Pokrzywka (urticaria) nale y do najczêst- wy³¹cznie w wysiewach trwaj¹cych krótko) przeszych

Some pecularities of urticaria in children and adults DIAGNOSTYKA Osobliwoœci pokrzywki u dzieci i u doros³ych S u m m a r y The incidence of urticaria acuta, urticaria chronica, 5 main types of physical urticaria, urticaria due to aspirin and food additives and contact urticaria in children and adults is discussed.... W pracy omówiono wystêpowanie u dzieci i u doros³ych pokrzywki ostrej, pokrzywki przewlek³ej, piêciu g³ównych odmian pokrzywki fizykalnej, pokrzywki wywo³anej przez aspirynê i dodatki pokarmowe oraz pokrzywki kontaktowej. Prof. dr hab. n. med. Edward Rudzki Klinika Dermatologiczna A.M. w Warszawie Pokrzywka (urticaria) nale y do najczêst- wy³¹cznie w wysiewach trwaj¹cych krótko) przeszych chorób alergicznych, z któr¹ stykaj¹ bieg pokrzywki ostrej jest burzliwy i wspó³istnieje siê lekarze wszystkich specjalnoœci w swojej ze wstrz¹sem anafilaktycznym i wówczas niekiedy codziennej praktyce. Osobliwoœci¹ tej choroby s¹ nawet zagra a yciu. Istnieje zasada. e ka dy jej odmiany, które ró ni¹ siê pomiêdzy sob¹ wysiew pokrzywki, który wyst¹pi³ w czasie etiopatogenez¹, przebiegiem zmian, a niekiedy wykonywania iniekcji powinien byæ uwa any za równie leczeniem. Takie ró nice inaczej kszta³tuj¹ zwiastuna odczynu ogólnego i jest wskazaniem do siê w przypadku poszczególnych odmian przerwania iniekcji i podania leków przeciww zale noœci od wieku. Odmian pokrzywki jest strz¹sowych nawet przy prawid³owym ciœnieniu bardzo du o (ponad 50), ale niektóre wystêpuj¹ krwi Urticaria acuta niekiedy obserwowano ju ogromnie rzadko i nawet wielu doœwiadczonych u kilkutygodniowych niemowl¹t, ale czêœciej alergologów czy dermatologów nigdy chorych zaczyna wystêpowaæ póÿniej, wed³ug niektórych z podobnymi zmianami nie widzia³o. Poni ej autorów po pi¹tym miesi¹cu ycia. U doros³ych jest zostan¹ omówione tylko nieliczne postacie, czêsto równie czêsta i podobnie, jak u dzieci z powodu spotykane, posiadaj¹ce du e znaczenie w co- krótkoœci trwania zmian wiêkszoœæ pacjentów nie dziennej praktyce lekarskiej.do najwa niejszych jest obserwowana przez lekarza. ró nic w obrazie klinicznym g³ównych odmian pokrzywki u dzieci i u doros³ych nale y: Znacznie wiêksze ró nice miêdzy dzieæmi i doros³ymi obserwuje siê w przypadku wystêpo- 1. Czêstoœæ wystêpowania pokrzywki ostrej wania pokrzywki przewlek³ej (jak powy ej a zw³aszcza pokrzywki przewlek³ej. wspomniano nazwa ta obejmuje kilka odmian, Pokrzywka ostra trwa krócej ni szeœæ tygodni, których wspóln¹ cech¹ stanowi trwanie d³u sze a zazwyczaj tylko kilka lub kilkanaœcie godzin. ni¹ szeœæ tygodni). Natomiast pokrzywka przewlek³a utrzymuje siê znacznie d³u ej, a niekiedy nawet trwa W sytuacjach typowych rozpoczyna siê ona po dziesiêciolecia. Termin urticaria chronica jest ukoñczeniu szesnastu lat a wczeœniejszy pocz¹tek wspóln¹ nazw¹ dla wielu odmian o ró nych nale y do zjawisk rzadkich, choæ opisywano je cechach klinicznych. Jedyn¹ wspóln¹ cech¹ we tak e u dzieci kilkuletnich, a w przypadkach wszystkich tych postaciach jest d³u sze trwanie ni zupe³nie wyj¹tkowych tak e u niemowl¹t. 6 tygodni. Pokrzywka ostra jest bardzo czêsta i wed³ug 2. Wystêpowanie obrzêków Quinckego. niektórych lekarzy przechodzi j¹ przynajmniej raz U znacznej czêœci chorych z pokrzywk¹ w yciu ponad po³owa populacji. Niekiedy, raczej wspó³istniej¹ obrzêki Quinckego zwane tak e rzadko, zmiany nawracaj¹, ale zwykle dopiero po obrzêkami naczynioruchowymi. Polegaj¹ one na d³u szym okresie czasu. Poniewa u wiêkszoœci krótkotrw³ych obrzêkach tkanki podskórnej (lub chorych urticaria acuta trwa krótko (godziny) to podœluzówkowej) a nieraz i g³êbszych warstw skóry bardzo liczni pacjenci nie korzystaj¹ z pomocy w³aœciwej. Maj¹ predylekcje do zajmowania luÿnej lekarza. Niekiedy jednak zmiany skórne utrzymuj¹ tkanki ³¹cznej. S¹ podobnie czêste u chorych ze siê znacznie d³u ej, ale tylko wyj¹tkowo do szeœciu zmianami alergicznymi i niealergicznymi. tygodni. Uwa a siê, e pokrzywka ostra trwaj¹ca kilka Warto jednak pamiêtaæ, e s¹ one jedynym typem tygodni jest znacznie rzadsza u dzieci ni zmian skórnych u pacjentów z wrodzonym obrzêkiem u doros³ych. naczynioruchowym, w którym nigdy nie stwierdza siê b¹bli, co stanowi istotn¹ cechê diagnostyczn¹ tych W bardzo rzadkich przypadkach (prawie zmian S³owa kluczowe : Pokrzywka ostra, pokrzywka przewlek³a, odmiany fizykalne, pokrzywka kontaktowa Key words : Urticaria acuta, utricaria chronica, types of physical urticaria, contact urticaria ALERGIA 3(25)/2005 9

Obrzêki Quinckego nie powoduj¹ swêdzenia. minut, co jest bardziej typowe, kiedy zajête s¹ Podobnie jak b¹ble utrzymuj¹ siê krótko i dlatego wy³¹cznie rêce. W innym umiejscowieniu trwaj¹ niektórzy autorzy okreœlaj¹ je jako warianty b¹bli. zwykle znacznie d³u ej. Istniej¹ dwa g³ówne Nieraz u chorych na pokrzywkê wystêpuj¹ tylko powody wysiewów. Jednym jest wysi³ek fizyczny i b¹ble, albo tylko obrzêki Quinckego, ale bardzo wówczas choroba bardzo utrudnia zajêcia czêsto oba typy wykwitów wspó³istniej¹ u tych sportowe, co dla m³odych ludzi bywa istotne. samych pacjentów. Niekiedy chorym szkodzi tylko okreœlony wysi³ek Obrzêki Quinckego s¹ u dzieci bardzo rzadkie fizyczny, np. wy³¹cznie bieganie. W warunkach (niekiedy jednak siê je obserwuje) Czymœ zupe³nie ambulatoryjnych do rozpoznanie mo na zalecaæ wyj¹tkowym by³y spostrze enia jednego z oœrodku, wykonanie przez chorego w obecnoœci lekarza e w tym rejonie stwierdzano je u 60% dzieci du ej iloœci przysiadów. Po wiêkszych wysi³kach z pokrzywk¹. Zazwyczaj wystêpuj¹ g³ownie po 15 niekiedy wystêpuje wzrost poziomu histaminy roku ycia a póÿniej ju s¹ podobnie czêste w surowicy. Innym powodem zaostrzeñ s¹ emocje. u chorych maj¹cych dwadzieœcia lub piêædziesi¹t Chodzi w takich wypadkach o przejœciowe, lat. W typowej sytuacji obserwowano 40% chorych krótkotrwa³e k³opoty lub zmartwienia. Uderza tylko z b¹blami pokrzywkowymi, 11% - wy³¹cznie natomiast, e znacznie mniejsz¹ rolê odgrywaj¹ z obrzêkami Quickego, a 49% z oboma typami sytuacje trudne (wed³ug definicji psychosomawykwitów skórnych. U osób spostrzeganych tycznej stanowi¹ce zagro enie dla jednostki lub w innym oœrodku analogiczne odsetki wynosi³y 50. uniemo liwiaj¹ce osi¹gniêcie wa nego celu ). 10 i 40. Poniewa obrzêki Qinckego wystêpuj¹ce Opisywano przypadki, w których wysiewy wystêpow górnych drogach oddechowych powoduj¹ wa³y przy wszystkich zdawanych egzaminach, dusznoœæ, a w krañcowych sytuacjach prowadz¹ co utrudnia³o normalny tok nauki. Poza tymi dwoma do zejœæ œmiertelnych. ich brak (wzglêdnie bardzo bezspornymi przyczynami zaostrzeñ wszystkie rzadkie wystêpowanie) sprawia, e dzieci podrêczniki podaj¹ trzeci. Jest nim spo ywanie w znacznie mniejszym stopniu ni doroœli nara one gor¹cych potraw lub napojów, co jednak chorzy s¹ na podobne niebezpieczeñstwo. spostrzegaj¹ bardzo rzadko. Istnieje jeszcze powód czwarty: nadmierne nas³onecznienie, 3. Wystêpowanie pokrzywki fizykalnej. o którym du a czêœæ podrêczników nie wspomina. Wystêpowanie wszystkich g³ównych odmian Œwiadome sprowokowanie wysiewu b¹bli (mo e pokrzywki fizykalnej zale y w du ym stopniu od byæ nim wysi³ek lub k¹piel w gor¹cej wodzie) wieku pacjentów i dlatego prawie zawsze s¹ one zapewnia pacjentowi stan trwaj¹cy kilka godzin, ró nie czêste u dzieci i u osób doros³ych. w czasie którego nowe wykwity pomimo emocji lub W konkretnych odmianach wygl¹da to nastêpu- wysi³ku nie wystêpuj¹. Dawne podrêczniki zaleca³y j¹co. podobne postêpowanie przed klasówkami, co Pokrzywka wywo³ana jest bardzo zale na od obecnie dziêki nowym lekom jest zupe³nie wieku. Jej charakterystyczn¹ cecha jest fakt, ze zbyteczne. pacjent pocz¹tkowo odczuwa œwi¹d powoduj¹cy Pokrzywka z zimna jest jedyn¹ pokrzywk¹ potrzebê drapania, a dopiero dotyk paznokci staje fizykaln¹, która doœæ czêsto wystêpuje u dzieci. siê przyczyn¹ wysiewu b¹bli. Niekiedy, co jest szczególnie istotne u dzieci, powodem wysiewu Opisywano j¹ nawet u noworodków, co jest jednak jest dotyk brzegu bielizny. We w³asnym materiale zdarzeniem niezmiernie rzadkim. Wczesne stwierklinicznym pokrzywkê wywo³an¹ stwierdzono dzenie tej odmiany rokuje bardzo niekorzystnie. u 9,6% chorych z pokrzywk¹ przewlek³a, a u dzieci Czynnikiem prowokuj¹cym zmiany jest och³odzenie (zmiany takie obserwuje siê g³ównie u dzieci powierzchni cia³a, a nie jest nim adna okreœlona starszych) odsetek ten wynosi³ 1,3. Omawiana temperatura. Przed laty opisano przypadek odmiana trwa u doros³ych przeciêtnie 5 lat, hutnika, u którego wysiew nastêpowa³, kiedy od a u dzieci - od 2 do 3 lat. W przypadku dzieci rozpalonego pieca przechodzi³ do pomieszczenia nale y zalecaæ, by skóra nie dotyka³a we³nianej o pokojowej temperaturze. Istnieje przekonanie, e odzie y, a pokój, w którym ma³y pacjent przebywa ta odmiana jest zwykle zwi¹zana z krioglobulinie by³ przegrzany. Poszczególny b¹ble w tej nemi¹. Pogl¹d ten jest jednak tylko czêœciowo odmianie i u dzieci i u doros³ych utrzymuj¹ siê s³uszny, bo wy³¹cznie u mniej ni 5% chorych stosunkowo krótko (nierzadko krócej ni jedna z krioglobulinemi¹ wystêpuje pokrzywka z zimna, godzina), ale pierwotny œwi¹d bywa bardzo a u osób z urticaria e frigore tylko u 1% wykryto uporczywy. krioglobuliny. U dzieci pierwszy wysiew bywa po- Pokrzywka cholinergiczna równie w bardzo przedzany infekcj¹ wirusow¹. Latem objawy du ym stopniu zale y od wieku chorego. Jest tak e pojawiaj¹ siê rzadko, g³ównie w czasie k¹pieli. nieco czêstsza u mê czyzn ni u kobiet. Szczególnie niebezpieczne s¹ skoki do wody. U dzieci przed drugim rokiem ycia prawie nigdy nie Wystêpuj¹ce wówczas naglê och³odzenie du ej wystêpuje, ale ju u ch³opców licz¹cych 15 lat powierzchni cia³a mo e indukowaæ wstrz¹s schorzenie to jest spostrzegane wzglêdnie czêsto. anafilaktoidalny, którego nastêpstwem bywa utrata przytomnoœci, a to niekiedy powoduje utoniêcie. Poniewa po 25 rokiem ycia omawiana odmiana znów staje siê rzadka postaæ ta niekiedy bywa U osób z bardziej nasilon¹ pokrzywka z zimna nazywana schorzeniem m³odych mê czyzn.. B¹ble latem wysiewy mo e sprowokowaæ tak e wiatr lub nieraz dotycz¹ bocznych czêœci palców r¹k, ale jazda na motorze. Jedzenie lodów staje siê nieraz nierzadko rozsiane s¹ po ca³ym ciele. Utrzymuj¹ powodem obrzêków Quinckego w obrêbie warg, siê one krótko, niekiedy nawet tylko kilkanaœcie rzadziej jêzyka i górnych dróg oddechowych, 10 ALERGIA 3(25)/2005

a w zupe³nie wyj¹tkowych sytuacjach nawet zgonu bêd¹cych wynikiem d³u szego lub silniejszego z uduszenia (wczeœniejszy wykwit w obrêbie warg ucis ku) obse rwuj e siê zwyk le wzrost alarmuj¹c chorego zwykle zapobiega innym temperatury cia³a, leukocytozê i przyspieszony objawom). Znacznie wiêksze problemy powstaj¹ OB a wyj¹tkowo nawet bóle stawów i wzrost jednak zim¹. W czasie mrozów ka de wyjœcie na stê enia histaminy w surowicy. dwór prowokuje wysiew i chory albo jest uwiêziony w mieszkaniu albo musi po opuszczeniu budynku Pokrzywka opóÿniona z ucisku jest czêstsza u odrazu wsiadaæ do przygotowanego, podstawio- mê czyzn ni u kobiet i wystêpuje g³ównie ko³o nego pod drzwi i ogrzanego samochodu. Ostatnie czterdziestego roku ycia. U dzieci tej odmiany lekko przebiegaj¹ce zimy rzadko powoduj¹ nigdy nie opisywano. podobnie drastyczne sytuacje. Jednak osoby z pokrzywk¹ z zimna nie powinny mieszkaæ 4. Wystêpowanie pokrzywki wywo³anej w pó³nocnej Kanadzie lub na Syberii. przez aspirynê i dodatki pokarmowe. Pokrzywka œwietlna. Odmiana ta wzglêdnie Postaæ ta klinicznie bardzo przypomina czêsta w basenie Morza Œródziemnomorskiego pokrzywkê idiopatyczn¹. Od dawna wiadomo, e w Polsce zdarza siê rzadko. Rozpoznaje siê j¹ aspiryna i wiele innych niesteroidowych leków w oparciu o wywiad, ale ostateczne potwierdzenie przeciwzapalnych mo e wywo³uj¹c wysiew b¹bli wymaga specjalnej aparatury. Wysiew zmian lub wyst¹pienie obrzêku Quinckego. Stosunkowo rozpoczyna siê w kilkanaœcie minut od pocz¹tku póÿniej spostrze ono, e czêœci tych chorych naœwietlania (nas³oneczniania) a poszczególne szkodz¹ tak e dodatki pokarmowe. Nierzadko wykwity utrzymuj¹ siê krótko, choæ s¹ bardzo spotyka siê te pacjentów, którzy nie toleruj¹ swêdz¹ce. wy³¹cznie tych ostatnich substancji. Nie wszystkim chorym szkodzi wiêkszoœæ wymienionych U osób pijanych œpi¹cych w k¹pielówkach na pla y zwi¹zków. Czêstoœæ takich zmian jest sporna, bo pokrzywka œwietlna mo e doprowadziæ do zejœcia w ró nych krajach i œrodowiskach u ywane s¹ œmiertelnego. odmienne dodatki pokarmowe. W jednych oœrodkach obserwowano tê odmianê u 10-21% Choroba rozpoczyna siê w ró nym wieku, ale tylko ogó³u chorych z pokrzywk¹ przewlek³a, w innych - zupe³nie wyj¹tkowo u dzieci. u 30-50%, we w³asnym materiale klinicznym OpóŸniona pokrzywka z ucisku. U dzieci nigdy odsetek ten wynosi³ 34% badanych. Istniej¹ dwie nie opisywano opóÿnionej pokrzywki z ucisku, któr¹ metody rozpoznawania omawianej odmiany obserwuje siê u oko³o 10% ogó³u chorych pokrzywki. z pokrzywk¹ przewlek³¹. W jej przebiegu wystêpuj¹ Pierwsza polega na prowokacji Pamiêtaæ dwa typy wykwitów skórnych. Jedne s¹ identyczne nale y o niebezpieczeñstwach zwi¹zanych z t¹ z obserwowanymi w pokrzywce idiopatycznej, metoda, któr¹ mog¹ pos³ugiwaæ siê tylko co jest stosunkowo czêstym powodem lekarze maj¹cy doœwiadczenie w tym zakresie, nieprawid³owego rozpoznawania przez lekarzy nieraz wy³¹cznie w wyspecjalizowanych z mniejszym doœwiadczeniem w tej dziedzinie oœrodkach. wiedzy. Osobliwoœæ objawów omawianej postaci Druga metoda polega na eliminacji. W tym celu stanowi jednak drugi typ wykwitów. S¹ to b¹ble stosuje siê diety pocz¹tkowo bardzo wystêpuj¹ce wy³¹cznie w miejscu ucisku. Typowe restrykcyjne, a w miarê trwania obserwacji zmiany obserwuje siê u mê czyzn w wyniku coraz bardziej je rozszerzaj¹c czêsto wykonywania niektórych prac fizycznych. co z uwzglêdnieniem yczeñ pacjentów. niekiedy zmusza pacjenta do zmiany zawodu (jeden z chorych nie móg³ np. przykrêcaæ œrub W³asne dane wykazuj¹, e taka dieta powoduje kluczem, obracaæ dÿwigni i krêciæ ko³em znaczn¹ poprawê lub ca³kowite lub czêœciowe obrabiarki), u osób d³ugo klêcz¹cych, siedz¹cych ust¹pienie zmian skórnych u nieco wiêcej ni 1/3 na niewygodnych ³awkach czy sto³kach, kiedy chorych z pokrzywk¹ przewlek³¹. Wœród tych ciê ar ca³ego cia³a opiera siê na jednam poœladku, pacjentów tylko czêœæ (np 62 na 120 leczonych) lub nosz¹cych niewygodne (zbyt ciasne) obuwie. uœwiadamia³a sobie, e pewne pokarmy s¹ Niekiedy, co jest jednak zjawiskiem rzadkim, powodem wystêpowania b¹bli, a jeszcze mniejsza szkodzi nawet chodzenie po twardej, zamarzniêtej grupa (42 osoby na 120) spostrzeg³a z³e znoszenie ziemi. U kobiet charakterystyczn¹ przyczyn¹ zmian aspiryny. Bardzo nieliczni chorzy niekiedy uwa aj¹, jest noszenie ciê kiej siatki lub torby z zakupami. e aspiryna im szkodzi, a dieta nie pomaga (np we B¹ble i obrzêki Quinckego spowodowane w³asnym materiale 604 chorych z pokrzywk¹ uciskiem maj¹ trzy osobliwoœci kliniczne. przewlek³¹ twierdzi³o tak 6 osób). G³ównym Po pierwsze powstaj¹ nie natychmiast lecz powodem sytuacji, kiedy poprawa jest tylko dopiero w kilka godzin póÿniej (st¹d nazwa czêœciowa, a w czasie przestrzegania diety opóÿniona ). zdarzaj¹ siê wysiewy s¹ emocje psychiczne, bo S¹ to wykwity bolesne, czego nie obserwuje siê w omawianej odmianie komponent psychosow adnej innej odmianie pokrzywki. Uczucie matyczny jest bardzo du y i dieta nie wywiera bólu spowodowane jest faktem, e obrzêk wp³ywu na powy sze zjawisko. Nie nale y wiêc w tych wykwitach jest g³êboki i obejmuje poza oczekiwaæ zupe³nego cofniêcia siê zmian skórnych skór¹ w³aœciw¹ i tkank¹ podskórn¹ tak e u osób, którym wymówiono pracê, wzglêdnie które tkankê ³¹czn¹ miêdzypowiêziow¹. s¹ w trakcie rozpadu rodziny. Trzeci¹ charakterystyczn¹ cech¹ omawianych Pokrzywka wywo³ana przez aspirynê i dodatki zmian jest to, e w czasie ich wystêpowania pokarmowe jest charakterystyczna dla osób (dotyczy to zw³aszcza wiêkszych wykwitów doros³ych. obojga p³ci. Znacznie rzadziej ALERGIA 3(25)/2005 11

obserwuje siê j¹ u m³odzie y licz¹cej kilkanaœcie nie zale y od odczynów immunologicznych. lat, a u dzieci przed 10 rokiem ycia prawie nigdy nie wystêpuje. W przeciwieñstwie do tego w pokrzywce kontaktowej odgrywaj¹ rolê trzy ró ne mechanizmy: 5. Wystêpowanie pokrzywki kontaktowej. toksyczny, ananfilaktoidalny i alergiczny (IgE Do stosunkowo niedawna uwa ano pokrzywkê zale ny). kontaktow¹ za odmianê rzadk¹ i opisywano poszczególne przypadki tej postaci urticaria. Ten trzeci jest jednak najczêstszy. Przyk³adem W ci¹gu dwóch ostatnich dziesiêcioleci pokrzywki toksycznej jest oparzenie pokrzyw¹ w pogl¹dach na to zagadnienie zasz³y ogromne powoduj¹ce wyst¹pienie b¹bla u wszystkich ró nice. Okaza³o siê, e b¹ble o etiopatogenzie prawid³owo reaguj¹cych osób. Pokrzywka kontaktowej mog¹ byæ wywo³ywane przez setki anafilaktoidalna mo e byæ wywo³ana przez ró ne ró nych substancji odmiennych zarówno pod substancje. Wykazanie jej jest w codziennej wzglêdem budowy chemicznej jak i sytuacji, praktyce lekarskiej niemo liwe, gdy wymaga w których siê cz³owiek z nimi styka. Poza tym obraz stwierdzenia, e zwi¹zek, który dotykaj¹c skóry kliniczny tych zmian jest niejednolity. Niekiedy wywo³uje b¹bel, in vitro zdolny jest wyzwalaæ wykwity wystêpuj¹ tylko w miejscu dotyku histaminê z bazofilów tego samego chorego a nie substancji Ÿle znoszonej (nie zawsze jest ona dzia³a na bazofile innych ludzi. Dlatego bardzo alergenem), natomiast u innych chorych rzadko udaje siê wykazaæ, czy u danego pacjenta miejscowemu odczynowi b¹blowemu towarzyszy wystêpuje pokrywka kontaktowa anafilaktoidalna uogólniony wysiew zmian skórnych. Wreszcie czy te alergiczna (IgE zale na). Wiadomo jedynie, niekiedy z miejscowymi zmianami skórnymi e ta druga jest znacznie czêstsza i bywa wspó³istniej¹ objawy ze strony innych narz¹dów, wywo³ywana przez znane alergeny powoduj¹ce g³ównie choroby atopowe, ale niekiedy (znacznie choroby uczuleniowe, gdy przenikaj¹ innymi rzadziej) tak e wstrz¹sy anafilaktyczne. drogami. W rezultacie dawna rzadka odmiana pokrzywki Przewlek³a pokrzywka idiopatyczna bardzo okaza³a siê byæ czêsto obserwowan¹. Do tego rzadko jest wyrazem nadwra liwoœci, choæ takie ostatniego wniosku doprowadzi³y g³ownie dwa przypadki opisywano np u uczulonych na metal spostrze enia. obecny w plombie dentystycznej, a dawniej Pierwszym by³o wykrycie alergii na lateks, u pij¹cych mleko krowie zawieraj¹ce penicylinê, obecny w wyrobach gumowych, w tym któr¹ zwierzê by³o leczone (ostatnio w wyniku w rêkawicach chirurgicznych i prezerwatywach. wzmo onej kontroli weterynaryjnej podobne Profilaktyka AIDS spowodowa³a znacznie niebezpieczeñstwo zdarza siê tylko zupe³nie bardziej powszechne ni dawniej u ywanie wyj¹tkowo). Trudnym pod wzglêdem ustalenia tych wyrobów. mechanizmu chorobowego problemem jest Drug¹ obserwacj¹ stanowi¹c¹ prze³om w rozu- pokrzywka ostra. Wiadomo, e bywa ona mieniu tego zagadnienia by³y spostrze enia i alergiczna i niealergiczna, w tym drugim wypadku nad zespo³em jamy ustnej (OAS - oral allergy niekiedy psychosomatyczna. syndrome), w którym u ludzi pierwotnie uczulonych drog¹ wziewn¹ przez py³ek drzew Pokrzywka ostra alergiczna jest wyrazem (w Polsce g³ównie brzozy) w nastêpstwie nadwra liwoœci na pokarm (czêœciej) i na leki odczynów krzy owych powstaje wtórna alergia (rzadziej). kontaktowa na bia³ka szeregu owoców (w Polsce g³ownie jab³ek), jarzyn i orzechów. U dzieci g³ównie stwierdza siê ostr¹ pokrzywkê Co wiêcej pacjenci ci zaczynaj¹ te œle znosiæ alergiczn¹ pokarmow¹. Inaczej jest u doros³ych. W kosmetyki, które zawieraj¹ produkty tej grupie chorych wykrycie czynnika pochodzenia roœlinnego. etiologicznego bywa trudne i czêsto niemo liwe. U du ej czêœci przypadków czynnik wywo³uj¹cy Pokrzywka kontaktowa jest znacznie czêstsza pozostaje nie wykryty zw³aszcza, e pacjenci u doros³ych ni u dzieci. Powodem tej ró nicy nie rzadko na to jest jednak odmienna reaktywnoœæ zale na od nalegaj¹. wieku. Dzieci maj¹ znacznie mniejsz¹ stycznoœæ z substancjami, które zdolne s¹ wywo³aæ contact Podsumowanie: urticaria. Nie stykaj¹ siê one zupe³nie ze U dzieci g³ównie obserwuje siê pokrzywkê szkodliwoœciami zawodowymi, du o mniej ni ich ostr¹ o charakterze pokarmowym. Wszystkie rodzice u ywaj¹ kosmetyków, a OAS wystêpuje inne odmiany zdarzaj¹ siê rzadko. Jedyny prawie wy³¹cznie u osób doros³ych, wyj¹tek stanowi pokrzywka z zimna. Je eli a nieporównywalnie rzadziej u starszej m³odzie y.. rozpoczyna siê ona w dzieciñstwie to nieraz przebieg jej jest bardziej ciê ki ni wówczas, 6. Czêstoœæ alergii u chorych na pokrzywkê. gdy pierwsze wykwity wyst¹pi¹ w wieku Wbrew przeœwiadczeniu wielu pacjentów du a dojrza³ym. Pamiêtaæ tak e nale y, ze przed 15 czêœæ odmian pokrzywki nie jest zwi¹zana rokiem ycia obrzêki Quinckego zdarzaj¹ siê z mechanizmami alergicznymi. Pokrzywka aspiry- stosunkowo rzadko. Jedyny wyj¹tek pod tym nowa nale y do zmian zwi¹zanych z idiosynkrazj¹, wzglêdem stanowi rodzinny obrzêk podobnie mechanizm odmian pokrzywki fizykalnej naczyniowy.! Piœmiennictwo na str. 46 12 ALERGIA 3(25)/2005

TERAPIA nosa. Jedynie szeroko wykonana endoskopowa zawiera 0,25 grama substancji. Objawy uboczne polipektomia przynosi wyraÿn¹ poprawê stanu wystêpujê rzadko i polegaj¹ na utracie apetytu lub klinicznego. Tak jak jest to w miejscowo z³oœliwych bólach brzucha. Czasami wystêpuj¹ objawy nowotworach. uboczne pod postaci¹ zamglenia widzenia. Dlaczego wiêc niektórzy z nas odczulaj¹ nowotwory (polipy nosa). Nie odczulajmy ich. 2. Metotreksat (antagonista kwasu foliowego) Siêgnijmy do onkologii. Kwas foliowy jest konieczny do prawid³owej Zmiany histologiczne w polipach nosa s¹ biosyntezy DNA i RNA. Biosynteza ta jest funkcj¹ trzech czynników: katalizowana przez dehydrogenazê tetrahydrofoliaa. natura czynnika uruchamiaj¹ca proces now¹. Metotreksat, na skutek podobieñstwa polipowaty, w budowie chemicznej do kwasu foliowego, b. czas obserwacji wzrostu polipów, blokuje skutecznie tê biosyntezê. Pod wp³ywem c. stan immunologiczny gospodarza. inhibicji szeregu enzymów dochodzi do zaburzeñ syntezy kwasów nukleinowych prowadz¹cych do Czas obserwacji jest okreœlony od pocz¹tku œmierci komórki szczególnie szybko wzrastaj¹cej wzrostu polipów a do jego koñca co jest np. komórki nowotworowej. Metotreksat prowadzi równoznaczne ze œmierci¹ pacjenta, umieraj¹cego do zniszczenia komórek nowotworowych bez zwykle z innych przyczyn. Proces zapalny mo e nar usz eni a str ukt ury zdr owy ch kom óre k. byæ ostry, podostry lub przewlek³y. W wiêkszoœci Dawkowanie jest uzale nione od choroby, któr¹ polipów o charakterze procesu ostrego i pod- leczymy i tak np. w ³uszczycy podajemy 25 mg 1 ostrego wystêpuj¹ eozynofile i neutrofile. W postaci raz w tygodniu. W reumatoidalnym zapaleniu przewlek³ej polipów wystêpuj¹ limfocyty, makrofagi stawów podaje siê 7,5 mg 1 raz w tygodniu. i czasami eozynofile i bazofile. Zarówno grzyby jak Interesuj¹cych nas polipach nosa podaje siê 5 mg i bakterie nie odgrywaj¹ roli w etiopatogenezie 1 raz w tygodniu. Istnieje wiele objawów uboczpolipów (grupa amerykañska Ponikau i grupa nych np. zapalenie b³ony œluzowej jamy ustnej, belgijska Beckherta). neuropatia, krwiomocz. Trzeba jednak zaznaczyæ, e w dawce 5 mg 1 raz w tygodniu objawy Immunosupresja polipów nosa uboczne praktycznie nie wystêpuj¹. Leczenie farmakologiczne polipów nosa polega na miejscowym i ogólnym stosowaniu leków 3. Sterydoterapia ogólna i miejscowa immunosupresyjnych. Zwykle stosowane s¹ syntetyczne glukokortykoidy o 7-krotnie silniejszym dzia³aniu ni 1. Arechin (chlorochina) hydrokortizon. Powszechnie stosowany Encorton Jest stosowana w terapii i profilaktyce zimnicy. dzia³a immunosupresyjnie i mineralokortykoidowo. Dzia³a ona superesyjnie i przeciwzapalnie Wskazania do ogólnie stosowanych sterydów szczególnie na b³onach œluzowych nosa i zatok. (Encorton, Polcortolon Solu-Medrol) s¹ podawane WyraŸnie hamuje proliferacjê limfoblastów. Szybko w wiêkszoœci chorób zapalnych. Du ym postêpem wch³ania siê z przewodu pokar mowego. by³o wprowadzenie miejscowo stosowanych Mechanizm dzia³ania leku nie jest dok³adnie aerozoli sterydo wych (Flixonase, Buderhin, poznanie. Wiadomo, e zmniejsza on podzia³y Budesonid, Vancenase, Rhinocort). Powik³ania komórkowe. Dawkowanie jest indywidualne miejscowe s¹ rzadkie a ogólne nie wystêpuj¹. zale noœci od wra liwoœci pacjenta. Zwykle podaje Relatywnie czêstym powik³aniem jest krwawienie siê 1xdziennie 1 tbl. po kolacji przez kilka tygodni. z nosa i kazuistycznie opisywana perforacja Lek pakowany jest po 30 tbl. a jedna tabletka przegrody nosa.! Piœmiennictwo 1. Ohtoshi T, Tsuda T, Vancheri C. Human upper ariway epithelial cell granulocyte macrophage colony stimulating factor induces histamine containing cell differentiation of human progenitor cells Int. Arch. Alleregy Aphl. Immunol. 1991;95;376 84. 2. Drake Lee A, Lowe D, Clinical profile and recurrence of nasal polyps J. Laryngol. Otol. 1984, 98;783-793 3. Settipane G, Klein. Nasal polyps, state of the art. Rhinol. Suppc. 1991;11;33-36. 4. Moloney J. Oliver R. HLA antigens, nasal polyps and asthma Clin. Otolarynol. 1980;5;183-189. 5. Luxenberger W., Posch U., HLA patterns in patients with nasal polyposis Eur. Arch. Otorinolaryngology 2000 257;137-139. 6. Clarin R., Allergy is not a significant cause of nasal polyps Arch. Otolaryngol. Head. Neck, Surg. 1992;118;771-774. 7. Greisner W., Hereditary factor for nasal polyps. Allergy Asthma. Proc 1996;17-283-286. 8. Stoop A., Lympkocyte and non Lymphaid cells in human nasal polyps. J. Allergy Clin. Immunol. 1991-87;470-475. 9. Coste A., Ratear J.G. Nasal polyposis pathogenesis a flow cytometric and immunohistochemical study of epithelial proliferation. Acta. Otolaryng. (Stockh) 1996; 116;775-6. 10. Takeyama K., Dabbagh K., Epidermal growth factor system regulates mucin produktion in airways. Proc. Natl. Acad. Sci USA 1999;96;3081-6. 11. Schreiber AB., Winkler ME. Transforming growth factor alfa a more potents angiogeneic mediators than epidermal growth factor Proc. Natl. Acd.Science 1999;232;1250-3. 12. Watson M., Darrow C., Structure and transcriptional regulation of the human mammaglobin gene, a breast cancer associated member of the uteroglobin gene family localized to chromosome 11q13 Oncogene 1998; 16;817-824. Piœmiennictwo ze str. 12 1. Czarnerzki Urticaria Springer Verlag Berlin 1988. 2. Greaves M.: Chronic urticaria in childhood. allergy 200, 55, 309-20.. 3. Rudzki E., Rebandel P.: Wspolistnienieró nych odmian pokrzywki. Przgl. Deramtol. 1995, 82, 221-224. 4. Rudzki E., Rebandel P., Czubalski.: Less idiopatic forms of chronic urticaria. Dermtology 1988, 176, 219-222. 5. Silny W., Piotrowski M., Czarnecka-Operacz M.: wyniki badañ diagnostycznych w pokrzywce przewlek³ej, Postêpy Dermatologii 1992, 9, 231-40. 6. Wamderer A., Bernstein L., Goodman i wsp.: The diagnosis and manegment of urticaria, Ann Allergy 2000, 83. 521-544 46 ALERGIA 3(25)/2005