KLASA I. Wymagania podstawowe (ocena dostateczna)

Transkrypt

1 KLASA I Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy I gimnazjum oparte na Programie nauczania Świat Biologii dla gimnazjum autorstwa Małgorzaty Liśkiewicz, wydawnictwo Nowa Era. Dział Zagadnienia Wymagania konieczne (ocena dopuszczająca) Wymagania podstawowe (ocena dostateczna) Wymagania rozszerzające (ocena dobra) Wymagania dopełniające (ocena bardzo dobra) Podstawy biologii Biologia nauka o Ŝyciu Budowa komórki Klasyfikacja i oznaczanie. Wirusy Czynności Ŝyciowe biologia wymienia dziedziny biologii wymienia źródła wiedzy biologicznej podaje przykłady Jednokomórkowych i wielokomórkowych wymienia pierwiastki i związki chemiczne występujące w komórkach wymienia struktury komórkowe wyjaśnia, czym zajmuje się systematyka wymienia nazwy jednostek klasyfikacji podaje przykłady naleŝących do pięciu królestw podaje przykłady nazw gatunkowych wymienia czynności Ŝyciowe dzieli organizmy na samoŝywne i cudzoŝywne wymienia sposoby oddychania wyjaśnia, do czego słuŝą przewodniki i klucze do oznaczania gatunków omawia zasady posługiwania się mikroskopem prowadzi obserwacje mikroskopowe podaje róŝnice występujące między komórkami sporządza preparat mikroskopowy i dokonuje jego obserwacji wykonuje rysunek preparatu oglądanego pod mikroskopem podaje podstawy podziału na pięć królestw rozpoznaje przedstawicieli poszczególnych królestw na podstawie cech ich budowy podaje znaczenie pojęcia gatunek podaje przykłady chorób wirusowych i sposoby zapobiegania im wyjaśnia znaczenie fotosyntezy i oddychania dla i środowiska wydalanie i reagowanie na przeprowadza proste doświadczenie odróŝnia próbę badawczą od kontrolnej potrafi samodzielnie wykonać preparat mikroskopowy wymienia etapy metody naukowej omawia rolę struktur komórkowych wymienia struktury wspólne dla komórek nych, zwierzęcych i bakteryjnych wymienia róŝnice występujące między komórkami nymi, zwierzęcymi i bakteryjnymi ocenia sztuczne i naturalne systemy klasyfikacji hierarchia taksonów w systematyce posługuje się prostym kluczem do oznaczania gatunków wyjaśnia, dlaczego wirusów nie moŝna zaliczyć do Ŝadnego z pięciu królestw wskazuje substraty i produkty reakcji fotosyntezy, chemosyntezy oraz oddychania tlenowego i beztlenowego podaje przykłady wykorzystania przeprowadzonej obserwacji i doświadczenia przyrodniczego formułuje hipotezy i wyciąga wnioski omawia współdziałanie poszczególnych struktur komórkowych wykazuje kluczową rolę węgla dla istnienia Ŝycia podaje kryteria podziału związków chemicznych omawia budowę wirusa dokonuje podziału wirusów ze względu na infekowane organizmy wskazuje róŝnice między kluczem numerycznym a graficznym oznacza za pomocą klucza pospolite gatunki przeprowadza doświadczenie wykazujące, Ŝe podczas fermentacji alkoholowej wydziela się dwutlenek węgla porównuje sposoby oddychania

2 Funkcjonowanie nych Funkcjonowanie Fotosynteza i transport substancji RozmnaŜanie się OdŜywianie się Oddychanie Ruch podaje znaczenie pojęcia rozmnaŝanie się wymienia sposoby rozmnaŝania się wyjaśnia cel fotosyntezy wymienia czynniki niezbędne do zajścia procesu fotosyntezy wymienia związki transportowane w ie podaje cel rozmnaŝania się wyróŝnia główne sposoby rozmnaŝania się (rozmnaŝanie bezpłciowe i płciowe) wymienia czynniki wpływające na kiełkowanie nasion dzieli składniki odŝywcze na budulcowe, regulacyjne i dostarczające energii wymienia etapy przetwarzania pokarmu wymienia narządy tworzące układ pokarmowy ssaka podaje znaczenie pojęcia oddychanie określa oddychanie, jako proces dostarczający energii wymienia rodzaje oddychania wymienia narządy wymiany gazowej u Ŝyjących w wodzie i na lądzie omawia znaczenie ruchu w Ŝyciu bodźce dzieli czynniki wpływające na fotosyntezę na zewnętrzne i wewnętrzne omawia znaczenie fotosyntezy dla Ŝycia na Ziemi wymienia formy rozmnaŝania bezpłciowego (wegetatywne i przez zarodniki) rozmnaŝanie płciowe dokonuje podziału ze względu na rodzaj pobieranego pokarmu wskazuje narządy w układzie pokarmowym ssaka porównuje układ pokarmowy mięsoŝercy i oŝercy wyjaśnia róŝnice między oddychaniem tlenowym a beztlenowym wskazuje narządy budujące układy oddechowe u wybranych bez i omawia róŝnice między układem krwionośnym otwartym a zamkniętym trybem Ŝycia a energii przez organizmy omawia rodzaje ruchu omawia fazy fotosyntezy: zaleŝną i niezaleŝną od światła wykazuje związek fotosyntezy z oddychaniem transport wody i związków organicznych w ie wskazuje róŝnice między wymianą gazową w dzień i w nocy omawia praktyczne wykorzystanie róŝnych sposobów rozmnaŝania wegetatywnego wykazuje wpływ wytworzenia nasion i owoców na zasięg występowania nasiennych charakteryzuje poszczególne etapy przetwarzania pokarmu wykazuje związek budowy narządu w układzie pokarmowym ssaka z jego rolą omawia budowę narządów wymiany gazowej u wybranych bez i omawia sposób transportu gazów oddechowych i innych substancji w organizmie bez i wykazuje róŝnice w budowie szkieletu u pod względem wydajności wskazuje cechy wspólne i róŝniące fotosyntezę oraz chemosyntezę wyjaśnia, dlaczego rozmnaŝanie płciowe jest korzystniejsze niŝ rozmnaŝanie bezpłciowe budową liścia a procesem fotosyntezy i oddychania planuje i przeprowadza doświadczenie badające wpływ stęŝenia dwutlenku węgla na intensywność fotosyntezy porównuje przemianę pokoleń u zarodnikowych i nasiennych przeprowadza i dokumentuje doświadczenie badające wpływ wody na kiełkowanie nasion wykazuje wyŝszość droŝnego układu pokarmowego nad niedroŝnym odróŝnia trawienie komórkowe od pozakomórkowego sposobem wymiany gazowej a rozmiarami zwierzęcia wyjaśnia mechanizm podwójnego oddychania u ptaków wymienia narządy tworzące układ krwionośny u i podaje ich rolę uzasadnia wyŝszość szkieletu wewnętrznego nad zewnętrznym

3 Budowa i funkcjonowanie bakterii, i grzybów Reagowanie na bodźce RozmnaŜanie się Bakterie najmniejsze organizmy RóŜnorodność wymienia sposoby poruszania się w zaleŝności od środowiska Ŝycia wymienia szkielet i mięśnie, jako części układu ruchu podaje znaczenie pojęć bodziec i receptor wymienia rodzaje układu nerwowego u bez wymienia części układu nerwowego u wymienia sposoby rozmnaŝania się rozmnaŝanie płciowe i bezpłciowe wymienia rodzaje zapłodnienia podaje róŝnice między rozwojem prostym a złoŝonym wymienia przykłady środowisk Ŝycia bakterii podaje charakterystyczne cechy komórki bakteryjnej i wymienia rodzaje kształtów komórek bakteryjnych określa znaczenie bakterii w wymienia trzy grupy zaliczanych do podaje przykłady pospolitych gatunków i określa miejsca ich występowania wymienia czynności Ŝyciowe sposobami poruszania się rozróŝnia szkielet wewnętrzny i zewnętrzny charakteryzuje ruch rzęskowy i mięśniowy dzieli receptory ze względu na rodzaj odbieranych bodźców podaje związek między budową układu nerwowego a trybem Ŝycia u bez wymienia części ośrodkowego układu nerwowego u podaje przykłady rozmnaŝania bezpłciowego : dymorfizm płciowy, rozdzielnopłciowość, obojnactwo, samozapłodnienie, zapłodnienie krzyŝowe wymienia okresy rozwoju pozazarodkowego wymienia rodzaje skupisk bakterii wymienia podstawowe czynności Ŝyciowe bakterii wskazuje skutki obecności bakterii pasoŝytniczych w organizmach dokonuje obserwacji mikroskopowej jednokomórkowych omawia budowę jednokomórkowych, kolonijnych i wielokomórkowych bez i omawia plan budowy szkieletu podaje przykłady występowania chemoreceptorów, mechanoreceptorów, fotoreceptorów i termoreceptorów omawia funkcje poszczególnych rodzajów receptorów wymienia części mózgowia i podaje ich funkcje wykazuje wyŝszość zapłodnienia krzyŝowego nad samozapłodnieniem wyjaśnia związek między ilością gamet a rodzajem zapłodnienia porównuje zwierzęta jajorodne, jajoŝyworodne i Ŝyworodne wymienia błony płodowe i podaje ich funkcje omawia cykle rozwojowe z przeobraŝeniem zupełnym i niezupełnym omawia cykl rozwojowy płazów omawia sposoby rozmnaŝania się, oddychania i odŝywiania się bakterii wyjaśnia rolę przetrwalników u bakterii uzasadnia podział na opodobne, grzybopodobne i zwierzęcopodobne wymienia cechy wspólne i róŝniące poszczególne grupy wskazuje na modelach elementy budujące szkielet ryby i ssaka oraz podaje ich rolę wykazuje, Ŝe odbiór bodźców, ich analiza oraz szybkość reakcji na bodźce decydują o przeŝyciu organizmu omawia róŝnice między częściami mózgowia wykazuje tendencje ewolucyjne w układzie nerwowym u bez podaje kryterium podziału na jajorodne, jajoŝyworodne i Ŝyworodne dzieli zwierzęta kręgowe na owodniowce i bezowodniowce odróŝnia okres rozwoju zarodkowego od pozazarodkowego wyjaśnia powstawanie i rolę łoŝyska wymienia części jaja ptaka i podaje ich funkcje wyjaśnia znaczenie procesu płciowego bakterii wskazuje cechy budowy i czynności Ŝyciowych bakterii warunkujące ich bardzo szerokie rozprzestrzenienie prowadzi hodowlę pantofelka wykonuje preparaty mikroskopowe wyjaśnia negatywne i pozytywne znaczenie w przyrodzie i dla człowieka

4 Budowa zewnętrzna i środowisko Ŝycia Grzyby cudzoŝywne plechowce Budowa i funkcje tkanek nych Budowa i funkcje organów nych wymienia warunki Ŝycia grzybów wymienia czynności Ŝyciowe grzybów wymienia komponenty budowy porostu tkanka i organ wymienia rodzaje tkanek nych wymienia funkcje wskazanych tkanek wymienia organy wegetatywne i generatywne podaje podstawowe funkcje korzenia rozpoznaje systemy korzeniowe wymienia podstawowe funkcje łodygi i liści charakteryzuje czynności Ŝyciowe omawia na przykładach budowę grzybów charakteryzuje czynności Ŝyciowe grzybów wymienia przykłady grzybów pasoŝytniczych podaje przykłady znaczenia grzybów w przyrodzie i dla człowieka wskazuje miejsce występowania określonych tkanek w ie rozpoznaje tkanki na schematach i w obrazie mikroskopowym wymienia cechy budowy poszczególnych tkanek stałych i twórczych korzenia, łodygi i liści wskazuje cechy budowy zewnętrznej liścia uwzględniane przy oznaczaniu gatunków wymienia związki symbiotyczne grzybów wykazuje znaczenie mikoryzy dla grzyba i dla drzewa określa rolę grzybów i glonów w plesze porostów grzybica sporządza preparaty mikroskopowe tkanek i dokonuje ich obserwacji porównuje warunki Ŝycia w wodzie i na lądzie wskazuje przystosowania do określonych warunków omawia budowę wewnętrzną korzenia, łodygi, liści rozpoznaje i wskazuje na schematach tkanki budujące korzeń, łodygę i liść prowadzi obserwacje mikroskopowe preparatów przekroju poprzecznego korzenia, łodygi i liścia wykonuje rysunki preparatów oglądanych pod mikroskopem odróŝnia pokolenie płciowe mszaków od bezpłciowego gametofit i sporofit analizuje budowę mszaków i wskazuje u nich cechy plechowców wskazuje cechy budowy porostów warunkujące ich pionierskie właściwości oraz znaczenie w ocenie stanu czystości powietrza odróŝnia grzyby jadalne od trujących rozpoznaje róŝne formy morfologiczne porostów wskazuje wytwory tkanki okrywającej liścia, korzenia i łodygi wskazuje przydatność wytworów tkanki okrywającej u wskazuje struktury wydzielnicze i omawia ich znaczenie omawia związek budowy określonych tkanek z ich funkcjami wykazuje na przykładach znaczenie modyfikacji organów w zajmowanym przez y środowisku Ŝycia i pełnionych funkcjach prowadzi hodowlę wodną fasoli Mszaki y o cechach plechowców i organowców wymienia miejsca występowania mszaków wyróŝnia elementy budowy mszaków omawia znaczenie mszaków w omawia elementy budowy mszaków w związku z pełnionymi przez nie funkcjami wymienia sposoby rozmnaŝania się mszaków wskazuje cechy mszaków warunkujące to, Ŝe są ami pionierskimi wykazuje związek rozmnaŝania płciowego mszaków z wodą a rozmnaŝania bezpłciowego ze środowiskiem lądowym jednopienność i dwupienność Paprotniki omawia znaczenie organów u omawia sposoby rozmnaŝania omawia tendencję do redukcji

5 Budowa zewnętrzna i środowisko Ŝycia. Bezkręgowce. pierwsze organowce Nagonasienne y o nieosłoniętych nasionach Okrytonasienne y wytwarzające owoce Rośliny wybranego środowiska lądowego. Budowa i funkcje tkanek zwierzęcych paprotników odróŝnia paprotniki od innych rozpoznaje i nazywa organy paproci wymienia środowisko Ŝycia nagonasiennych wskazuje organy nagonasiennych i wymienia ich funkcje omawia znaczenie nagonasiennych w przyrodzie i dla człowieka okrytonasiennych y okrytonasienne nazywa elementy kwiatu rozpoznaje okrytonasienne wśród innych omawia znaczenie okrytonasiennych w przyrodzie i dla człowieka wymienia formy Ŝyciowe obserwowanych w terenie wymienia czynniki niezbędne do Ŝycia wymienia główne rodzaje tkanek zwierzęcych wymienia rodzaje tkanek łącznych podaje funkcje krwi paproci rozpoznaje po ach budowy grupy paprotników omawia znaczenie paprotników współcześnie Ŝyjących i kopalnych wskazuje na wybranych przykładach formy Ŝyciowe nagonasiennych rozpoznaje y nagonasienne wśród innych wymienia przystosowania nagonasiennych do środowiska Ŝycia wiatropylność i wiatrosiewność odróŝnia kwiat od kwiatostanu omawia róŝnice między zapyleniem a zapłodnieniem wskazuje organy u okrytonasiennych i podaje ich funkcje określa przynaleŝność y do danej grupy na podstawie omawia wpływ człowieka na warunki Ŝycia obserwowanych w terenie wymienia tkanki nabłonkowe i wyjaśnia ich funkcje omawia budowę tkanek łącznych wymienia rodzaje i miejsca występowania tkanek mięśniowych omawia budowę neuronu się paprotników paprotników do organowców wykazuje, Ŝe kwiat to organ generatywny omawia rolę nasienia, jako organu przetrwalnego rozpoznaje wybrane gatunki nagonasiennych na podstawie ich określa, z jakiej y pochodzi wskazana szyszka omawia etapy powstawania owocu wymienia rodzaje owoców i podaje ich przykłady wymienia formy Ŝyciowe okrytonasiennych i podaje ich przykłady wyjaśnia na przykładach róŝnice między ą zielną jednoroczną a wieloletnią (byliną) uzasadnia potrzebę ochrony i miejsc ich występowania wymienia miejsca występowania nabłonków wskazuje wspólne cechy tkanek łącznych wykazuje róŝnice w budowie i funkcjonowaniu tkanek mięśniowych omawia budowę i rolę elementów morfotycznych krwi prowadzi obserwacje mikroskopowe tkanek gametofitu przedstawia procesy, które doprowadziły do powstania w minionych epokach węgla kamiennego rozróŝnia na przykładach y jednopienne od dwupiennych wyodrębnia cechy nasienia decydujące o jego charakterze przetrwalnym wykazuje zaleŝność miedzy budową nasion i owoców a sposobami ich rozsiewania omawia cykl Ŝyciowy y okrytonasiennej oznacza za pomocą klucza pospolite gatunki wskazuje związek budowy nabłonków z pełnionymi przez nie funkcjami wskazuje cechy wspólne tkanek mięśniowych omawia rolę elementów neuronu oraz komórek glejowych rozpoznaje na schematach i w obrazie mikroskopowym róŝne tkanki zwierzęce

6 Parzydełkowce najprostsze zwierzęta tkankowe Płazińce, nicienie zwierzęta w większości pasoŝytnicze Pierścienice zwierzęta o segmentowanym ciele Stawonogi zwierzęta o charakterystycznych odnóŝach podaje środowiska Ŝycia parzydełkowców omawia tryb Ŝycia polipa i meduzy omawia znaczenie parzydełkowców w przyrodzie i dla człowieka podaje środowisko Ŝycia płazińców i nicieni charakteryzuje kształt ciała płazińców i nicieni rozpoznaje wybrane płazińce i nicienie na schematach wyjaśnia, jak ustrzec się przed pasoŝytniczymi płazińcami i nicieniami pierścienic rozpoznaje pierścienice wśród innych na podstawie ich omawia rolę dŝdŝownic w uŝyźnianiu gleby stawonogów stawonogi rozpoznaje stawonogi wśród innych rozpoznaje owada, skorupiaka i pajęczaka na podstawie ich stułbiopławów, krąŝkopławów i koralowców do parzydełkowców wymienia cechy tasiemca będące przystosowaniem do pasoŝytniczego trybu Ŝycia tasiemca uzbrojonego do płazińców, a glisty ludzkiej do nicieni podaje przykłady przedstawicieli skąposzczetów, pijawek i wieloszczetów skąposzczetów, pijawek i wieloszczetów wymienia znaczenie pierścienic inne niŝ spulchnianie gleby raka stawowego, krzyŝaka ogrodowego i biedronki siedmiokropki wymienia typy aparatów gębowych owadów wymienia typy odnóŝy lokomocyjnych owadów podaje pozytywne i negatywne znaczenie stawonogów w ślimaka, małŝa i głowonoga omawia znaczenie mięczaków w wymienia cechy krąŝkopławów, stułbiopławów i koralowców krąŝkopławów, stułbiopławów i koralowców do najprostszych tkankowców na podstawie ich uzasadnia znaczenie obojnactwa dla tasiemca wymienia płazińce i nicienie wolno Ŝyjące wskazuje związek budowy dŝdŝownicy, pijawki oraz nereidy ze środowiskiem i trybem Ŝycia wymienia cechy wspólne skąposzczetów, pijawek i wieloszczetów oraz cechy je róŝniące dowodzi związku między budową aparatów gębowych owadów a rodzajem pobieranego przez nie pokarmu budową odnóŝy a środowiskiem i trybem Ŝycia owada uzasadnia związek między trybem Ŝycia zwierzęcia a jego symetrią ciała omawia budowę i sposób działania komórki parzydełkowej charakteryzuje dymorfizm płciowy u glisty ludzkiej charakteryzuje symetrię ciała płazińców i nicieni Ŝywiciel pośredni i Ŝywiciel ostateczny budową pijawki a jej pasoŝytniczym trybem Ŝycia prowadzi okresową hodowlę dŝdŝownicy dokonuje obserwacji czynności Ŝyciowych dŝdŝownicy określa rodzaj szkieletu stawonogów i omawia jego znaczenie wskazuje zalety i wady szkieletu zewnętrznego porównuje sposoby poruszania się stawonogów z innymi zwierzętami bezkręgowymi Mięczaki zwierzęta o miękkim ciele mięczaków rozpoznaje mięczaki wśród budową a trybem Ŝycia mięczaków wskazuje cechy wspólne i cechy odróŝniające poszczególne grupy mięczaków okrytym muszlą innych omawia sposoby odŝywiania się prowadzi hodowlę ślimaka podaje przykłady naleŝących do ślimaków, małŝy i głowonogów małŝy, ślimaków i głowonogów wyjaśnia, w jaki sposób powstają perły winniczka lub zatoczka rogowego i dokumentuje wyniki Budowa Ryby kręgowce wymienia części ciała ryby omawia pokrycie ciała ryb uzasadnia związek linii wyjaśnia, dlaczego łuskę ryby

7 zewnętrzna i środowisko Ŝycia. Kręgowce. wodne Płazy kręgowce dwóch środowisk Gady kręgowce, które opanowały ląd Ptaki kręgowce aktywnie latające Ssaki kręgowce wszechstronne i ekspansywne Zwierzęta Ŝyjące w wybranym środowisku. wymienia nazwy płetw ryby dzieli ryby na kostnoszkieletowe i chrzęstnoszkieletowe, podając przykłady podaje miejsca występowania płazów wymienia części ciała płazów bezogonowych i ogoniastych podaje znaczenie płazów dla człowieka określa środowisko Ŝycia gadów wymienia części ciała jaszczurki, węŝa i Ŝółwia omawia znaczenie gadów w podaje przykłady ptaków Ŝyjących w róŝnych środowiskach wymienia części ciała ptaków omawia znaczenie ptaków w podaje przykłady środowisk zajmowanych przez ssaki wymienia części ciała ssaka dzieli ssaki na wodne i lądowe, podając przykłady omawia znaczenie ssaków w wymienia warunki Ŝycia bez i obserwowanych w terenie podaje sposób zachowania się ucznia podczas zajęć terenowych zmiennocieplność podaje przykłady słodkowodnych i morskich gatunków ryb kostnoszkieletowych omawia pokrycie ciała płazów podaje przykłady gatunków naleŝących do poszczególnych grup płazów omawia pokrycie ciała u gadów podaje przykłady gadów występujących w Polsce omawia pokrycie ciała ptaka wyjaśnia rolę pokrycia ciała ptaka omawia budowę pióra i wymienia rodzaje piór wskazuje cechy umoŝliwiające ptakom latanie omawia pokrycie ciała ssaka dzieli ssaki na ssaki niŝsze, prassaki i ssaki łoŝyskowe wymienia przedstawicieli poszczególnych grup ssaków określa przynaleŝność zwierzęcia do odpowiedniej grupy systematycznej na podstawie jego nabocznej ze środowiskiem Ŝycia ryb uzasadnia konieczność spoŝywania ryb przez człowieka wskazuje przystosowania w budowie zewnętrznej płazów do Ŝycia w dwóch typach środowisk wykazuje związek aktywności płazów z temperaturą otoczenia trybem Ŝycia a zmiennocieplnością uzasadnia konieczność ochrony gatunkowej gadów w Polsce przedstawia znaczenie piór i innych rogowych wytworów naskórka wykazuje zaleŝność między rozprzestrzenieniem się ptaków a ich stałocieplnością wymienia cechy skóry umoŝliwiające ssakom utrzymanie stałej temperatury ciała podaje kryteria podziału ssaków na prassaki, ssaki niŝsze i ssaki łoŝyskowe podaje nazwy rodzajowe i gatunkowe spotkanych wymienia czynniki negatywnie wpływające na Ŝycie podaje sposoby ochrony i środowiska ich Ŝycia nazywa się jej metryką wskazuje rolę pęcherza pławnego objaśnia mechanizm wentylacji płuc przy udziale jamy gębowogardzielowej budową a trybem Ŝycia płazów omawia sposób pobierania pokarmu przez płazy wykazuje wady i zalety pokrycia ciała gadów wykazuje róŝnice między aktywnością Ŝyciową gadów strefy międzyzwrotnikowej i gadów występujących w Polsce oraz wskazuje ich przyczyny wykazuje związek budowy dzioba z rodzajem pobieranego pokarmu wyjaśnia związek między obecnością grzebienia na mostku a trybem Ŝycia ptaka wskazuje cechy róŝniące ssaki Ŝyjące w róŝnych środowiskach wykazuje róŝnorodność kończyn ssaków w związku z zajmowanymi środowiskami posługuje się kluczem do oznaczania pospolitych gatunków Przedmiotowy System Oceniania w Bloku Przyrodniczym znajduje się w zeszycie wychowawczym ucznia.