DY URY socjalne: porady, redakcja pism urz dowych, redakcja CV, listów motywacyjnych, towarzyszenie w za atwianiu spraw urz dowych. WARSZTATY integracyjne: ubezpieczenie spo eczne, ycie spo eczne we Francji, francuski Êwiat pracy. KURSY j zyka francuskiego: zaj cia grupowe, lekcje indywidualne. La Pépini re Mathis 7-9, rue Mathis 7509 Paris tel. 0 55 26 82 0, 06 84 87 36 59 fax 0 40 37 63 8 info@parabole-asso.org www.parabole-asso.org DY URY PORAD SOCJALNYCH poniedzia ki od 5.00 do 9.00 263 bis, rue Saint-Honoré 7500 Paris métro Concorde, linie nr, 8, 2 wtorki od 4.00 do 9.30 7-9, rue Mathis 7509 Paris métro Crimée, linia nr 7 LEKCJE J ZYKA FRANCUSKIEGO wtorki od 9.00 do 2.00 7-9, rue Mathis 7509 Paris métro Crimée, linia nr 7 piàtki od 9.00 do 2.00 5, rue de Nantes 7509 Paris métro Crimée, linia nr 7 soboty od.00 do 6.00 5, rue de l Ourcq 7509 Paris métro Crimée, linia nr 7 Pary 20 NIEZB DNIK POLAKA WE FRANCJI Wydanie I STOWARZYSZENIE POMOCY OSOBOM Z EUROPY CENTRALNEJ I WSCHODNIEJ W TRWA EJ INTEGRACJI NIEZB DNIK POLAKA WE FRANCJI Wydanie I Pary 20
Banque BCP Nasza oferta Obsługa i doradztwo finansowe w języku polskim w 5-ciu oddziałach banku m we Francji ie k n a b im o tw en France Votre Banque Pełen dostęp do produktów i usług Banque BCP (konta bieżące i oszczędnościowe, środki płatnicze : karty, książeczki czekowe; ubezpieczenia : zdrowotne, mieszkaniowe, samochodowe; kredyty i pożyczki, lokaty krόtko i długoterminowe, swobodna konsultacja i zarządzanie kontem) Bezpłatne wypłaty z bankomatόw w strefie euro Współpraca z Millennium bank w Polsce (możliwość otwarcia konta w Polsce oraz wykonania szybkich i bezpiecznych przelewόw do Polski) Adresy oddziałów: AGENCE AUBER 5, rue Auber 75009 PARIS - M OPERA ou RER AUBER - Tél. : 0 44 7 72 83 / 76 AGENCE ASNIERES 67-69, av. d'argenteuil 92600 ASNIERES - BUS 65 - COMETE - Tél. : 0 4 32 22 02 AGENCE MoNtREUIl 54, boulevard Rouget de l'isle 9300 MONTREUIL - M CROIX DE CHAVAUX - Tél. : 0 4 72 00 38 AGENCE St DENIS 7-9, rue de la Boulangerie 93200 ST-DENIS - M St DENIS ou RER St DENIS STADE - Tél. : 0 48 3 38 86 / 87 AGENCE AUlNAY-SoUS-BoIS 3, rue Camille Pelletan 93600 AULNAY-SOUS-BOIS - RER B AULNAY-SOUS-BOIS - Tél. : 0 58 03 90 46 BCPTel : 0 89 78 78 78* * Accueil téléphonique le lundi : 9 h / 6 h 30, du mardi au vendredi : 9 h / 8 h et le samedi : 9 h / 6 h30. N Orange (0,225 /mn). I n s p i r u j e n a s ž y c i e BCPNet : www.banquebcp.fr
NIEZB DNIK POLAKA WE FRANCJI Wydanie I Pary 20
NIEZB DNIK POLAKA WE FRANCJI Autorzy opracowania: Wydzia Konsularny Ambasady Rzeczypospolitej Polskiej w Pary u Parabole. Stowarzyszenie Pomocy w Trwa ej Integracji Osobom z Europy Centralnej i Wschodniej Instytucje wspó pracujàce: Dorota Kosiorek pe nomocnik ds. rozwoju sektora polskiego banku BCP Aldona Ka u a konsultant Redakcja merytoryczna: Jadwiga Juchniewicz Redakcja techniczna: Krystyna Fettyng Projekt ok adki, opracowanie graficzne, sk ad: Tomasz Krzymowski Copyright by Parabole Stowarzyszenie Pomocy w Trwa ej Integracji Osobom z Europy Centralnej i Wschodniej Copyright by Wydzia Konsularny Ambasady Rzeczypospolitej Polskiej w Pary u Wydanie I, Pary 20 2
WST P Wydzia Konsularny Ambasady Rzeczypospolitej Polskiej wpary u wraz z Parabole - Stowarzyszeniem Pomocy w Trwa ej Integracji Osobom z Europy Ârodkowej i Wschodniej oddajà w Paƒstwa r ce informator Niezb dnik Polaka we Francji. Naszym za o eniem by o zebranie w jednej publikacji niezb dnych praktycznych informacji dotyczàcych ycia codziennego, rodzinnego i zawodowego, a tak e praw i obowiàzków obywateli polskich przebywajàcych we Francji. Kierujemy jà zarówno do Polaków ju mieszkajàcych we Francji jak i tych planujàcych osiedlenie si tu na sta e lub tymczasowo. Poradnik sk ada si z oêmiu rozdzia ów, w których cz Êç informacyjna ilustrowana jest przyk adami, opisujàcymi doêwiadczenia Polaków mieszkajàcych we Francji. Informacje zawarte w Niezb dniku odpowiadajà stanowi prawnemu na stycznia 20 r. WysokoÊci stawek Êwiadczeƒ oraz op at podane w publikacji obowiàzujà do 3 grudnia 20 roku. Dlatego te planujemy aktualizowaç informator raz na rok. Niezb dnik ma zapewniç jedynie ogólne informacje, dlatego nie nale y traktowaç go jako wyczerpujàce êród o wiedzy. Na koƒcu wielu podrozdzia ów zosta y zamieszczone adresy internetowe i kontakty do instytucji, pod którymi mo na znaleêç bardziej szczegó owe informacje. yczymy przyjemnej i owocnej lektury. 3
PRZYDATNE ADRESY I TELEFONY ADRESY WYDZIA ÓW KONSULARNYCH WE FRANCJI Wydzia Konsularny Ambasady Rzeczypospolitej Polskiej w Pary u 5, rue de Talleyrand 75007 PARIS tel.: + 33 (0) 43 7 34 22 / 74 fax: + 33 (0) 43 7 34 34 e-mail: paris.wk.info@msz.gov.pl www.pariskg.polemb.net Konsulat Generalny Rzeczypospolitej Polskiej w Lille 45, boulevard Carnot 59000 LILLE tel.: + 33 (0)3 20 4 4 80 fax: + 33 (0)3 20 4 46 50 e-mail: consulat.lille@msz.gov.pl www.lillekg.polemb.net Konsulat Generalny Rzeczypospolitej Polskiej w Lyonie 79, rue Crillon 69458 LYON Cedex 06 tel.: + 33 (0) 4 78 93 4 85 fax: + 33 (0) 4 37 5 2 36 e-mail: lyon.kg.sekretariat@msz.gov.pl www.lyonkg.polemb.net 4
PRZYDATNE ADRESY I TELEFONY PARABOLE Stowarzyszenie Pomocy w Trwa ej Integracji Osobom z Europy Ârodkowej i Wschodniej La Pépini re Mathis 7-9, rue Mathis 7509 Paris tel. : + 33 (0) 55 26 82 0 tel. kom. + 33 (0)6 84 87 36 59 fax + 33 (0) 40 37 63 8 e-mail: info@parabole-asso.org www.parabole-asso.org BEZP ATNE NUMERY ALARMOWE telefon stacjonarny 7 Policja Paƒstwowa i andarmeria / Police et Gendarmerie 5 Pogotowie ratunkowe / Samu 8 Stra po arna (wzywana równie jako pomoc medyczna w nag ych wypadkach) / Pompiers 5 pomoc bezdomnym / urgence SDF telefon komórkowy 2 zintegrowany system alarmowy Unii Europejskiej (policja, pogotowie, stra po arna) 5
konsulat
KONSULAT DZIECKO REJESTRACJA AKTU URODZENIA DZIECKA Czy mo na zarejestrowaç dziecko, które urodzi o si we Francji i ma francuski akt urodzenia, wurz dzie Stanu Cywilnego wpolsce, za poêrednictwem polskiego konsulatu? Tak. Rejestracja zagranicznego aktu urodzenia dziecka jest niezb dna mi dzy innymi w celu wydania polskiego paszportu dla dziecka. W celu rejestracji transkrypcji francuskiego aktu urodzenia wymagana jest osobista obecnoêç obojga rodziców w konsulacie. Dokumenty potrzebne do rejestracji dziecka: wype niony wniosek o transkrypcj (rejestracj ) aktu urodzenia adresowany do odpowiedniego Urz du Stanu Cywilnego w Polsce, wa ne dokumenty to samoêci obojga rodziców (do okazania), orygina francuskiego odpisu zupe nego aktu urodzenia dziecka (copie intégrale d acte de naissance), który zosta wystawiony nie wczeêniej ni w okresie ostatnich 2 miesi cy, je eli rodzicami sà obywatele polscy w zwiàzku ma eƒskim polski akt ma eƒstwa rodziców, je eli rodzicami dziecka sà obywatele polscy niepozostajàcy w wa nym zwiàzku ma eƒskim, polskie akty urodzenia rodziców, je eli rodzicami dziecka sà obywatel Polski i obcokrajowiec pozostajàcy w wa nym zwiàzku ma eƒskim polski akt ma eƒstwa (w przypadku jego braku wymagana jest transkrypcja aktu ma eƒstwa), je eli rodzicami dziecka sà obywatel Polski i obcokrajowiec niepozostajàcy w zwiàzku ma eƒskim akty urodzenia rodziców (wymagane jest t umaczenie zagranicznego aktu urodzenia). Op ata konsularna za przygotowanie dokumentacji dotyczàcej wpisania zagranicznego dokumentu stanu cywilnego do polskich ksiàg stanu cywilnego oraz dor czenie odpisu sporzàdzonego na tej podstawie polskiego aktu stanu cywilnego wynosi 48. Dodatkowo za ka de t umaczenie dokumentu stanu cywilnego pobierana jest op ata 30. 9
Uwaga! Âredni okres oczekiwania na za atwienie sprawy za poêrednictwem konsulatu wynosi oko o miesiàca. Przyk ad Maja i Marcin sà ma eƒstwem. Pobrali si w Polsce, majà polskie obywatelstwo, a od 2 lat mieszkajà we Francji. Od 2 miesi cy sà szcz Êliwymi rodzicami Zosi, która urodzi a si we Francji. Zosia ma francuski akt urodzenia. Rodzice chcà uzyskaç polski akt urodzenia dziecka. Maja i Marcin mogà zarejestrowaç francuski akt urodzenia za poêrednictwem Konsulatu RP. W celu rejestracji francuskiego aktu urodzenia córki powinni udaç si do konsulatu i wype niç oraz podpisaç wniosek o dokonanie transkrypcji aktu urodzenia. Podpisy muszà z o yç Maja i Marcin. JeÊli jedno z rodziców nie mo e pojawiç si w konsulacie, drugi rodzic mo e okazaç podpisanà przez oboje rodziców i poêwiadczonà przez notariusza lub mera zgod na dokonanie transkrypcji aktu urodzenia. Ponadto nale y przynieêç orygina francuskiego odpisu zupe nego aktu urodzenia (copie intégrale d acte de naissance) Zosi, który zosta wystawiony nie wczeêniej ni w okresie ostatnich 2 miesi cy, oraz polski akt ma eƒstwa Mai i Marcina. Podczas pobytu w konsulacie Maja i Marcin muszà si wylegitymowaç wa nymi dokumentami to samoêci (paszportem bàdê dowodem osobistym). Ania i Ahmed sà ma eƒstwem. Âlub zawarli w Pary u w merostwie. Ania jest Polkà, Ahmed Algierczykiem. Majà 2 synów, którzy urodzili si we Francji. Aby rodzice mogli uzyskaç polskie akty urodzenia synów, muszà najpierw zarejestrowaç swój zwiàzek ma eƒski w polskim Urz dzie Stanu Cywilnego, a nast pnie zarejestrowaç francuskie akty urodzenia synów. Mogà to zrobiç za poêrednictwem Konsulatu RP. Ania i Ahmed w celu zarejestrowania francuskiego aktu ma eƒstwa muszà osobiêcie wype niç i podpisaç w konsulacie wniosek o transkrypcj francuskiego aktu ma eƒstwa, do àczajàc orygina odpisu zupe nego francuskiego aktu ma eƒstwa (copie intégrale d acte de mariage). Dodatkowo Ania musi z o- yç swój polski akt urodzenia, a Ahmed swój zalegalizowany algierski akt urodzenia. Dokumenty stanu cywilnego wystawione przez paƒstwa, które nie sà sygnatariuszami konwencji sporzàdzonej w Hadze 5 paêdziernika 96 roku, muszà byç zalegalizowane. Poniewa Algieria nie podpisa a konwencji haskiej, algierski akt urodzenia nale y zalegalizowaç w polskim konsulacie w Algierii. Dokument powinien byç przet umaczony na j zyk francuski, albo na j zyk polski, w polskim konsulacie w Algierii. Podczas pobytu w konsulacie Ania i Ahmed muszà si wylegitymo- 0
waç wa nymi dokumentami to samoêci (paszportem bàdê dowodem osobistym). Ponadto do zarejestrowania aktów urodzenia synów potrzebne b dà orygina y francuskich odpisów zupe nych aktów urodzenia synów (copies intégrales d actes de naissance), które zosta y wystawione nie wczeêniej ni w okresie ostatnich 2 miesi cy. Monika jest pannà. Ma polskie obywatelstwo, mieszka we Francji, od 3 miesi cy jest szcz Êliwà mamà Julii, która urodzi a si we Francji. Aby Monika zarejestrowa a akt urodzenia Julii w polskich ksi gach stanu cywilnego, powinna osobiêcie, w Konsulacie RP, wype niç oraz podpisaç wniosek o dokonanie transkrypcji aktu urodzenia córki. Ze wzgl du na to, e dane ojca nie sà wpisane we francuskim akcie urodzenia (Julia nie zosta a uznana przez ojca), Monika, wype niajàc wniosek o transkrypcj, mo e wskazaç dowolne imi jako imi ojca dziecka. JeÊli nie dokona tego wyboru, polski Urzàd Stanu Cywilnego dokona z urz du wpisu jakiegokolwiek imienia jako imienia ojca. Monika do wniosku o transkrypcj musi do àczyç orygina francuskiego odpisu zupe nego aktu urodzenia (copie intégrale d acte de naissance) Julii, który zosta wystawiony nie wczeêniej ni w okresie ostatnich 2 miesi cy, oraz swój polski odpis zupe ny aktu urodzenia z przypiskami wystawiony nie wczeêniej ni w okresie ostatnich 3 miesi cy. Podczas pobytu w konsulacie Monika musi si wylegitymowaç wa nym dokumentem to samoêci (paszportem bàdê dowodem osobistym). PASZPORT DLA DZIECKA Pierwszy paszport dla dziecka urodzonego we Francji Jakie dokumenty sà potrzebne do wydania paszportu? odpis aktu urodzenia wydany przez Urzàd Stanu Cywilnego w Polsce zdj cie biometryczne wniosek paszportowy zgoda rodziców na wydanie paszportu dla dziecka obecnoêç obojga rodziców jest obowiàzkowa wa ne paszporty lub dowody osobiste rodziców (do okazania) dokument potwierdzajàcy zamieszkanie na terenie okr gu konsularnego (na przyk ad faktura za pràd EDF lub karta pobytu) Kolejny paszport dla dziecka Do ukoƒczenia 5. roku ycia dziecko otrzymuje paszport tymczasowy z wa noêcià 2 miesi cy. Op ata wynosi 7.
Mi dzy 5. a 3. rokiem ycia ma oletni otrzymuje paszport 5-letni. Op ata wynosi 36. Po ukoƒczeniu 3. roku ycia otrzymuje paszport 0-letni. Op ata wynosi 53. Uwaga! ObecnoÊç dziecka powy ej 5. roku ycia jest obowiàzkowa przy sk adaniu wniosku paszportowego. Dodatkowo dziecko, które sk ada odciski palców, musi byç obecne przy odbiorze paszportu w celu weryfikacji odcisków palców. Przyk ad Ania i Marcin sà obywatelami polskimi i mieszkajà od roku we Francji. 2 miesiàce temu urodzi a si im córeczka. Dziecko ma jedynie francuski akt urodzenia. Aby otrzyma o paszport, rodzice muszà zarejestrowaç narodziny dziecka w polskim Urz dzie Stanu Cywilnego, w ostatnim miejscu zamieszkania jednego z rodziców. Rejestracji mo e dokonaç jedno z rodziców bàdê bliska rodzina w Polsce albo za poêrednictwem Wydzia u Konsularnego Ambasady RP w Pary u lub Konsualtów Generalnych RP w Lille i Lyonie zgodnie z w aêciwoêcià miejsca zamieszkania we Francji. Uwaga! Wnioski o wydanie paszportu dla dziecka bez polskiego aktu urodzenia nie mogà byç przyj te. Przyk ad Ola i Ahmed sà od 0 lat szcz Êliwym ma eƒstwem. Âlub zawarli w Pary u w merostwie. Majà 2 synów w wieku szkolnym. Dzieci majà wa ne paszporty do koƒca roku. 0 lat wczeêniej dostali paszporty dla dzieci na podstawie francuskich aktów urodzenia. Zgodnie z obowiàzujàcymi dzisiaj przepisami jest to niemo liwe. Rodzice muszà najpierw zarejestrowaç w Urz dzie Stanu Cywilnego w Polsce akt ma - eƒstwa oraz nast pnie akty urodzenia dzieci. Dopiero z polskimi aktami urodzenia dzieci mo na wnioskowaç o wydanie dla nich paszportu. Sàdowe pozwolenie na wydanie paszportu dla dziecka JeÊli nie jest mo liwe uzyskanie zgody drugiego rodzica na wydanie paszportu dla dziecka (tak e w przypadku braku mo liwoêci ustalenia miejsca pobytu drugiego rodzica), nale y zwróciç si do sàdu rodzinnego w Polsce w celu uzyskania zgody sàdu na wydanie paszportu dla dziecka mimo braku zgody drugiego rodzica. 2
Przyk ad Agnieszka jest samotnà matkà wychowujàcà 3-letniego Adasia. Agnieszka i Jarek nigdy nie byli ma eƒstwem, ale dziecko zosta o uznane przez ojca we francuskim merostwie. Od 2 lat Jarek nie daje znaku ycia i Agnieszka nie zna miejsca jego pobytu. Chce otrzymaç paszport dla Adasia, eby wys aç go na wakacje do babci do Polski. Aby dziecko otrzyma o paszport, Agnieszka musi si zwróciç do sàdu rodzinnego w Polsce w celu uzyskania takiej zgody. Uwaga! W przypadku podró y w ramach Unii Europejskiej mo na zamiast paszportu wyrobiç dziecku dowód osobisty. Po dowód osobisty nale y udaç si do urz du gminy, w której rodzice i dziecko sà zameldowani. Nie mo na tego za atwiç w polskim konsulacie. Wyjazd dziecka za granic bez rodziców Sk adajàc wniosek o wydanie paszportu dla dziecka, rodzice wyra ajà zgod na wydanie tego dokumentu. Wydzia Konsularny nie wydaje innych zaêwiadczeƒ pozwalajàcych dziecku na podró owanie poza granicami Francji. MA E STWO Jakie dokumenty sà potrzebne do zawarcia Êlubu cywilnego we Francji?. ZaÊwiadczenie o zdolnoêci prawnej do zawarcia ma eƒstwa (certificat de célibat) W celu uzyskania zaêwiadczenia nale y: przyjêç do konsulatu z wa nym dokumentem to samoêci, wype niç formularz i z o yç zapewnienie o nieistnieniu okolicznoêci wy àczajàcych zawarcie ma eƒstwa, z o yç odpis aktu urodzenia wydany przez Urzàd Stanu Cywilnego w Polsce. JeÊli o zaêwiadczenie ubiega si osoba rozwiedziona, powinna dostarczyç akt poprzedniego ma eƒstwa z adnotacjà o rozwodzie, jeêli jest to wdowa lub wdowiec, wymagany jest odpis aktu poprzedniego ma eƒstwa oraz aktu zgonu wspó ma onka. Op ata konsularna za przygotowanie zaêwiadczenia wynosi 96, dodatkowo za ka de t umaczenie dokumentu stanu cywilnego pobierana jest op ata 30. 3
2. ZaÊwiadczenie certificat de coutume Konsulat wydaje na miejscu certificat de coutume, po okazaniu wa nego dokumentu to samoêci oraz odpisu wieloj zycznego albo zupe nego aktu urodzenia z przypiskami, albo zaêwiadczenia o zdolnoêci prawnej do zawarcia zwiàzku ma eƒskiego. Wy ej wymienione dokumenty muszà byç wystawione nie wczeêniej ni w okresie ostatnich 3 miesi cy. Op ata konsularna za zaêwiadczenie wynosi 36. Czy mo na zarejestrowaç francuski akt ma eƒstwa w Urz dzie Stanu Cywilnego w Polsce za poêrednictwem konsulatu, jeêli ma eƒstwo zosta o zawarte we Francji? Tak. Obywatel polski mo e zarejestrowaç francuski akt ma eƒstwa w polskich ksi gach stanu cywilnego za poêrednictwem konsulatu. W celu rejestracji francuskiego aktu ma eƒstwa wymagana jest osobista obecnoêç ma onków w konsulacie. Ponadto nale y: wypeniç wniosek o transkrypcj (rejestracj ) aktu ma eƒstwa adresowany do odpowiedniego Urz du Stanu Cywilnego w Polsce, okazaç do wglàdu wa ne dokumenty to samoêci, dostarczyç orygina francuskiego odpisu zupe nego aktu ma eƒstwa (copie intégrale d acte de mariage), dostarczyç orygina y odpisów aktów urodzenia ma onków (dokumenty sporzàdzone w j zyku francuskim wymagajà t umaczenia, które mo e byç zrobione w konsulacie): jeêli osoba zawierajàca zwiàzek ma eƒski jest rozwiedziona, wymagany jest odpis aktu poprzedniego ma eƒstwa z adnotacjà o rozwodzie, jeêli osoba zawierajàca zwiàzek ma eƒski jest wdowcem/wdowà, wymagany jest odpis aktu poprzedniego ma eƒstwa oraz odpis aktu zgonu wspó ma onka. W przypadku rejestracji aktu ma eƒstwa ma onkowie (którzy posiadajà obywatelstwo polskie) sk adajà osobiêcie przed konsulem oêwiadczenie o wyborze nazwiska noszonego po zawarciu ma eƒstwa przez nich i przez ich dzieci. Op ata konsularna za przygotowanie dokumentacji dotyczàcej wpisania zagranicznego dokumentu stanu cywilnego do polskich ksiàg stanu cywilnego oraz dor czenie odpisu sporzàdzonego na tej podstawie polskiego aktu stanu cywilnego wynosi 48. Dodatkowo za ka de t umaczenie dokumentu stanu cywilnego pobierana jest op ata 30. Âredni okres oczekiwania na za atwienie sprawy za poêrednictwem konsulatu wynosi miesiàc. 4
Jak uzyskaç zaêwiadczenie o braku przeszkody prawnej do podpisania zwiàzku partnerskiego (PACS Pacte civil de solidarité) we Francji? ZaÊwiadczenie jest wydawane na miejscu w konsulacie, po okazaniu wa nego dokumentu to samoêci oraz odpisu zupe nego aktu urodzenia wraz z przypiskami wystawionego nie wczeêniej ni w okresie ostatnich 3 miesi cy. Op ata konsularna za zaêwiadczenie wynosi 36. PASZPORT PASZPORT DLA OSOBY DOROS EJ Jakie dokumenty sà potrzebne do wydania paszportu? poprzedni paszport zdj cie biometryczne wniosek paszportowy polski odpis aktu ma eƒstwa w przypadku osób, które zawar y zwiàzek ma eƒski dokument potwierdzajàcy zamieszkanie na terenie okr gu konsularnego (na przyk ad faktura EDF lub karta pobytu) Osobom, które ukoƒczy y 3 lat, wydawane sà paszporty biometryczne wa ne przez 0 lat. Op ata konsularna za wydanie paszportu osobie doros ej wynosi 06. W przypadku utraty wa nego paszportu z winy posiadacza op ata za wydanie nowego paszportu wynosi 88. Co zrobiç, gdy ostatni paszport jest wydany przed 992 rokiem? W tym wypadku wydanie paszportu musi poprzedziç procedura poêwiadczenia polskiego obywatelstwa szczegó y znajdujà si na stronie internetowej Wydzia u Konsularnego www.pariskg.polemb.net. Uwaga! Ta sytuacja dotyczy Polaków mieszkajàcych bardzo d ugo we Francji, pos ugujàcych si francuskà kartà pobytu, którzy po wielu latach chcà ubiegaç si o polski paszport. Co zrobiç, gdy paszport zostanie zgubiony lub ukradziony we Francji? Nale y zg osiç ten fakt na najbli szym posterunku Policji. Z zaêwiadczeniem z Policji, a tak e dokumentem ze zdj ciem, które mo e potwierdziç naszà to samoêç 5
(na przyk ad prawo jazdy), lub odpisem aktu urodzenia nale y przyjêç do Wydzia u Konsularnego i z o yç komplet dokumentów koniecznych do wydania paszportu. Jak wyglàda procedura wymiany paszportu po zawarciu ma eƒstwa i zmianie nazwiska? Do wydania nowego paszportu konieczne jest przedstawienie polskiego odpisu aktu ma eƒstwa. W przypadku zawarcia ma eƒstwa na terenie innego kraju ni Polska nale y w pierwszej kolejnoêci zarejestrowaç zawarcie zwiàzku ma eƒskiego w polskim Urz dzie Stanu Cywilnego. Do polskiego odpisu aktu ma eƒstwa nale y do àczyç komplet dokumentów. Przyk ad Sara wysz a za mà we Francji i chce otrzymaç paszport na swoje nowe nazwisko. Sara wraz z m em powinna z o yç w konsulacie podanie o transkrypcj francuskiego aktu ma eƒstwa oraz z o yç oêwiadczenia w sprawie wyboru swojego nazwiska i nazwisk dzieci. Sara z m em muszà osobiêcie udaç si do konsulatu i z o yç orygina odpisu zupe nego aktu ma eƒstwa (copie intégrale d acte de mariage).ponadto powinni z o yç odpisy swoich aktów urodzenia i wylegitymowaç si wa nymi dokumentami to samoêci. Dopiero po uzyskaniu z Polski odpisu aktu ma eƒstwa, w którym b dzie zawarta informacja o nowym nazwisku, Sara b dzie mog a z o yç w konsulacie wniosek o wydanie nowego paszportu. Marta wysz a za mà we Francji. Rozwiod a si tak e we Francji, w 2007 roku. Obecnie chce ponownie wyjêç za mà. W tym celu powinna zarejestrowaç w Polsce francuski akt ma eƒstwa z adnotacjà o rozwodzie. JeÊli rozwód by orzeczony po maja 2004 roku, mo e dokonaç transkrypcji poprzez konsulat. Musi wype niç formularz wniosku o dokonanie transkrypcji aktu ma eƒstwa z adnotacjà o rozwodzie oraz przedstawiç odpis zupe ny francuskiego aktu ma eƒstwa z adnotacjà o rozwodzie wydany nie wczeêniej ni w okresie ostatnich 2 miesi cy i odpis francuskiego wyroku rozwodowego wraz ze Êwiadectwem* okreêlonym w artykule 39 ( dotyczàcym orzeczeƒ w sprawach ma eƒskich) rozporzàdzenia Rady Wspólnot Europejskich nr 220/2003 z dnia 23 listopada 2003 roku. * Âwiadectwa takie wydajà na terenie Francji Sàdy Wielkiej Instancji (Tribunaux de grande instance), które wyda y wyrok rozwodowy, na podstawie certificat de non appel, wydawanego przez Sàd Apelacyjny (Cour d appel) bàdê certificat de non pourvoi en cassation wydawanego przez Sàd Kasacyjny (Cour de cassation). Ten pierwszy wydaje si w sytuacji braku wspólnego wniosku strono orzeczenie rozwodu, drugi zaê w sytuacji obopólnej zgody stron na orzeczenie rozwodu. 6
UTRATA DOKUMENTÓW Co robiç w sytuacji utraty dokumentów za granicà, na przyk ad dowodu osobistego? Utrat kradzie lub zagubienie dokumentów za granicà nale y zg osiç na posterunku Policji. Policja powinna wystawiç zaêwiadczenie z informacjami o tym, jakie dokumenty i przedmioty zosta y zg oszone jako zgubione lub skradzione. Je eli utracono dowód osobisty, nale y jak najszybciej osobiêcie poinformowaç o tym konsulat. Konsul informuje o utracie dowodu urzàd w Polsce, który wyda ten dokument. Nale y zrobiç to jak najszybciej, eby nie ponosiç ryzyka ewentualnego pos ugiwania si przez innà osob utraconym dowodem. Przyk ad Jerzy przylecia do Pary a na 5-dniowà wycieczk. Przedostatniego dnia pobytu, po wyjêciu z metra zorientowa si, e nie ma portfela, w którym by y pieniàdze, dowód osobisty i prawo jazdy. Z pilotem wycieczki poszed na policj, aby zg osiç kradzie, i zablokowa karty bankowe. Z zaêwiadczeniem z policji poszed do Wydzia u Konsularnego Ambasady po nowy dokument. eby wróciç do Polski samolotem, musi mieç dokument to samoêci dowód osobisty lub paszport. Za granicà mo e otrzymaç tylko paszport. W takiej sytuacji paszport tymczasowy na powrót do kraju wydaje konsul. 7
gmina
GMINA MEROSTWO MAIRIE Jakie sprawy mo na za atwiç w merostwie? Dokumenty administracyjne: zg oszenie narodzin dziecka (déclaration de naissance), akt urodzenia (acte de naissance), oêwiadczenie o uznaniu dziecka (reconnaissance de paternité), zg oszenie zgonu (déclaration de déc s), akt zgonu (acte de déc s), pozwolenie na budow (permis de construire), poêwiadczenie podpisu (autentification de signature). Sprawy dotyczàce dzieci w wieku od 0 do 3 lat: zapisy do obka (petite enfance). Uwaga! Podanie najlepiej z o yç na 6 miesi cy przed urodzeniem dziecka. 2 Sprawy dotyczàce dzieci w wieku od 3 lat: zapisy do szko y podstawowej (affaires scolaires), zapisy do organizacji sportowych, kulturalnych i oêwiatowych (domów kultury i rekreacji maisons du quartier, centre des loisirs). Uwaga! Zapisy do gimnazjum (coll ge) i liceum (lycée) przeprowadzane sà w szko ach. Sprawy dotyczàce pracy i szkoleƒ zawodowych Wi kszoêç merostw posiada Dzia Pracy i Szkoleƒ (SEF Service emploi formation), który zajmuje si pomocà dla bezrobotnych. Udzielane sà tam porady, istnieje mo liwoêç korzystania z telefonu, Internetu itp. 2
2 Sprawy dotyczàce pomocy socjalnej We wszystkich sprawach zwiàzanych z otrzymaniem pomocy socjalnej nale y zwracaç si do OÊrodka Pomocy Socjalnej (CCAS Centre communal d action sociale). OÊrodkiem zarzàdza merostwo, które wspó pracuje z innymi instytucjami, na przyk ad z Kasà Âwiadczeƒ Rodzinnych (CAF). Sprawy dotyczàce mieszkania W Dziale Mieszkaƒ Socjalnych (SLog Service du logement) mo na z o- yç podanie o przyznanie lokalu socjalnego. W Dziale Higieny i Zdrowia (SCHS Service communal d hygi ne et de santé) mo na z o yç proêb o ocen warunków mieszkaniowych. OPIEKA DLA DZIECI PRACUJÑCYCH RODZICÓW Jak gminy organizujà we Francji opiek dla dzieci pracujàcych rodziców? Gminy zarzàdzajà: obkami publicznymi (cr ches collectives), obkami rodzinnymi (cr ches familiales), obkami kilkugodzinnymi, zwanymi haltes-garderies. Instytucje te przyjmujà dzieci od 2. miesiàca ycia do ukoƒczenia 3 lat (do czasu przejêcia dziecka do przedszkola). Prawo do ubiegania si o miejsce w obku publicznym lub rodzinnym majà pracujàcy lub zapisani do urz du pracy rodzice. obki kilkugodzinne, zwane haltes garderies, przyjmujà równie dzieci niepracujàcych rodziców. Jak zapisaç dziecko do obka publicznego (cr che collective)? Wniosek o przyj cie dziecka do obka publicznego nale y z o yç w merostwie najlepiej na kilka miesi cy przed narodzinami dziecka. Po jego urodzeniu nale y potwierdziç zapis. Co to sà obki rodzinne (cr ches familiales)? Sà to obki mieszczàce si w prywatnych mieszkaniach. Przyjmujà maksymalnie 4 dzieci. Opiekunka posiada uprawnienia do opieki nad ma ymi dzieçmi i odpowiednie warunki mieszkaniowe. Ma podpisanà umow z merostwem. 22
Lista obków rodzinnych znajduje si w ka dym merostwie oraz w OÊrodkach Ochrony Matki i Dziecka (PMI Protection maternelle et infantile). Znalezienie takiego obka jest zadaniem rodziców. Co to sà obki kilkugodzinne (haltes-garderies)? W miejscach tych dzieci przyjmowane sà tylko na kilka godzin, raz lub kilka razy w tygodniu. W haltes garderies nie ma sto ówek. Dziecko powinno wi c przyjêç do obka z w asnym posi kiem. Niektóre gminy ograniczajà prawo do korzystania z tej us ugi (,5 dnia na tydzieƒ, na przyk ad 3 przedpo udnia). Co to sà ogródki dzieci ce (jardins d enfants)? Sà to miejsca, w których dzieci w wieku przedszkolnym (od 2 do 6 lat), przebywajàc z rówieênikami, uczà si ycia w grupie. Ogródki dzieci ce sà zarzàdzane przez gmin lub przez wspólnoty mieszkaniowe bloków socjalnych OPHLM (Office public des habitations áloyer modéré). Lokatorzy mieszkaƒ socjalnych majà pierwszeƒstwo do miejsc w tych strukturach. Uwaga! Ogródki dzieci ce nie sà odpowiednikiem tradycyjnego obka czy przedszkola. Na jakich zasadach funkcjonujà Êwietlice przyszkolne (garderies périscolaires)? Znajdujà si one w ka dym przedszkolu i w ka dej szkole podstawowej. Przyjmujà od godziny 7.30 (dzieci przebywajà w nich do rozpocz cia zaj ç lekcyjnych) oraz po zakoƒczeniu lekcji, od 6.30 do 8.30 (dzieci oczekujà tam na powrót rodziców z pracy). Zapisy do Êwietlicy sà przeprowadzane w merostwie. Jakie struktury zapewniajà dzieciom opiek w Êrody i podczas wakacji szkolnych? Dzieci mo na zapisaç do oêrodków rekreacyjnych (centres aérés). Sà one otwarte w Êrody i podczas wakacji szkolnych, w godzinach od 8.20 do 8.30. Zapisy najcz Êciej prowadzone sà przez dyrektora oêrodka. Uwaga! Op aty za obki publiczne, rodzinne, ogródki dzieci ce, Êwietlice i oêrodki rekreacyjne sà obliczane na podstawie rozliczenia podatkowego i pobierane w merostwie. 2 23
2 Przyk ad Barbara i Micha majà dziecko. Kuba ma 0 lat i chodzi do szko y podstawowej. Codziennie rano w drodze do pracy o godzinie 7.30 Micha odprowadza syna do Êwietlicy. Przedpo udniowe zaj cia szkolne zaczynajà si o 8.30, a koƒczà o.30. Przerwa obiadowa trwa 2 godziny. Kuba je obiad w sto ówce szkolnej, a potem bawi si na podwórku szkolnym pod opiekà wychowawcy. O 3.30 rozpoczynajà si zaj cia popo udniowe. Po lekcjach, o 6.30 Kuba wraca do Êwietlicy, gdzie odrabia prace domowe (études), czekajàc na rodziców. Ârod (dzieƒ wolny od zaj ç lekcyjnych) sp dza w oêrodku rekreacyjnym (centre aéré). Rodzice Kuby p acà za opiek nad synem oraz posi ki oko o 20 miesi cznie. Czym zajmujà si OÊrodki Opieki nad Matkà i Dzieckiem PMI (Protection maternelle et infantile)? Po narodzeniu dziecka wspomagajà rodziców w procesie wychowania. Udzielajà porad dotyczàcych mi dzy innymi ywienia, profilaktyki w zakresie zdrowia. Organizujà szkolenia dla opiekunek do dzie ci, wydajà zezwolenia na otwieranie obków rodzinnych i kontrolujà instytucje zajmujàce si opiekà nad ma ymi dzieçmi. W PMI przeprowadzane sà okresowe bilanse zdrowia dziecka i wykonywane obowiàzkowe szczepienia. Uwaga! PMI to bezp atne poradnie dla kobiet ci arnych i dzieci do 6. roku ycia. Jak gmina organizuje ycie kulturalne i sportowe? Co roku, na poczàtku wrzeênia, merostwa organizujà Dzieƒ Stowarzyszeƒ Kulturalno-OÊwiatowych i Sportowych (Journée des associations), podczas którego mo na dowiedzieç si, jakie formy aktywnoêci sà proponowane w danej gminie lub dzielnicy. W wielu gminach znajdujà si oêrodki kultury i rekreacji (centre des arts et loisirs), które organizujà zaj cia dla dzieci, m odzie y, doros ych i seniorów imprezy artystyczne, wystawy, festiwale, warsztaty, plenery itp. W prawie ka dej gminie znajduje si biblioteka, szko a muzyczna itp. Gminy cz sto dysponujà te obiektami sportowymi (na przyk ad halà sportowà gymnase). 24
Uwaga! Op aty za udzia w zaj ciach artystycznych i sportowych sà obliczane przez zarzàd gminy wed ug dochodów rodziny. POLICJA MIEJSKA I PA STWOWA POLICE MUNICIPALE ET NATIONALE Czym jest Policja Miejska? Policja Miejska jest jednà z trzech formacji, które czuwajà nad porzàdkiem publicznym we Francji (wraz z Policjà Paƒstwowà i andarmerià). Jest utrzymywana przez gmin i podlega bezpoêrednio merowi. Wspomaga go w utrzymaniu bezpieczeƒstwa i porzàdku publicznego na terenie gminy. Czym jest Policja Paƒstwowa? Policja Paƒstwowa podlega ministrowi spraw wewn trznych. Jest to umundurowana i uzbrojona formacja przeznaczona do ochrony bezpieczeƒstwa ludzi i mienia oraz do utrzymywania bezpieczeƒstwa i porzàdku publicznego. Do jej g ównych zadaƒ nale y pilnowanie przestrzegania prawa i Êciganie przest pców. Jakimi sprawami zajmuje si Policja Miejska? Czuwa nad porzàdkiem i czystoêcià na terenie gminy (na przyk ad przeprowadza akcje przeciw sk adaniu Êmieci, niebezpiecznych substancji i przedmiotów w niedozwolonych miejscach). Nak ada mandaty za parkowanie w niedozwolonych miejscach. Interweniuje w konfliktach pomi dzy sàsiadami (na przyk ad zak ócanie ciszy nocnej). Pomaga ofiarom przest pstw i wypadków. Pomaga w usuwaniu awarii technicznych i skutków kl sk ywio owych. Wspó dzia a w ochronie porzàdku podczas zgromadzeƒ i imprez publicznych. Co to jest oêwiadczenie main courante? OÊwiadczenie main courante sk ada si w komisariatach Policji Miejskiej lub Paƒstwowej. Jest to opis wydarzenia. W oêwiadczeniu tym opisuje 2 25
2 si na przyk ad: konflikt pomi dzy sàsiadami (zak ócanie ciszy nocnej), otrzymywanie telefonów z pogró kami, anonimowych listów, opuszczenie domu przez wspó ma onka, przemoc w rodzinie. Dokument ten nie jest skargà (skarg mo na z o yç tylko w komisariacie Policji Paƒstwowej). Jest on rejestrowany przez Policj, zostaje mu nadany numer i mo e byç u yty w póêniejszej procedurze sàdowej, na przyk ad w sprawie rozwodowej. W jakich sprawach trzeba zwróciç si do Policji Paƒstwowej? W przypadku zgubienia lub kradzie y dokumentów, karty kredytowej, telefonu komórkowego itp. Nale y udaç si do najbli szego komisariatu Policji Paƒstwowej. Ka dy posterunek Policji ma obowiàzek przyjàç zg oszenie. Na komisariacie policjant sporzàdza protokó (proc s verbal) i wydaje zaêwiadczenie o zg oszeniu (récépissé de déclaration). ZaÊwiadczenie o utracie dokumentów jest potrzebne mi dzy innymi przy wyrabianiu nowych czy kontroli drogowej. Policja, wykorzystujàc swoje systemy ewidencyjne i rejestry operacyjne, mo e sprawdziç to samoêç osoby, nawet wtedy, gdy nie posiada ona adnego dokumentu. JeÊli dokumenty zgin y w zwiàzku z dokonaniem przest pstwa lub wykroczenia, policjant sporzàdza protokó, a nast pnie przekazuje spraw organowi powo anemu do Êcigania przest pców. W przypadku pobicia, napaêci itp. Nale y udaç si na obdukcj lekarskà. Nale y z o yç skarg w najbli szym komisariacie (komisariaty posiadajà formularze w j zyku polskim). Skarga zostaje przekazana do Prokuratora Republiki Francuskiej (Procureur de la République), który decyduje o dalszym post powaniu. Niezale nie od decyzji prokuratora mo na wystàpiç o odszkodowanie do komisji przyznajàcej odszkodowania ofiarom przest pstw CIVI (Commission d indemnisation des victimes d infractions pénales) przy sàdzie okr gowym. 26
mieszkanie
MIESZKANIE DOKUMENTY POTWIERDZAJÑCE ADRES ZAMIESZKANIA JUSTIFICATIFS DE DOMICILE Do czego jest potrzebny dokument potwierdzajàcy adres zamieszkania (justificatif de domicile)? Dokument potwierdzajàcy adres zamieszkania (justificatif de domicile) jest potrzebny, aby podpisaç umow o prac, za o yç konto bankowe, z o yç zeznanie podatkowe, zarejestrowaç samochód itp. Jakie dokumenty potwierdzajà adres zamieszkania? ostatni rachunek za pràd lub gaz (facture récente d eau, d électricité ou de gaz); rachunek w formie elektronicznej jest równie akceptowany ostatni rachunek za telefon stacjonarny (facture de téléphone) rozliczenie podatkowe (certificat d imposition ou de non imposition) rachunek za czynsz (quittance de loyer) polisa ubezpieczeniowa na mieszkanie (quittance d assurance incendie, risques locatifs ou responsabilité civile pour le logement) Uwaga! Aby potwierdziç adres, wystarczy posiadaç co najmniej jeden z wy ej wymienionych dokumentów. 3 Co nale y wiedzieç o tak zwanym grzecznoêciowym zaêwiadczeniu o zamieszkaniu (certificat d hébergement)? Osoba, która nie posiada adnego z wy ej wymienionych dokumentów, wystawionego na jej nazwisko, mo e przedstawiç zaêwiadczenie o zamieszkaniu (certificat d hébergement) jest to tak zwany adres grzecznoêciowy. Do tego dokumentu nale y do àczyç: ksero dowodu to samoêci osoby, która wystawi a dokument, jeden z dokumentów potwierdzajàcych jej adres. 29
3 Uwaga! W razie kontroli CAF-u (Kasy Âwiadczeƒ Rodzinnych) osobie wydajàcej grzecznoêciowo zaêwiadczenie o zamieszkaniu (certificat d hébergement) mo e zostaç wstrzymany zasi ek z tytu u najmu lokalu. Dochody osoby grzecznoêciowo korzystajàcej z adresu powinny byç zg oszone do CAF-u i wliczone do dochodów gospodarstwa domowego. Przyk ad Lucyna nie pracowa a i przez 3 lata pobiera a zapomog socjalnà dla matki wychowujàcej samotnie dziecko (690,4 miesi cznie), zasi ek z tytu- u wychowywania dziecka do 3 lat (77,95 miesi cznie) i dofinansowanie do czynszu za mieszkanie (360 miesi cznie). Ojciec dziecka, Maciek, zniknà, gdy zasz a w cià. Pojawi si niespodziewanie, gdy synek mia ju 3 lata. Lucyna zgodzi a si wystawiç mu grzecznoêciowe zaêwiadczenie o zamieszkaniu, aby móg zarejestrowaç indywidualnà dzia alnoêç gospodarczà (us ugi informatyczne). Po kilku tygodniach zjawi si u niej kontroler z CAF-u. Od razu zauwa y nazwisko Maçka na skrzynce pocztowej, a w mieszkaniu wysokiej klasy sprz t informatyczny. By y to dla niego dowody, e Lucyna yje w konkubinacie, nie jest samotnà matkà i pobiera zasi ki, do których nie ma prawa. Kasa Âwiadczeƒ Rodzinnych (CAF) wstrzyma a wyp acanie zasi ków i za àda a od niej zwrotu pobranych pieni dzy za okres 3 lat (oko o 8 000 ). ZAÂWIADCZENIE O WYBORZE MIEJSCA ZAMELDOWANIA (ADRES ADMINISTRACYJNY) ATTESTATION D ÉLECTION DE DOMICILE UNIQUE Czym jest adres administracyjny? Jest to adres do korespondencji dla osób, które nie posiadajà sta ego miejsca zamieszkania. Do czego s u y adres administracyjny? Posiadanie takiego adresu pozwala osobom, które sà bezdomne lub mieszkajà u kogoê grzecznoêciowo, na za atwianie spraw administracyjnych i socjalnych (kontakt z kasà chorych, Kasà Âwiadczeƒ Rodzinnych CAF, urz dem skarbowym, bankiem itp.). 30
Jak uzyskaç adres administracyjny? Nale y znaleêç stowarzyszenie, majàce uprawnienia do wydawania o.êwiadczeƒ o miejscu zameldowania i posiadajàce wolne miejsca adresowe, oraz poprosiç o spotkanie, czyli rendez-vous, z pracownikiem socjalnym. Na spotkaniu petent jest informowany o obowiàzkach i prawach wynikajàcych z posiadania takiego adresu. Najcz Êciej trzeba dostarczyç zdj cie i wylegitymowaç si wa nym dokumentem to samoêci. Uwaga! Niektóre stowarzyszenia majà wy àcznie charakter skrzynki pocztowej, a zatem ich zaêwiadczenia nie sà honorowane przy zak adaniu konta bankowego. Przed wyborem adresu nale y sprawdziç, jakie uprawnienia ma stowarzyszenie. Jakie sà prawa i obowiàzki osoby posiadajàcej adres administracyjny? ZaÊwiadczenie o wyborze zameldowania dostaje si na rok. Po up ywie roku mo na poprosiç o przed u enie go. Najwa niejszym obowiàzkiem osoby posiadajàcej adres administracyjny jest odbieranie poczty. Listy czekajà na odbiorc przez 3 miesiàce, a potem sà odsy ane do nadawcy. Je eli przez ten czas nie odbierze si poczty, mo na zostaç definitywnie skreêlonym z listy zameldowanych (chyba e zaistnia y powa ne powody, by jej nie odebraç, na przyk ad: choroba, wyjazd do pracy, k opoty rodzinne; wówczas nale y uprzedziç o tym stowarzyszenie). Przyk ad Jacek przez d ugi czas pomieszkiwa u znajomych. Mia kilka adresów: jeden dla urz du skarbowego, drugi dla banku, a trzeci dla kasy chorych. Nie mia wyboru, poniewa wynaj cie mieszkania w Pary u przez agencj jest bardzo trudne. Obecnie mieszka w 6. dzielnicy Pary a, w starej kamienicy na 6. pi trze z pi knym widokiem na wie Eiffla, w tak zwanej s u bówce (chambre de bonne). Mieszkanie ma 9 m 2. P aci za nie 350 miesi cznie. W aêcicielka mieszkania nie zgodzi a si podpisaç z nim umowy o najem ani wydaç mu grzecznoêciowego zaêwiadczenia o darmowym mieszkaniu (certificat d hébergement). Jacek szuka mieszkania na kontrakt. Czekajàc na uregulowanie sytuacji, zarejestrowa si w stowarzyszeniu, które udost pni o mu adres administracyjny, wi c nie musi ju prosiç kolegów o grzecznoêciowe zaêwiadczenie o darmowym udost pnieniu mieszkania. 3 3
UMOWA NAJMU MIESZKANIA CONTRAT DE LOCATION 3 Jak wynajàç mieszkanie legalnie? Przez agencj. Jest to najbezpieczniejsza forma zawierania umowy, ale trzeba liczyç si z wi kszymi kosztami wynajmu i prowizjà za poêrednictwo. BezpoÊrednio od w aêciciela (og oszenia w Internecie, na przyk ad na stronach www.pap.fr de particulier particulier, www.kijiji.fr lub w gazetach). Przyk ad Pawe i Marta znaleêli w polskiej gazetce og oszenie o wynajmie mieszkania: Mieszkanie do odnowienia. Zadzwonili, porozumieli si co do ceny czynszu. Zap acili kaucj, czynsz za miesiàc i wprowadzili si. Mieszkanie by o zniszczone. Pawe, robotnik budowlany, wyremontowa je. Osob, która wynaj a im mieszkanie widzieli tylko raz. Po miesiàcu przysz a policja. Para dowiedzia a si, e mieszkajà nielegalnie w budynku przeznaczonym do rozbiórki, wykupionym przez gmin. Gmina za àda a, aby opuêcili mieszkanie i poda a ich do sàdu. Sàd wyda nakaz eksmisji. Pierwszego dnia po up ywie okresu ochronnego, o godz. 7 rano, zjawi si u nich komornik w asyêcie dwóch policjantów. Pawe i Marta dostali 5 minut na opuszczenie mieszkania. Przed domem czeka a na nich taksówka op acona przez gmin i zawioz a ich do hotelu, w którym mogli sp dziç 4 noce za darmo. Rzeczy zosta y przewiezione do specjalnego magazynu. Pawe i Marta na szcz Êcie szybko znaleêli inne mieszkanie. Podpisali umow. Z tytu u najmu mieszkania otrzymujà zasi ek z Kasy Âwiadczeƒ Rodzinnych (CAF). Jakich dokumentów ma prawo za àdaç wynajmujàcy przed spisaniem umowy o wynajem mieszkania? Mo e za àdaç od kandydata dokumentów Êwiadczàcych o jego wyp acalnoêci: umowy o prac (contrat de travail), 3 ostatnich odcinków wyp aty (bulletins de salaire), dokumentu o wysokoêci naliczonego podatku lub o niepodleganiu opodatkowaniu (avis d imposition), dokumentu z danymi konta bankowego (RIB), zaêwiadczeƒ o zap aceniu czynszu za poprzednie mieszkanie (quittances de loyer), dokumentów o wyp acalnoêci osoby gwarantujàcej op acanie czynszu. 32
Uwaga! WysokoÊç wynagrodzenia miesi cznego powinna byç ekwiwalentem trzykrotnej kwoty, którà lokator musi zap aciç za wynaj cie mieszkania wraz z dodatkowymi op atami. Na przyk ad: jeêli wynajem ma kosztowaç 500 + 50 za rachunki (charges), najemca powinien zarabiaç 650 netto miesi cznie. Jakich dokumentów nie ma prawa za àdaç wynajmujàcy? kopii wyciàgów bankowych zezwolenia na przelew bankowy zaêwiadczeƒ o nieposiadaniu kredytu karty ubezpieczeniowej zaêwiadczenia o stanie zdrowia zaêwiadczenia o niekaralnoêci aktu Êlubu lub zaêwiadczenia o konkubinacie Co musi zawieraç umowa o wynajem mieszkania? imi i nazwisko w aêciciela lokalu i jego adres oraz oêwiadczenie, e przys uguje mu prawo do wynajmu mieszkania dat rozpocz cia najmu, okres, na który zosta a zawarta i termin wypowiedzenia opis lokalu informacj o powierzchni mieszkania informacj o przeznaczeniu lokalu (mieszkaniowe, u ytkowe itp.) spis pomieszczeƒ do wspólnego u ytkowania (winda, klatka schodowa, pomieszczenie na rowery itp.) informacje o wysokoêci kaucji, czynszu, jego rewaloryzacji i sposobie dokonywania op at 3 Uwaga! Okres wynajmu zale y od rodzaju wynajmowanego mieszkania. Lokale nieumeblowane sà wynajmowane na minimum 3 lata. Lokator mo e w ka dej chwili zrezygnowaç z wynajmu bez podania przyczyny. Obowiàzuje go 3-miesi czny okres wypowiedzenia. Lokale umeblowane sà wynajmowane na rok. Lokator mo e zrezygnowaç z wynajmu w ka dej chwili. Obowiàzuje go miesi czny termin wypowiedzenia. Wynajmujàcy, aby wypowiedzieç umow wynajmu lokalu musi umotywowaç swojà decyzj. Obowiàzuje go 3-miesi czny termin wypowiedzenia. 33
PRAWA I OBOWIÑZKI NAJEMCY LOKALU (LOKATORA) I WYNAJMUJÑCEGO LOKAL (W AÂCICIELA LOKALU) 3 Jakie sà obowiàzki najemcy lokalu (lokatora)? terminowe p acenie czynszu i wpisanych w kontrakcie op at (charges) u ywanie lokalu jedynie do celów przewidzianych w umowie utrzymywanie lokalu w dobrym stanie dokonywanie niezb dnych drobnych napraw (lista znajduje si w dekrecie z 26 sierpnia 987 roku) informowanie w aêciciela o koniecznoêci wi kszych napraw unikanie powodowania szkód i ucià liwego zachowania ubezpieczenie mieszkania Uwaga! W aêciciel co roku ma prawo za àdaç dokumentu poêwiadczajàcego ubezpieczenie mieszkania. Jakie sà prawa lokatora? prawo do spokojnego i wy àcznego korzystania z lokalu prawo do okreêlonych minimalnych standardów mieszkaniowych prawo do zwrotu kosztów poniesionych w zwiàzku z naprawami le àcymi w gestii w aêciciela prawo do przyjmowania goêci Czego lokatorowi nie wolno? przekszta caç lokalu bez pisemnej zgody w aêciciela przeciwstawiaç si pracom modernizacyjnym oraz pracom zleconym przez wspólnot mieszkaniowà scedowaç umowy o wynajem mieszkania na innà osob lub podnajmowaç lokalu bez pisemnej zgody w aêciciela Jakie sà obowiàzki w aêciciela lokalu? dbanie o bezpieczeƒstwo i dobry stan wynajmowanej posesji dokonywanie napraw le àcych w gestii w aêciciela przeprowadzanie prac modernizacyjnych (na przyk ad: modernizacja ogrzewania i izolacji cieplnej), w przypadku gdy wynajmowany lokal nie odpowiada minimalnym standardom przewidzianym przez prawo mieszkaniowe 34
Uwaga! Umowa wynajmu jest dokumentem prawnym. Zarówno najemca, jak i w aêciciel nieruchomoêci muszà dotrzymaç swoich zobowiàzaƒ okreêlonych w umowie. Czy wynajmujàcy ma prawo podwy szaç czynsz? Wynajmujàcy ma prawo raz na rok podwy szyç czynsz przynajmniej o IRL (Indice de référence des loyers wskaênik wzrostu czynszu), og aszany przez Narodowy Instytut Statystyki i Analiz Ekonomicznych INSEE (Institut national de la statistique et des études économiques). Co ma zrobiç osoba, która ma problemy finansowe i nie mo e op aciç czynszu? Powinna uprzedziç o tym w aêciciela mieszkania, wyjaêniç swoje problemy, poprosiç o roz o enie p atnoêci na raty. RównoczeÊnie powinna zwróciç si do Kasy Âwiadczeƒ Rodzinnych (CAF), która, po rozpatrzeniu podania i pod pewnymi warunkami, mo e przyznaç pomoc finansowà na op acenie zaleg ych czynszów. Mo e równie zwróciç si do oêrodka pomocy socjalnej przy merostwie i z o yç wniosek o pomoc finansowà (niektóre gminy pokrywajà cz Êç d ugów i udzielajà subwencji na op at rachunków za wod i elektrycznoêç). Uwaga! W przypadku niep acenia czynszu przez 3 miesiàce zasi ek z tytu u wynajmu mieszkania jest wstrzymany i b dzie przywrócony dopiero po sp acie d ugu oraz pisemnym porozumieniu pomi dzy lokatorem a w aêcicielem. 3 OBOWIÑZUJÑCE NORMY LOKALU MIESZKALNEGO Jakie warunki musi spe niaç lokal mieszkalny? musi byç zamykany oraz zabezpieczony przed wilgocià musi mieç atwy i bezpieczny dost p, schody, okna i balkony nadajàce si do codziennego u ytku konserwacja i konstrukcje, takie jak kanalizacja oraz materia y do nich u yte nie mogà zagra aç zdrowiu lokatora instalacje: elektryczna, gazowa i grzewcza muszà odpowiadaç normom bezpieczeƒstwa oraz dzia aç prawid owo 35
musi posiadaç odpowiednià wentylacj pomieszczenie g ówne musi mieç dost p do naturalnego Êwiat a 3 Co powinno si znajdowaç w podstawowym wyposa eniu mieszkania? energia wystarczajàca do oêwietlenia wszystkich pomieszczeƒ, a tak e do prawid owego dzia ania urzàdzeƒ elektrycznych instalacja grzewcza wystarczajàca do ogrzania powierzchni mieszkalnej doprowadzenie wody wystarczajàcej na codzienne potrzeby lokatora odpowiednia kanalizacja eliminujàca zapachy kuchnia lub aneks kuchenny, zaopatrzone w odpowiednie urzàdzenia do przygotowywania posi ków z mo liwoêcià korzystania z ciep ej i zimnej wody, a tak e jej w aêciwe odprowadzanie instalacja sanitarna wewnàtrz mieszkania, w tym WC oddzielone od kuchni, pomieszczenie przeznaczone do spo ywania posi ków oraz wyposa enie miejsca dla codziennej toalety (w tym wanna lub prysznic) gwarantujàce intymnoêç osobistà (instalacja sanitarna mo e byç po o- ona na zewnàtrz mieszkania, pod warunkiem e znajduje si w tym samym budynku i jest do niej atwy dost p) Jaka jest ustawowa norma powierzchni mieszkalnej? Co najmniej jedno pomieszczenie mieszkalne o powierzchni 9 m 2 i wysokoêci 2,20 m (20 m 3 ). Co mo na zrobiç, jeêli oka e si, e wynaj te mieszkanie nie odpowiada normom przewidzianym przez prawo? Lokator powinien za àdaç od w aêciciela doprowadzenia mieszkania do stanu odpowiadajàcego normom. JeÊli strony nie dojdà do porozumienia, lokator mo e zwróciç si z wnioskiem o ocen stanu mieszkania do urz du do spraw mieszkaniowych przy gminie (Service de salubrité), a nast pnie z o yç skarg do sàdu. Uwaga! Aby mieç prawo do zasi ku z tytu u wynajmu mieszkania, lokator musi zadeklarowaç, e wynajmowany lokal odpowiada minimalnym normom przewidzianym przez prawo. Kasa Âwiadczeƒ Rodzinnych (CAF) wysy a kwestionariusz z pytaniami o stan lokalu. Je eli oka e si, e lokal nie odpowiada normom, CAF mo e odmówiç wyp acania zasi ku, chyba e lokator oficjalnie za àda od w aêciciela lokalu doprowadzenia mieszkania do poprawnego stanu lub wystàpi z odpowiednim wnioskiem do sàdu. 36
Przyk ad Beata i Pawe wynaj li lokal i podpisali umow wynajmu. Szybko okaza o si, e mieszkanie jest w bardzo z ym stanie. Na Êcianach i suficie pojawi si grzyb. Sufit zaczà przeciekaç. Wilgoç zaatakowa a urzàdzenia elektryczne. Beata i Pawe wystàpili z proêbà o interwencj do merostwa (Service de salubrité). Inspekcja stwierdzi a, e mieszkajà w gara u bez zezwolenia przerobionym na mieszkanie. Czynsz wynosi 550 miesi cznie. Otrzymywali dofinansowanie z CAF-u. W aêciciel posesji nie reagowa na listy od Paw a i Beaty, w których àdali przeprowadzenia prac.wstàpili na drog sàdowà. Sàd wyznaczy w aêcicielowi termin na przebudowanie posesji, zobowiàzujàc go do udost pnienia lokatorom na okres remontu mieszkania zast pczego. Beata i Pawe zachowali zasi ek z tytu u wynajmu mieszkania, pomimo e lokal nie odpowiada normom. 3 KAUCJA DÉPÔT DE GARANTIE Co to jest depozyt gwarancyjny (dépôt de garantie)? Depozyt gwarancyjny, po polsku nazywany kaucjà, jest kwotà majàcà zabezpieczyç pokrycie niezap aconego czynszu z tytu u wynajmu i kosztów napraw w przypadku zniszczenia mieszkania. Jaka jest wysokoêç kaucji? Od 8 lutego 2008 roku kaucja nie mo e przekroczyç jednomiesi cznego czynszu (dotyczy mieszkania nieumeblowanego). Najlepiej wp aciç jà w formie czeku. W przypadku sk adania kaucji w gotówce nale y za àdaç pokwitowania. Uwaga! Kaucji nie mo na myliç z czynszem op aconym z góry; nie podlega oprocentowaniu. W jakiej formie mo na uzyskaç pomoc na zap acenie kaucji? Loca-Passe pomoc w formie nieoprocentowanej po yczki (maksymalnie 500 ), sp acanej od 3. miesiàca od rozpocz cia wynajmu. Po- yczka mo e byç roz o ona maksymalnie na 25 rat (jedna rata musi wynosiç minimum 20 ). Nale y zwróciç jà najpóêniej 3 miesiàce 37
przed opuszczeniem mieszkania. Dok adniejsze informacje dotyczàce Loca-Passe znajdujà si na stronie internetowej www.aidologement.com oraz na www.cil-unicil.fr. FSL (Fonds de solidarité pour le logement) Fundusz SolidarnoÊciowy ds. Mieszkaniowych, mo e op aciç kaucj osobom niezamo nym, w trudnej sytuacji finansowej. Wniosek o przyznanie pomocy nale y z o yç w Kasie Âwiadczeƒ Rodzinnych (CAF). 3 Kiedy najemca ma obowiàzek zwrotu kaucji? Kaucja podlega zwrotowi najpóêniej w ciàgu 2 miesi cy po zdaniu kluczy i podpisaniu état des lieux (protokó przekazania mieszkania po zakoƒczeniu wynajmu). Kiedy zachodzi koniecznoêç pokrycia kosztów napraw, kaucja jest zmniejszona o te koszty. Co zrobiç, je eli najemca nie zwróci kaucji? W takim przypadku nale y wys aç do niego list polecony za potwierdzeniem odbioru (mise en demeure) z àdaniem zwrotu pieni dzy. Je eli list pozostanie bez odpowiedzi, mo na uruchomiç procedur sàdowà. Nale- y wype niç druk Cerfa n 50808*05 (declaration de greffe zg oszenie roszczenia) i wys aç go do sàdu. Uwaga! Cz sto zdarza si, e wynajmujàcy àda od kandydata na najem znalezienia yranta (caution d un tiers), to znaczy osoby, która zobowià e si pokrywaç koszty wynajmu w przypadku niewyp acalnoêci najemcy. Przyk ad Magda i Zbyszek potrzebowali yranta, aby wynajàç mieszkanie. Kolega Magdy Michel zgodzi si zagwarantowaç op aty ich czynszu. Po roku para rozsta a si i Magda wyprowadzi a si z mieszkania. Zbyszek nie by w stanie samodzielnie p aciç za czynsz. Nie móg rownie wyprowadziç si i wynajàç innego mieszkania, bo nie mia wystarczajàcych dochodów. Magda nie mog a p aciç za wynajem swojego nowego mieszkania i dok adaç si do czynszu za mieszkanie, w którym nadal mieszka Zbyszek. Poniewa oboje byli niewyp acalni, w aêciciel zwróci si do yranta o pokrywanie kosztów wynajmu. 38