klasa pierwsza OCENĘ CELUJĄCĄ sprostał wymaganiom na ocenę bardzo dobrą. twórczo i samodzielnie rozwija własne uzdolnienia i zainteresowania; sam proponuje oryginalne rozwiązania wykraczające poza materiał programowy; potrafi krytycznie ustosunkować się do podanych treści; samodzielnie planuje i przeprowadza eksperymenty laboratoryjne i terenowe; śledzi na bieŝąco i zna najnowsze osiągnięcia z dziedziny biologii, prezentuje własną opinię na ten temat; korzysta z wiedzy geograficznej, fizycznej, chemicznej oraz informatycznej w celu pełnego wyjaśnienia procesów fizjologicznych; celowo gromadzi, przetwarza i prezentuje zdobyte wiadomości; aktywnie współorganizuje akcje środowiskowe związane z ochroną przyrody i zdrowia; bierze udział w konkursach wiedzy biologicznej, ekologicznej i zdrowotnej. OCENĘ BARDZO DOBRĄ spełnia warunki na ocenę dobrą; potrafi samodzielnie wnioskować i myśleć logicznie; bez trudności przekazuje swoje wiadomości uŝywając biologicznego słownictwa; rozumie i stosuje posiadane wiadomości w sytuacjach problemowych; z większości prac pisemnych uzyskuje oceny bardzo dobre; na bieŝąco śledzi najnowsze osiągnięcia nauk biologicznych korzystając z róŝnych źródeł informacji; stara się samodzielnie planować i prowadzić obserwacje i eksperymenty, analizować wyniki i wyciągać wnioski oraz oceniać ich wiarygodność; przedstawia wyniki obliczeń i analiz w róŝnej formie (tabele, wykresy, schematy). OCENĘ DOBRĄ sprostał wymaganiom na ocenę dostateczną ; podejmuje próby wykroczenia poza wiadomości i umiejętności przewidziane podstawą programową; rozumie i stosuje poznane wiadomości w sytuacjach typowych, wykorzystuje je odtwórczo; potrafi samodzielnie poprawić większość swoich błędów; z większości prac pisemnych uzyskuje oceny dobre; bez trudności i dość często wykorzystuje róŝne źródła wiedzy: literatura, dane statystyczne, komputer; samodzielnie prowadzi obserwacje mikroskopowe, dokumentuje wyniki w postaci notatek słownych i graficznych; szkicuje schematy i opisuje je; właściwie dobiera sprzęt laboratoryjny i optyczny oraz obiekty do badań. 1
OCENĘ DOSTATECZNĄ spełnia wymagania na ocenę dopuszczającą; potrafi wykorzystać posiadane informacje w szkole i poza nią; potrafi samodzielnie uczyć się wykorzystując do tego podręcznik, literaturę popularnonaukową oraz środki multimedialne; przeprowadza celowe obserwacje i organizuje doświadczenia biologiczne; poprawnie sporządza preparat mikroskopowy i prowadzi obserwacje mikroskopowe; korzysta z atlasów, słowników i kluczy; opanował wiadomości i umiejętności zawarte w podstawach programowych w zakresie umoŝliwiającym postępy w samokształceniu i wykonywaniu zadań o niewielkim stopniu trudności w sytuacjach typowych. OCENĘ DOPUSZCZAJĄCĄ posiadł minimum umiejętności pozwalających na przejście do dalszego etapu kształcenia; potrafi czytać ze zrozumieniem fragmenty tekstów zawierające podstawowe pojęcia biologiczne; systematycznie odrabia proste zadania domowe nie wymagające myślenia abstrakcyjnego; korzysta z form pomocy proponowanych przez nauczyciela; prowadzi zeszyt przedmiotowy; zazwyczaj rozumie polecenia nauczyciela, choć potrzebuje pomocy lub podpowiedzi do ich wykonania; planuje i organizuje własne uczenie się; rozwiązuje proste zadania praktyczne; korzysta z filmów popularnonaukowych; korzysta z lupy i mikroskopu w celu prowadzenia prostych obserwacji. 2
klasa druga OCENĘ CELUJĄCĄ spełnia kryteria na ocenę bardzo dobrą; samodzielnie planuje i przeprowadza badania terenowe cechujące się oryginalnością i solidnością (praca roczna); zna najnowsze osiągnięcia z dziedziny biologii i prezentuje własną opinię na ich temat; osiąga sukcesy w konkursach wiedzy biologicznej i ekologicznej. OCENĘ BARDZO DOBRĄ spełnia wymagania na ocenę dobrą; na bieŝąco śledzi najnowsze osiągnięcia z zakresu nauk biologicznych; samodzielnie planuje i prowadzi obserwacje i eksperymenty, analizuje wyniki; ilustruje na schematach i wykresach wyniki obliczeń i analiz; praktycznie wykorzystuje atlasy, klucze do oznaczania gatunków oraz korzysta z róŝnorodnych źródeł literatury; w praktyce stosuje zdobytą wiedzę; zeszyt przedmiotowy jest wzorem dla innych; wykona pracę roczną; bada stan czynników środowiska; wykazuje wpływ organizmów na środowisko; przedstawia graficznie sieć pokarmową; wyjaśnia, kiedy biocenoza jest w równowadze; dobiera odpowiednie przykłady organizmów przy wyjaśnianiu pojęć i procesów zachodzących w ekosystemach; ocenia zmiany zachodzące w środowisku pod wpływem działalności człowieka; wykazuje wpływ zanieczyszczeń na funkcjonowanie ekosystemów; rozpoznaje wybrane gatunki roślin i zwierząt chronionych. OCENĘ DOBRĄ spełnia wymagania na ocenę dostateczną; sprawnie posługuje się komputerem w celu poszerzania swoich wiadomości; prowadzi obserwacje i doświadczenia w najbliŝszym środowisku, sporządza notatki, wyciąga wnioski (praca roczna); określa cechy przystosowawcze organizmów do środowiska; umie korzystać z atlasów i prostych kluczy do oznaczania roślin i zwierząt; przedstawia graficznie i omawia strukturę przestrzenną i wiekową populacji; podaje przykłady róŝnorodnego rozmieszczenia populacji; zna sposoby zwalczania szkodników; wykazuje róŝnice między drapieŝnictwem, a konkurencją; wyjaśnia rolę producentów, konsumentów i reducentów w łańcuchu pokarmowym; 3
analizuje schemat przepływu energii i obiegu materii w ekosystemie; podaje przykłady populacji, ekosystemów i gatunków; zna zagroŝenia dla środowiska ze strony energetyki jądrowej, składowania odpadów; wyjaśnia ideę zrównowaŝonego rozwoju; wskazuje na mapie Polski parki narodowe; rozumie celowość tworzenia parków narodowych i rezerwatów przyrody. OCENĘ DOSTATECZNĄ spełnia wymagania na ocenę dopuszczającą; samodzielnie uczy się wykorzystując podręcznik, literaturę popularnonaukową i środki multimedialne; przeprowadza celowe obserwacje i organizuje doświadczenia; wykorzystuje róŝnorodne informacje w szkole i poza nią; wykonuje zadania zlecone przez nauczyciela; rozpoznaje wybrane pospolite gatunki roślin, zwierząt i grzybów w najbliŝszym środowisku; wymienia cechy populacji i charakteryzuje je; podaje przykłady konkurencji, drapieŝnictwa, pasoŝytnictwa i symbiozy; podaje przykłady łańcuchów pokarmowych, analizuje sieci zaleŝności pokarmowych; omawia strukturę dowolnego ekosystemu; klasyfikuje organizmy według przynaleŝności do poziomu troficznego; zna zagroŝenia środowiska we własnym regionie; podaje przyczyny i skutki powstawania efektu cieplarnianego, kwaśnych deszczy i "dziury ozonowej"; wymienia prawne formy ochrony przyrody, wskazuje ich zastosowanie w najbliŝszym terenie; zna kilka gatunków roślin i zwierząt chronionych; OCENĘ DOPUSZCZAJĄCĄ planuje i organizuje własne uczenie się; wykonuje proste polecenia i rozwiązuje nieskomplikowane zadania obliczeniowe i praktyczne; ocenia wpływ rozwoju nauk biologicznych na Ŝycie człowieka; korzysta z lupy, mikroskopu, lornetki w celu prowadzenia prostych obserwacji terenowych i laboratoryjnych; korzysta z filmów i programów multimedialnych jako nośników informacji; potrafi wykorzystać materiały popularnonaukowe (encyklopedie, atlasy); prowadzi zeszyt przedmiotowy; zna pojęcia: ekologia, populacja, gatunek, ekosystem, biocenoza; omawia stosunki między populacjami; wskazuje lokalne ekosystemy naturalne i sztuczne; charakteryzuje rolę organizmów roślinnych i zwierzęcych, bakterii oraz grzybów w ekosystemie; dostrzega negatywne i pozytywne zmiany najbliŝszego środowiska ; 4
wyjaśnia, co oznacza humanitarne traktowanie zwierząt oraz reaguje na niewłaściwe postępowanie wobec nich; postępuje zgodnie z zasadami ochrony środowiska i rozumie sens takiego działania dba o zieleń w domu, szkole i miejscu zamieszkania; zna zasady ochrony gatunkowej, właściwie zachowuje się w środowisku, w rezerwatach przyrody i parkach narodowych. 5
klasa trzecia OCENĘ CELUJĄCĄ spełnia kryteria na ocenę bardzo dobrą; twórczo i samodzielnie rozwija własne uzdolnienia i zainteresowania; sam proponuje oryginalne rozwiązania, wykraczające poza materiał programowy; potrafi krytycznie ustosunkować się do podanych treści; samodzielnie planuje i przeprowadza eksperymenty laboratoryjne i terenowe; śledzi na bieŝąco i zna najnowsze osiągnięcia z dziedziny biologii i nauk matematycznoprzyrodniczych oraz prezentuje własną opinię na ich temat; korzysta z wiedzy geograficznej, fizycznej, chemicznej oraz informatycznej w celu pełnego wyjaśnienia procesów fizjologicznych; celowo gromadzi, przetwarza i prezentuje zdobyte wiadomości; bierze udział w konkursach wiedzy biologicznej, ekologicznej i zdrowotnej; w pełni samodzielnie wykonał pracę semestralną charakteryzującą się twórczym podejściem do wybranych zagadnień. OCENĘ BARDZO DOBRĄ spełnia wymagania na ocenę dobrą; potrafi samodzielnie wnioskować i myśleć logicznie; bez trudności przekazuje swoje wiadomości uŝywając biologicznego słownictwa; rozumie i stosuje posiadane wiadomości w sytuacjach problemowych; z większości prac pisemnych otrzymuje oceny bardzo dobre; na bieŝąco śledzi najnowsze osiągnięcia nauk biologicznych korzystając z róŝnorodnych źródeł informacji; stara się samodzielnie planować i prowadzić obserwacje i eksperymenty, analizować wyniki i wyciągać wnioski oraz oceniać ich wiarygodność (np. przy pisaniu pracy semestralnej); przedstawia wyniki obliczeń i analiz w róŝnorodnej formie (tabele, wykresy, diagramy, schematy); wykonał pracę semestralną w oparciu o własne obserwacje lub eksperymenty i z wykorzystaniem literatury biologicznej; wykazuje związek zachodzący między budową tkanek, ich rozmieszczeniem oraz funkcją; rozpoznaje wybrane preparaty mikroskopowe tkanek roślinnych i zwierzęcych; określa przystosowania w budowie morfologicznej dŝdŝownicy do jej trybu Ŝycia; wykonuje schematyczny rysunek obrazujący budowę zewnętrzną ciała dŝdŝownicy; charakteryzuje przystosowania w budowie morfologicznej przedstawicieli stawonogów do róŝnorodnych środowisk Ŝycia; porównuje budowę skóry kręgowców z zewnętrznym nabłonkiem bezkręgowców; dokonuje analizy porównawczej budowy i funkcji układu szkieletowego hydrostatycznego, zewnętrznego i wewnętrznego; omawia znaczenie fotosyntezy; wykazuje, na podstawie doświadczenia wpływ niektórych czynników na proces fotosyntezy; omawia znaczenie reducentów w obiegu materii; 6
wykazuje przystosowania organizmów Ŝyjących w róŝnych środowiskach do zdobywania pokarmu i jego trawienia; porównuje sposób odŝywiania się roślin i zwierząt; wyjaśnia róŝne wykorzystania pokarmu przez organizmy; omawia wpływ uprawy roślin na środowisko; wykonuje rysunek aparatu szparkowego na podstawie preparatu dolnej skórki liścia; wyjaśnia mechanizm działania aparatu szparkowego; rysuje schematy budowy skrzeli ryb, płuc płazów, gadów, ptaków i ssaków; porównuje oddychanie ryb i płazów; wyjaśnia mechanizm wymiany gazowej u płazów i tzw. podwójnego oddychania ptaków; omawia sposoby wykorzystania energii przez organizmy; określa czynniki regulujące szybkość przemiany materii; wyjaśnia istotę oddychania komórkowego tlenowego i beztlenowego; wykazuje zaleŝność między budową, rozmieszczeniem a funkcją tkanek przewodzących; porównuje budowę wewnętrzną korzenia i łodygi; rysuje schematy obiegów krwi i objaśnia jej rolę; wyjaśnia rolę przegrody w komorze serca; wykonuje schematyczny rysunek nasienia sosny i opisuje go; zna przystosowania roślin do rozsiewania nasion i owoców; wyjaśnia, na czym polega przeobraŝenie zupełne i niezupełne, podaje odpowiednie przykłady; omawia róŝne rodzaje ptasich gniazd; charakteryzuje zachowania godowe ptaków i inne strategie rozrodcze zwierząt; analizuje mechanizm dziedziczenia płci; wyjaśnia praktyczne wykorzystanie inŝynierii genetycznej; określa proste zaleŝności między przekazywaniem informacji genetycznej rodziców, wpływem środowiska, a cechami potomstwa; omawia budowę DNA, RNA oraz biosyntezę białka; zna przyczyny chorób dziedzicznych. OCENĘ DOBRĄ spełnia wymagania na ocenę dostateczną; podejmuje próby wykroczenia poza wiadomości i umiejętności przewidziane podstawą programową; rozumie i stosuje poznane wiadomości w sytuacjach typowych, problemowych; potrafi samodzielnie poprawić większość swoich błędów; z większości prac pisemnych uzyskuje oceny dobre; wykonał pracę semestralną spełniającą przedstawione wymagania; bez trudności i dość często wykorzystuje róŝnorodne źródła zdobywania wiedzy: literatura, dane statystyczne, komputer; samodzielnie prowadzi obserwacje mikroskopowe, dokumentuje wyniki w postaci notatek słownych i graficznych; szkicuje schematy i opisuje je; właściwie dobiera sprzęt laboratoryjny i optyczny oraz obiekty do badań; zna budowę komórki roślinnej i zwierzęcej; dokonuje analizy budowy rośliny na podstawie okazów; wyjaśnia, czym róŝni się organizm roślinny od zwierzęcego; omawia budowę zewnętrzną dŝdŝownicy, raka, biedronki i ślimaka winniczka; porównuje budowę skóry i jej wytworów u róŝnych grup kręgowców; omawia budowę i funkcje szkieletu zewnętrznego; 7
przedstawia budowę układu szkieletowego u poszczególnych grup kręgowców; omawia budowę tkanki okrywającej i wzmacniającej u roślin; wie jakie typy reakcji składają się na przemianę materii; wykazuje przystosowania w budowie liścia do procesu fotosyntezy; wyjaśnia istotę procesu fotosyntezy; wykonuje proste ćwiczenia dotyczące wykrywania produktów fotosyntezy; wykazuje związek między budowa narządów gębowych owadów, a sposobem ich odŝywiania; wyjaśnia na jakich terenach moŝna stosować rolnictwo ekologiczne; wyjaśnia istotę procesu oddychania; omawia budowę narządów wymiany gazowej stawonogów, mięczaków i poszczególnych grup kręgowców; porównuje budowę płuc płazów, gadów, ptaków i ssaków omawia budowę skóry ssaków; wykazuje rolę skóry w oddychaniu; określa wpływ zanieczyszczeń środowiska na organizmy roślinne i zwierzęce; omawia budowę wewnętrzną łodygi i korzenia korzystając z preparatów mikroskopowych; zna budowę naczyń krwionośnych; opisuje budowę serca poszczególnych grup kręgowców; zna rolę małego i duŝego obiegu krwi; podaje róŝnicę między rozmnaŝaniem płciowym i bezpłciowym; omawia budowę kwiatostanów męskich i Ŝeńskich sosny; omawia sposoby zapylenia; uzasadnia dlaczego sosna naleŝy do roślin nagonasiennych; wyjaśnia, czym róŝnią się rośliny nagonasienne od okrytonasiennych; omawia róŝne sposoby rozmnaŝania się owadów; wyjaśnia róŝnice między postacią larwalną i dorosłą płazów; podaje róŝnice w rozmnaŝaniu się płazów i gadów; omawia budowę jaja ptaków; określa, co to jest łoŝysko i jaką pełni rolę; omawia rozmnaŝanie się i rozwój ssaków; wykazuje, na czym polega opieka nad potomstwem u ptaków i ssaków; zna budowę DNA; wymienia waŝniejsze choroby dziedziczne; potrafi omówić sposób dziedziczenia grup krwi i czynnika Rh. OCENĘ DOSTATECZNĄ spełnia wymagania na ocenę dopuszczającą; potrafi wykorzystać posiadane informacje w szkole i poza nią; potrafi samodzielnie się uczyć wykorzystując podręcznik, literaturę popularnonaukową oraz środki multimedialne; przeprowadza celowe obserwacje i organizuje doświadczenia biologiczne; poprawnie sporządza preparat mikroskopowy i prowadzi obserwacje mikroskopowe; korzysta z atlasów, słowników i kluczy; opanował wiadomości i posiadł umiejętności zawarte w podstawach programowych w zakresie umoŝliwiającym postępy w samokształceniu i wykonywaniu zadań o niewielkim stopniu trudności w sytuacjach typowych; wykonał pracę semestralną; wymienia podstawowe składniki komórki roślinnej i zwierzęcej; wymienia tkanki roślinne i zwierzęce; przedstawia budowę tkanki nabłonkowej i jej funkcje; 8
potrafi omówić pokrycie ciała i sposób poruszania się dŝdŝownicy, raka, biedronki i ślimaka; wymienia, posługując się schematem, warstwy skóry u ssaków; określa funkcję tkanki okrywającej i wzmacniającej u roślin; wyjaśnia pojęcia: cudzoŝywność i samoŝywność; zapisuje słownie proste równanie reakcji fotosyntezy; zna sposoby odŝywiania się organizmów; wyjaśnia pojęcie "reducenci" i podaje ich przykłady; doświadczalnie wykazuje obecność dwutlenku węgla w wydychanym powietrzu; potrafi omówić wykorzystanie energii przez organizmy Ŝywe; potrafi omówić przy pomocy schematu budowę płuc kręgowców; zapisuje słownie proste równanie chemiczne procesu oddychania; zna źródła zanieczyszczeń powietrza i wody; rozpoznaje tkanki przewodzące; określa miejsce połoŝenia układu krwionośnego u bezkręgowców; nazywa elementy morfotyczne krwi i określa ich funkcje; rozpoznaje preparaty przedstawiające krew płaza i ssaka; omawia budowę i rolę komórek rozrodczych; wyjaśnia pojęcia : zapylenie i zapłodnienie; posługując się schematycznym rysunkiem potrafi nazwać poszczególne elementy budowy kwiatu; wymienia rodzaje owoców; przedstawia rozmnaŝanie i rozwój płazów na przykładzie Ŝaby; podaje przykłady gniazdowników i zagniazdowników; podaje przykłady dziedziczności; przedstawia ogólną budowę DNA, wie, jak zapisana jest w nim informacja genetyczna; omawia na konkretnych przykładach prawa Mendla. OCENĘ DOPUSZCZAJĄCĄ posiadł minimum umiejętności pozwalających na przejście do dalszego etapu kształcenia; potrafi czytać ze zrozumieniem fragmenty tekstów zawierające podstawowe pojęcia biologiczne; systematycznie odrabia proste zadania domowe nie wymagające myślenia abstrakcyjnego; korzysta z form pomocy proponowanych przez nauczyciela celem uzupełnienia braków; wykonał prostą pracę semestralną korzystając z literatury biologicznej; potrafi zazwyczaj zrozumieć polecenia nauczyciela, choć potrzebuje pomocy lub podpowiedzi do ich wykonania; prowadzi zeszyt przedmiotowy; korzysta z lupy i mikroskopu w celu prowadzenia prostych obserwacji; planuje i organizuje własne uczenie się; rozwiązuje proste zadania praktyczne; korzysta z filmów popularnonaukowych; wie, jaka jest podstawowa jednostka budująca organizmy; potrafi przedstawić ogólną budowę organizmów roślinnych i zwierzęcych; wskazuje na rysunkach lub modelach elementy komórek; wymienia podstawowe funkcje Ŝyciowe organizmów; wykazuje podstawowe funkcje skóry u kręgowców; wymienia wytwory naskórka u kręgowców; wymienia rodzaje układów szkieletowych; wyjaśnia pojęcia: fotosynteza, producenci, konsumenci; 9
wymienia czynniki warunkujące przebieg fotosyntezy; wymienia substraty i produkty fotosyntezy; określa rolę roślin; podaje przykłady organizmów autotroficznych i heterotroficznych; wymienia sposoby zdobywania pokarmu przez zwierzęta; wskazuje miejsce wymiany gazowej u roślin; wymienia narządy oddechowe zwierząt wodnych i lądowych; podaje przykłady zwierząt oddychających całą powierzchnią ciała, tchawkami, skrzelami i płucami; wymienia wybrane organizmy oddychające tlenowo i beztlenowo; zna funkcje tkanki przewodzącej u roślin; wyjaśnia pojęcia: otwarty i zamknięty układ krwionośny; wymienia narządy wchodzące w skład układu krąŝenia u kręgowców; zna funkcje układu krwionośnego; wymienia sposoby rozmnaŝania bezpłciowego roślin i zwierząt i podaje przykłady; odróŝnia na rysunku komórki męskie i Ŝeńskie i zna ich nazwy; zna rolę kwiatu u roślin okrytozaląŝkowych; wyjaśnia pojęcia: jajorodność i Ŝyworodność, rozdzielnopłciowość, zapłodnienie zewnętrzne i wewnętrzne; potrafi omówić rozmnaŝanie ryb; wie, czym zajmuje się genetyka, co to jest dziedziczność; definiuje pojęcie: gen. 10