Analizy Sektorowe 3 marca 216 (PKD 11.1) Trendy bieżące Głównym czynnikiem wpływającym negatywnie na wyniki finansowe i rozwój firm z branży spirytusowej są regulacje akcyzowe. Chociaż ostatnia podwyżka stawek akcyzy o 15% miała miejsce w styczniu 214 r., producenci wciąż odczuwają jej skutki w postaci zaostrzenia konkurencji cenowej, co odbija się na rentowności sprzedaży (,9% na koniec 3q 215 r. wobec 1,6% w analogicznym okresie 214 r.). Rynek napojów spirytusowych w Polsce jest podzielony pomiędzy trzech największych producentów: CEDC, Stock Polska oraz Marie Brizard Wine&Spirits (łącznie 8% rynku). W 215 r. produkcja wódki czystej w przeliczeniu na 1% alkohol wzrosła o 8,1% r/r, jednak wciąż nie wróciła do poziomu sprzed podwyżki akcyzy. W 215 r. rynek pod względem wolumenu sprzedaży skurczył się [(-2,%) vs. (-4,9%) w 214 r.]. Jednocześnie pod względem wartości sprzedaż w 215 r. utrzymała się na poziomie 214 r. Eksport wódki stanowi ok. 2% produkcji, import ma relatywnie mały udział w podaży napojów spirytusowych (7%). Perspektywy krótkoterminowe W 216 r. produkcja wódki może zbliżyć się do poziomu sprzed 3 lat z uwagi spodziewany wzrost popytu na droższe alkohole w sytuacji poprawy dochodów gospodarstw domowych. Oprócz zainteresowania konsumentów wódkami premium widoczny będzie wzrost popytu na produkty niszowe: brandy, giny i rumy, a także droższe nalewki. Zagrożeniem dla wzrostu produkcji mogą być zapowiadane ograniczenia sprzedaży alkoholu umożliwiające samorządom terytorialnym regulowanie liczby sklepów oferujących napoje alkoholowe. Departament Analiz Ekonomicznych Zespół Analiz Sektorowych analizy.sektorowe@pkobp.pl Anna Senderowicz tel. 22 521 81 24 Co się składa na cenę detaliczną 2 zł za,5 l butelki wódki? produkcja oraz marża producenta i dystrybutora 4,85 zł podatek akcyzowy 11,41 zł źródło: Dziennik Gazeta Prawna, 9.2.16 VAT 3,74 zł 11.1 Destylowanie, rektyfikowanie i mieszanie alkoholi 212 I-IX 213 I-IX 214 I-IX 215 I-IX Liczba jednostek gospodarczych ogółem 14 14 14 14 w tym udział jednostek rentownych 71% 79% 64% 71% NP Wynik finansowy netto (zysk netto) 21,9 421,4 14,8 65,8 NPM (ROS) Stopa rentowności sprzedaży netto 3,3 6,3 1,6,9 ROE Stopa rentowności kapitału własnego 13, 32,8 11,3 12, ROA Stopa rentowności aktywów 3,6 9,4 2,4 1,4 CR Wskaźnik płynności bieżącej 1,4,77 1,14 1,24 QR Wskaźnik podwyższonej płynności,85,58,91,98 IT (WRZD) Wskaźnik rotacji zapasów w dniach 14 13 17 19 CP (WRND) Wskaźnik rotacji należności w dniach 44 3 47 48 PL (WRZbD) Wskaźnik rotacji zobowiązań w dniach 17 19 2 25 DR (WZA) Współczynnik długu,72,71,79,88 WP (WPMK) Wskaźnik pokrycia majątku trwałego kapitałem stałym,96,83,98 1,3 I/DE Nakłady inwestycyjne / amortyzacja,6 1,3,8 1, Źródło: baza danych PONT Info. GOSPODARKA, Grupa B Jednostki duże (pracujących >=5 osób) 1
Destylowanie, rektyfikowanie i mieszanie alkoholi (PKD 11.1) Głównym czynnikiem wpływającym negatywnie na wyniki finansowe i rozwój firm z branży spirytusowej są regulacje akcyzowe. Chociaż ostatnia podwyżka stawek akcyzy o 15% miała miejsce w styczniu 214 r., producenci wciąż odczuwają jej skutki w postaci zaostrzenia konkurencji cenowej, co odbija się na rentowności sprzedaży. W okresie 1-3q 215 r. sytuacja ekonomiczno-finansowa producentów wyrobów spirytusowych była niekorzystna. Wyższa dynamika wzrostu kosztów niż przychodów w okresie 1-3q 215 negatywnie wpłynęła na wynik finansowy netto (zmniejszenie o 37,2% r/r wobec spadku o 75,1% w 1-3q 214) oraz rentowność sprzedaży netto (,9% wobec 1,6%). Zwraca uwagę wysokie zadłużenie branży (współczynnik długu na poziomie,88). Nadal odczuwalne skutki podwyżki akcyzy w 214 r. Niekorzystna sytuacja ekonomiczno-finansowa producentów wyrobów spirytusowych 8 Przychody i koszty ogółem % 1 Rentowność (w %) mln zł 7 99 98 213 I-IX 214 I-IX 1,6 6,3 6 5 4 213 I-IX 214 I-IX 215 I-IX GS Przychody (L) TC Koszty (L) Wskaźnik kosztów (P) 97 96 95 94 93 215 I-IX,9 213 I-IX 32,8 214 I-IX 215 I-IX 11,3 12,, 1, 2, 3, 4, NPM (ROS) Stopa rentowności sprzedaży netto ROE Stopa rentowności kapitału własnego Płynność finansowa Zadłużenie 213 I-IX 213 I-IX 214 I-IX 214 I-IX 215 I-IX 215 I-IX 213 I-IX 214 I-IX 215 I-IX, 1, 2, QR Wskaźnik podwyższonej płynności CR Wskaźnik płynności bieżącej 213 I-IX 214 I-IX 215 I-IX,,2,4,6,8 1, 1,2 DR (WZA) Współczynnik długu WPMK Pokrycie majątku trwałego kapitałem stałym źródło: baza danych PONT Info. GOSPODARKA, Grupa B Jednostki duże (pracujących >=5 osób) 2
sty 12 lip 12 sty 13 lip 13 sty 14 lip 14 sty 15 lip 15 sty 16 26 27 28 29 21 211 212 213 214 215 Monitoring Branżowy Produkcja napojów spirytusowych Przełomowym momentem dla producentów wyrobów spirytusowych była wprowadzona w styczniu 214 r. podwyżka podatku akcyzowego. Ogłoszenie we wrześniu 213 r. decyzji o wzroście stawki spowodowało duży wzrost produkcji wódki w ostatnim kwartale 213 r. i gwałtowny jej spadek w 214 r. (-24% r/r). Posiadane przez producentów środki zostały przeznaczone na powiększenie zapasów kosztem inwestycji, w tym na rozwój sprzedaży eksportowej. Roczna produkcja wódki Zapowiedź podwyżki stawki podatku akcyzowego od stycznia 214 r. przyczyną znacznego wzrostu zapasów w 4q 213 i gwałtownego spadku produkcji w 214 r. 12 tys. hl 1% wielkość produkcji (lewa oś) zmiana r/r (prawa oś) 2 r/r; % 11 1 1 9 928 181 143 17 136 132 1157 95-1 -2 8 833 881-3 źródło: Biuletyn Statystyczny GUS 2 Miesięczna produkcja alkoholi (w tys. hl) 45 15 3 1 5 wódka (lewa oś) wino owocowe (lewa oś) piwo (prawa oś) 15 źródło: Biuletyn Statystyczny GUS W 215 r. produkcja wódki czystej w przeliczeniu na 1% alkohol wzrosła o 8,1% r/r (95 tys. hl), jednak wciąż nie wróciła do poziomu sprzed dwóch lat (1157 tys. hl), czyli sprzed podwyżki akcyzy. W okresie styczeń-luty 216 r. produkcja wódki osiągnęła wielkość 129 tys. hl wobec 122 tys. hl w analogicznym okresie 215 r. (+6,1% r/r). W okresie styczeń-luty 213 r. produkcja sięgała 137 tys. hl. Wzrost produkcji wódki w 215 r. o 8,1% r/r; poziom produkcji wciąż niższy niż przed podwyżką akcyzy 3
W 216 r. produkcja wódki może zbliżyć się do poziomu sprzed podwyżki akcyzy z uwagi spodziewany wzrost popytu na droższe alkohole w sytuacji poprawy dochodów gospodarstw domowych. Zagrożeniem dla wzrostu produkcji mogą być zapowiadane ograniczenia dotyczące sprzedaży wyrobów alkoholowych. Możliwy wzrost produkcji wódki w 216 r. do poziomu sprzed podwyżki akcyzy Sprzedaż napojów spirytusowych Rynek napojów spirytusowych w Polsce jest podzielony pomiędzy trzech największych producentów: CEDC - Central European Distribution Corporation (Żubrówka, Bols Platinum, Soplica, Absolwent, Żytniówka), Stock Polska (Lubelska, Żołądkowa de Luxe, Żołądkowa Gorzka) oraz Marie Brizard Wine&Spirits (dawna Belvedere z markami Sobieski, Krupnik), nastawionych na zwiększenie wolumenu sprzedaży kosztem marży. Silna konkurencja cenowa prowadzi do obniżenia wyniku finansowego branży. W 215 r. pozycję lidera na rynku wódki w Polsce straciła grupa Stock Spirits Group na rzecz CEDC. Większość dostaw na rynek pochodzi z produkcji krajowej, import ma relatywnie mały udział w podaży napojów spirytusowych (ok. 7%). Dominacja trzech największych producentów, udział CEDC, Stock oraz Marie Brizard Wine&Spirits w rynku przekracza 8% Udział w polskim rynku wódki (wg wolumenu sprzedaży) CEDC 38% pozostali 18% Stock Polska 3% Marie Bizard Wine and Spirits 14% źródło: Rzeczpospolita, 13.1.216; dane na koniec września 215 r. W 215 r. rynek wódki w Polsce powoli stabilizował się (nastąpiło wyhamowanie spadku sprzedaży), czemu sprzyjały: utrzymujący się wzrost gospodarczy, rosnący popyt konsumpcyjny i zmiany w kulturze picia w kierunku większego popytu na droższe alkohole (wódki premium, whisky). Wyhamowanie spadku sprzedaży wódki w 215 r. ze względu na wyższy popyt na droższe alkohole (wódka premium i whisky) 4
214 215* 216* 217* Monitoring Branżowy 24 mln litrów Sprzedaż detaliczna wódki w Polsce 23 22 234,6 232,6 229,6 226,3 Prognozowany spadek wolumenu sprzedaży wódki przy niewielkim wzroście wartości rynku 21 źródło: Rzeczpospolita, 13.1.216; dane Euromonitor International; *prognoza Oznaki stabilizacji na rynku wódki w Polsce pod koniec 215 roku źródło: Stock Spirits Group PLC 215 Results, 1.3.216 W 215 r. rynek pod względem wolumenu sprzedaży skurczył się [(-2,%) vs. (-4,9%) w 214 r.]. Jednocześnie pod względem wartości sprzedaż w 215 r. utrzymała się na poziomie 214 r. W 216 r. można oczekiwać stabilizacji wartości sprzedaży napojów spirytusowych. Oprócz zainteresowania konsumentów wódkami premium widoczny będzie wzrost popytu na produkty niszowe: brandy, giny i rumy, a także droższe nalewki. 26 lutego 216 r. wpłynął do Sejmu projekt ustawy 1, która umożliwi samorządom ograniczenie liczby sklepów sprzedających napoje zawierające powyżej 4,5% alkoholu a także regulowanie godzin sprzedaży. Zwolennicy W 215 r. wyhamowanie tendencji spadkowej wolumenu sprzedaży wódki przy utrzymaniu wartości sprzedaży na poziomie 214 r. W 216 r. możliwe utrzymanie tej tendencji Projekt ustawy ograniczającej liczbę sklepów prowadzących sprzedaż alkoholu 1 Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi 5
ograniczeń są zdania, że wraz ze zmniejszeniem liczby punktów sprzedaży alkoholu spada ilość alkoholu spożywanego przez Polaków. Handlowcy obawiają się upadłości sklepów, szczególnie mniejszych, w których sprzedaż alkoholu generuje 2-3% obrotów. Ograniczenie punktów sprzedaży może też wpłynąć na rozwój szarej strefy i zmniejszenie przychodów producentów alkoholi. Ryzyko upadłości sklepów sprzedających napoje alkoholowe Akcyza na wyroby spirytusowe Wyroby spirytusowe są najbardziej obciążonym podatkami rodzajem napojów alkoholowych (podatki stanowią ok. 6% ceny detalicznej). Struktura dochodów z podatku akcyzowego w 214 r. wyroby tytoniowe 29% paliwa silnikowe 44% wyroby spirytusowe 11% piwo 6% energia elektryczna 4% samochody 3% gaz LPG 2% paliwa opałowe,6% Obciążenie podatkami wyrobów spirytusowych sięga 6% ceny detalicznej Udział dochodów budżetu państwa z tytułu podatku akcyzowego od wyrobów spirytusowych sięga 11% wyroby węglowe,11% wyroby gazowe oleje,28% smarowe,2% wina,43% źródło: Biuletyn Statystyczny Służby Celnej, I-IV kwartał 214, Ministerstwo Finansów, marzec 215 1 % 75 Udział podatków pośrednich w cenie detalicznej wybranych napojów alkoholowych akcyza cena bazowa VAT 45 26 17 26 6 9 5 25 36 55 64 55 75 73 19 19 19 19 19 19 wódka Bols Whisky piwo Żywiec wino krajowe popularne wino importowane gronowe czerwone wytrawne cydr lubelski źródło: IERiGŻ Od 1 stycznia 214 r. stawka podatku akcyzowego na alkohol etylowy została podwyższona o 15%, tj. do poziomu 574 zł od 1 hektolitra alkoholu etylowego 1% vol. zawartego w gotowym wyrobie. 6
W wyniku zaplanowanej podwyżki stawki akcyzy, w ostatnich miesiącach 213 r. nastąpił gwałtowny wzrost produkcji i zapasów alkoholu, od którego zapłacono akcyzę według stawki przed podwyżką, co wpłynęło na znaczny wzrost dochodów z podatku akcyzowego pod koniec 213 r. i w styczniu 214 r. Dostawy na rynek wódek, likierów i innych napojów alkoholowych (w przeliczeniu na 1% vol.) w 4q 213 r. zwiększyły się o 45,7% r/r, co miało bezpośrednie przełożenie na spadek produkcji alkoholu w 214 r. 2 Dochody do budżetu państwa z podatku akcyzowego od alkoholu etylowego zmniejszyły się w 214 r. w porównaniu z 213 r. o 7,6% (6,61 mld zł wobec 7,16 mld zł), były też o 1,5% niższe niż zakładane w ustawie budżetowej (7,39 mld zł). Podwyżka spowodowała wzrost szarej strefy. Spadek dochodów budżetu państwa z tytułu podatku akcyzowego od alkoholu etylowego po wprowadzeniu podwyżki o 15% Według informacji Ministerstwa Finansów dochody budżetu państwa z tytułu podatku akcyzowego od alkoholu etylowego w okresie styczeń-październik 215 r. zwiększyły się r/r o 6,5%. W styczniu 216 r. Państwowa Agencja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych zaproponowała podniesienie stawek akcyzy na lżejsze alkohole (piwo, wino) do wysokości stawki obowiązującej dla alkoholu etylowego w celu ograniczenia dostępu do alkoholi wśród młodzieży. Pomysł nie znalazł akceptacji ze strony resortu finansów. Ceny detaliczne napojów alkoholowych W 215 r. średnioroczny wskaźnik cen detalicznych napojów alkoholowych wyniósł,1% wobec 1,9% i przewyższał wskaźnik cen detalicznych żywności [(-1,8%) wobec (-,9%) w 214 r.]. 6 4 %; r/r Średnioroczna zmiana cen detalicznych towarów i usług konsumpcyjnych ogółem żywność napoje alkoholowe W 215 r. średnioroczny wzrost cen detalicznych napojów alkoholowych o,1% r/r 2,1 -,9-2 21 211 212 213 214 215-1,8 źródło: Biuletyn Statystyczny GUS W lutym 216 r. ceny napojów alkoholowych spadły w stosunku do lutego 215 r. o,7% przy wzroście cen żywności o,4% r/r. 2 Sprawozdanie z wykonania budżetu państwa 214 7
25 26 27 28 29 21 211 212 213 214 215* gru 1 mar 11 cze 11 wrz 11 gru 11 mar 12 cze 12 wrz 12 gru 12 mar 13 cze 13 wrz 13 gru 13 mar 14 cze 14 wrz 14 gru 14 mar 15 cze 15 wrz 15 gru 15 Monitoring Branżowy 1 5 %; r/r Średniomiesięczna zmiana cen detalicznych towarów i usług konsumpcyjnych ogółem żywność napoje alkoholowe -5 źródło: Biuletyn Statystyczny GUS Spożycie alkoholi w Polsce Według GUS spożycie napojów spirytusowych w 214 r. wyniosło 3,2 litrów 1% alkoholu na osobę, natomiast w 215 r. według szacunków IERiGŻ-PIB mogło wzrosnąć o ok. 9%, do 3,5 litrów na osobę. Konsumpcja napojów alkoholowych wskazuje słabą tendencję wzrostową, ale równocześnie zmieniała się jej struktura. W 214 r. łączne spożycie napojów alkoholowych w Polsce wyniosło 9,4 litrów w przeliczeniu na czysty alkohol (+1,4% r/r), a w strukturze dominowało piwo z 58% udziałem, następnie napoje spirytusowe (34%) oraz wino i miody pitne (8%). Spożycie alkoholi w Polsce (w litrach 1% alkoholu na osobę) 1 8 1 wino i miody pitne piwo napoje spirytusowe 1 1,1,8,8,8,7 1,1,7,8,8 6 4 2 5,2 5,1 5 5 5 5,2 5,5 4,4 2,5 2,7 3 3,4 3,2 3,2 3,2 3 5,4 5,4 5,4 3,6 3,2 3,5 W 214 r. spożycie napojów spirytusowych na poziomie 3,2 l na osobę; w 215 r. przewidywany wzrost do 3,5 l na osobę Źródło: IERiGŻ; *szacunek IERiGŻ-PIB ocenia, że w 215 r. bilansowe spożycie napojów alkoholowych mogło wzrosnąć o ok. 3,5%, w tym w szczególności win i napojów spirytusowych. 8
Handel zagraniczny napojami spirytusowymi Eksport wódki stanowi ok. 2% produkcji, natomiast import ma relatywnie mały udział w podaży napojów spirytusowych (7%) 3. Krajowy bilans wódki (w tys. hl 1%) 212 213 214 215* zmiana 215/214 Produkcja 132 1157 881 9 2,1% Import 54 9 51 6 17,6% Podaż łączna 186 1247 1152 18 2,6% Eksport 134 162 164 15-8,5% Zużycie 952 965 888 9 1,3% źródło: Rynek wyrobów alkoholowych, IERiGŻ-PIB, grudzień 215; *szacunek IERiGŻ-PIB Polska jest największym w UE i czwartym na świecie producentem wódki. Główne rynki eksportowe to Stany Zjednoczone i Francja. Ważne kierunki eksportu to również Węgry, Wielka Brytania, Włochy i Kanada. Polskie marki docierają też bardziej odległych miejsc jak Singapur, Hongkong czy Chile. Udział eksportu stanowi ok. 2% produkcji wódki, główne kierunki eksportu to USA, Francja, Węgry. Obroty handlu zagranicznego napojami spirytusowymi (w w mln euro) 212 213 214 215* Eksport 139,8 151,3 165, 175, Import 142,7 18,3 155,9 17, Saldo -2,9-29, 9,1 5, źródło: j.w.; *szacunek IERiGŻ-PIB Obroty handlu zagranicznego wódką (w w mln euro) 212 213 214 215* Eksport 113,9 123, 135,5 14, Import 25,7 34,4 25,7 35, Saldo 88,2 88,6 19,8 15, źródło: j.w.; *szacunek IERiGŻ-PIB W okresie 1-3q 215 r. eksport napojów spirytusowych zmalał o 4,6% r/r, do 14,5 mln l, a jego wartość zwiększyła się o 2,1% r/r, do 127,3 mln euro. Średnia cena eksportowa (8,78 euro/l) wzrosła o 7,1% r/r, co wpłynęło na większy wzrost wpływów walutowych niż wolumenu eksportu. Eksport wódki w okresie 1-3q 215 r. wyniósł 11,3 mln l, a jego wartość 14,6 mln euro, wobec odpowiednio 12, mln l o wartości 12,9 mln euro w okresie 1-3q 214 r. Średnia cena transakcyjna wyniosła 9,26 euro/l (+7,9% r/r). Wódka jest eksportowana głównie do krajów należących do UE, a wśród nich do Francji, Węgier, Wielkiej Brytanii oraz Włoch. W okresie 1-3q 215 r. spadek wolumenu eksportu napojów spirytusowych o 4,6% r/r przy wzroście jego wartości o 2,1% r/r z uwagi na zwiększenie średniej ceny w eksporcie 3 Rynek wyrobów alkoholowych stan i perspektywy, IERiGŻ-PIB, grudzień 215 9
Na wielkość eksportu ma wpływ wprowadzenie od stycznia 215 r. przez Węgry (trzeci rynek eksportowy polskiej wódki) podatku zdrowotnego od alkoholi (z wyłączeniem lokalnych okowit i likierów ziołowych), co przyczyniło się do wzrostu cen importowanych produktów i znaczącego ograniczenia zamówień z Polski (w I poł. 215 r. eksport polskich napojów spirytusowych na Węgry spadł o 56%). Import napojów spirytusowych w 1-3q 215 r. zwiększył się o 35,4%, do 13 mln l, a jego wartość o 37,8%, do 125 mln euro. Obserwuje się systematyczny wzrost udziału whisky w imporcie napojów spirytusowych (48%). Import wódki w okresie 1-3q 215 r. wyniósł 3,2 mln l (+28,4% r/r) o wartości 18,9 mln euro (+58,8% r/r). Część przywożonego do Polski alkoholu pochodzi z prywatnego importu przez turystów i inne osoby przekraczające granice Polski w ramach obowiązujących limitów, a także z nielegalnego przywozu zza wschodniej granicy, gdzie wyroby alkoholowe są konkurencyjne cenowo ze względu na niższy podatek akcyzowy oraz niższe koszty produkcji. Natomiast skala przemytu jest znacznie niższa niż w przypadku wyrobów tytoniowych (w 214 r. nielegalny przywóz alkoholu etylowego stanowił ok.,3% krajowej produkcji 4 ). Znaczący spadek eksportu wódki na Węgry po wprowadzeniu przez ten kraj podatku zdrowotnego od alkoholi Wzrost importu napojów spirytusowych i zwiększenie udziału whisky w imporcie Niniejszy materiał został opracowany wyłącznie w celach informacyjnych i nie może być traktowany jako oferta lub rekomendacja do zawierania jakichkolwiek transakcji. Informacje zawarte w materiale pochodzą z ogólnie dostępnych, wiarygodnych źródeł, jednak PKO BP SA nie może zagwarantować ich dokładności i pełności. PKO BP SA nie ponosi odpowiedzialności za skutki decyzji podjętych na podstawie informacji zawartych w niniejszym materiale. Materiał może być wykorzystywany do opracowań własnych pod warunkiem powołania się na źródło. Powszechna Kasa Oszczędności Bank Polski Spółka Akcyjna z siedzibą w Warszawie przy ul. Puławskiej 15, 2-515 Warszawa, zarejestrowana w Sądzie Rejonowym dla m.st. Warszawy w Warszawie, XIII Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego pod nr KRS 26438; NIP: 525--77-38 REGON: 16298263; kapitał zakładowy (kapitał wpłacony) 1 25 zł 4 por. Rynek wyrobów alkoholowych stan i perspektywy, IERiGŻ-PIB, grudzień 215 1