Wyznaczanie. Ostoi Rolinnych ( IMPORTANT. PLANT AREAS IPAs):

Wyznaczanie Ostoi Rolinnych ( IMPORTANT PLANT AREAS IPAs): Podrcznik wyróniania stanowisk na terenach europejskich oraz podstawa dla opracowa wiodcych dla pozostałych czci wiata

IDENTIFYING IMPORTANT PLANT AREAS: A Site Selection Manual for Europe, and a basis for developing guidelines for other regions of the world Wyznaczanie Ostoi Rolinnych IMPORTANT PLANT AREAS IPA: Podrcznik wyróniania stanowisk na terenach europejskich oraz podstawa dla opracowa wiodcych dla pozostałych czci wiata Tekst: Seona Anderson Cytowanie: Anderson, S. (2002) Identifying Important Plant Areas. Plantlife International Przekład polski: Wojciech Paul, 2003, 2004 Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, Kraków Produkcja: Plantlife International 14 Rollestone Street Salisbury, Wiltshire, SP1 1DX Tel: +44 (0) 1722 342730 Fax: +44 (0) 1722 329035 www.plantlife.org.uk This manual is a contribution to Target 5 of the Global Strategy for Plant Conservation adopted under the Convention on Biological Diversity at COP 6, The Hague, The Netherlands, April 2002 Niniejszy podrcznik stanowi wkład do osignicia Celu nr 5 Globalnej Strategii Ochrony Rolin przyjtej w ramach Konwencji o Rónorodnoci Biologicznej na 6. Konferencji Stron w Hadze (Holandia) w kwietniu 2002 r. Podzikowania: Fundusze: Niniejszy projekt prowadzony jest dziki wsparciu Ministerstwa Rolnictwa, rodowiska i Rybołówstwa Holandii (Departament rodowiska) poprzez fundusz Holenderskiego Programu Midzynarodowych Działa na Rzecz rodowiska (PIN) Ministerstwa Spraw Zagranicznych (MATRA). Planta Europa Planta Europa jest sieci organizacji (rzdowych i pozarzdowych) działajc na rzecz ochrony flory w Europie. Ostatecznym celem sieci jest zachowanie gatunków europejskich rolin (tak wyszych jak i niszych) wraz z ich siedliskami. Sekretariat Planta Europa działa w ramach Plantlife. Planta Europa jest Europejskim Programem Plantlife International. Strona WWW: http://www.plantaeuropa.org Planta Europa c/o Plantlife, 14 Rollestone Street, Salisbury, Wiltshire, SP1 1DX http://www.plantaeuropa.org oraz http://www.plantlife.org.uk 2

Plantlife Plantlife jest jedyn w Wlk. Brytanii ogólnokrajow organizacj nie nastawion na zysk, zajmujc si wyłcznie ochron wszelkich form ycia rolinnego w jego naturalnym rodowisku. Liczy 12 000 członków i posiada 22 rezerwaty przyrody o ogólnej powierzchni 3 900 akrów [ok. 1 580 ha]. Plantlife pełni rol partnera wiodcego ( Lead Partner ) w odniesieniu do 77 gatunków w ramach Programu Zachowania Biorónorodnoci ( Biodiversity Action Plan ) Rzdu Zjednoczonego Królestwa. Zachowanie tych gatunków urzeczywistniane jest poprzez realizacj programu ratunkowego Back from the Brink ( Powrót znad Krawdzi ). Plantlife angauje swych członków w charakterze ochotników (zwanych Flora Guardians Stranikami Flory ) do realizacji wielu prac w ramach tego zadania. Podzikowania Grupy Doradcze: Grupa Doradcza IPA (IPA Advisory Group): Andy Byfield (Plantlife, poprzednio Project Leader w Programie IPA dla Turcji); Melanie Heath (Birdlife); Martin Harper (Plantlife); Alexander Van Opstal (EC- LNV); Margaret Palmer; Elizabeth Radford (Plantlife); Peter Skoberne (Agencja Ochrony Przyrody, Słowenia) Jane Smart (Dyrektor Wykonawczy, Plantlife). Grupa ISA (Important Species Area): Des Callaghan (BirdLife, Holandia); Guven Eken (BirdLife, Holandia); Robert Ketelaar, (Holenderskie Towarzystwo Ochrony Waek Dutch Dragonfly Conservation, Holandia); Anton Stumpel (Alterra, Holandia); Chris Van Swaay (Holenderskie Towarzystwo Ochrony Motyli Dutch Butterfly Conservation, Holandia); Marten Warren (Towarzystwo Ochrony Motyli Butterfly Conservation, Wlk. Brytania) Zarzd i Doradcy Planta Europa : Klaus Ammann (Uniwersytet Berneski, Szwajcaria); Francois Boillot (Conservatoire Botanique Nationale Mediterrannean de Porquerolles, Francja); Jan erovský (Agencja Ochrony Przyrody i Krajobrazu Republiki Czeskiej); Adrian Darby (Plantlife, Wlk. Brytania); Gerard van Dijk (UNEP, Szwajcaria); Eladio Fernandez-Galiano (Rada Europy); Tomas Hallingbäck i Torleif Ingelög (Szwedzka Pracownia Informacji o Gatunkach Species Information Unit); Mart Külvik (Instytut Ochrony rodowiska, Estonia); Emilio Laguna-Lumbreras (Słuba Ochrony Gatunków, Hiszpania); Mira Mileva (REC, Wgry); Zbigniew Mirek (Instytut Botaniki PAN, Kraków, Polska); Jan Plesnik (Agencja Ochrony Przyrody i Krajobrazu Republiki Czeskiej); Eva Papastergiadou (Greckie Centrum Biotopów Bagiennych Greek Wetland Biotope Centre); Claudia Perini (ECCF, Włochy); Galina Pronkina (Departament Zasobów Naturalnych, Moskwa, Rosja); Geert Raeymaekers (Ecosystems, Belgia); Dominique Richard (Europejskie Centrum Zagadnie Przyrodniczych European Topic Centre for Nature, Francja); Richard Sandbrook (Wlk. Brytania); Anca Sarbu (Bukareszteski Ogród Botaniczny, Rumunia); Jan-Willem Sneep (Departament rodowiska, Holandia); Hugh Synge (Plant-talk, Wlk. Brytania) Opracowanie kryteriów: Wielu botaników z całego wiata przyczyniło si do opracowania kryteriów wyróniania IPA od momentu inauguracji programu w 1993 r. Wszyscy oni wymienieni zostali w pracy Palmera i Smart (2001). Szczególnie due znaczenie dla rozwoju projektu IPA miały nastepujce dokumenty i spotkania robocze: Palmer & Smart (2001): Guidelines for the Selection of Important Plant Areas in Europe; studia pilotaowe IPA na Białorusi, w Czechach, Grecji, Słowenii, Szwecji, Turcji i Wlk. Brytanii (patrz bibliografia); wielu uczestników spotka roboczych IPA w ramach trzech Konferencji Planta Europa (Hyères we Francji, 1995, Uppsala w Szwecji, 1998, Prhonice w Czechach, 2001) oraz samodzielnych spotka roboczych IPA w K ivoklacie w 1996 i Cambridge w 1998 r. W ostatnim okresie rozwoju IPA niezwykle szczodrze ofiarowywali swój czas i porady Bob Bunce z Alterra i Peter Veen z Królewskiego Holenderskiego Towarzystwa Ochrony Przyrody. Podzikowania nale si równie za komentarze i uwagi do szkicu Podrcznika Wyróniania Stanowisk IPA ( Draft IPA Site Selection Manual ) nastpujcym osobom (poza ju wymienionymi członkami Grup Doradczych): Colin Bibby (BirdLife, Wlk. Brytania); Ben Delbaere (ECNC); Viera Feráková (Uniwersytet Bratysławski, Słowacja); Lincoln Fishpool (BirdLife, Wlk. Brytania); Paul Goriup (Nature Bureau International, Wlk. Brytania); Alan Hamilton (WWF, Wlk. Brytania); Rayna Hardalova (Ministerstwo of rodowiska i asobów Wodnych, Bułgaria); Esat Hoxha (Universytet w Prisztinie, Kosowo); Andy Jones (Walijska Komisja ds. Terenów Wiejskich Countryside Commission for Wales); Mike Maunder (Pastwowy Tropikalny Ogród Botaniczny, Hawaje); Rebecca May (WWF, Wlk. Brytania); Ljupco Melovski (Uniwersytet w. w. Cyryla i Metodego, Skopje, Macedonia); Tenyo Meshinev (Instytut Botaniki, Sofia, Bułgaria); Juan Carlos Moreno-Saiz (Uniwersytet Madrycki, Hiszpania); Toni Nikolic (Uniwersytet w Zagrzebiu, Chorwacja); David Pearman (Towarzystwo Botaniczne Wysp Brytyjskich Botanical Society of the British Isles); Dmiter Peev (Instytut of Botaniki, Sofia, Bułgaria); Antoaneta Petrova (Sofijski Ogród Botaniczny, Bułgaria); Zdenka Podhajska (Agencja Ochrony Przyrody, Czechy); Richard Price (Towarzystwo Botaniczne Wysp Brytyjskich Botanical Society of the British Isles); P. Pushpangandan i K. Narayan Nair (Pastwowy Botaniczny Instytut Badawczy, Lucknow, Indie); Valerijus Rasomavicius (Instytut Botaniki, Litwa); Llorenç Sáez (Uniwersytet Barceloski, Hiszpania); Jan Šeffer, Viera Stanova i Rastislav Lasak (Instytut Ekologii Stosowanej Daphne, Słowacja); Ian Spellerberg (Uniwersytet 3

Lincoln, Nowa Zelandia); Zhedko Spiridonov (Fundacja na Rzecz Dzikiej Przyrody Wilderness Fund, Bułgaria); Nick Stewart (Wlk. Brytania); Srdan Susic (REC, Serbia); Jill Sutcliffe (English Nature, Wlk. Brytania); Joe Sutton (Plantlife); Olexiy Turuta (Pastwowe Centrum Ekologiczne Ukrainy); Milan Valachovic (Instytut Botaniki, Słowacja); Jani Vangeli (Instytut Bada Botanicznych, Tirana, Albania); Giuseppe Venturelli (Uniwersytet w Palermo, Włochy) Projekt Important Plant Areas wiele i w rónorodnych aspektach skorzystał z dowiadcze Projektu Important Bird Area koordynowanego przez BirdLife International oraz z porad i pomocy personelu BirdLife. Opinie i pogldy wyraone w niniejszym dokumencie nie musz wyraa stanowiska konferencji pastw-stron Konwencji o Rónorodnoci Biologicznej. Copyright Plantlife 2002 Copyright wydania polskiego: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, Kraków 2004 * * * Uwagi tłumacza: Dla zachowania moliwoci porówna z oryginałem oraz ułatwienia np. poszukiwa dodatkowych materiałów w Internecie, wiele z nazw programów, organizacji, instytucji itp. pozostawiono w wersji oryginalnej, ewentualnie dodajc równoległe polskie tłumaczenie. W tym ostatnim przypadku starano si wykorzysta utrwalone w literaturze lub utarte w praktyce jzykowej tłumaczenia nazw i terminów angielskich, nawet jeli nie odpowiadaj one bardzo cile oryginałowi. Poniewa program IPA oparty jest w duej mierze na dowiadczeniach analogicznego projektu powiconego ochronie ptaków IBA starano si wykorzysta terminologi wprowadzon ju przy realizacji tego ostatniego, m. in. sam termin ostoje na oddanie znaczenia important areas. W tłumaczeniu starano si bardziej odda sens wypowiedzi, dostosowujc je (o ile było to moliwe) do polskich realiów, ni trzyma si cile dosłownego znaczenia wyrazów (ten ostatni rodzaj tłumaczenia mona łatwo uzyska uywajc którego z programów do automatycznego przekładu tekstu). Kraków, luty 2003, padziernik 2004 r. 4

SPIS TRECI Strona 1: Wstp 6 2. Projekt IPA w Europie rodkowej i Wschodniej (CEE) 10 3. Definicje i metodyka IPA 12 Kryteria A C: 16 Gatunki endemiczne, subendemiczne i o ograniczonym zasigu 27 Glony, grzyby, mchy, wtrobowce i porosty 27 4. Typowanie Ostoi Rolinnych (IPAs) 29 5. Gospodarowanie na terenie Ostoi Rolinnych (IPAs) 32 6. Zbieranie i przepływ informacji 35 7. Proponowanie i zatwierdzanie Ostoi Rolinnych (IPAs) 39 8. Kwestionariusz stanowiska IPA 46 Wypełnianie kwestionariusza 46 Ocena zagroe 48 Przykładowy formularz kwestionariusza 49 Najczciej zadawane pytania ( FAQs ) 58 Dodatek 1: ródła dla Kryteriów A 60 Dodatek 2: Typy siedlisk EUNIS 2. poziomu szczegółowoci 62 Dodatek 3: Centra Rónorodnoci Rolin w Europie 64 Dodatek 4: Słownik skrótów i terminów umownych 65 Literatura 67 Kontakt i informacje 69 5

1: Wstp Cele: Celem programu 'Important Plant Areas' (IPA) jest rozpoznanie i ochrona, z uyciem jednolitych kryteriów, sieci najwartociowszych z punktu widzenia ochrony flory stanowisk w Europie i na wiecie. Tło historyczne Podczas 6. spotkania (Haga, Holandia, 7.-19. IV 2002 r.) Konferencja Stron Konwencji o Rónorodnoci Biologicznej [Conference of the Parties (COP) to the Convention on Biological Diversity (CBD)] przyjła Globaln Strategi Ochrony Rolin (Global Strategy for Plant Conservation) zawierajc 16 celów globalnych, przewidywanych do osignicia do 2010 r. Po raz pierwszy działania w ramach CBD majce na celu zachowanie biorónorodnoci, znalazły swój wyraz w konkretnych ustaleniach, a postp w ich realizacji moe by wymiernie oceniany. W/w cele zestawiono w piciu głównych grupach tematycznych: (1) Poznanie i Dokumentacja Rónorodnoci Rolin, (2) Ochrona Rónorodnoci Rolin, (3) Zrównowaone Gospodarowanie Rónorodnoci Rolin, (4) Promocja Edukacji i wiadomoci Społecznej na Temat Rónorodnoci Rolin oraz (5) Budowa Potencjału Ochrony Rónorodnoci Rolin. Cel nr 5 Strategii zakłada objcie do roku 2010 ochron 50% stanowisk najwaniejszych z punktu widzenia zachowania rónorodnoci szaty rolinnej. Program IPA stwarza ramy dla rozpoznania tych ostoi w Europie w celu objcia ich tak ochron. Przyczyni si to do urzeczywistnienia de globalnych z uwzgldnieniem priorytetów i moliwoci poszczególnych pastw, biorc przy tym pod uwag istniejce midzy krajami rónice w bogactwie flory i rolinnoci. Europejska Strategia Ochrony Rolin powstała po szerokich ogólnoeuropejskich konsultacjach i działaniach próbnych w roku 2001 i jest strategi ukierunkowan regionalnie, majc na celu powstrzymanie utraty rónorodnoci wiata rolinnego w Europie. Jest czci, i przyczynia si do realizacji, Globalnej Strategii Ochrony Rolin. Cele nr nr 1.4, 1.5 oraz 2.14 Strategii Europejskiej opieraj si na rozpoznaniu, monitorowaniu i odpowiednim zarzdzaniu Ostojami Rolinnymi (IPAs). Projekt IPA zrodził si w Europie w odpowiedzi na wzrastajce tempo nieodwracalnej utraty bogactwa europejskich dzikich gatunków rolin i ich siedlisk na skutek szybkiego rozwoju gospodarczego, urbanizacji i niszczenia naturalnych typów rodowisk. Program IPA słuy poznaniu i zachowaniu najwaniejszych w Europie stanowisk dzikich gatunków rolin oraz ich siedlisk. Poza ochron, jak zapewni to zagroonym siedliskom i gatunkom (tak rolin wyszych oraz tzw. niszych jak i grzybów), Ostoje Rolinne (IPAs) odegraj wan rol w zachowaniu całego wachlarza innych, wartociowych gatunków, w tym rolin leczniczych, dzikich krewniaków rolin uprawnych, drzew pomnikowych oraz wielu gatunków jeszcze do pospolitych, jednak wykazujcych obecnie znaczny spadek liczebnoci. Jak dotd, nie ma centralnego i sporzdzonego przy uyciu jednolitych kryteriów inwentarza wszystkich stanowisk zawierajcych najbardziej zagroone w Europie gatunki rolin i siedliska, czy te wykazu obszarów o wyjtkowym bogactwie gatunkowym lub siedliskowym. 6

Ustalenia Sukces projektu ostoi ptasich (Important Bird Areas IBA) zainspirował botaników do stworzenia podobnego projektu. Pilna potrzeba rozpoznania najwaniejszych ostoi rolinnych Europy została podniesiona w roku 1995 na 1. Konferencji Planta Europa w Hyères (Francja). W latach kolejnych, po szerokich konsultacjach i przeprowadzeniu kilku bada pilotaowych, botanicy europejscy osignli porozumienie w sprawie kryteriów wyróniania ostoi rolinnych, po czym zostały opublikowane pierwsze Wytyczne IPA, które ukazały si tu przed 3. Konferencj Planta Europa w Czechach w r. 2001 (Palmer & Smart, 2001). Pierwsz faz programu ma by rozpoznanie rozmieszczenia najcenniejszych w skali europejskiej obszarów wystpowania rolin, za drug zapewnienie im odpowiedniej ochrony i opieki. W ramach projektu IPA maj by równie opracowane programy i protokoły monitoringu wyrónionych ostoi. Czym s Ostoje Rolinne (IPAs)? Ostoje Rolinne (IPAs Important Plant Areas) maj by obszarami o wielkim botanicznym znaczeniu (zarówno w odniesieniu do zagroonych gatunków czy siedlisk, jak i dla rónorodnoci szaty rolinnej w ogóle), które da si (jako konkretne stanowiska) wyróni, chroni i odpowiednio na nich gospodarowa. W ramach projektu Centra Rónorodnoci Rolin wiatowego Funduszu na Rzecz Dzikiej Przyrody oraz Midzynarodowej Unii Ochrony Przyrody (WWF/IUCN Centres of Plant Diversity) z roku 1994, zidentyfikowano ju najwaniejsze z botanicznego punktu widzenia obszary w skali duych regionów. Program IPA natomiast ma na tej podstawie wytypowa mniejsze obszary i stanowiska, dla których ochrony da si zastosowa podejcie indywidualne. Dotychczasowe osignicia Projekty pilotaowe IPA zostały dotychczas przeprowadzone na Białorusi, w Czechach, Grecji, Słowenii, Szwecji, Turcji i Wlk. Brytanii (patrz bibliografia). Turecki projekt IPA prowadzony przez DHKD ( Doul Hayatı Koruma Dernei Stowarzyszenie Ochrony Przyrody ), Fauna and Flora International (FFI) oraz Uniwersytet w Istambule, został zakoczony w 2001 roku, a jego wyniki bd wkrótce dostpne. Jak uywa niniejszego podrcznika? W niniejszym podrczniku opisane s cele i podstawy Programu IPA, rola Ostoi Rolinnych w wiatowej i europejskiej ochronie przyrody, jak równie struktura organizacyjna Sekretariatu i zespołów krajowych IPA. Zawiera on zarys kryteriów słucych do wyróniania Ostoi IPA wraz z metodyk ich stosowania oraz przedstawia podstawowe zasady selekcji obszarów. Opisano tu proces gromadzenia danych, za załczony kwestionariusz przedstawia zakres wiadomoci, jaki naley zgromadzi dla kadego IPA. Załczono równie Dodatki zawierajce: (1) wykaz ródeł do wykorzystania przy stosowaniu Kryteriów A, (2) wykaz siedlisk EUNIS na 2. poziomie szczegółowoci oraz (3) wykaz europejskich Centrów Rónorodnoci Rolin (Centres of Plant Diversity). Europejska lista gatunków kwalifikujcych do Kryteriów A oraz siedlisk kwalifikujcych do Kryteriów C zostanie przesłana koordynatorom krajowym IPA w oddzielnym dokumencie. Podrcznik ten jest niejako punktem wyjcia dla wyznaczania IPA w Europie rodkowej i Wschodniej. Jest oczywiste, e dowiadczenie gromadzone w trakcie realizacji projektu oraz uzupełnienia i poprawki wnoszone na bieco przez poszczególnych partnerów przyczyni si do znacznego wzbogacenia warstwy informacyjnej przyszłych wersji podrcznika wyróniania ostoi. 7

Podrcznik niniejszy ukierunkowany jest na wyrónianie IPA w warunkach europejskich. Zawarte w nim ogólne zasady mog jednake by przystosowane (rozwinite) tak, by stworzy zestawy kryteriów nadajce si do zastosowania w innych czciach wiata. Podejcie regionalne w realizacji wiatowej Strategii Ochrony Rolin (GSPC) zostało uznane przez CBD (COP6, Holandia, kwiecie 2002) za kluczowy mechanizm jego wdraania. Znaczenie projektu dla ochrony w skali wiatowej i europejskiej Wyrónianie IPA zapewni rzdom na całym wiecie ramy dla osignicia Celu nr 5 wiatowej Strategii Ochrony Rolin (GSPC) CBD (www.biodiv.org). W zamierzeniach proces ten ma równie dostarczy szczegółowych danych na temat gatunków rolinnych danych, mogcych by ródłem informacji dla innych, istniejcych ju w Europie czy na wiecie, programów ochrony przyrody, czy te dla działa legislacyjnych. W szczególnoci wyrónianie IPA dostarczy podstawowych informacji dla sieci Natura 2000 (funkcjonujcej w ramach Dyrektywy Siedliskowej UE), sieci Emerald (funkcjonujcej w ramach Konwencji Berneskiej) jak równie programu Ogólnoeuropejskiej Sieci Ekologicznej (PEEN) kierowanego przez zespół Ogólnoeuropejskiej Strategii Zachowania Rónorodnoci Biologicznej i Krajobrazowej (PEBLDS). Podobny wkład zapewnienie solidnych podstaw informacyjnych wniesie ten proces w działania prawne i programy wyszczególnione w tabeli poniej. Baza danych IPA bdzie funkcjonowa jako centrum gromadzenia i zestawiania informacji nt. statusu ochronnego rolin wyszych, niszych i grzybów w całej Europie. Dane te mog by wykorzystane jako ródłowe przez organizacje zestawiajce listy gatunków i siedlisk godnych ochrony jak np. wiatowa/europejska Czerwona Lista IUCN, czy te Aneksy Dyrektywy Siedliskowej i Załczniki do Konwencji Berneskiej. Listy ostoi, mogcych wej w skład sieci Natura 2000 jako Specjalne Obszary Ochrony ( SAC ), umieszczone zostan w Dodatkach do poszczególnych list krajowych IPA. Miejsce IPA w istniejcych wiatowych i europejskich programach ochrony Akt normatywny / Program Odnone cele IPA; uwagi Globalne CBD (Convention on Biological Diversity Konwencja o Rónorodnoci Biologicznej) CBD - GSPC: Global Strategy for Plant Conservation wiatowa Strategia Ochrony Rolin IUCN Species Survival Commission, Global Plant Conservation Programme Komisja ds. Zachowania Gatunków wiatowego Programu Ochrony Rolin IUCN, Program Parks for Life IPA pomog wprowadzi w ycie art. art. 6, 7 i 8 dot. strategii zachowania biorónorodnoci i ochrony in situ, jak równie art. art. 12 i 13 dot. działa krajowych i współpracy midzynarodowej. Przyjta na 6. Konferencji Pastw-Stron (COP 6) w Hadze (kwiecie 2002); Cel nr 5 (Target 5) GSPC to objcie ochron do 2010 r. 50% obszarów najwaniejszych dla zachowania rónorodnoci szaty rolinnej w skali wiatowej IPA s w tym programie wymienione jako priorytetowe W 6. Projekcie Priorytetowym (Priority Project 6) uznano wano IPA dla ochrony rolin wyszych (art. 4.3.5) i niszych (art. 4.3.6) 8

Konwencja Ramsarska nt. siedlisk wodno-błotnych o znaczeniu midzynarodowym Europejskie Dyrektywa Siedliskowa i Gatunkowa UE EU Habitats and Species Directive (sie Natura 2000 ) Konwencja Berneska (sie Emerald ) Europejska Strategia Ochrony Rolin European Plant Conservation Strategy (EPCS) (partner wiodcy ds. realizacji celów IPA nominowany przez Plantlife) Paneuropejska strategia [zachowania] rónorodnoci biologicznej i krajobrazowej (PEBLDS) poprzez wdroenie Paneuropejskiej Sieci Ekologicznej (PEEN Pan-European Ecological Network) IPA umoliwi zidentyfikowanie stanowisk kwalifikujcych si wg nowych kryteriów do grup A i B zagroonych gatunków i zbiorowisk IPA (zwłaszcza wytypowane na podstawie Kryteriów A i C) mog dostarczy informacji nt. szaty rolinnej dla obszarów sieci Natura 2000 IPA (zwłaszcza wytypowane na podstawie Kryteriów A i C) mog dostarczy informacji nt. szaty rolinnej dla wdroenia sieci Emerald Cel nr 1.4 sporzdzenie listy europejskich IPA do r. 2007 Cel nr 1.5 badania efektywnoci IPA Cel nr 2.14 promocja IPA w celu wspierania idei midzynarodowych sieci obszarów chronionych IPA mog wnie swój wkład do PEEN dostarczajc danych botanicznych dla wyrónienia sieci obszarów zmniejszajcych zagroenia i podnoszcych (poprzez spójne programy midzynarodowe i zaangaowanie opinii publicznej) odporno europejskiej rónorodnoci biologicznej i krajobrazowej na niekorzystne oddziaływania 9

2. Projekt IPA w Europie rodkowej i Wschodniej (CEE) Podstawy organizacyjne: Ministerstwo Rolnictwa, rodowiska i Rybołówstwa Holandii zapewniło rodki dla przeprowadzenia inwentaryzacji Ostoi Rolinnych IPA w 7 krajach Europy rodkowej i Wschodniej. Koordynatorem projektu bdzie Plantlife International. Zatrudnieni na pełnym etacie Kierownik Projektu (IPA Project Manager), z siedzib w Londynie, oraz Koordynator Regionalny (IPA Regional Coordinator), z siedzib w jednym z pastw regionu, bd wspomaga krajowe zespoły badawcze w sporzdzaniu list krajowych IPA. W kadym z krajów uczestniczcych wybrana zostanie (1 lub wicej) krajowa organizacja lub instytucja koordynujca realizacj projektu (National IPA Partner) oraz osoba Koordynatora Krajowego (Country Coordinator). Oczekiwane rezultaty: Koordynatorzy Krajowi zestawi raporty nt. listy ostoi w danym kraju do koca 2004 r. Sekretariat IPA, w porozumieniu z partnerami, sporzdzi do koca 2004 r. regionalny przegld zagadnie ochrony szaty rolinnej i IPA w Europie rodkowej i Wschodniej. Dane nt. wszystkich wyrónionych Ostoi zostan wprowadzone do Bazy Danych IPA majcej słuy jako narzdzie tak przy monitorowaniu statusu ochronnego, jak i przy lobbingu na rzecz ochrony poszczególnych stanowisk i gatunków. Projekt pozwoli zebra praktyczne dowiadczenia dla przeprowadzenia podobnych działa w pozostałych pastwach Europy i wiata. Partnerzy Krajowi ( National IPA Partners ): W kadym z krajów uczestniczcych istnie bdzie organizacja/instytucja wiodca, koordynujca proces typowania i selekcji ostoi rolinnych w drodze gromadzenia i zestawiania dostpnych danych i stosowania ustalonych dla IPA kryteriów. Kada z tych organizacji/instytucji odpowiedzialna bdzie za skompletowanie krajowego zespołu IPA złoonego z osób zaangaowanych w ochron przyrody (jak specjalici z odpowiednich dziedzin, agencje rzdowe i organizacje pozarzdowe) oraz za promowanie idei IPA zarówno w rodowisku naukowym i ochroniarskim, jak i w wiadomoci społecznej swoich krajów. Szkolenie i informacje: W kadym z pastw uczestniczcych przeprowadzone bdzie ogólnokrajowe spotkanie robocze w celu dostarczenia informacji nt. kryteriów i metodyki wyróniania Ostoi oraz przeszkolenia w korzystaniu z bazy danych IPA. Bdzie to równie okazja do rozwaenia priorytetów specyficznych dla danego kraju oraz wysunicia sugestii nt. projektu. Zarówno Kierownik Projektu, jak i Koordynator Regionalny zapewni stał pomoc i dopływ niezbdnych informacji. W kocu 2003 roku odbdzie si regionalne spotkanie robocze dla uczestników z wszystkich 7 pastw, w celu oceny postpu prac i rozpoznania napotykanych problemów, oceny 10

pokrycia Europy krajowymi sieciami IPA oraz poczynienia uzgodnie nt. dalszego rozwoju projektu w Europie rodkowej i Wschodniej. Kierownictwo Projektu: Funkcja Kontakt Plantlife International koordynacja i organizacja www.plantlife.org.uk IPA Project Manager (Kierownik Projektu z siedzib w Plantlife International, London) IPA Regional Coordinator (CEE) (Koordynator Regionalny na Europ rodkow i Wschodni, z siedzib na Słowacji) koordynacja / obsługa administracyjna / wsparcie techniczne i informacyjne dla partnerów koordynacja w skali regionu / wsparcie techniczne i informacyjne dla partnerów, analiza lokalnych uwarunkowa i problemów w dziedzinie ochrony przyrody Seona Anderson Plantlife, 14 Rollestone Street Salisbury, Wiltshire, SP1 1DX, UK Tel: +44 (0) 20 7808 0122 seona.anderson@plantlife.org.uk Tomaš Kušík Plantlife, Mlynske Nivy 41, SK-821 09, Bratislava 2, Slovak Republic Tel/Fax: +421 (0) 2 55 42 35 23 tomas.kusik@plantlife.sk 11

. 3. Definicje i metodyka IPA Definicja Ostoi Rolinnej Important Plant Area: Ostoja Rolinna (Important Plant Area IPA) to teren o charakterze naturalnym lub półnaturalnym, wyróniajcy si wyjtkowym bogactwem botanicznym i/lub stanowicy siedlisko dla wyróniajcego si zestawu rzadkich, zagroonych i/lub endemicznych gatunków rolinnych i/lub zbiorowisk rolinnych o duej wartoci botanicznej. Trzy podstawowe zasady wyróniania Ostoi: Kryterium A Na terenie utrzymuj si znaczce populacje jednego lub wicej gatunków o globalnym lub europejskim znaczeniu ochronnym. Kryterium B Teren charakteryzuje si wyjtkowym (w ramach strefy biogeograficznej w której si znajduje) bogactwem florystycznym, wyróniajcym go w skali europejskiej. Kryterium C Teren jest wyróniajcym si przykładem typu siedliska wanego z punktu widzenia wiatowej lub europejskiej ochrony przyrody i botaniki. Generalne zasady i definicje: Słowa rolina i rolinny obejmuj swym znaczeniem [w rozumieniu programu IPA] glony, grzyby, porosty, wtrobowce, mchy, a take dziko rosnce roliny naczyniowe. Wybór ostoi powinien by oparty, na ile to tylko moliwe, na wiarygodnych danych, wymiernych wartociach progowych liczebnoci populacji i obszaru oraz na jasno zdefiniowanym i przejrzystym procesie selekcji. Strefy biogeograficzne w projekcie IPA to 11 stref zdefiniowanych na rozszerzonej, paneuropejskiej mapie projektu Natura 2000 Rady Europy: Alpejska (Alpine), Anatolijska (Anatolian), Arktyczna (Arctic), Atlantycka (Atlantic), Czarnomorska (Black Sea), Borealna (Boreal), Kontynentalna (Continental), Makaronezyjska (Macaronesian), rodziemnomorska (Mediterranean), Pannoska (Pannonian) i Stepowa (Steppic). Celem projektu IPA jest wyrónienie i ochrona moliwie reprezentatywnej dla Europy sieci Ostoi Rolinnych, jednak konkretna liczba, rozmiary i zasig ostoi w ramach poszczególnych krajów pozostawione s do decyzji zespołów krajowych, które kierowa si bd z jednej strony ograniczeniami narzuconymi przez istniejce kryteria, z drugiej za dostpn wiedz, rodkami i własnym dowiadczeniem. 12

Kwalifikacja obszaru jako Ostoi Rolinnej: Aby dany obszar został zakwalifikowany jako Important Plant Area, spełni musi on jedno lub wicej przedstawionych tu kryteriów, a wic Kryterium A lub B lub C bd te jakkolwiek ich kombinacj. W tabeli kryteriów IPA na str. 16 przedstawione s wymierne wartoci progowe i akceptowalne ródła informacji dla kadego z nich. Ogólnoeuropejskie bazy danych potencjalnie przydatne w projekcie IPA Poniej przytoczono wybór potencjalnie dostpnych pan-europejskich baz danych nt. gatunków i/lub siedlisk, które mog by wykorzystane w trakcie prac nad wyznaczaniem IPA w skali poszczególnych krajów. Uczestnicy IPA mog uzyska wicej informacji na temat tych baz, jak i sposobu ich wykorzystania w projekcie, mog zwraca si do kompilatorów i koordynatorów krajowych bezporednio bd za porednictwem Sekretariatu. Tytuł bazy Informacja ogólna Sposób dostpu (adres WWW) Siedliska Europejska baza danych na temat rodzajów pokrycia (uytkowania) terenu (wyróniono 44 typy) dane z obrazów satelitarnych minimalna rozdzielczo: 250 250 m CORINE Land Cover Serwis danych Europejskiej Agencji rodowiskowej ( European Environment Agency ): http://dataservice.eea.eu.int/dataservice/available2. asp?type=findkeyword&theme=natlan&i=1 w/w strona internetowa zawiera równie informacje z nastpujcych europejskich baz danych: CORINE Coastal Erosion (erozji wybrzey morskich); CORINE Soil Erosion (erozji gleb); CORINE Biotopes (biotopów); CORINE Land Quality (jakoci [uytkowania] ziemi); Digital Map of European Ecologial Regions (DMEER Cyfrowa Mapa Europejskich Regionów Ekologicznych ); Nationally Designated Areas (wykaz krajowych ostoi CORINE/EEA) oraz Biogeographical regions, Europe 2002 (mapa europejskich regionów biogeograficznych, stan na 2002 r.) EUNIS GLCC Europejski System Klasyfikacji Siedlisk ( European Habitats Classification System ) uywany w programie Natura 2000 hierarchiczny system powstały z rozwinicia systemu CORINE/PALAEARCTIC ; zawiera odniesienia do systemu uywanego w Dyrektywie Siedliskowej i Konwencji Berneskiej. wiatowa Charakterystyka Pokrycia Terenu ( Global Land Cover Characterisation ). http://eunis.eea.eu.int/habitats.jsp http://edcdaac.usgs.gov/glcc/glcc.html w/w strona zawiera równie informacje nt. programu wiatowego szacowania zasobów lenych ( Global Forests Resources Assessment ). 13

PEEN Map PELCOM SYNBIOSIS WETLANDS INTERNATIONAL Atlas Florae Europeae Bern Convention, appendix I & Resolution 16 of Working Group 4 on habitats Habitats Directive Annexes IIb & IVb IUCN Global Red List / UNEP- WCMC Threatened Plants database WorldMap mapa ostoi Paneuropejskiej Sieci Ekologicznej ( Pan- European Ecological Network ) Paneuropejska Baza Danych nt. Pokrycia Terenu i Monitoringu ( Pan-European Land Cover and Monitoring Database ); rozdzielczo przestrzenna danych nt pokrycia terenu w Europie: 1 1 km. Dane nt. gatunków, zbiorowisk rolinnych i siedlisk dla Holandii i in. pastw europejskich Informacje nt. siedlisk wodno-błotnych w całej Europie skomputeryzowane kartogramy rozmieszczenia ok. 20% gatunków flory rolin naczyniowych Europy; rozdzielczo siatki ok. 50 50 km tekst Konwencji Berneskiej i aktualnej wersji Załcznika 1. tekst Dyrektywy Siedliskowej oraz aktualizowane wersje Aneksów I, IIb i IVb corocznie aktualizowana lista gatunków zagroonych zamieszczonych na wiatowej Czerwonej Licie program komputerowy przydatny przy typowaniu potencjalnych terenów o duym bogactwie gatunkowym, wysokiej biorónorodnoci i zawartoci taksonów rzadkich; umoliwia ocen komplementarnoci ostoi; był uywany w powizaniu z Atlas Florae Europeae program koordynowany przez ECNC Europejskie Centrum Ochrony Przyrody ( European Centre for Nature Conservation ): http://www.ecnc.nl http://systemforschung.arcs.ac.at/su/projects/p elcom.htm Alterra P.O. Box 47 NL-6700 AA, Wageningen The Netherlands http://www.alterra.nl/ http://www.wetlands.org/ Gatunki Secretariat of the Committee for Mapping the Flora of Europe: http://www.fmnh.helsinki.fi/map/afe/e_afe.htm link poprzez: http://www.ecnc.nl/doc/europe/legislat/berncon v.html http://europa.eu.int/comm/environment/nature/ nature_conservation/eu_nature_legislation/habi tats_directive/index_en.htm www.redlist.org Poniewa wikszo gatunków rolinnych nie została jeszcze zweryfikowana przy uyciu kryteriów Czerwonej Listy IUCN z 1997 r., naley odwiedzi równie baz danych nt. rolin zagroonych UNEP-WCMC ( UNEP- WCMC Threatened Plants database ) pod adresem: http://www.wcmc.org.uk/species/plants/red_list.htm http://www.nhm.ac.uk/science/projects/worldm ap/index.html zamówienia naley kierowa pod adresem: Worldmap@nhm.ac.uk 14

CEE Grasslands Project WWF Danube/Carpathian Project Important Bird Areas IBAs Waniejsze projekty z Europy rodk. i Wsch. projekt finansowany przez Holandi, majcy na celu zmapowanie naturalnych i półnaturalnych siedlisk trawiastych w Europie rodkowej i Wschodniej (pastwa uczestniczce: Bułgaria, Estonia, Litwa, Łotwa, Rumunia, Słowacja, Słowenia i Wgry) projekty EcoRegion dla zdefiniowania obszarów kluczowych dla biorónorodnoci baza danych i szczegóły nt. Ostoi Ptasich (IBA) w Europie i na wiecie koordynacja: Peter Veen, Królewskie Holenderskie Towarzystwo Ochrony Przyrody (KNNV) we współpracy z krajowymi organizacjami partnerskimi; kontakt: bureau@knnv.nl http://www.carpathians.org Bazy nt. terenów chronionych BirdLife International: http://www.birdlife.org http://www.wetlands.org/rdb.htm baza danych obszarów Ramsar wodno-błotnych Konwencji Ramsarskiej prowadzona przez Wetlands International Baza Danych Obszarów http://www.unep-wcmc.org/ UNEP WCMC Chronionych ( Protected Areas Database ) wiatowego Centrum Monitoringu Ochrony Przyrody Programu rodowiskowego ONZ Ogólne informacje nt. GIS (systemów informacji przestrzennej) m. in. bezpłatne wersje http://www.esri.com/software/arcexplorer/ ESRI programów GIS ArcExplorer; biblioteka map CBD Clearing House European Environment Agency Clearing House Ogólne informacje nt. ochrony przyrody http://www.biodiv.org/chm/default.aspx wyszukiwarka informacji (Information Search Engine) nt. zagadnie biorónorodnoci zwizanych z Konwencj o Rónorodnoci Biologicznej wyszukiwarka informacji ( Information Search Engine ) nt. zagadnie zwizanych ze rodowiskiem przyrodniczym Europy [przyp. tłum.: adresy WWW zaktualizowano w 2004 r.] http://biodiversity-chm.eea.eu.int/ Powysza lista nie jest oczywicie wyczerpujca, przedstawia jedynie próbk projektów ogólnoeuropejskich i midzynarodowych (nie zamieszczono na niej projektów lokalnych poszczególnych krajów). Wszelkie dalsze informacje nt. projektów, baz danych, map itp., które poszczególni partnerzy uznaj za pomocne dla uczestników projektu IPA, mog by na yczenie rozpowszechniane przez Sekretariat. 15

Kryteria Typowania Ostoi Rolinnych (IPA) ( g a t u n k i z a g r oone) ( b o g a c t w o g a t u n k o w e ) ( s i e d l i s k a z a g r oone) KRYTERIUM OPIS WARTOCI PROGOWE UWAGI A(i) Stanowisko zawiera gatunki zagroone globalnie A(ii) A(iii) A(iv) B (priorytetowe) C(i) Stanowisko zawiera gatunki zagroone regionalnie (w skali Europy) Stanowisko zawiera endemity krajowe o wykazywalnym zagroeniu, nie kwalifikujce si do Kryteriów A(i) lub A(ii) Stanowisko zawiera gatunki subendemiczne / o ograniczonym zasigu, o wykazywalnym zagroeniu, nie kwalifikujce si do Kryteriów A(i) lub A(ii) Stanowisko zawiera du liczb gatunków w obrbie okrelonych typów siedlisk. W obrbie stanowiska znajduje si siedlisko zagroone Wytypowane mog zosta: a) wszystkie siedliska, o których wiadomo, przypuszcza si lub wnioskowa mona, e zawieraj co najmniej 5% krajowej populacji gatunku, lub b) 5 1 najlepszych siedlisk, (naley wybra rozwizanie najodpowiedniejsze dla danej sytuacji) 1 (W wyjtkowych przypadkach, np. gdy w całym kraju istnieje mniej ni 10 takich stanowisk, albo jest 5-10 szczególnie duych populacji gatunku, wybra mona do 10 stanowisk) (populacje musz by ywotne lub przynajmniej rokowa nadzieje powrotu do takiego stanu przy zastosowaniu ochrony) W zalenoci od sytuacji wytypowa naley: a) stanowiska zawierajce w sumie do 10% krajowego zasobu powierzchni danego typu siedliska (rozumianego na 2. poziomie szczegółowoci na licie EUNIS) lub b) 5 2 najlepszych stanowisk 2 (W wyjtkowych przypadkach, np. jeli istnieje midzy 5 a 10 szczególnie bogatych w gatunki wystpie danego typu siedliska, dla kadego z tych typów wybra mona do 10 stanowisk) W zalenoci od sytuacji wytypowa naley wszystkie siedliska, o których wiadomo, przypuszcza si lub wnioskuje, e (powierzchniowo): a) zawieraj co najmniej 5% krajowego zasobu priorytetowego siedliska zagroonego kade, lub b) w sumie obejmuj 20 60% tego zasobu. Gatunki musz by umieszczone na wiatowych czerwonych listach IUCN jako threatened * (patrz Dodatek 1) Gatunki musz by umieszczone na europejskiej czerwonej licie IUCN lub w Aneksach II b & IV b Dyrektywy Siedliskowej albo Załczniku I Konwencji Berneskiej jako threatened * (patrz Dodatek 1) Gatunki musz by wymienione (na dowolnej, uznanej licie lub w publikacji) jako endemity krajowe a zarazem jako zagroone ( threatened *) na krajowych czerwonych listach Gatunki musz by wymienione (na dowolnej, uznanej licie lub w publikacji) jako subendemity / gatunki o ograniczonym zasigu, a zarazem jako zagroone ( threatened *) na krajowych czerwonych listach Bogactwo gatunkowe w oparciu o utworzone krajowe listy gatunków wskanikowych, nalecych do nastpujcych kategorii: gatunki charakterystyczne i/lub endemity i/lub rzadkie i nieliczne w skali krajowej (przy czym endemity czy te gat. rzadkie i nieliczne musz wystpowa w znacznej liczbie lub by charakterystyczne dla danego siedliska); listy te zestawione by maj dla kadego typu siedliska rozumianego na 2. poziomie szczegółowoci ( level 2 generic) na licie EUNIS (np. D1 torfowiska wysokie; G1 lasy liciaste zrzucajce licie; E1 murawy) Priorytetowe siedliska zagroone to te, które zostały tak okrelone w Aneksie I Dyrektywy Siedliskowej (jak równie kade odnone siedlisko z Rezolucji 4. z Konwencji Berneskiej) 16

( s i e d l i s k a z a g r oone - c.d.) (pozostałe) C(ii) W obrbie stanowiska znajduje si siedlisko zagroone W zalenoci od sytuacji wytypowa mona: a) wszystkie siedliska, o których wiadomo, przypuszcza si lub wnioskuje, e zawieraj (powierzchniowo) co najmniej 5% krajowego zasobu priorytetowego siedliska zagroonego kade, lub b) 5 3 najlepszych stanowisk 3 (W wyjtkowych przypadkach, np. gdy w całym kraju istnieje mniej ni 10 takich stanowisk, albo 5-10 ma znaczenie szczególne, wybra mona do 10 stanowisk) Siedliska zagroone to te, które zostały wymienione w Aneksie I Dyrektywy Siedliskowej i/lub Rezolucji 4. z Konwencji Berneskiej a nie kwalifikuj si do Kryterium C(i) * W przypadku Kryterium A, gatunki zagroone musz by wymienione jako Critically Endangered (CR), Endangered (EN) lub Vulnerable (VU) (wg nowych kategorii IUCN), wzgldnie Extinct/Endangered (Ex/E), Endangered (E) lub Vulnerable (V) (wg pierwotnych kategorii IUCN). 17

Kryterium A: Gatunki zagroone IPA maj w załoeniu posłuy wyrónieniu i ochronie populacji najsilniej zagroonych w Europie i na wiecie gatunków rolin. Kategorie w obrbie Kryterium A Kryterium A posiada 4 kategorie. Tabela kryteriów (str. 16) oraz Dodatek 1 (str. 56) podaj aktualnie akceptowane ródła do list gatunków europejskich spełniajcych Kryterium A. A(i) Roliny zagroone globalnie A(ii) Roliny zagroone w skali europejskiej A(iii) Zagroone endemity A(iv) Zagroone gatunki subendemiczne / o ograniczonym zasigu, które nie znalazły si w ródłach kwalifikujcych do kategorii A(i) lub A(ii) Wiele zagroonych gatunków endemicznych, subendemicznych / o ograniczonym zasigu znajdzie si w kategoriach A(i) lub A(ii), jednak cz z nich umieszczona jest jedynie na listach krajowych, brak ich natomiast na istniejcych listach wiatowych czy europejskich. Uzasadnieniem wyrónienia kategorii A(iii) i A(iv) oddzielnie od dwu pierwszych jest umoliwienie biecego ledzenia statusu ochronnego tych gatunków i podejmowania działa na rzecz wcignicia ich na listy globalne lub europejskie. Europejska lista gatunków kwalifikujcych IPA wg Kryterium A Sekretariat IPA we współpracy z partnerami krajowymi utworzy europejsk list gatunków kwalifikujcych do Kryterium A. Zostanie ona zestawiona na podstawie ródeł wymienionych w dodatku 1 oraz list gatunków spełniajcych kryteria A(iii) i A(iv) nominowanych przez poszczególne zespoły krajowe. Lista ta zawiera bdzie informacje nt. taksonomii, synonimiki, flor standardowych, statusu prawnego oraz wystpowania w obrbie poszczególnych krajów i stref biogeograficznych. Najnisz jednostk taksonomiczn akceptowaln na listach dla Kryterium A jest podgatunek. Partnerzy krajowi i Sekretariat IPA mog przedyskutowa dopuszczalno umieszczania na listach taksonów o randze odmiany. Uzupełnienia do aktualnie zaakceptowanych ródeł (list gatunków) dla Kryterium A W sprawie uzupełnie do aktualnie zaakceptowanych ródeł (list gatunków) dla Kryterium A dla terenu Europy, Sekretariat IPA zasignie opinii władz i grup ekspertów zajmujcych si tworzeniem Czerwonych List, a w szczególnoci: ECCB (European Committee for Conservation of Bryophytes) dla mszaków ECCF (European Committee for Conservation of Fungi) dla grzybów IAL (International Association of Lichenologists) dla porostów grupy ekspertów IUCN (tak ds. europejskich czerwonych list jak i z innych dziedzin) Sekretariat IPA zasignie opinii Grupy Specjalistów ds. Reintrodukcji (SSC Reintroduction Specialist Group) IUCN w sprawie statusu gatunków rolin w ograniczonym programie reintrodukcji IUCN. 18

Gatunek zagroony Kategoria IPA Globalna Czerwona Lista Dyrekt. Siedl. (IIb/IVb) Konw. Berne. (App I) Europejska Czerwona Lista (do uytku po jej sporzdzeniu) Zagroone endemity (nie zam. pod A(i)/A(ii)) Nazwa_1 A(i)/A(ii) x x x Nazwa_2 A(ii) x x... A(iii) x Nazwa_n A(iv) X Wartoci progowe dla Kryterium A Zagroone subendemity / gat. o ogr. zas. (nie zam. pod A(i)/A(ii) Wytypowane mog zosta: a) wszystkie siedliska, o których wiadomo, przypuszcza si lub wnioskowa mona, e zawieraj co najmniej 5% krajowej populacji gatunku, lub b) 5* najlepszych siedlisk, (naley wybra rozwizanie najodpowiedniejsze dla danej sytuacji) *(W wyjtkowych przypadkach, np. gdy w całym kraju istnieje mniej ni 10 takich stanowisk, albo jest 5-10 szczególnie duych populacji gatunku, wybra mona do 10 stanowisk) Przykłady: Dla gatunków silnie zagroonych, posiadajcych w danym kraju poniej 10 stanowisk, naley dy do włczenia w system ostoi wszystkich stanowisk zawierajcych ywotne populacje Dla spełniajcych kryterium gatunków, które posiadaj do 20 stanowisk, wybrane mog zosta najwiksze populacje (stanowice kada z nich przynajmniej 5% całej populacji krajowej) Dla spełniajcych kryterium gatunków o 20-100 lub wicej stanowiskach, naley wybra 5-10 najlepszych stanowisk [=o najliczniejszych i/lub najbardziej ywotnych populacjach]. Uzasadnienie: Celem projektu IPA jest wyrónienie terenów priorytetowych dla skoncentrowania działa ochronnych na poziomie stanowisk. Dla wielu gatunków typujcych ostoj wg Kryterium A stanowisk takich bdzie zaledwie kilka, jednak w przypadku gatunków o licznych / bardziej rozproszonych populacjach odpowiedniejszym podejciem jest wybór tylko kilku z nich, na których skoncentrowa mona działania ochronne, zamiast wyróniania 50-100 stanowisk jednego gatunku, co moe spowodowa rozproszenie, a co za tym idzie nieskuteczno wysiłków majcych na celu jego ochron. 19

Naczelne zasady selekcji stanowisk na podstawie Kryterium A Krajowa sie IPA powinna obejmowa pełny wachlarz gatunków umieszczonych na krajowej licie do Kryterium A. W krajach stowarzyszonych z UE mona rozway "przypieszon ciek" typowania ograniczon do gatunków z Aneksów IIb i IVb Dyrektywy Siedliskowej, uywanych dla typowania stanowisk dla sieci Natura 2000 Dla gatunków o szczególnie rozproszonym rozmieszczeniu, nie posiadajcych wyranych centrów zagszczenia, nie naley wyrónia oddzielnych Ostoi, jeli moliwa jest ich ochrona na terenie ostoi wyznaczonych ju dla innych gatunków. Jeeli wiarygodne dane wskazuj, e na danym stanowisku wystpuje znaczna cz (>1%) całej europejskiej populacji gatunku, stanowisko takie naley równie włczy do sieci IPA. Stopie zagroenia populacji jak i konieczno jej ochrony musz by brane pod uwag, ale ostoje powinny by wyznaczone dla populacji ywotnych lub co najmniej takich, dla których istnieje moliwo trwałego przywrócenia ywotnoci przy zastosowaniu [konwencjonalnych] zabiegów ochronnych. Populacje stanowice centrum, jak i bdce na granicy, europejskiego zasigu gatunku z list do Kryterium A, winny by równie włczone do sieci IPA Naley zwróci uwag na genetyczny polimorfizm populacji, jeli przesłanki wskazuj, e zagroona jest rónorodno gatunku równie na tym poziomie. 20