CHEMIA W ŻYCIU SPORTOWCA

CHEMIA W ŻYCIU SPORTOWCA

Jedną z najważniejszych rzeczy w życiu sportowca jest jedzenie. Dobrze odżywiający się zawodnik jest lepiej przygotowany do wysiłku i łatwiej znosi trudy, jakie przynosi trening. Ale nie tylko. Sposób odżywiania się poprzez osobę uprawiającą sport wpływa praktycznie na wszystkie czynniki jego życia. Zaczynając od tego jak szybko będzie robił postępy, a kończąc na jego chęciach do ćwiczeń.

Do odpowiedniej, zbilansowanej diety potrzebne są różne składniki pokarmowe.

SUBSTANCJE ODZDZAŁYWUJĄCE POZYTYWNIE NA ORGANIZM SPORTOWCA

BIAŁKA

Jednym z najważniejszych składników pokarmowych w życiu sportowca są białka. Pełnią one wielorakie funkcje, takie jak: Funkcje strukturalne: są składnikiem błon komórkowych, białka kurczliwe wchodzą w skład mięśni, stanowią składnik tkanki łącznej (kolagen, elastyna). Funkcje zapasowe związane są z ich gromadzeniem i możliwością wykorzystania w miarę potrzeby przez organizm. Funkcje transportowe pełni wiele białek, które są wyspecjalizowane w transporcie niektórych składników. Hemoglobina jest białkiem transportującym tlen, ceruloplazmina przenosi miedź, a transferyna żelazo. Funkcje regulacyjne pełnią enzymy, które są białkami oraz hormony, z których część ma budowę białkową. Funkcje ochronne pełnią przeciwciała, eliminujące obce antygeny dostające się do organizmu. Inne funkcje pełnione przez białka związane są z ich licznym występowaniem w strukturach komórkowych i pozakomórkowych. W związku z tym odgrywają rolę zarówno w trawieniu, wchłanianiu, wydzielaniu, jak i w procesach detoksykacji czy wydalania.

WĘGLOWODANY

Węglowodany w życiu sportowca odgrywają bardzo ważną rolę. To one dostarczają energii, którą potem wykorzystujemy na treningach lub meczach. Węglowodany (inaczej cukry) to związki organiczne bardzo rozpowszechnione w przyrodzie. Swoją nazwę zawdzięczają temu, że w ich budowie węgiel oraz tlen i wodór są w takim składzie, jak w wodzie. Przy spalaniu węglowodanów powstaje z nich dwutlenek węgla (węgiel) i para wodna (woda) Chemicznie węglowodany to inaczej polihydroksyaldehydy lub polihydroksyketony. Węglowodany dzielimy na cukry proste i złożone. Wśród cukrów złożonych wyróżniamy m. in. heteroglikany (mukopolisacharydy) cukry, w których skład wchodzi wiele cząsteczek pochodnych cukrowych zawierających reszty niecukrowi. Przykładami heteroglikanów są kwas hialuronowy, kwas chondroitynosiarkowy i heparyna. Kwas hialuronowy zbudowany jest z wielu powtarzających sekwencji dwucukrowych. Jest składnikiem płynu wyściełającego torebki stawowe i pochewki ścięgniste. Kwas chondroitynosiarkowy buduje wiele fragmentów dwucukrowych. Również jest składnikiem płynów stawowych i wyściełających pochewki oraz torebki ścięgniste.

WITAMINY

Do prawidłowego funkcjonowania organizmu sportowca potrzeba wielu witamin, jednakże możemy wyróżnić cztery najważniejsze: A bierze udział w procesie wzrostu, czyli w rozwoju tkanki łącznej i chrzęstnej, w procesie widzenia oraz prawidłowym funkcjonowaniu naskórka. Gotowa witamina A występuje w pokarmach pochodzenia zwierzęcego: mięsie, wątrobie, mleku, jajkach, tranie. Dzienne zapotrzebowanie na witaminę A to 1-3 mg. D zwiększa wchłanianie wapnia i fosforanów w jelitach, czyli stymuluje syntezę białka wiążącego wapń w jelitach, przez co umożliwia jego wchłanianie. Ponadto wzmaga resorpcję zwrotną wapnia w nerkach. Zwiększając poziom wapnia we krwi, działa przeciwzapalnie i przeciwalergicznie. Występuje w mleku i jego przetworach, jajkach, wątrobie, tranie, rybach. Dzienne zapotrzebowanie na witaminę d to 0,005-0,01 mg. C zwana jest witaminą przeciwszkorbutową, przeciwgnilcową. Jest potrzebna (razem z witaminą A) do prawidłowej syntezy kolagenu. Występuje w dwóch formach: zredukowanej, jako kwas askorbinowy i utlenionej jako kwas dehydroaskorbinowy. W przyrodzie występuje w owocach cytrusowych, liściach jarzyn i warzyw, jagodach, ziemniakach. Dzienne zapotrzebowanie na witaminę d to 70-110 mg. K jest to witamina przeciwkrwotoczna. Występuje w pomidorach, szpinaku, kapuście, drożdżach i grzybach, wątrobie, serach, żółtkach jajek. Dzienne zapotrzebowanie na witaminę d to 0,05-0,1 mg.

AMINOKWASY

Aminokwasy odpowiadają za wiele rzeczy takich jak: regeneracja energii, rozwój mięśni, spalanie tłuszczów a także funkcjonowanie naszych nastrojów i praca umysłu. Jedne z najpopularniejszych aminokwasów to: Izoleucyna - Rozgałęziony aminokwas, który jest łatwo przyswajany i wykorzystywany do uzyskiwania energii w tkance mięśniowej. - Stosowany, aby zapobiegać utracie mięśni u osób osłabionych. - Konieczny do tworzenia hemoglobiny. Leucyna - Rozgałęziony aminokwas wykorzystywany jako źródło energii. - Pomaga zmniejszyć rozpad białek mięśniowych. - Zmienia pobór prekursorów neurotransmiterów przez mózg oraz uwalnianie enkefalin, które hamują przepływ sygnałów bólowych do układu nerwowego. - Pomaga w leczeniu skóry i złamań kości. Walina - Rozgałęziony aminokwas. - Nie przetwarzany przez wątrobę i aktywnie przyjmowany przez mięśnie. - Wpływa na pobór innych prekursorów neurotransmiterów przez mózg (triptofan, fenyloalanina i triozyna).

WODA

Woda jest substancją mającą największy udział w składzie naszego ciała. Zdrowy, dorosły, przeciętny człowiek zawiera w swoim ciele ponad 60% wody. Woda jest najbardziej uniwersalnym rozpuszczalnikiem spośród wszystkich substancji chemicznych i to w niej zachodzą wszelkie procesy fizjologiczne odbywające się w naszym organizmie. Ponadto stanowi podstawowy składnik wszystkich płynów ustrojowych oraz tkanek. Jakie są główne funkcje wody w naszym organizmie? Rozprowadzanie ciepła Usuwanie nadmiaru ciepła, co zapobiega przed przegrzaniem Transport substancji odżywczych do komórek Transport zbędnych produktów przemiany materii z komórek Zapewnienie właściwego ciśnienia osmotycznego Zapewnienie odpowiedniego krążenia płynów ustrojowych

No dobrze, ale czy wszystkie składniki żywienia w odpowiedniej ilości są dla sportowca dobre? Otóż nie! Jest duża ilość substancji, które w nawet najmniejszych ilościach powodują spadek formy czy zatrzymanie się rozwoju.

SUBSTANCJE ODZDZAŁYWUJĄCE NEGATYWNIE NA ORGANIZM SPORTOWCA

ALKOHOLE

Wiadomo nie od dziś, że alkohol i sport nie współgrają ze sobą. Jednakże ogólnie ma zgubny wpływ na organizm. Alkohol ma negatywny wpływ na: - układ pokarmowy, upośledza przyswajanie składników odżywczych oraz uszkadza funkcjonowanie głównych narządów danego układu; - system nerwowy, może np. upośledzać siłę mięśniową; - układ krwionośny, spowodować może nadciśnienie, powiększenie mięśnia sercowego, udar mózgu, zmiany w komórkach krwi; - wpływa negatywnie na potencje, może zaburzać miesiączkę; - zbyt duża ilość wypitego alkoholu odwadnia; - alkohol ścina białko, wiec z każdą libacją tracimy z naszego organizmu podstawowy budulec wielu narządów oraz mięśni; - wpływa na regenerację organizmu, spłyca sen, zaburza istotną fazę REM i tym samym pozbawia nas pełnego wypoczynku.

PAPIEROSY

Dym papierosowy negatywnie wpływa na mięśnie. Komórki mięśniowe pod wpływem wysiłku fizycznego potrzebują substancji odżywczych do regeneracji i wzrostu. Osoby palące wykazują słabsze wykorzystywanie potrzebnych cegiełek budulcowych przez mięśnie do tych procesów, niż osoby niepalące, co kończy się słabszymi efektami wizualnymi i siłowymi. Prawda ta dotyczy zarówno mięśni bogatych we włókna czerwone, jak i białe. Papierosy powodują również w naszym ciele zwiększoną produkcję związku o nazwie: miostyna, która utrudnia (wręcz hamuje) rozrost i wzrost mięśni. Po drugie, dym papierosowy wytwarza enzymy, które wpływają na rozkład białek mięśniowych. Palacze, którzy chcą poprawić swoje umięśnienie, pod względem masy mięśniowej czy rzeźby, mają już na starcie utrudnioną drogę. Papierosy obniżają tempo budowy siły i masy mięśniowej. Mięśnie nie mogą prawidłowo zwiększać swoich wymiarów, ani odpowiednio regenerować się po wysiłku fizycznym.

BIBLIOGRAFIA http://www.bb-mag.pl/dietetyka/item/woda http://forum-kulturystyka.pl/topic/5429-aminokwasy/ http://www.trener.pl/artykul228_palenie_papierosow_a_sprawnosc_fizyczna.html http://pl.wikipedia.org/wiki/%c5%bbywienie_sportowc%c3%b3w http://profimedsport.pl/znaczenie_weglowodanow_zywieniu_sportowcow.html http://www.sfd.pl/zbawienny_wp%c5%82yw_mleka_na_organizm_sportowca_art_-t645139.html http://portal.abczdrowie.pl/rola-bialka-w-organizmie-czlowieka http://www.chemorganiczna.com/teksty/teksty-o-chemii/21-aminokwasy.html?start=3 http://laboratoria.net/pl/artykul/a%20b%20c%20wysi%c5%82ku%20fizycznego;12716.html Przygotował: Kacper Rydz