Szkoła Podstawowa nr 34 w Kielcach im. Adama Mickiewicza Rada szkoleniowa na temat PRAWA DZIECKA 1
Prawa cywilne Prawa socjalne Prawa kulturalne Prawa polityczne Nie przyznano dzieciom praw ekonomicznych pozostawiając je pod prawną opieką dorosłych. 2
Międzynarodowe akty prawne Deklaracja Praw Dziecka (z 1924r. zwana Genewską, zawiera 5 zasad) Deklaracja Praw Dziecka (z 1959r. przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne ONZ, zawiera 10 zasad) Konwencja o Prawach Dziecka ONZ, nazwana światową konstytucją praw dziecka, podpisana przez 191 państw z 20 listopada 1989 r. (Dz. U. z 1991r. Nr 120, poz. 526), zawiera szeroki katalog praw dziecka 3
Prawo polskie Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej ( Dz. U. z 1997r., Nr 78 poz. 483 -rozdział II ) Kodeks rodzinny i opiekuńczy USTAWA z dnia 25 lutego 1964 r. Ustawa o Rzeczniku Praw Dziecka USTAWA z dnia 6 stycznia 2000r. ( Dz.U. Nr 6, poz. 69) 4
Szkoła ma służyć dziecku tworząc warunki jego rozwoju fizycznego, intelektualnego i duchowego. Szkoła ma obowiązek dbać o zaspokajanie indywidualnych potrzeb dziecka. 5
Do czego uczeń ma prawo w szkole 1. Do pełnego bezpieczeństwa psychicznego i fizycznego. 2. Do poszanowania godności niezależnie od sytuacji, w jakiej się znajdzie. 3. Do praw i wolności osobistych gwarantowanych przez Konwencję o Prawach Dziecka. 4. Do mądrego programu nauczania, który uczy rozumienia świata i do nauczyciela, który rozumie powyższą prawdę. 6
5. Do planu nauczania i wymagań dostosowanych do możliwości młodego organizmu. 6. Do przyjaznego nauczyciela (wychowawcy) nastawionego nie na stosowanie represji, lecz na pomoc w rozwiązywaniu problemów. 7. Do obiektywnej informacji i sprawiedliwej oceny uwzględniającej zarówno stan wiedzy, jak i umiejętności oraz starania. 8. Do wychowania nie narzucającego żadnego światopoglądu politycznego, społecznego i religijnego. 7
PRAWO DO INFORMACJI To prawo do wiedzy o przysługujących uczniowi prawach oraz procedurach w przypadku ich naruszania. Uczeń ma prawo być poinformowany o zapadających w szkole decyzjach dotyczących jego osoby. Prawo do informacji może być ograniczone ze względu m.in. na: poszanowanie praw i reputację innych osób albo dla ochrony bezpieczeństwa lub porządku publicznego. 8
W praktyce: przepisy prawa oświatowego zapewniają uczniom możliwość zapoznania się ze statutem, który zawiera prawa ucznia, obowiązki, określa konsekwencje naruszania praw innych osób; szkoła ma obowiązek informowania o podejmowanych w sprawie ucznia decyzjach np. przeniesienia do innej klasy; uczeń ma prawo znać z wyprzedzeniem (zgodnie z WZO) przewidywanych ocen okresowych i końcoworocznych; ma prawo poznać kryteria oceniania zachowania, poznać procedurę odwołań od ustalonej oceny. 9
PRAWO DO NAUKI To stworzenie warunkówdo nauki dla każdego ucznia. Zgodnie z zapisem Konstytucji RP każdy ma prawo do nauki. Nauka do 18 roku życia jest obowiązkowa[...] Państwo jest zobowiązane do tego, aby nauczanie podstawowe było bezpłatne. 10
W praktyce: uczeń ma swobodny dostęp na zajęcia lekcyjne, zakazane jest ograniczenie tego prawa np.: wyproszenie z sali lub niewpuszczenie do niej z jakiegokolwiek powodu; ma prawo do pomocy w nauce, do pomocy psychologiczno pedagogicznej, np. zajęcia wyrównawcze, terapie, rewalidacje itp.; ma prawo do indywidualnego toku lub programu nauki; ma prawo do zapisania się do organizacji i stowarzyszeń działających na terenie szkoły, np. ZHP. 11
WOLNOŚĆ RELIGII LUB PRZEKONAŃ To możliwość uzewnętrzniania (lub nie ujawnienia) przekonań religijnych i światopoglądowych. Chodzi też o równe traktowanie niezależnie od wyznawanej religii i światopoglądu i tolerancję wobec mniejszości religijnej, kulturowej oraz etnicznej. Dziecko ma prawo do wolności myśli, sumienia i wyznania, ale rodzicom przysługuje prawo ukierunkowania dziecka i pieczy nad korzystaniem przez nie z przysługującej mu wolności. Ograniczenie uzewnętrzniania wyznania lub przekonań może być wprowadzone ze względu np. na ochronę bezpieczeństwa publicznego, porządku publicznego, zdrowia i moralności, praw i wolności innych osób. 12
W praktyce: uczeń może uczestniczyć w lekcjach religii lub etyki. Te lekcje organizowane są przez szkołę na pisemne życzenie rodziców lub uczniów. Nie uczestniczenie w nauce religii lub etyki nie może być powodem dyskryminacji przez kogokolwiek; ma prawo do swobody wyrażania myśli i przekonań, jeśli nie narusza tym dobra innych osób; nie może być zmuszany do uczestniczenia w obrzędach religijnych. Nie można mu tego również zabronić. 13
WOLNOŚĆ WYPOWIEDZI I WYRAŻANIA OPINII To wolność posiadania i głoszenia własnych poglądów na każdy temat i w dowolnej formie. Prawo to może być ograniczone wobec naruszania dóbr innych osób, a także ze względu na zakłócenie porządku publicznego, ze względu na ochronę zdrowia lub moralności. 14
W praktyce: uczeń ma prawo do wypowiadania opinii w sprawach ważnych w życiu szkoły, klasy, samorządu; ma prawo do wyrażenia opinii i przedstawienia stanowiska we własnej sprawie np. w sytuacji konfliktu, lub w sprawie dotyczącej jego kolegi; o ile nie narusza dobra innych, może wygłaszać kontrowersyjne poglądy i opinie niezgodne z kanonem nauczania, ale nie zwalnia go to od znajomości materiału nauczania; 15
poglądy i opinie kontrowersyjne lub niezgodne z poglądem nauczyciela nie mogą mieć wpływu na oceny merytoryczne; ma prawo do przedstawiania radzie pedagogicznej i dyrektorowi szkoły wniosków i opinii we wszystkich sprawach szkoły, a także w sprawach dotyczących podstawowych praw uczniów. 16
WOLNOŚĆ OD PRZEMOCY FIZYCZNEJ I PSYCHICZNEJ To zakaz stosowania jakichkolwiek form przemocy fizycznej i nakaz poszanowania godności (m.in. zakaz obrażania, poniżania, wyśmiewania, stosowania presji psychicznej). 17
W praktyce : wszelkie kary, jakie stosuje się w szkole, muszą być zapisane w statucie szkoły i nie mogą naruszać nietykalności osobistej i godności ucznia; uczeń ma prawo być jednakowo oceniany i traktowany bez względu na wygląd zewnętrzny, status rodzinny, społeczny czy status ucznia; nauczyciel nie może zwracać się do ucznia w sposób obraźliwy; 18
szkoła musi chronić przed wszelkimi formami przemocy fizycznej bądź psychicznej; ma prawo do jednakowego traktowania w sytuacji konfliktu (np. nauczyciel - uczeń), a także ma zawsze prawo dowiedzenia swoich racji. 19
PRAWO DO OCHRONY PRYWATNOŚCI To prawo do tajemnicy życia prywatnego i rodzinnego. 20
W praktyce : szkoła ma prawo wiedzieć tylko tyle o uczniu, ile rodzice i uczeń chcą sami powiedzieć; wszelkie informacje dotyczące życia prywatnego, rodziny, stanu zdrowia itp. znane wychowawcy, czy innym pracownikom szkoły nie mogą być rozpowszechniane; nauczyciel nie może upubliczniać życia prywatnego i rodzinnego ucznia i nie może zdradzić tajemnicy korespondencji. 21
PRAWODO OCHRONY ŻYCIA To zapewnienie higienicznych warunków nauki. To prawo do odpoczynku, czasu wolnego, rozrywki i zabawy. 22
W praktyce : rozkład lekcji powinien być ustalany z uwzględnieniem: równomiernego rozłożenia zajęć w poszczególnych dniach tygodnia, różnorodności zajęć w każdym dniu, niełączenia w kilkugodzinne zajęcia z tego samego przedmiotu; nad bezpieczeństwem uczniów w czasie przerw powinien czuwać nauczyciel; w salach powinna być odpowiednia temperatura powietrza. 23
PRAWO DO ODPOWIEDNIEGO STANDARDU ŻYCIA Jeżeli uczeń znajduje się w trudnej sytuacji materialnej, ma prawo do otrzymywania pomocy materialnej. 24
W praktyce : pieniądze na ten cel powinien zapewnić organ prowadzący szkołę; uczeń ma prawo do: stypendium socjalnego, korzystania z posiłków w stołówce i do zasiłków losowych; jeżeli jest zdolny, ma prawo do stypendium za wyniki w nauce. 25
PRAWA PROCEDURALNE To możliwość dochodzenia swoich praw, czyli możliwość obrony. W szkole muszą istnieć jasne procedury odwołania się od decyzji nauczyciela, dyrektora, rady pedagogicznej. Prawo oświatowe nie przewiduje jednolitego systemu ochrony praw uczniów, dlatego każda szkoła posiada własne zasady. 26
W praktyce: niedopuszczalne jest stosowanie kar niezapisanych w statucie; wymierzenie kary bez dania uczniowi możliwości obrony jest naruszeniem prawa do obrony i może być podstawą do uchylenia kary; w statucie powinien być określony tryb odwołania się od wymierzonej kary; w przypadku łamania praw ucznia ma on możliwość odwołania się od krzywdzącej decyzji; pomocą służy rzecznik praw dziecka i rzecznik praw obywatelskich. 27
W Polsce istnieje ponad 80 organizacji pozarządowych, kościelnych i wyznaniowych działających na rzecz dzieci. Biuro Rzecznika Praw Dziecka ul. Śniadeckich 10 00-656 Warszawa Telefon informacyjno-interwencyjny: interwencyjny: (22) 696 55 50 czynny: codziennie w godz. 8.15-20.00, fax: (22) 629 60 79 (całodobowo) Adres poczty elektronicznej: rzecznik@brpd.gov.pl 28
Dziękuję za uwagę 29