomoc państwa nr N 362/2004 Wielka Brytania, Renewables Obligation Order 2005, 23 listopada 2005 r., s. 2 3. jednak z jakichś powodów muszą Państwo amortyzować tę inwestycję przez okres 5 lat (do roku 2017), koszt wzrósłby maksymalnie o LCOE 15%, a wymagany współczynnik korekcji świadectwa pochodzenia (w formule zaproponowanej w projekcie ustawy w sprawie odnawialnych źródeł energii) mógłby wynosić 0,13. IEO, wyżej na s. 22.

7 Rumunia wykorzystała obliczenie kosztów rozłożonych w celu jednolitego stosowania zielonych certyfikatów w odniesieniu do poszczególnych technologii na podstawie kosztów wytworzenia związanych z poszczególnymi technologiami. C (2011) 4938, Pomoc państwa SA. 33134 2011/N RO, Green certificates for promoting electricity from renewable sources, 13 lipca 2011 r., s. 8 9. Oprócz początkowo rozłożonych kosztów zastosowano różne środki w celu uniknięcia nadmiernej rekompensaty i wynikającego z niej zakłócenia rynku. 8 Przy zatwierdzaniu rumuńskiego programu dla Komisji było kluczowe to, że zapewniał on narzędzie rozwiązania problemu nadmiernej rekompensaty, którego to narzędzia brakuje w programie polskim: W świetle powyższych rozważań, w tym zobowiązania władz Rumunii do dostosowania w późniejszym terminie zgłoszonego działania w celu uniknięcia nadmiernej rekompensaty, Komisja stwierdza, że zgłoszone działanie jest zgodne z warunkiem braku zagregowanej nadmiernej rekompensaty. Wyżej pkt 70, s. 16 (dodano wyróżnienie). Zatwierdzony system rozpoczyna się od skorygowanej rekompensaty opartej na kosztach wytworzenia, a następnie dopuszcza korektę w celu uniknięcia w nadmiernej rekompensaty w przyszłości. Żaden z tych środków nie został zastosowany w ramach polskiego systemu zielonych certyfikatów. Po drugie, choć ok. 42% wszystkich zielonych certyfikatów przyznano elektrowniom węglowym wykorzystującym proces współspalania, kolejne 31% przyznano starym elektrowniom wodnym, które zostały wybudowane i całkowicie zamortyzowane na wiele lat przed wprowadzeniem systemu odnawialnych źródeł energii. (...) Zgodnie z Wytycznymi pomoc operacyjna może być przyznana w celu zrekompensowania różnicy między kosztem wytworzenia energii ze źródeł odnawialnych, w tym amortyzacją dodatkowych inwestycji na rzecz ochrony środowiska, a ceną rynkową danej formy energii i do momentu zamortyzowania zakładu zgodnie z normalnymi zasadami rachunkowości. Becker i in. wyżej, fragment Wytycznych wspólnotowych w sprawie pomocy państwa na ochronę środowiska z 2008 r., Dz.U. C 82/1, pkt 109 lit. a). Całkowicie zamortyzowane elektrownie wodne są z pozoru również poza zakresem pomocy operacyjnej zgodnej z zasadami wspólnego rynku. Praktycznie nie ma miejsca na dyskusję w sprawie amortyzacji starych aktywów niekwalifikujących się do objęcia pomocą operacyjną w formie zielonych certyfikatów. W ujęciu ogólnym wsparcie współspalania oraz starych elektrowni wodnych niezgodne z zasadami wspólnego rynku stanowi ok. 70% całego wsparcia w formie zielonych certyfikatów udzielonego od 2005 r. do dnia dzisiejszego. Zgodnie z prawem europejskim pomoc państwa niezgodna z zasadami wspólnego rynku musi zostać zwrócona przez jej beneficjentów. Zawiadomienie Komisji Zapewnienie 8 37. Władze Rumunii potwierdzają, że koszty i przychody z produkcji (cena rynkowa energii elektrycznej, przychody z zielonych certyfikatów) będą co roku monitorowane oraz że wsparcie udzielane kolejnym beneficjentom zostanie dostosowane w przypadku stwierdzenia ryzyka nadmiernej rekompensaty. S. 10, nota 20: W przypadku stwierdzenia ryzyka nadmiernej rekompensaty ANRE (rumuńska agencja regulacji energetyki) ma obowiązek zaproponować środki służące ograniczeniu liczby zielonych certyfikatów, które zostaną przyznane nowym uczestnikom programu. Środki te, przyjęte przez rząd, wejdą w życie w dniu 1 stycznia następnego roku. (...) 40. Wsparcie w formie zielonych certyfikatów można połączyć ze wsparciem na realizację inwestycji. Liczba zielonych certyfikatów zostanie następnie ograniczona, tak aby przy uwzględnianych wartościach uzyskać słuszne wskaźniki rentowności. Tamże, s. 11.

8 skutecznego wykonania decyzji Komisji nakazujących państwom członkowskim odzyskanie pomocy przyznanej bezprawnie i niezgodnej ze wspólnym rynkiem (2007/C 272/05). Dla zachowania spójności systemu pomocy państwa decyzje Komisji nakazujące państwom członkowskim windykację bezprawnie przyznanej pomocy państwa od beneficjenta (zwane dalej decyzjami o windykacji ) muszą koniecznie być wykonywane bezzwłocznie i skutecznie. Tamże, pkt 3. Art. 14 ust. 3 rozporządzenia proceduralnego stanowi, że windykacja zostaje przeprowadzona bezzwłocznie i zgodnie z procedurami przewidzianymi w prawie krajowym zainteresowanego państwa członkowskiego, pod warunkiem że przewidują one bezzwłoczne i skuteczne wykonanie decyzji Komisji.. Tamże, pkt 11, fragment rozporządzenia Rady (WE) nr 659/1999 z dnia 22 marca 1999 r. ustanawiającego szczegółowe zasady stosowania art. 93 Traktatu WE (Dz.U. L 83, 27.3.1999, s. 1). Na chwilę obecną nie ma podstaw do uznania jakiejkolwiek pomocy na technologię współspalania opartej na rozważnej decyzji rządu podjętej na podstawie kosztów wytworzenia. Jeżeli jakąś część współczynnika korekcji można byłoby uzasadnić na podstawie faktycznego kosztu, wówczas nowa ustawa przewidująca współczynnik korekcji mogłaby przypuszczalnie zachować tę część pomocy państwa, która została już przyznana. Mogłoby to także ograniczyć konieczność i zachęty do kontynuowania działań dzięki pomocy niezgodnej z zasadami wspólnego rynku po prostu z uwagi na rozległe konsekwencje windykacji z mocą wsteczną. Niemniej bez nowej ustawy opartej na rozłożonych kosztach produkcji, w formie zaproponowanej w zeszłym roku przez Ministra Gospodarki, oraz bez stosownych korekt w celu odzwierciedlenia jak najbardziej wiarygodnych dostępnych danych, wszystkie zielone certyfikaty można podważyć jako sprzeczne z prawem. Może to nawet oznaczać, że tak samo będzie można zakwestionować wszystkie dopłaty do energii ze źródeł odnawialnych na wszystkich rachunkach za energię elektryczną w Polsce od 2005 r. Kwestia ta ma bardzo poważne konsekwencje i tragiczne jest to, że jej upublicznienie zajęło aż osiem lat. W branży już od wielu miesięcy krążyły plotki na ten temat, ale prowadzone obecnie badanie tej sprawy przez Komisję dostarcza nowych argumentów za jak najszybszym rozwiązaniem tego problemu.