Ośrodek Wczesnej Interwencji przy ulicy Chopina 19 jest placówką Polskiego Stowarzyszenia na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym Koła w Jaworznie. Świadczymy usługi w ramach kontraktu z Narodowym Funduszem Zdrowia, który określa zarówno sposób przyjęcia do Ośrodka, jak i zakres udzielanych świadczeń. Naszymi pacjentami są dzieci z zaburzeniami rozwojowymi w wieku od 0 do 7-miu lat. Przyjmowane są na podstawie skierowania od lekarza pierwszego kontaktu lub lekarza specjalisty. Podczas pierwszorazowej wizyty u neurologa dziecięcego lub lekarza rehabilitacji medycznej, dziecko, w zależności od swoich potrzeb, zostaje skierowane na specjalistyczną terapię. Ramy kontraktu z NFZ ograniczają nasze działania do pracy z dziećmi z zaburzeniami neurorozwojowymi, zespołami genetycznymi, dziećmi zagrożonymi trwałą niepełnosprawnością. Nasi pacjenci to dzieci z zaburzeniami sprzężonymi, wymagające wielorakiej terapii, dotyczącej aspektu ruchowego, intelektualnego i społecznego. Stąd wynika brak możliwości przyjmowania do Ośrodka dzieci z niewielkimi problemami, wymagającymi np. tylko gimnastyki korekcyjnej lub tylko terapii logopedycznej. W tej chwili przedstawimy sposoby terapii ruchowej, prowadzonej w naszej placówce. Rehabilitacja ruchowa w Ośrodku prowadzona jest w oparciu o koncepcję NDT- Bobath. Założenia tej metody powstały w latach 40-tych XX wieku w Londynie i od tego czasu koncepcja jest rozwijana i modyfikowana wraz ze zdobywaniem doświadczeń i obserwacji przebiegu zarówno prawidłowego jak i nieprawidłowego rozwoju ruchowego dziecka. Usprawnianie według tej metody ma pomóc dziecku we wszechstronnym rozwoju tak, aby mogło osiągnąć niezależność w życiu i na tyle wykorzystać swoje możliwości, na ile pozwala istniejące uszkodzenie ośrodkowego układu nerwowego. Plan postępowania terapeutycznego jest zawsze ustalany indywidualnie dla każdego dziecka i realizowany przez współpracujący ze sobą zespół terapeutyczny, złożony z fizjoterapeuty, logopedy, psychologa i pedagoga. Fizjoterapeuta pracuje rękami, za pomocą swoich rąk porozumiewa się z ciałem dziecka, dostarczając mu odpowiednich bodźców.
Ćwiczenia z dzieckiem z zespołem Pierre'a Robina. Jest to zespół wad wrodzonych dotyczących twarzoczaszki, stąd trudności w pobieraniu pokarmu, który musi być podawany przez sondę w nosku. U dziecka widać też obniżone napięcie mięśniowe, jest to dziecko wiotkie, z zauważalną asymetrią ułożenia ciała. Stąd praca terapeuty to odpowiednie ułożenie dziecka w przestrzeni (odpowiednie ułożenie tzw. punktów kluczowych, czyli głowy, obręczy barkowej i obręczy miednicowej), co pozwala uzyskać: normalizację, czyli prawidłowy rozkład napięcia mięśniowego skorygowanie asymetrycznego ułożenia ciała, wypracowywanie symetrii skupianie wzroku w symetrii dzięki temu dziecko uwalnia kończyny górne do wykonania jakiejś pożądanej funkcji w tym przypadku chwyta rączkami za stopy Dziecko korzysta w Ośrodku z ćwiczeń metodą NDT Bobath, masaży i terapii logopedycznej (w związku z trudnościami w pobieraniu pokarmu). Terapeuta ułatwia dziecku wykonanie fizjologicznych ruchów, opartych na prawidłowych wzorcach ruchowych, zawierających elementy: przekraczania linii środkowej ciała kontrolowania ułożenia głowy przenoszenia ciężaru ciała i ruchów skrętnych tułowia * * * W metodzie NDT-Bobath podczas ćwiczeń używa się różnorodnego sprzętu: wałków, piłek, klinów, pionizatorów, balanserów. Wałek rehabilitacyjny jest specyficznym mało stabilnym rodzajem podłoża, którego przechyły pozwalają wywoływać pożądane reakcje. Ćwiczenia z dzieckiem z mózgowym porażeniem dziecięcym, prezentującym typowy dla tego schorzenia nieprawidłowy, zgięciowy wzorzec postawy, są przygotowaniem do pionizacji, czyli samodzielnego utrzymywania pozycji stojącej a w dalszej perspektywie samodzielnego chodzenia. Terapeuta stara się zaktywizować mięśnie brzucha tak, żeby dziecko było w stanie utrzymać postawę wyprostowaną, ćwiczy przenoszenie ciężaru ciała, obciążenie jednej
strony ciała z równoczesnym odciążeniem drugiej, utrzymywanie równowagi, czyli elementy prawidłowego wzorca chodu. Piłka rehabilitacyjna jest jeszcze mniej stabilnym podłożem niż wałek, umożliwia wychylanie we wszystkich kierunkach, dostarcza dziecku wielu bodźców proprioceptywnych i dotykowych (specjalne wypustki na całej powierzchni piłki). Ćwiczenia wzmacniają siłę mięśniową, poprawiają kontrolę ciała, utrwalają już zdobyte wzorce ruchowe (siedzenia, obrotów, przechodzenia z jednej pozycji do drugiej), zawierają też elementy rozluźniające w leżeniu na plecach. Terapeuta przez cały czas ćwiczeń asekuruje dziecko. Nauka chodu z wykorzystaniem sprzętu pomocniczego balkonika. U dziecka o dominującym nieprawidłowym, zgięciowym wzorcu postawy (głowa pochylona, barki wysoko uniesione, bardzo słabo zaktywizowane mięśnie brzucha, rotacja stawów biodrowych i kolanowych do wewnątrz), terapeuta koncentruje się na wygaszaniu nieprawidłowych odruchów przez ułatwianie i prowadzenie z punktów kluczowych (głowa, barki, obręcz miedniczna), swoimi rękami, ruchów najbardziej jak to jest możliwe, zbliżonych do prawidłowych. Dzięki temu dziecku zostają też dostarczone odpowiednie doznania czuciowe. Ruchy kontrolowane są rękami terapeuty, wykonywane wolno, tak, żeby umożliwić dziecku jego własny, aktywny ruch. Ćwiczenia na równoważni wykonywane są z dzieckiem z problemami w orientacji w schemacie własnego ciała, zachowaniem równowagi, trudnościami w planowaniu i wykonywaniu czynności ruchowych, zaburzoną koordynacją ruchów, lękiem przed zmianami pozycji ciała. Podczas ćwiczeń na równoważni dziecko rozwija poczucie równowagi i koordynację ruchową, wzmacnia mięśnie grzbietu, doskonali świadomość własnego ciała. Odpowiednie dobranie zadań ruchowych pozwala ćwiczyć koordynację ruchową, ocenę wzrokową, poczucie zręczności dziecka. Z różnych sprzętów: tuneli, mostków, worków, bieżni, ułożony może być tor przeszkód. Dziecko pokonując go, pełza, idzie na czworakach, kroczy na bieżni. Ćwiczy planowanie, prowadzenie i koordynację ruchów.
* * * Uzupełnieniem ćwiczeń ruchowych są zabiegi masażu leczniczego i zabiegi fizykalne W Ośrodku stosujemy elektrolecznictwo, światłolecznictwo, pole magnetyczne, plastrowanie dynamiczne i kąpiele wirowe. Efektem zabiegu naświetlania lampą sollux jest rozszerzenie naczyń krwionośnych, zmniejszenie napięcia mięśni, zmniejszenie dolegliwości bólowych, stąd zabieg ten jest zwykle stosowany jako przygotowujący, przed masażem albo ćwiczeniami ruchowymi. U dziecka z zespołem genetycznym Bealsa już od okresu noworodkowego pojawiają się przykurcze w stawach łokciowych, kolanowych, w obrębie palców. Laser w przypadku tego dziecka działa przeciwbólowo zwłaszcza po wcześniejszych zajęciach, gdzie stosowane były ćwiczenia rozciągające stawy, stymuluje mikrokrążenie, przeciwdziała wystąpieniu stanów zapalnych w stawach, zmniejsza istniejące przykurcze, a co za tym idzie, zwiększa zakres ruchomości stawów. Plastrowanie dynamiczne jest metodą wspomagającą proces usprawniania ruchowego przy każdej dysfunkcji układu mięśniowo-stawowego. Wykorzystuje się tu specjalne plastry, które dzięki ich elastyczności i rozciągliwości można aplikować na każdą część ciała. Zastosowany naciąg jest zależny od efektu, jaki ma być osiągnięty. Plaster naklejony na ciele pacjenta utrzymuje się z reguły przez szereg dni, nie ogranicza ruchów w stawach. Podstawowe działanie takich plastrów to przede wszystkim redukcja bólu, rozluźnienie napiętych mięśni, poprawa funkcji grup mięśniowych nadmiernie rozciągniętych oraz zwiększenie zakresu ruchu. Technika ta przyczynia się do likwidacji obrzęków limfatycznych poprzez usprawnianie krążenia krwi i chłonki, zmniejszenie zastojów tkankowych i stanów zapalnych oraz otwarcie drenażu limfatycznego pod skórą. Plastry pomagają również w korekcji ustawienia stawów, a przez to normalizują napięcie mięśniowe i powięziowe, zmniejszając przy tym odczucia bólowe i zwiększając zakres ruchu.
Kąpiele wirowe - woda o regulowanej sile, temperaturze i regulacji kąta strumienia płynąc przez dysze zapewnia delikatny i skuteczny hydromasaż. Masaż wirowy jest stosowany zazwyczaj jako zabieg przygotowujący do ćwiczeń ruchowych, ponieważ powoduje poprawę krążenia, redukcję napięcia mięśniowego, rozluźnia ścięgna, poprawia ruchomość stawów, obniża dolegliwości bólowe.