Współpraca międzynarodowa Organizacje międzynarodowe Współpraca międzynarodowa Wyróżniamy trzy podstawowe płaszczyzny współpracy międzynarodowej: płaszczyzna polityczna ma na celu głównie wspólne rozwiązywanie problemów politycznych w skali regionalnej lub globalnej płaszczyzna gospodarcza mająca na celu ułatwienie handlu międzynarodowego, poszerzenie rynków zbytu oraz poprawę dostępu do nowych technologii i zasobów płaszczyzna militarna mająca na celu zapewnienie bezpieczeństwa krajom członkowskim oraz zapobieganie konfliktom, a także prowadzenie akcji rozjemczych i misji pokojowych STREFA WOLNEGO HANDLU - kraje wchodzące w skład strefy znoszą między sobą cła i ograniczenia ilościowe, pozostawiając jednocześnie narodowe taryfy celne oraz odrębną politykę handlową wobec krajów trzecich UNIA CELNA członkowie unii znoszą bariery w przepływie towarów i ustanawiają wspólną taryfę celną oraz ujednolicają politykę handlową wobec partnerów zewnętrznych WSPÓLNY RYNEK partnerzy uczestniczący w tym etapie integracji zapewniają swobodę przepływu nie tylko towarów, ale i czynników produkcji wprowadza się tzw. cztery wolności czyli swobodny przepływ towarów, kapitału, usług i ludzi. Prowadzi to do rezygnacji z kontroli na granicach wewnętrznych ugrupowania integracyjnego. UNIA GOSPODARCZA I WALUTOWA uczestnicy unii decydują się na harmonizację narodowej polityki gospodarczej oraz wprowadzenie wspólnej, ponadnarodowej waluty powołują centralny bank emisyjny 1
UNIA GOSPODARCZA I POLITYCZNA - uczestnicy unii decydują się na pełną koordynację polityki wewnętrznej, zagranicznej oraz obronnej; tworzy się ponadnarodowe organa władzy ustawodawczej, wykonawczej i sądowniczej powstaje federacja państw ZJEDNOCZONYCH Organizacja Narodów Zjednoczonych - ONZ organizacja międzynarodowa, założona w 1945 r. przez 51 krajów (w tym Polskę), które zobowiązały się do utrzymania międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa, rozwijania przyjaznych stosunków między narodami, promowania postępu społecznego oraz lepszego standardu życia i praw człowieka. Do organizacji należą 193 państwa. Główną siedzibą organizacji jest Nowy Jork. Zgromadzenie Ogólne, będące swego rodzaju parlamentem, w którym każde państwo członkowskie ma jeden głos. Decyzje zapadają zwykłą większością głosów, w sprawach ważnych większością 2/3 głosów (wybór nowych członków, deklaracje pokojowe, budżet, w sprawach Rady Bezpieczeństwa czy polecenia użycia sił zbrojnych). Obraduje podczas corocznych sesji zwyczajnych, a sesje nadzwyczajne mogą być zwoływane przez Radę Bezpieczeństwa lub na wniosek większości członków ONZ. Rada Bezpieczeństwa, którą tworzy pięciu członków stałych: Chiny, Francja, Wielka Brytania, Stany Zjednoczone i Rosja reprezentująca Wspólnotę Niepodległych Państw oraz dziesięciu członków niestałych wybieranych na kadencję dwuletnią (5 z Afryki i Azji, 2 z Ameryki Łacińskiej, 3 z Europy). Stali członkowie dysponują prawem weta, które zawiesza każde postępowanie. Do najważniejszych kompetencji Rady Bezpieczeństwa należą: wyłączne prawo nakładania sankcji politycznych i ekonomicznych oraz decyzje użycia sił zbrojnych w celu przeciwdziałania agresji lub usuwania jej skutków. Sekretariat, którym kieruje Sekretarz Generalny (obecnie funkcję tą pełni Ban Ki-moon z Korei Płd.). Wybierany jest na kadencję pięcioletnią przez Zgromadzenie Ogólne na wniosek Rady Bezpieczeństwa. Do kompetencji sekretarza generalnego należy zarządzanie majątkiem ONZ, prawo uczestniczenia w posiedzeniach wszystkich organów organizacji, może również zwracać uwagę Radzie Bezpieczeństwa na każdą sprawę, która, według jego oceny, zagraża pokojowi. FAO, Organizacja Narodów Zjednoczonych do Spraw Wyżywienia i Rolnictwa. Do zadań FAO należy: doskonalenie produkcji, wymiany i rozprowadzania produktów rolniczych, leśnictwa i rybołówstwa, stabilizacja cen na surowce rolnicze przez system subsydiów, udzielanie pomocy technicznej krajom o niskiej kulturze rolnej. Jednym z programów realizowanych przez FAO jest Zielona Rewolucja 2
UNESCO, Organizacja do spraw Oświaty, Nauki i Kultury - Za główne cele stawia sobie utrzymanie pokoju i bezpieczeństwa poprzez oddziaływanie na sferę wychowania, nauki i kultury poszczególnych członków, wymianę kulturalną i wzajemne poznanie różnych kultur. UNESCO tworzy listy dziedzictwa światowego UNICEF Fundusz Narodów Zjednoczonych Pomocy Dzieciom - organizacja międzynarodowa utworzona w 1946 przez ONZ, na rzecz pomocy potrzebującym dzieciom z całego świata, zwłaszcza z krajów słabo rozwiniętych lub dotkniętych klęską żywiołową. UNHCR - Urząd Wysokiego Komisarza ONZ do spraw Uchodźców. Zajmuje się ochroną uchodźców, ułatwianiem im asymilacji oraz pomocą w repatriacji. WHO - Światowa Organizacja Zdrowia Celem WHO jest dążenie do poprawy i ochrony zdrowia wszystkich ludzi - oznacza to zwalczanie chorób zakaźnych, rozwój służby zdrowia, szkolnictwa, oświaty medycznej głównie w krajach rozwijających się. MFW (IMF) - Międzynarodowy Fundusz Walutowy Do zadań MFW należy: popieranie międzynarodowej współpracy walutowej oraz uporządkowanych stosunków walutowych, udzielanie pomocy w likwidacji trudności płatniczych, podejmowanie działań zmierzających do uporządkowanego rozwoju i wzrostu handlu międzynarodowego. Bank Światowy - udziela kredytów rządom krajów członkowskich lub podmiotom gospodarczym mającym gwarancje rządowe. Kredyty są przeznaczane na finansowanie konkretnych projektów i na finansowanie strukturalnych przemian w gospodarkach krajów rozwijających się. 3
ONZ działania w zakresie utrzymania pokoju na świecie Działania dyplomatyczne dążące do wynegocjowania i zawarcia porozumienia przez strony konfliktu Wysyłanie w rejon konfliktu obserwatorów, których celem jest rejestrowanie przypadków łamania praw człowieka, nadzorowanie przestrzegania zawieszenia broni oraz rozbrojenia walczących stron Nakładanie na strony konfliktu sankcji politycznych i gospodarczych Wysyłanie do miejsc konfliktu wojsk pokojowych, których celem jest rozdzielenie walczących stron i doprowadzenie do rozejmu i dalszych działań pokojowych Organizacja Paktu Północnoatlantyckiego - NATO Organizacja polityczno-militarna, której głównym celem jest zapewnienie bezpieczeństwa i stabilizacji krajów członkowskich. Należy do niej większość krajów Europy Zachodniej i Środkowej (za wyjątkiem: Szwecja, Finlandia, Irlandia, Austria i Szwajcaria) oraz kraje bałkańskie (Rumunia, Bułgaria, Grecja, Chorwacja, Albania), a także Litwa, Łotwa i Estonia oraz Turcja, USA i Kanada (łącznie 28 państw). Polska jest członkiem NATO od roku 1999. Wspólnota Niepodległych Państw (WNP) Organizacja polityczno-gospodarcza skupiająca większość krajów powstałych w wyniku rozpadu ZSRR. Wyjątkiem są Litwa, Łotwa i Estonia, które nie przystąpiły do WNP. W 2009 roku Gruzja wystąpiła z tej organizacji. Unia Afrykańska - UA Organizacja polityczno gospodarczo - militarna skupiająca prawie wszystkie kraje Afryki (wyjątek to Maroko) jej celem jest dążenie do powstania zjednoczonej Afryki. Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju - OECD Organizacja gospodarczo-polityczna skupiająca kraje wysokorozwinięte. Jej celem jest wspieranie rozwoju gospodarczego i poziomu życia ludzi oraz zacieśnianie współpracy międzynarodowej. Kraje członkowskie: większość krajów UE (za wyjątkiem Litwy, Łotwy, Bułgarii, Rumunii, Chorwacji), Szwajcaria, Norwegia, Islandia, USA, Kanada, Meksyk, Chile, Australia, Nowa Zelandia, Japonia, Korea Płd., Turcja i Izrael. Polska jest członkiem od roku 1996. Organizacja Krajów Eksportujących Ropę Naftową - OPEC Organizacja gospodarcza, której celem jest regulacja światowego rynku ropy naftowej, a zwłaszcza wpływ na jej ceny osiąga to poprzez regulację wielkości wydobycia ropy przez kraje członkowskie. Do OPEC należą obecnie: Algieria, Arabia Saudyjska, Angola, Ekwador, Irak, Iran, Katar, Kuwejt, Libia, Nigeria, Wenezuela, Zjednoczone Emiraty Arabskie 4
Północnoamerykański Układ Wolnego Handlu - NAFTA Organizacja gospodarcza skupiająca USA, Kanadę i Meksyk. Celem jest eliminacja barier handlowych i ułatwienia w handlu towarami i usługami pomiędzy sygnatariuszami Układu oraz wspieranie warunków uczciwej konkurencji w strefie wolnego handlu. Liga Państw Arabskich -LPA Organizacja polityczna skupiająca kraje arabskie położone w północnej Afryce oraz na Półwyspie Arabskim. Do organizacji tej należy też oficjalnie Autonomia Palestyńska. Celem jest zacieśnianie współpracy miedzy krajami członkowskimi oraz kształtowanie wspólnego stanowiska w sprawach międzynarodowych. Światowa Organizacja Handlu - WTO Organizacja ekonomiczna, której głównym celem jest liberalizacja międzynarodowego handlu dobrami i usługami, prowadzenie polityki inwestycyjnej wspierającej handel, rozstrzyganie sporów dotyczących wymiany handlowej, przestrzegania praw własności intelektualnej. Należy do niej większość państw świata (ponad 160 krajów). Polska jest współzałożycielem WTO Organizacje pozarządowe - cechy Niezależność od władz państwowych i samorządowych Dobrowolność członkowstwa w organizacji Działanie non-profit wszystkie zyski są przeznaczana na działalność statutową Wolontariat jako główna forma działalności członków organizacji Międzynarodowy Ruch Czerwonego Krzyża i Czerwonego Półksiężyca - międzynarodowy ruch humanitarny, zrzeszający około 97 milionów wolontariuszy na całym świecie, stworzony aby chronić ludzkie zdrowie i życie, zapewniać szacunek dla istoty ludzkiej, oraz by łagodzić i zapobiegać ludzkiemu cierpieniu. Amnesty International (AI) - międzynarodowa organizacja pozarządowa, której celem jest zapobieganie naruszeniom praw człowieka, dążenie do zniesienia stosowania kary śmierci oraz obrona więźniów sumienia 5
Lekarze bez Granic (MSF)- organizacja powstała w wierze, że wszyscy ludzie mają prawo do opieki medycznej, i że to prawo jest ważniejsze niż granice państwowe. MSF dostarcza opieki medycznej zarówno w przypadkach nagłych (działania zbrojne, epidemie), jak i w przypadku endemii chorób takich jak malaria. Greenpeace - niezależna międzynarodowa organizacja pozarządowa, działająca na rzecz ochrony środowiska naturalnego. Kampanie prowadzone przez Greenpeace obejmują sześć głównych obszarów: ochronę lasów naturalnych ochronę oceanów i mórz ochronę przed substancjami toksycznymi walkę z globalnym ociepleniem i zmianami klimatycznymi promocję rewolucji energetycznej i odejście od brudnych źródeł energii promocję zrównoważonego rolnictwa i walkę przeciwko wprowadzaniu do środowiska organizmów modyfikowanych genetycznie (GMO) World Wide Fund for Nature (WWF) - Światowy Fundusz na rzecz Przyrody - organizacja pozarządowa i ekologiczna o charakterze międzynarodowym, której misją jest powstrzymanie degradacji środowiska naturalnego Ziemi i stworzenie przyszłości, w której ludzie będą żyli w harmonii z przyrodą. WOŚP Wielka Orkiestra Świątecznej Pomocy Caritas Polska Polska Akcja Humanitarna (PAH) Klub Gaja Liga Ochrony Przyrody Szlachetna Paczka Fundacja Ewy Błaszczyk "Akogo?" 6