Magurski Park Narodowy Lokalizacja punktów pomiarowych i wyniki badań. Na terenie Magurskiego Parku Narodowego zlokalizowano 3 punkty pomiarowe. Pomiary prowadzono od stycznia do grudnia 2005 roku. 32. Punkt pomiarowy Nieznajowa. Punkt ten leży na terenie pozamiejskim, charakteryzuje tło stężeń SO 2 i NO 2. Najbliższą miejscowością jest Nieznajowa. 32 Odległości punktu pomiarowego od znaczących obiektów: dużego zakładu przemysłowego 32 km, małego zakładu produkcyjnego 17 km, drogi o dużym natężeniu ruchu 17 km, drogi lokalnej 2 km, drogi gruntowej 0,3 km, miasta powyżej 100 tyś. mieszk. 100 km, miasta powyżej 10 tyś. mieszk. 32 km, wsi powyżej 1 tyś. mieszk. 17 km, pojedynczych domostw 4 km. Punkt zlokalizowano w dolinie, na łagodnym stoku, próbniki powieszono 30 m od najbliższego drzewa.
Tab. 32. Zestawienie wartości średniomiesięcznych stężeń NO 2 [μg/m 3 ] i SO 2 [μg/m 3 ] w punkcie monitoringowym- Nieznajowa w 2005 roku. [μg/m 3 ] styczeń luty marzec kwiecień maj czerwiec lipiec NO 2 11,0 8,8 7,0 5,4 5,5 1,3 7,3 SO 2 13,8 17,9 13,2 8,4 5,0 7,0 1,9 c.d. tab.32. [μg/m 3 ] sierpień wrzesień październik listopad grudzień średnia roczna NO 2 2,4 2,3 11,0 4,4 4,6 5,9 SO 2 1,7 1,9 9,9 9,1 4,8 7,9 Zestawienie wartości SO 2 i NO 2 w punkcie monitoringowym Nieznajowa - Magurski Park Narodowy w 2005 roku. 20,0 15,0 10,0 5,0 0,0 styczeń luty marzec kwiecień maj czerwiec lipiec sierpień wrzesień październik listopad grudzień [ μg/m 3 ] NO2 SO2 Średnie stężenie dwutlenku azotu w punkcie pomiarowym w Nieznajowej w 2005 roku wyniosło 5,9 μg/m 3 co stanowi 30% poziomu dopuszczalnego (dla obszarów Parków Narodowych dopuszczalny poziom stężenia średniorocznego dwutlenku azotu wynosi 20 μg/m 3 ). Stężenia zmieniały się w ciągu roku od 1,3 μg/m 3 w czerwcu do 11,0 μg/m 3 w styczniu i w październiku. W ciągu całego roku pomiarowego wartości NO 2 wykazywały tendencję spadkową w okresie letnim i wzrostową w okresie grzewczym. Odnotowano dwa nietypowe wzrosty wartości stężenia NO 2 w lipcu i październiku. Wartość stężenia średniorocznego dwutlenku siarki w Nieznajowej w 2005 roku wyniosła 7,9 μg/m 3 co stanowi 53 % poziomu dopuszczalnego (poziom dopuszczalny stężenia SO 2 na obszarze Parków Narodowych wynosi 15 μg/m 3 ). Najwyższe stężenia SO 2 wystąpiły w styczniu, w lutym i w marcu z maksimum w lutym (17,9 μg/m 3 ). W pozostałych miesiącach szczególnie w miesiącach letnich stężenia osiągnęły niższe wartości z minimum w sierpniu 1,7 μg/m 3.
Uzyskane wyniki wartości stężeń miesięcznych NO 2 i SO 2 w punkcie zlokalizowanym w okolicach Nieznajowej wskazują na sezonowy napływ zanieczyszczeń na ten obszar, gdyż w pobliżu nie występują lokalne źródła emisji zanieczyszczeń. 33. Punkt pomiarowy Krempna. Punkt znajduje się na obszarze pozamiejskim, charakteryzuje wpływ lokalnej emisji ze źródeł punktowych. Najbliższa miejscowość to Krempna. 33 Odległość punktu pomiarowego od znaczących obiektów: dużego zakładu przemysłowego 30 km, małego zakładu produkcyjnego 15 km, drogi o dużym natężeniu ruchu 15 km, drogi lokalnej 50 m, miasta powyżej 100 tyś. mieszk. 100 km, miasta powyżej 10 tyś. mieszk. 30 km, wsi powyżej 1 tyś. mieszk. 15 km, pojedynczych domostw 100 m. Punkt zlokalizowany jest w dolinie, na łagodnym stoku, próbniki powieszone są 50 m od najbliższego drzewa. Tab. 33. Zestawienie wartości średniomiesięcznych stężeń NO 2 [μg/m 3 ] i SO 2 [μg/m 3 ] w punkcie monitoringowym- Krempna w 2005 roku. [μg/m 3 ] styczeń luty marzec kwiecień maj czerwiec lipiec NO 2 7,8 5,9 5,6 5,1 3,8 2,3 6,0 SO 2 7,9 11,4 6,4 4,3 3,4 3,5 2,8
c.d. tab.33. [μg/m 3 ] sierpień wrzesień październik listopad grudzień średnia roczna NO 2 3,1 2,2 8,2 3,7 6,4 5,0 SO 2 5,4 1,6 6,4 5,7 7,0 5,5 Zestawienie wartości SO 2 i NO 2 w punkcie monitoringowym Krempna - Magurski Park Narodowy w 2005 roku. 15 10 5 0 styczeń luty marzec kwiecień maj czerwiec lipiec sierpień wrzesień październik listopad grudzień [ μg/m 3 ] NO2 SO2 Średnie stężenie dwutlenku azotu w Krempnej w 2005 roku wyniosło 5,0 μg/m 3 co stanowi 25% poziomu dopuszczalnego. Stężenia NO 2 wahały się od 2,2 μg/m 3 we wrześniu do 8,2 μg/m 3 w październiku. Nietypowy wzrost wartości stężeń dwutlenku azotu odnotowano w lipcu i październiku. Średnie stężenie dwutlenku siarki w 2005 roku wyniosło 5,5 μg/m 3 co stanowi 37% poziomu dopuszczalnego. Wartości stężeń miesięcznych SO 2 kształtują się na poziomie od 1,6 μg/m 3 we wrześniu do 11,4 μg/m 3 w lutym. Nietypowy wzrost wartości stężenia dwutlenku siarki odnotowano w sierpniu. W punkcie tym zaznacza się wpływ niskiej lokalnej emisji w okresie grzewczym oraz sezonowy napływ zanieczyszczeń z obszarów sąsiednich. 34. Punkt pomiarowy Ciechania. Punkt zlokalizowany jest na obszarze pozamiejskim, charakteryzuje wpływ zanieczyszczeń z sąsiadującego obszaru. Najbliższą miejscowością jest Ciechania. Odległość punktu pomiarowego od znaczących obiektów: dużego zakładu przemysłowego 30 km, małego zakładu produkcyjnego 20 km, drogi o dużym natężeniu ruchu 20 km, drogi lokalnej 300 m, miasta powyżej 100 tyś. mieszk. 107 km, miasta powyżej 10 tyś. mieszk. 37 km,
wsi powyżej 1 tyś. mieszk. 22 km, pojedynczych domostw 2 km. Punkt znajduje się na szczycie góry, próbniki powieszone są 20 m od najbliższego drzewa. 34 Tab. 34. Zestawienie wartości średniomiesięcznych stężeń NO 2 [μg/m 3 ] i SO 2 [μg/m 3 ] w punkcie monitoringowym- Ciechania w 2005 roku. [μg/m 3 ] styczeń luty marzec kwiecień maj czerwiec lipiec NO 2 15,6 4,5 5,7 5,4 4,3 1,4 7,6 SO 2 10,7 14,5 13,3 6,0 4,8 7,7 6,0 c.d. tab.34. [μg/m 3 ] sierpień wrzesień październik listopad grudzień średnia roczna NO 2 1,9 2,2 8,5 3,6 5,0 5,5 SO 2 9,1 3,2 12,5 6,0 6,4 8,4 Zestawienie wartości SO 2 i NO 2 w punkcie monitoringowym Ciechania - Magurski Park Narodowy w 2005 roku. [ μg/m 3 ] 20,0 15,0 10,0 5,0 0,0 styczeń luty marzec kwiecień maj czerwiec lipiec sierpień wrzesień październik listopad grudzień NO2 SO2 Średnie stężenie dwutlenku azotu w Ciechani w 2005 roku wyniosło 5,5 μg/m 3 co stanowi 28% poziomu dopuszczalnego. Najwyższe stężenie NO 2 w ciągu roku pomiarowego odnotowano w miesiącu styczniu 15,6 μg/m 3. W pozostałych miesiącach
kształtowało się w granicach od 1,4 μg/m 3 w czerwcu do 8,5 μg/m 3 w październiku. Średnie stężenie dwutlenku siarki w 2005 roku wyniosło 8,4 μg/m 3 co stanowi 56% poziomu dopuszczalnego. Największe stężenia SO 2 wystąpiły w miesiącach: luty (14,5 μg/m 3 ), marzec (13,3 μg/m 3 ) i październik (12,5 μg/m 3 ) czyli w zimniejszych miesiącach roku. Ze względu na brak w pobliżu lokalnych źródeł emisji oraz zróżnicowany rozkład wartości stężeń zarówno NO 2 jak i SO 2, należy przypuszczać, że nastąpił napływ zanieczyszczeń z sąsiednich obszarów z dominacją dwutlenku siarki.
Podsumowanie. Na obszarach Parków Narodowych obowiązują bardziej rygorystyczne dopuszczalne poziomy zanieczyszczeń w powietrzu. Dopuszczalny poziom średniorocznego stężenia NO 2 wynosi 20 μg/m 3 średniorocznego stężenia SO 2 wynosi 15 μg/m 3., natomiast dopuszczalny poziom Tab. Zbiorcze zestawienie średniorocznych stężeń SO 2 i NO 2 w punktach pomiarowych zlokalizowanych na terenach parków narodowych w 2005 roku. Park Narodowy Babiogórski Gorczański Tatrzański Pieniński Ojcowski Magurski Punkt pomiarowo kontrolny średnioroczne stężenia średnioroczne stężenia NO 2 [μg/m 3 ] SO 2 [μg/m 3 ] O.O. Orawa oddz. 99 h 6,2 3,7 O.O. Stonów oddz.57f 7,2 3,4 O.O. Stonów oddz.23 a 9,6 4,6 Hucisko 5,6 3,7 Poręba Wielka 4,5 5,7 Góra Suhora 7,0 4,7 Polana Tomanowa 6,3 1,6 Schronisko Ornak 8,9 1,5 Schronisko Murowaniec B B Łysa Polana 7,0 3,2 Wąwóz Sobczański 7,5 3,3 Kras 5,7 5,6 Majerz 8,0 7,2 Pieskowa Skała 8,4 12,4 Ojców 7,0 5,2 Jerzmanowice-Lepianka 10,1 14,6 Nieznajowa 5,9 7,9 Krempna 5,0 5,5 Ciechania 5,5 8,4 Zestawienie średniorocznych wartości stężeń NO 2 i SO 2 punktach pomiarowych zlokalizowanych na terenach Parków Narodowych w 2005 roku. [μg/m 3 ] 16 14 12 10 8 6 4 2 0 Piesk. Skała Ojców Lepianka Orawa Stonów 57f Stonów 23a Hucisko Poręba Wlk Suhora Wąwóz Sobcz Kras Majerz Nieznajowa Krempna Ciechania Polana Tom Schr.Ornak Schr. Murowaniec Łysa Polana NO2 SO2
Badania przeprowadzone w 19 punktach kontrolnych zlokalizowanych na obszarach sześciu Parków Narodowych wykazały, że w żadnym punkcie nie wystąpiły przekroczenia dopuszczalnych poziomów średniorocznego stężenia dwutlenku siarki i dwutlenku azotu. Babiogórski Park Narodowy na obszarze parku średnioroczne wartości stężeń NO 2 zawarte były w przedziale od 6,2 9,6 μg/ m 3. Wartości średniorocznych stężeń SO 2 były znacznie niższe i kształtowały się w granicach od 3,4 μg/m 3 do 4,6 μg/m 3. Gorczański Park Narodowy na obszarze parku średnioroczne stężenia NO 2 wynosiły od 4,5 μg/m 3 do 7,0 μg/m 3. Średnioroczne stężenia SO 2 kształtowały się na niższym poziomie od 3,7 do 5,7 μg/m 3. Tatrzański Park Narodowy na obszarze parku średnioroczne stężenia dwutlenku azotu zawarte były w granicach od 6,3 μg/m 3 (Polana Tomanowa) do 8,9 μg/m 3 (Schronisko Ornak). Na przejściu granicznym Łysa Polana średnioroczne stężenie dwutlenku azotu wyniosło 7,0 μg/m 3. Średnioroczne stężenia dwutlenku siarki kształtowały się na niskim poziomie od 1,5 do 3,2 μg/m 3. Nie uzyskano wyników stężeń z punktu Schronisko Murowaniec, natomiast w punkcie Łysa Polana średnią wyliczono z siedmiu wyników. Pieniński Park Narodowy na obszarze parku zanotowano podwyższone średnioroczne stężenia dwutlenku azotu, które wynosiły od 5,7 μg/m 3 (Kras obszar charakteryzujący niską emisję) do 8,0 μg/m 3 (Polana Majerz obszar charakteryzujący napływ zanieczyszczeń z sąsiednich obszarów). Średnioroczne stężenia dwutlenku siarki kształtowały się w przedziałach od 3,3 μg/m 3 (Wąwóz Sobczański) do 7,2 μg/m 3 ( Polana Majerz). Ojcowski Park Narodowy na obszarze parku zarejestrowano najwyższe stężenia średnioroczne zarówno dwutlenku azotu jak i dwutlenku siarki. Średnioroczne stężenia NO 2 kształtowały się na poziomie od 7,0 μg/m 3 ( Ojców wpływ lokalnej emisji) do 10,1 μg/m 3 (Jerzmanowice-Lepianka napływ zanieczyszczeń). Natomiast średnioroczne stężenia dwutlenku siarki wynosiły 5,2 μg/m 3 w Ojcowie, 12,4 μg/m 3 w Pieskowej Skale oraz 14,6 μg/m 3 w Jerzmanowicach Lepianka (napływ zanieczyszczeń z sąsiednich obszarów). Magurski Park Narodowy na obszarze parku średnioroczne stężenia NO 2 kształtowały się na poziomie od 5,0 μg/m 3 do 5,9 μg/m 3. Wartości średniorocznych
stężeń dwutlenku siarki były wyższe od 5,5 μg/m 3 (Krempna) do 8,4 μg/m 3 (Ciachania napływ zanieczyszczeń z innych obszarów). Podsumowując należy stwierdzić, że na obszarach wszystkich Parków Narodowych Województwa Małopolskiego występują podwyższone wartości dwutlenku azotu. Zanieczyszczenia mają charakter typowo napływowy z sąsiednich obszarów. Najwyższe stężenia NO 2 pomierzono na terenie Ojcowskiego Parku Narodowego. Na obszarach Babiogórskiego, Gorczańskiego, Pienińskiego Parku występuje w powietrzu niższy poziom dwutlenku siarki, najniższy w Tatrzańskim Parku Narodowym. Najwyższy poziom stężenia dwutlenku siarki występuje na obszarze Ojcowskiego Parku Narodowego i jest zbliżony do poziomu dopuszczalnego 15 μg/m 3 obowiązującego w Parkach Narodowych. Znacznie podwyższony poziom dwutlenku siarki występuje na obszarze Parku Magurskiego. Zanieczyszczenia te maja charakter typowo napływowy być może dalekiego zasięgu (transgraniczne przemieszczanie się zanieczyszczeń).