PROGRAM WYCHOWAWCZY OPARTY NA WARTOŚCIACH DUCHOWYCH

Samorządowe Przedszkole nr 2 w Kościanie PROGRAM WYCHOWAWCZY OPARTY NA WARTOŚCIACH DUCHOWYCH Beata Grześkowiak Małgorzata Kowalczyk Aleksandra Szczerbal Beata Zielonka 1

WSTĘP Słowo wychowanie pochodzi od chować trzymać w miejscu bezpiecznym, mieć dla siebie, chronić przed obcymi. Wychowany jest ktoś, kto już może sam kierować swoim życiem, bo dojrzał w intymnym otoczeniu domu rodzinnego. Podmiotem działań wychowawczych w stosunku do swoich dzieci są więc rodzice. W domu uczymy się wielu rzeczy: wiązać sznurowadła, obsługiwać komputer, telewizor i czajnik. To co umieją rodzice, łatwiej przychodzi ich dzieciom, bo niedaleko pada jabłko od jabłoni. W domu uczymy się też ważniejszych spraw: pomagać babci albo śmiać się z jej niedołęstwa, przyznawać do swoich słabości albo kłamać, postępować uczciwie lub kombinować, kierując się tym, co przynosi korzyść. To tutaj dowiadujemy się, czy jesteśmy pępkiem świata, czy też naszym powołaniem jest służyć światu, wykorzystując posiadane talenty. Dowiadujemy się, choć nie zawsze umiemy to ubrać w kwieciste słowa, jakie życie jest życiem godziwym, jaki jest jego sens. Nauczyciele w swojej pracy wychowawczej uzupełniają w tym zakresie obowiązki rodziców oraz współdziałają z nimi. Jednym z najważniejszych zadań wychowawczych jest wspomaganie wszechstronnego rozwoju dzieci. Nasz program wychowawczy zakłada podmiotowe traktowanie dzieci, poszanowanie ich godności osobistej, stwarzanie sytuacji wyzwalającej ich aktywność oraz warunków do pełnego rozwoju osobowego każdego z wychowanków, zgodnego z ich wrodzonym potencjałem i możliwościami. Program został opracowany w oparciu o diagnozę sytuacji wychowawczej w przedszkolu. Z przeprowadzonych badań wynika, że coraz więcej dzieci ma kłopoty z przestrzeganiem reguł społeczności dziecięcej, zdarzają się konflikty i przypadki agresji wobec innych przedszkolaków, a nawet dorosłych. Program wychowawczy stanowi wytyczne do pracy wychowawczej dla dyrektora przedszkola, nauczycieli, rodziców, pracowników niepedagogicznych oraz organizacji i instytucji wspomagających pracę przedszkola. Realizacja założeń programowych wpłynie na spójność i wielokierunkowość oddziaływań wychowawczych. Program wychowawczy jest zgodny z podstawą programową wychowania przedszkolnego. 2

Podstawy prawne programu wychowawczego: Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. uchwalona przez Zgromadzenie Narodowe z dnia 2 kwietnia 1997 r., przyjęta przez Naród w referendum konstytucyjnym w dniu 25 maja 1997 r., podpisana przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej w dniu 16 lipca 1997 r. (tj. Dz. U. z 1997 r. Nr 78 poz. 483 ze zm.), Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (tj. Dz. U. z 2004 r. Nr 256 poz. 2572 ze zm.), Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta nauczyciela (tj. Dz. U. z 2006 r. Nr 97 poz. 674 ze zm.) Rozporządzenie ministra Edukacji Narodowej z dnia 21 czerwca 2012 r. w sprawie dopuszczania do użytku w szkole programów wychowania przedszkolnego i programów nauczania oraz dopuszczania do użytku podręczników (Dz. U. poz. 752) Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 27 sierpnia 2012 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz. U. z 2012 r. poz. 977), Konwencja o Prawach Dziecka przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych (Dz. U. z 1991 r. Nr 120 poz. 526 ze zm.). Statut Samorządowego Przedszkola nr 2 w Kościanie 3

I. CELE PROGRAMU WYCHOWAWCZEGO Celem programu jest świadome wprowadzenie dziecka w system pożądanych zachowań, zapewnienie warunków do pełnego rozwoju osobowego każdego wychowanka, poprawa jakości pracy wychowawczej, uwzględnienie potrzeb społeczności przedszkolnej: dzieci, rodziców, pracowników i środowiska lokalnego. Program zawiera cele, które ukierunkowują działalność nauczyciela oraz wspomagają kształtowanie prawidłowych postaw funkcjonowania dzieci w grupie w oparciu o wzmocnienia pozytywne. Cele programu: 1. Kształtowanie elementarnych wartości moralnych i duchowych w tym spokoju, szacunku, szczęścia i tolerancji. 2. Analizowanie wartości, okazywanie ich, uświadamianie sobie praktycznych skutków ich stosowania wobec siebie, wobec innych, wobec społeczeństwa i całego świata. 3. Rozwijanie wzajemnej akceptacji, rozumienia potrzeb i odrębności drugiego człowieka oraz rodziny; rozwijanie empatii. 4. Rozwijanie umiejętności rozróżniania dobra od zła. 5. Uświadomienie dzieciom swoich praw i obowiązków. 6. Uświadomienie złożoności otaczającego świata i czyhających zagrożeń. 7. Kształtowanie prawidłowych postaw funkcjonowania w grupie w oparciu o wzmocnienia pozytywne. 8. Kształtowanie poczucia przynależności do wspólnoty małej i wielkiej ojczyzny oraz tożsamości narodowej i regionalnej. 9. Rozwijanie u dzieci postaw prozdrowotnych i ekologicznych. 10. Wspieranie rodziców w ich działaniach wychowawczych. II. WARUNKI REALIZACJI PROGRAMU WYCHOWAWCZEGO Program ten przeznaczony jest dla dzieci w wieku przedszkolnym i dostosowany jest do ich możliwości rozwojowych. Zadania wychowawcze realizowane są w sposób ciągły przez wszystkich nauczycieli poprzez odpowiedni dobór metod i form pracy, literaturę, pomoce dydaktyczne oraz stosowanie środków wychowawczych wzmacniających pozytywne zachowania dzieci. Nauczyciele współpracują z rodziną dziecka w celu 4

ujednolicenia oddziaływań wychowawczych. Dzieci angażowane są we wspólne tworzenie i przestrzeganie kodeksu przedszkolaka. Pracownicy niepedagogiczni wspierają działania nauczycieli. Wszystkie zajęcia w przedszkolu uwzględniają założenia programu wychowawczego. Nauczyciele dostosowują przekazywanie wiedzy, kształtowanie umiejętności i postaw wychowanków do odpowiedniej w tym wieku aktywności dzieci, umożliwiają poznawanie świata w jego jedności i złożoności, wspomagają samodzielność uczenia się, inspirują do wyrażania własnych myśli przeżyć oraz rozbudzają ciekawość poznawczą i motywację do dalszej edukacji. Program obejmuje funkcjonowanie dziecka w grupie w zakresie podstawowych dziedzin życia przedszkolnego: samoobsługi i czynności higienicznych, zabaw swobodnych, zajęć i zabaw zorganizowanych, uroczystości, spożywania posiłków, spacerów, wycieczek, zabaw na powietrzu. III. SPOSOBY REALIZACJI PROGRAMU WYCHOWAWCZEGO Obszary edukacyjne 1. Lubię siebie i innych. 2. Znam i stosuję zasady postępowania. 3. Dbam o swoje bezpieczeństwo. 4. Chcę być zdrowy, silny i sprawny. 5. Uczestniczę w życiu rodziny, lokalnym środowisku, jestem częścią małej i wielkiej ojczyzny. 6. Kocham i chronię otaczającą mnie przyrodę. Treści programowe i cele szczegółowe 1. Lubię siebie i innych. Cele operacyjne: dziecko wyraża swoje myśli, przeżycia i uczucia, 5

dziecko potrafi aktywnie słuchać i kontaktować się, dziecko okazuje szacunek innym, dziecko czerpie radość z poznawania świata, dziecko okazuje pozytywne emocje w stosunku do innych, dziecko nie zachowuje się agresywnie. Treści programowe: przedszkolak potrafi właściwie przyjmować pochwały i krytykę, przedszkolak zna i dostrzega uczucia własne i innych, przedszkolak szanuje pracę innych, przedszkolak rozmawia, analizuje, ocenia i wyciąga wnioski, przedszkolak jest czynnie zainteresowany otoczeniem bliższym i dalszym, przedszkolak jest dobrym kolegą. 2. Znam i stosuję zasady postępowania. Cele operacyjne: dziecko zgodnie bawi się z kolegami, nie wyrządza nikomu krzywdy, dziecko okazuje pomoc innym dzieciom, dziecko podejmuje działania na rzecz innej grupy. Treści programowe: przedszkolak stosuje się do zasad postępowania ( Kodeks przedszkolaka ) 3. Dbam o swoje bezpieczeństwo. Cele operacyjne: dziecko zna i stosuje się do zasad bezpieczeństwa, dziecko jest asertywne wobec nieznanych osób dorosłych, dziecko unika niebezpiecznych zabaw i zachowań, dziecko nie oddala się od grupy z miejsca pobytu. 6

Treści programowe: przedszkolak zachowuje ostrożność w sytuacjach, które tego wymagają, przedszkolak radzi sobie w sytuacjach zagrażających bezpieczeństwu, przedszkolak jest uważny i przewidujący, przedszkolak sumiennie przestrzega ustalonych zasad obowiązujących w czasie zabaw, spacerów i wycieczek. 4. Chcę być zdrowy, silny i sprawny. Cele operacyjne: dziecko chętnie bierze udział w grach i zabawach zapewniających fizyczny rozwój, dziecko wykonuje konieczne zabiegi higieniczne, dziecko wie, jakie pokarmy są niezbędne dla zdrowia, dziecko dostrzega potrzebę kontrolowania swojego zdrowia, dziecko zna zasady dbałości o zdrowie i bezpieczeństwo oraz je przestrzega. Treści programowe: przedszkolak ćwiczy, gra i podróżuje, przedszkolak lubi czystość, przedszkolak zdrowo się odżywia, spożywa zróżnicowane posiłki, przedszkolak nie boi się lekarzy. 5. Uczestniczę w życiu rodziny, lokalnym środowisku, jestem częścią małej i wielkiej ojczyzny. Cele operacyjne: dziecko zna członków swojej rodziny, dziecko zna nazwę swojej miejscowości i uczestniczy w jej życiu, dziecko szanuje kulturę i tradycje narodowe dziecko wie, że mieszka w Polsce, szanuje symbole narodowe, dziecko wie, że wszyscy ludzie mają te same prawa. 7

Treści programowe: przedszkolak szanuje kulturę oraz tradycje rodzinne regionalne i narodowe, przedszkolak jest tolerancyjny i otwarty na różnorodność innych kultur i narodów. 6. Kocham i chronię otaczającą mnie przyrodę. Cele operacyjne: dziecko wymienia rośliny i zwierzęta żyjące w różnych środowiskach przyrodniczych, dziecko wie, jakie warunki są potrzebne do rozwoju zwierząt i roślin, dziecko potrafi wymienić zmiany zachodzące w kolejnych porach roku, wie, w jaki sposób człowiek może je chronić i im pomóc. Treści programowe: przedszkolak nie łamie gałęzi drzew i nie depcze trawników, przedszkolak nie śmieci, przedszkolak nie męczy zwierząt, przedszkolak opiekuje się zwierzętami i roślinami, przedszkolak zwraca uwagę tym, którzy czynią krzywdę przyrodzie, przedszkolak ma wiedzę na temat zagrożeń dla środowiska przyrodniczego. Rozpoznawanie i kształtowanie wartości Wartość Zamierzone osiągnięcia dzieci Spokój: - to bycie wewnętrznie spokojnym, - to dobre uczucie w samym sobie, Dzieci: - wyjaśniają, co oznacza słowo spokój - pozytywnie myślą o sobie i o innych, - panuje wtedy, gdy ludzie - potrafią szybko się uspokoić, współdziałają ze sobą, nie kłócą się i nie ranią, - to pozytywne myślenie o sobie i o - cieszą się z bycia spokojnym, - rozwijają zdolność do koncentracji, - potrafią ukazywać spokój w formie artystycznej. innych. 8

Szacunek: - to wiedza o tym, że jestem kimś niepowtarzalnym i wyjątkowym, - to wiedza o tym, że inni są niepowtarzalni i wyjątkowi. Szczęście: - to pewność tego, że jestem kochany, - gdy spełniam dobre uczynki, jestem szczęśliwy, - mogę dawać szczęście innym słowami, które są jak kwiaty, a nie jak kolce. Tolerancja: - wszyscy jesteśmy niepowtarzalni i mamy coś wartościowego do zaoferowania innym, - akceptacja innych, poszanowanie różnic. Dzieci: - wyjaśniają, co oznacza słowo szacunek, - dobrze znają samego siebie, - doceniają samego siebie, - uznają, że inni także są kimś wartościowym, - potrafią słuchać innych, traktują ich z należytą uwagą, - potrafią wymienić co najmniej dwie swoje cechy pozytywne, a także pozytywne cechy kolegów. Dzieci: - potrafią wyjaśnić pojęcie szczęścia, - rozpoznają własne uczucia w sytuacji, gdy ktoś mówi złośliwie lub przyjaźnie, - cieszą się i są szczęśliwe, że pomagają innym, - podają pomysły, w jaki sposób można obdarzać szczęściem innych. Dzieci: - wyjaśniają słowo tolerancja, - akceptują innych bez względu na wygląd, kolor skóry, upodobania i zwyczaje, - wiedzą, ze każdy może być inny, niepowtarzalny i wartościowy, - potrafią zaakceptować samego siebie, nawet jeśli popełniają błędy, - znają swój region, obyczaje i tradycje, znają też regiony, obyczaje i tradycje innych krajów. 9

IV. METODY I FORMY PRACY Z DZIEĆMI Każdy dąży do znalezienia tego, czego potrzebuje. Potrzeby dynamizują aktywność człowieka. W przedszkolu dziecko potrzebuje: bezpieczeństwa, akceptacji, aktywności, kontaktu emocjonalnego, uznania, kontaktu społecznego, komunikowania się, bodźców poznawczych. Wspierając rozwój dziecka trzeba odpowiadać na jego potrzeby i zainteresowania. Obserwacja różnych aspektów rozwoju dziecka pomoże nauczycielowi dobrać odpowiednia drogę wspomagania tego rozwoju. Decydujące znaczenie dla rozwoju dziecka ma stosowanie różnorodnych metod i form działania. Nauczycielki rozbudzają i ukierunkowują ruchową, umysłową, społeczną i estetyczną aktywność dzieci, uwzględniając w swojej pracy zarówno metody tradycyjne, sprawdzone w pedagogice przedszkolnej: czynne ( metoda samodzielnych doświadczeń, metoda kierowania własną działalnością dziecka, metoda zadań stawianych dziecku, metoda ćwiczeń), słowne ( rozmowy, opowiadania, bajki, wiersze, piosenki, praca z obrazkiem i historyjką, zagadki, objaśnienia i instrukcje, sposoby społecznego porozumiewania się, metoda żywego słowa), percepcyjne ( obserwacja i pokaz, osobisty przykład nauczyciela, udostępnianie sztuki), jak i aktywizujące np. burza mózgów, mapa pojęciowa, metoda projektu, tworzenie nowych zastosowań, gry planszowe, skojarzenia,,,wymyślanki, wspólne opowiadania, metoda pedagogiki zabawy, Ruch Rozwijający W. Sherborn,,,Dziecięca matematyka E. Gruszczyk Kolczyńskiej i E. Zielińskiej. Praca w grupie przedszkolnej wymaga właściwych form organizacyjnych. Oznacza to rozplanowanie w czasie i przestrzeni wielu działań. Realizacja treści programowych w procesie wspomagania rozwoju dziecka odbywa się w naturalnych i celowo zaplanowanych sytuacjach. Będą to zajęcia i zabawy dowolne, sytuacje edukacyjne (współtworzenie z dziećmi norm i zasad obowiązujących w grupie, organizowanie prac zespołowych, uczenie rozpoznawania uczuć, układanie zakończeń historyjek, zajęcia plastyczne), dostarczanie wzorców, sytuacje okolicznościowe, zabawy integracyjne, tematyczne i dydaktyczne, muzykoterapia, spacery i wycieczki, formy teatralne, konkursy, koncerty, przeglądy, przedsięwzięcia, wystawki prac dziecięcych, literatura, uroczystości zajęcia otwarte, 10

kiermasze, akcje charytatywne i inne. Mogą mieć charakter indywidualny, grupowy i zbiorowy. V. ZASADY ZACHOWAŃ OBOWIĄZUJACE W PRZEDSZKOLU W naszym przedszkolu, jak w każdej grupie społecznej, funkcjonują określone normy postępowania, które regulują współżycie pomiędzy wszystkimi członkami społeczności. Ustalony został zbiór zasad, w którym zawarte są jednakowe dla wszystkich dzieci w przedszkolu normy dotyczące: zachowania podczas posiłków, zachowania w łazience, zachowania w szatni, zachowania w sali, zachowania podczas pobytu w ogródku przedszkolnym, zachowania podczas wycieczek i spacerów, zachowania podczas imprez, uroczystości, spotkań itp. Zasady zachowania obowiązujące podczas spożywania posiłków 1. Cicho siadamy i wstajemy od stołu. 2. Zaczynamy jeść po słowie Smacznego. 3. Jemy powoli, każdy kęs dobrze gryziemy i żujemy, starając się mieć zamknięte usta. 4. Jedząc nie rozmawiamy, nie mlaskamy. 5. Ostrożnie posługujemy się sztućcami. 6. Jeżeli chcemy dokładkę, podnosimy rękę. 7. Jeżeli czegoś nie lubimy, odkładamy to na brzeg talerza. 8. Nie bawimy się jedzeniem. 9. Odchodząc od stołu, zasuwamy krzesło, mówimy dziękuję. Zasady zachowania obowiązujące dzieci w łazience 1. Myjemy ręce: przed i po posiłkach, po przyjściu z dworu, po placach plastycznych. 2. Pamiętamy, żeby dokładnie zakręcać kran. 11

3. Nie rozchlapujemy wody. 4. Oszczędnie zużywamy wodę. 5. Nikogo nie chlapiemy wodą. 6. Nie biegamy po łazience. 7. Najpierw korzystamy z toalety, a potem myjemy ręce. Etapy mycia rąk: 1. Podwijamy rękawy. 2. Odkręcamy wodę. 3. Namydlamy mydłem ręce. 4. Trzemy namydlone ręce. 5. Płuczemy ręce wodą, aby całkowicie spłukać pianę z mydła. 6. Zakręcamy kran. 7. Wycieramy ręce. Wyrzucamy papierowy ręcznik do kosza. 8. Odwijamy rękawy i ustawiamy się w miejscu wyznaczonym przez nauczyciela. Zasady korzystania z toalety 1. Korzystamy z toalety wyłącznie pojedynczo. 2. Zanim wejdziemy do toalety, pukamy, sprawdzając, czy jest wolna i zamykamy za sobą drzwi. 3. Zawsze po sobie spłukujemy. 4. Jeżeli dziecko potrzebuje pomocy w toalecie, zgłasza potrzebę nauczycielowi. 5. W toalecie nie podglądamy się wzajemnie. Zasady zachowania obowiązujące dzieci w szatni 1. Wchodząc do szatni z dworu otrzepujemy buty z piasku, błota lub śniegu i wycieramy porządnie o wycieraczkę. 2. Odzież wieszamy na wieszaku. 3. Buty/papcie ustawiamy na swojej półce. 4. Dbamy o czystość i porządek na swoich półeczkach w szatni. 5. Nie biegamy po szatni. 6. Nie hałasujemy. 12

7. Podczas leżakowania maluszków zachowujemy się cicho. 8. Nie używamy zabawek pozostawionych przez inne dzieci. 9. Po ubraniu lub rozebraniu się ustawiamy się w pary w miejscu wyznaczonym przez nauczyciela. 10. Pamiętamy, żeby pomagać innym, gdy tego potrzebują. Zasady zachowania obowiązujące dzieci w sali przedszkolnej 1. Wchodząc do sali witamy się z nauczycielem i innymi dziećmi, mówiąc Dzień dobry 2. Pamiętamy o używaniu słów proszę, dziękuję, przepraszam. Przepraszając, podajemy rękę osobie, którą przepraszamy. 3. Nie krzyczymy, nie podnosimy głosu. 4. Nie wychodzimy z sali bez zgody nauczyciela. 5. Bawiąc się, nie zabieramy innym dzieciom zabawek. 6. Po skończonej zabawie sprzątamy po sobie zabawki. 7. Sprzątamy po sobie miejsce, w którym pracowaliśmy podczas zajęć 8. Uśmiechamy się do innych. 9. Uważnie słuchamy tego, co mówi nauczyciel. 10. Dbamy o czystość i porządek na swojej półce, nie zabieramy niczego z półki innego dziecka. 11. Zgłaszamy nauczycielowi potrzebę wyjścia do toalety. 12. Zachowujemy się cicho podczas leżakowania maluszków. 13. Wrzucamy śmieci do kosza. 14. Dzielimy się zabawkami i materiałami. 15. Zachowujemy się cicho i spokojnie, gdy inne dzieci pracują, gdy ktoś jest zmęczony lub odpoczywa. Zasady zachowań poza budynkiem przedszkola 1. Przestrzegamy zasad bezpiecznego poruszania się po drogach. 2. Nie oddalamy się od grupy. 3. Reagujemy na sygnały nauczyciela. 13

4. Zachowujemy postawę asertywną w stosunku do obcych osób. 5. Bawimy się bezpiecznie w ogrodzie przedszkolnym stosując się do zasad bezpiecznego korzystania ze sprzętu terenowego. 6. Szanujemy przyrodę. Zasady zachowań podczas imprez, uroczystości, spotkań itp. 1. Zajmujemy wyznaczone miejsce. 2. Witamy się z gośćmi/gospodarzami. 3. Uważnie słuchamy. 4. Żegnamy się z gośćmi/gospodarzami. 5. Wychodzimy w ustalonej kolejności. VI. KODEKS PRZEDSZKOLAKA 1. Wspólnie i zgodnie bawię się z dziećmi. 2. Słucham pani. 3. Potrafię czekać na swoją kolej podczas zabawy. 4. Szanuję cudzą własność. 5. Wiem, że praca innych jest trudem, który należy szanować i tego samego oczekuję od innych. 6. Do zabawy biorę tylko te zabawki, którymi teraz będę się bawić, a po skończonej zabawie odkładam je na miejsce. 7. Bawię się tak, aby nie powodować zagrożeń i przykrości. 8. Pomagam innym młodszym i mniej sprawnym kolegom. 9. Próbuję samodzielnie rozwiązać sytuację problemową zgodnie z ogólnie przyjętymi normami. 10. Stosuję formy grzecznościowe proszę, dziękuję, przepraszam. 11. Wiem, że w przedszkolu jestem po to, aby nauczyć się wszystkiego, co będzie mi potrzebne w szkole. 14

VII. PLAN DZIAŁAN WYCHOWAWCZYCH KRYTERIA SUKCESU OCZEKIWANE REZULTATY Działania rozplanowano na grupy wiekowe, ale tak naprawdę traktujemy to jako całość. Zdajemy sobie sprawę, że dzieci rozwijają się w różnym tempie i według swoich możliwości. Dzieci trzyletnie i wszystkie dzieci nowoprzybyłe Cel: przystosowanie dzieci do życia w nowym środowisku oraz zapewnianie poczucia bezpieczeństwa. Efekty działań wychowawczych Dziecko: ma poczucie bezpieczeństwa, ma dużo swobody; potrafi dostrzec konsekwencje swojego zachowania, potrafi samodzielnie decydować o wyborze zabawki, podejmując z pomocą nauczycielki różnorodną aktywność zgodnie ze swoimi zainteresowaniami, współdziała z osobą dorosłą w prostych czynnościach samoobsługowych i porządkowych, zna zasady dbałości o zdrowie i bezpieczeństwo i przestrzega tych zasad, uczestniczy w rozmowach prowadzonych przez nauczycielkę indywidualnie lub w małych grupach, stosuje się do najważniejszych zasad i zwyczajów obowiązujących w zabawie i we wzajemnym współżyciu, stara się ufnie i bezpośrednio odnosić do osób dorosłych. Dzieci czteroletnie Cel: dziecko czynnie poznaje życie w grupie i znajduje w niej swoje miejsce. Efekty działań wychowawczych Dziecko: zna zasady dotyczące zgodnego współżycia z innymi dziećmi i przestrzega ich, potrafi wyrazić swoje potrzeby w kontaktach z dorosłymi i innymi dziećmi, 15

rozpoznaje i nazywa podstawowe uczucia u siebie i innych, wie, że w różnych sytuacjach ludzie przeżywają różne uczucia, sprawnie wykonuje czynności samoobsługowe, współdziała rówieśnikami, nie okazuje zdziwienia wobec dzieci z ułomnościami, uczestniczy w opiece nad nowymi kolegami, planuje własne działania, gromadzi informacje o sobie, potrafi zaprezentować rodzicom własne umiejętności. Dzieci pięcioletnie Cel: rozwijanie umiejętności zgodnego współżycia i współdziałania z rówieśnikami i najbliższym środowiskiem. Efekty działań wychowawczych Dziecko: radzi sobie z własnymi emocjami, właściwie reaguje na przejawy emocji u innych, ma swoje upodobania, zainteresowania, poszukuje form aktywności i wyrażania ich, potrafi wyrazić słowami swój problem, samodzielnie lub z pomocą nauczyciela zdecydować, jak go rozwiązać, wyraża się w jasny i zrozumiały dla otoczenia sposób i potrafi wysłuchać wypowiedzi innych, współdziała w zespole podczas zabaw czynnościowych i prac porządkowych, potrafi wykorzystać swoją wiedzę w zaspokajaniu aktywności poznawczej i rozwoju swoich zainteresowań, współdziała z dorosłymi w opiekowaniu się młodszymi dziećmi, próbuje samodzielnie rozwiązywać konflikty zgodnie z ustalonymi normami postępowania, rozumie wartość koleżeństwa, dobroci, uczciwości, obowiązkowości, przeciwstawia się objawom samolubstwa, okrucieństwa, przezywania, dokuczania, wie, jak wielką wartość ma spokój, szacunek, szczęście, tolerancja, cechuje świadoma i czynna postawa w dążeniu do zachowania zdrowia, rozumie potrzebę życia w zgodzie ze środowiskiem naturalnym 16

Dzieci sześcioletnie Cel: rozwijanie samooceny, samokontroli w zakresie doskonalenia i kodyfikowania swojego nastawienia do siebie i innych. Efekty działań wychowawczych Dziecko: rozumie, jak odnosić się do innych, okazywać szacunek, potrafi być samodzielne, aktywne. Obowiązkowe w podejmowaniu czynności samoobsługowych, prac użytecznych na rzecz grupy i przedszkola, potrafi rozróżniać, wartościować normy i zasady dobrego i złego postępowania własnego i kolegów, umie ponieść odpowiedzialność za swoje postępowanie i podejmować słuszne decyzje, nawiązuje poprawne kontakty z innymi ludźmi, potrafi jasno wypowiadać swoje myśli i potrzeby, rozwija zainteresowania pięknem i bogactwem naszego i innych krajów, okazuje szacunek dla pracy wszystkich pracowników przedszkola, jest świadome wartości koleżeństwa, sprawiedliwości i dobroci oraz konieczności poszanowania cudzej własności na podstawie przykładów z życia grupy, literatury itp. stosuje się do podstawowych przepisów savoir-vivreu. VIII. SYSTEMY MOTYWACJI STOSOWANE W PRZEDSZKOLU Na skuteczny klimat wychowawczy składają się takie elementy, jak: dostarczanie wzorów właściwych zachowań i wzmacnianie pozytywnych zachowań, stosowanie przez nauczyciela technik asertywnego komunikowania się, aktywne słuchanie (wysłuchanie i zrozumienie treści, uświadamianie emocji rozmówcy, nakierowanie osoby mającej problem do rozwiązania na różne możliwości, pozytywne wzmacnianie) wypracowanie z dziećmi sposobów rozwiązywania konfliktów (uczenie wzajemnego słuchania, negocjowania, próby samodzielnego rozwiązania trudnej sytuacji), wyznawanie reguł i granic, ustalenie zachowań akceptowanych i nieakceptowanych, zawarcie układu ( kodeks grupowy i indywidualne ustalenia). 17

Stąd też niezbędne są formy wyrażające aprobatę dla dziecka za podporządkowanie się ustalonym regułom oraz sankcje, gdy się do nich nie dostosują. System nagradzania pochwała w obecności innych dzieci, pochwała przy rodzicach, pozwolenie na dodatkowe skorzystanie z atrakcyjnej zabawki, atrakcyjna zabawa w grupie według pomysłu dziecka, obdarzenie dziecka szczególnym zaufaniem poprzez zwiększenie jego samodzielności, drobne nagrody rzeczowe np. naklejkowe medale. System konsekwencji tłumaczenie i wyjaśnianie, ukazywanie następstw postępowania, rozmowa z dzieckiem ukierunkowana na rozwiązanie problemu, okazanie przez dorosłego smutku i niezadowolenia, czasowe odebranie przyznanego przywileju, pozbawienie możliwości korzystania z atrakcyjnej zabawki, odsunięcie na chwile dziecka od zabawy krzesełko do myślenia, omówienie nagannego zachowania w obecności grupy, omówienie z rodzicami niepokojących zachowań dziecka. Zasady budowania systemu motywacji zadania dla nauczycieli i rodziców. 1. Nagrody należy dobrać do zainteresowań i upodobań dziecka. 2. Łączyć nagrody konkretne ze społecznymi. 3. Stosować nagrody zaraz po wystąpieniu zachowania pożądanego. 4. Przechodzić od nagradzania ciągłego do sporadycznego. 5. Unikać nadmiaru nagród. 6. Nagradzać również próby wykonywania czynności, wysiłek, a nie tylko efekt. 7. Nagroda powinna być różnorodna, weryfikowana. 8. W miarę potrzeby należy stworzyć indywidualny system motywacyjny dla dziecka z trudnymi zachowaniami. 9. Zachować konsekwencje w stosowaniu wzmocnień. Warunki dokonania wyboru potencjalnych wzmocnień 1. Należy wziąć pod uwagę wiek dziecka, rozpoznać jego zainteresowania 2. Należy dokładnie określić zachowania, które chcemy wzmacniać (zmienić) 3. Należy jasno ustalić i wypisać potencjalne wzmocnienia 4. Należy uwzględniać we wzmocnieniach różnego rodzaju nowości. Jak pomagać dziecku w trudnych sytuacjach? 1. Ograniczać zbędne mówienie. 18

2. Mówić do grupy, a gdy dziecko nie reaguje do niego kierować takie samo polecenie. 3. Wydawać krótkie polecenia, długie dzielić na etapy. 4. Nie zmieniać intonacji głosu. 5. Nie krzyczeć 6. Stosować podpowiedzi werbalne i manualne. IX. UWAGI KOŃCOWE 1. Istotą działań wychowawczych Przedszkola jest ścisła współpraca wszystkich nauczycieli, rodziców i pozostałych pracowników placówki. 2. Podstawową zasadą współpracy pomiędzy rodzicami a przedszkolem jest wzajemne zrozumienie i wychodzenie sobie naprzeciw. 3. Wszyscy dorośli dbają o zachowanie klimatu otwartości, życzliwości, ciepła i dialogu, dzięki czemu dzieci mają w przedszkolu zapewnione warunki prawidłowego i wszechstronnego rozwoju. 4. Wszyscy staramy się pamiętać o tym, że rola rodziców jest rolą zasadniczą i wiodącą w procesie wychowania dziecka. 5. Przedszkole pełni funkcję pomocniczą, choć na niektórych płaszczyznach (przygotowanie do podjęcia obowiązków szkolnych, przygotowanie do życia społecznego) niezwykle ważną. 6. W pracę wychowawczą przedszkola mogą włączyć się wszyscy dorośli i instytucje, którym na sercu leży dobro dzieci. W naszym przedszkolu dziecko: czuje się bezpiecznie, poznaje swoje prawa i obowiązki, rozwija się twórczo i jest samodzielne, ma możliwość indywidualnego rozwoju i osiąga sukces, buduje pozytywny obraz samego siebie, uczy się dostrzegać potrzeby innych ludzi, osiąga gotowość szkolną na wysokim poziomie. 19

W naszym przedszkolu rodzice: uzyskują pomoc specjalistów, otrzymują obiektywną ocenę postępów i niepowodzeń dziecka, mogą mówić otwarcie o swoich problemach, mogą mówić otwarcie o swoich spostrzeżeniach o pracy przedszkola, mogą bezpośrednio rozmawiać z nauczycielem o trudnych sprawach wychowawczych, są partnerami w tworzeniu prawidłowego klimatu wychowawczego. W naszym przedszkolu nauczyciele: aktywnie realizują zadania przedszkola określone w dokumentach wewnętrznych placówki, są aktywni i twórczy, współpracują z rodzicami i środowiskiem lokalnym, doskonalą swoją wiedzę i zbierają nowe doświadczenia poprzez uczestnictwo w kursach i szkoleniach, monitorują efektywność własnej pracy, dzielą się wiedzą i doświadczeniem z innymi nauczycielami, proponują rodzicom nowe formy współpracy. X. EWALUACJA PROGRAMU Ewaluacji programu wychowawczego dokonuje się na podsumowaniu roku szkolnego. W ewaluacji uwzględnia się opinię wychowanków, rodziców, nauczycieli, personelu przedszkola. Sposoby ewaluacji: analiza dokumentów ( zapisy w dziennikach, plany miesięczne, arkusze obserwacji dziecka, obserwacje zajęć) analiza dokumentacji współpracy z rodzicami ( protokoły zebrań z rodzicami, informacje zwrotne od rodziców), analiza twórczości dziecięcej ( słownej, muzycznej, plastycznej, teatralnej), 20

rozmowy z dziećmi, rodzicami, wychowawcami grup, analiza pracy wychowawczej dokonana przez nauczycieli grup. Bibliografia 1. R. Campbell Sztuka zrozumienia, czyli jak naprawdę kochać swoje dziecko, Vocatio, Warszawa 1998 2. R. Cole Inteligencja moralna dzieci, Dom Wydawniczy REBIS, Poznań 2003 A. Faber, E. Mazlish, Jak mówić, żeby dzieci słuchały jak słuchać, żeby dzieci do nas mówiły, Media Rodzina, Poznań 2001 3. D. Goleman Inteligencja emocjonalna, Media Rodzina, Poznań 1997 4. Koźmińska, E. Olszewska Z dzieckiem w świat wartości, Świat Książki, Warszawa 2007 5. D. Hsu Tillman Wchodzenie w świat, WSiP, Warszawa 2004 6. D. Pilar Tillman Wychowanie w duchu wartości, WSiP, Warszawa 2005 21