Wyrok TSUE z r. w sprawie C-512/10 Komisja v. Polska i jego skutki dla sektora transportu kolejowego w Polsce

Transkrypt

1 Wyrok TSUE z r. w sprawie C-512/10 Komisja v. Polska i jego skutki dla sektora transportu kolejowego w Polsce Łukasz Gołąb Wydział Prawa i Administracji Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie Katedra Publicznego Prawa Gospodarczego l.golab@uksw.edu.pl

2 Uwagi wprowadzające skarga KE przeciwko RP należy do serii skarg przeciwko państwom członkowskim wnoszonych przez KE w latach (łącznie 12 skarg przeciwko: Portugalii, Grecji, Węgrom, Hiszpanii, Austrii, Niemcom, Francji, Czechom, Słowenii, Polsce, Luksemburgowi, Włochom); wszystkie skargi dotyczyły braku lub niewłaściwej implementaccji dyrektyw 91/440/EWG i 2001/14/WE, których podstawowym celem jest zapewnienie sprawiedliwego i niedyskryminującego dostępu przedsiębiorstw kolejowych do infrastruktury, czyli do sieci kolejowej; w opinii Rzecznika Generalnego N. Jaaskinsena z r. podkreślono, że skargi te są bezprecedensowe, ponieważ Trybunał po raz pierwszy może wypowiedzieć się na temat liberalizacji kolei w UE, a w szczególności dokonać wykładni aktów prawnych z pierwszego pakietu kolejowego ;

3 Uwagi wprowadzające cd. najczęściej KE stawiała zarzut naruszenia art. 6 ust. 3 dyrektywy 91/440/EWG (8 razy) i art. 14 ust. 2 dyrektywy 2001/14/WE (8 razy); większość (8) wyroków zapadła przeciwko państwom starej Unii (UE-15); tylko w 3 przypadkach (Austria, Niemcy, Luksemburg) TSUE nie stwierdził naruszenia prawa unijnego, przy czym nigdy nie udało się obronić od stawianych zarzutów nowym państwom członkowskim UE; w większości przypadków żądania państw członkowskich popierały inne państwa występujące w charakterze interwenienta (najczęściej, bo aż 6 razy, interwenientem były Czechy) -> tylko w 2 przypadkach (Portugalia, Luksemburg) żadne inne państwo członkowskie nie wystąpiło w charakterze interwenienta.

4 Postępowanie poprzedzające wniesienie skargi r. KE kieruje do RP kwestionariusz w celu weryfikacji prawidłowej implementacji dyrektyw: 2001/12/WE, 2001/13/WE i 2001/14/WE, tworzących tzw. pierwszy pakiet kolejowy -> RP odpowiada r.; r. KE zwraca się o dodatkowe wyjaśnienia, które RP przekazuje r.; r. KE kieruje do RP wezwanie do zastosowania się do przepisów dyrektyw pierwszego pakietu kolejowego, na które RP odpowiada r.;

5 Postępowanie poprzedzające wniesienie skargi cd r. KE kieruje do RP uzasadnioną opinię, w której zarzuca przede wszystkim brak podjęcia środków w celu zapewnienia niezależności zarządcy infrastruktury od przewoźników kolejowych i wzywa RP do zastosowania się do tej opinii w terminie 2 miesięcy od dnia jej doręczenia -> RP odpowiada r., kwestionując uchybienia wskazane przez KE; r. Komisja, w trybie art. 258 TFUE, wnosi skargę przeciwko RP.

6 Akty prawne o istotnym znaczeniu dla sprawy dyrektywa Rady 91/440/EWG z r. w sprawie rozwoju kolei wspólnotowych; dyrektywa 2001/14/WE PE i Rady z r. w sprawie alokacji zdolności przepustowej infrastruktury kolejowej i pobierania opłat za użytkowanie infrastruktury kolejowej oraz przyznawania świadectw bezpieczeństwa; ustawa z r. o komercjalizacji, restrukturyzacji i prywatyzacji przedsiębiorstwa państwowego Polskie Koleje Państwowe ; ustawa z r. o transporcie kolejowym; rozporządzenie Ministra Infrastruktury z r. w sprawie warunków dostępu i korzystania z infrastruktury kolejowej (tzw. rozporządzenie dostępowe).

7 I zarzut Komisji Europejskiej nie podejmując środków koniecznych do zapewnienia, aby jednostka, której powierzono pełnienie funkcji podstawowych wymienionych w załączniku II do dyrektywy 91/440/EWG była niezależna od przedsiębiorstwa świadczącego kolejowe usługi transportowe, Polska uchybiła zobowiązaniom wynikającym z art. 6 ust. 3 i załącznika II do dyrektywy 91/440, a także z art. 4 ust. 2 i art. 14 ust. 2 dyrektywy 2001/14; zarzut sformułowano w oparciu o identyczne podstawy prawne jak w sprawach Komisja v. Węgry, Komisja v. Austria, Komisja v. Niemcy i Komisja v. Włochy, a także podobnie do zarzutów podnoszonych w sprawach Komisja v. Francja, Komisja v. Słowenia oraz Komisja v. Luksemburg; pismem z r. KE poinformowała TSUE, że wycofuje się z pierwszego zarzutu podniesionego w skardze.

8 II zarzut Komisji Europejskiej nie podejmując środków odpowiednich w celu zapewnienia we właściwym czasie równowagi finansowej zarządcy infrastruktury, Polska uchybiła zobowiązaniom wynikającym z art. 6 ust. 1 dyrektywy 2001/14/WE w związku z art. 7 ust. 3-4 dyrektywy 91/440/EWG; zarzut sformułowano o zbliżone podstawy prawne jak w sprawach Komisja v. Portugalia i Komisja v. Węgry; TSUE nie uwzględnił zarzutu Komisji uznając, że brak równowagi zysków i strat PKP PLK nie może sam w sobie wystarczyć do uznania, że Polska nie wykonała zobowiązań ciążących na niej na mocy prawa UE. Nadto, do przyjęcia takiego wniosku należałoby wykazać, że brak równowagi rachunkowej występuje w normalnych warunkach działalności gospodarczej i w stosownym czasie.

9 III zarzut Komisji Europejskiej nie wprowadzając systemu zachęt skłaniającego zarządcę infrastruktury do zmniejszenia kosztów i wielkości opłat za dostęp do infrastruktury kolejowej, Polska uchybiła zobowiązaniom wynikającym z art. 6 ust. 2-3 dyrektywy 2001/14/WE; zarzut sformułowano o zbliżone podstawy prawne jak w sprawach przeciwko Węgrom, Niemcom, Francji, Słowenii i Republice Czeskiej; TSUE uwzględnił zarzut Komisji zauważając przy tym, że mimo, iż art. 38a u.t.k. zakłada cel w postaci zmniejszenia kosztów i wysokości opłat za korzystanie z infrastruktury, to przepisy polskie nie definiują mechanizmu zachęt umożliwiającego osiągnięcie tego celu. Obowiązki wynikające z art. 6 ust. 2-3 dyrektywy 2001/14 można przy tym wypełnić albo w drodze umowy państwa z zarządcą infrastruktury przewidującą finansowanie ze strony państwa albo w drodze ustalenia stosownych środków kontrolnych.

10 IV zarzut Komisji Europejskiej nie zapewniając właściwej transpozycji przepisów dotyczących pobierania opłat za użytkowanie infrastruktury, Polska uchybiła zobowiązaniom wynikającym z art. 7 ust. 3 i art. 8 ust. 1 dyrektywy 2001/14/WE; zarzut sformułowano o zbliżone podstawy prawne jak w sprawach przeciwko Węgrom, Niemcom, Słowenii i Republice Czeskiej; TSUE nie uwzględnił zarzutu dotyczącego naruszenia art. 8 ust. 1 dyrektywy 2001/14/WE. Zdaniem TSUE, Polska kwestionowała fakt skorzystania przez nią z możliwości wprowadzenia podwyżek opłat za dostęp, a KE nie wykazała zasadności swego stanowiska w tym obszarze; TSUE uwzględnił zarzut naruszenia przez Polskę art. 7 ust. 3 dyrektywy 2001/14 w zakresie, w jakim polskie przepisy pozwalają, przy obliczaniu opłaty za minimalny pakiet dostępu do infrastruktury, uwzględnić koszty, których nie można uznać za koszty bezpośrednio ponoszone jako rezultat wykonywania przewozów pociągami.

11 Skutki wyroku w sprawie C-512/10 Komisja v. Polska wyrok TSUE jest wyrokiem ostatecznym i wiąże z dniem jego ogłoszenia wszelkie organy władzy ustawodawczej, wykonawczej i sądowniczej oraz tzw. podmioty administrujące; zgodnie z art. 260 ust. 1 TFUE, jeżeli TSUE stwierdza, że państwo członkowskie uchybiło zobowiązaniom, które na nim ciążą na mocy Traktatów, państwo to jest zobowiązane podjąć środki zapewniające wykonanie wyroku ma tym samym obowiązek powtrzymania się od dalszego naruszania prawa unijnego; stwierdzony wyrokiem TSUE stan naruszenia prawa UE może prowadzić do nałożenia kolejnym wyrokiem Trybunału w trybie art. 260 ust. 1 TFUE, kary pieniężnej w postaci ryczałtu lub okresowej kary pieniężnej;

12 Skutki wyroku w sprawie C-512/10 Komisja v. Polska cd. organy władzy ustawodawczej mają obowiązek podjęcia działań legislacyjnych dostosowujących prawo krajowe do prawa unijnego; organy władzy wykonawczej i sądowniczej mają obowiązek stosowania prounijnej wykładni przepisów krajowych sprzecznych z prawem unijnym a w razie niemożliwości przeprowadzenia takiej wykładni, obowiązek ich niestosowania (uznania za bezskuteczne); na państwie członkowskim winnym naruszenia prawa unijnego (brakiem lub nieprawidłową jego implementacją) ciąży obowiązek ponoszenia ew. odpowiedzialności odszkodowawczej za szkody spowodowane tym naruszeniem; niemożność stosowania części 8 ust. 1 rozporządzenia dostępowego.

13 Dziękuję za uwagę Łukasz Gołąb asystent, Katedra Publicznego Prawa Gospodarczego Wydział Prawa i Administracji Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie