Studia i Materiały. Miscellanea Oeconomicae Rok 17, Nr 2/2013 Wydział Zarządzania i Administracji Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach N a u k i d l a Z a r z ą d z a n i a. O d c z a s ów Adamieckiego do współczesności Ilona Adamczyk, Bartłomiej Kaczmarek 1 LEASING JAKO JEDEN Z NAJCZĘŚCIEJ WYBIERANYCH SPOSOBÓW POZYSKANIA DÓBR Wstęp Leasing forma obrotu maszynami i urządzeniami; polega na ich oddaniu na określony czas do dyspozycji klienta, który płaci na 1. z wpływów uzyskanych w wyniku eksploatacji tych urządzeń 2. W Polsce leasing jest obecny od 1989 roku, wtedy to zmiany ustrojowe oraz swobody działalności gospodarczej wymusiły powstanie nowych form finansowania inwestycji. Od samego początku obserwowaliśmy dynamiczny rozwój branży leasingowej w porównaniu z innymi segmentami rynku. Przy podejmowaniu decyzji o źródłach finansowania inwestycji, należy uwzględnić szereg czynników m.in.: rozpatrzyć sytuację firmy, w której obecnie się znajduje, porównać oferty różnych firm leasingowych i instytucji kredytowych (o efektywności rozwiązania decydują warunki możliwe do uzyskania w banku lub firmie leasingowej w toku negocjacji przedumownych), zwrócić uwagę na regulacje cywilnoprawną, bilansową, warunki umów leasingowych, uwzględnić czynniki makroekonomiczne. Przede wszystkim, należy jednak zwrócić uwagę na aspekt podatkowy, bowiem trafny wybór źródła finansowania może skutkować osiągnięciem oszczędności podatkowych (szczególnie przy leasingu operacyjnym, który dominuje na polskim rynku leasingowym) 3. 1 Ilona Adamczyk, Bartłomiej Kaczmarek, studenci, Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach. 2 Leasing [w:] Encyklopedia Popularna, PWN, wyd. Dwudzieste dziewiąte zmienione i uzupełnione. Warszawa 1999, s. 437. 3 http://www.pkoleasing.pl/index.php?id=vademecum (20.02.2013). 313
Przedmiot leasingu Przedmiotem leasingu może być rzecz ruchoma lub nieruchoma, służąca celom zarobkowym użytkownika, dobro o charakterze inwestycyjnym w rachunkowości przedsiębiorstw zwane środkiem trwałym. W szczególności przedmiotem leasingu może być: sprzęt biurowy: komputery, kserokopiarki itp., środki transportu kołowego: samochody dostawcze, ciężarowe, inne maszyny: sprzęt budowlany, dźwigi, cysterny itp., linie technologiczne, nieruchomości. 1. Schemat transakcji leasingu Leasing należy do metod finansowania dedykowanych małym i średnim firmom. W wyniku zawarcia umowy leasingu, jeden podmiot (leasingodawca) nabywa środek trwały (leasingowany) i przekazuje go do używania innemu podmiotowi (leasingobiorcy). Leasingodawcami są wyspecjalizowane towarzystwa leasingowe. Zarabiają one głównie na tym, że kupują środek trwały na kredyt, płacą od tego kredytu odsetki, ale jeszcze więcej inkasują od leasingobiorców, którym przekazują środek. 1. Umowa leasingu leasingobiorca płaci leasingodawcy opłatę wstępną w tym ewentualny depozyt oraz opłaty manipulacyjne. a) poręczenie; poręczyciel składa leasingodawcy wymagane dokumenty oraz podpisuje za zobowiązania leasingobiorcy. 2. Leasingodawca płaci dostawcy za sprzęt. 3. Leasingobiorca odbiera sprzęt od dostawcy. 4. Bank refinansuje umowę, np. wykupując od leasingodawcy jego wierzytelności wobec leasingobiorcy. 5. Leasingobiorca użytkuje sprzęt płacąc za to kolejne czynsze leasingowe (przez cały okres trwania umowy) najczęściej spłaty kierowane są bezpośrednio do banku. 6. Leasingodawca płaci ubezpieczycielowi za ubezpieczenie sprzętu (przeważnie cena ubezpieczenia wliczona jest w koszt leasingu a więc w rzeczywistości płaci ją klient ale formalnie leasingodawca jako właściciel zawiera umowę ubezpieczenia). 7. Towarzystwo ubezpieczeniowe udziela ochrony ubezpieczeniowej; a) leasingodawca ceduje część praw z umowy ubezpieczenia na leasingobiorcę tak, że ten w niektórych przypadkach sam kieruje ewentualne roszczenia do ubezpieczyciela. b) polisa ubezpieczenia majątkowego często jest dodatkowym zabezpieczeniem dla banku, dlatego w takiej sytuacji leasingodawca zrzeka się swych praw z tytułu zawarcia umowy ubezpieczenia i ceduje je na bank 4. 4 D. Załupka, Leasing ABC oraz D, Wrocław 1999, s. 19. 314
2. Leasing a kredyt bankowy Zaciągając kredyt bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie określoną kwotę środków pieniężnych a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, do zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w umownym terminie spłaty oraz do zapłaty prowizji od przyznanego kredytu. Występują tu elementy wspólne z leasingiem, tj. określony czas trwania umowy, należności wyrażone w pieniądzu. Podobne mogą być też zabezpieczenia transakcji (weksle, poręczenia) jednak zasadnicza różnica tkwi w przedmiocie, umowa kredytowa mówi o określonej kwocie pieniędzy z których korzysta kredytobiorca zaś w przypadku leasingu mamy zawsze do czynienia z przedmiotem (sprzętem, maszyną) 5. Leasing jako komplementarna forma finansowania w stosunku do kredytu Leasing może być dla Klienta atrakcyjny, gdy: jego zdolność kredytowa nie jest wystarczająca, a przedmiot leasingu jest płynny, bądź przedstawia znaczną wartość rynkową, która wolno się amortyzuje (niektóre nieruchomości); posiada zdolność kredytową ale nie chce obciążać swojego majątku zabezpieczeniami (są np. potrzebne dla zabezpieczenia kredytu obrotowego) lub nie posiada 25% wkładu własnego przy projekcie inwestycyjnym w pierwszej fazie jego realizacji; chce taniej kupić samochód (przez co uzyskuje niższe koszty finansowe), co jest możliwe dzięki specjalnemu rabatowi udzielanemu firmie leasingowej dysponującej dużą flotą pojazdów; uzyskuje wysoką podstawę opodatkowania i chce zwiększyć tarczę podatkową; potrzebuje auto tylko na 2 lata (leasing odnawialny Klient nie spłaca całego kapitału i nie przejmuje samochodu na własność ale wymienia go na kolejny); musi odebrać nowy samochód w ciągu 2 dni uproszczona procedura - przy określonych kwotach i przedmiotach brak zaświadczeń z ZUS i US oraz opinii bankowych i sprawozdań finansowych; ma dość problemów z ubezpieczeniem i nie chce administrować swoim majątkiem częściowy outsorcing z atrakcyjną ofertą brokerską i zarządzania (samochody, komputery, nieruchomości) 6. 5 http://www.pkoleasing.pl/index.php?id=vademecum (20.02.2013). 6 http://www.pkoleasing.pl/index.php?id=vademecum (20.02.2013). 315
Leasing operacyjny a finansowy Kwalifikacja umowy na leasing operacyjny lub kapitałowy ma szczególne znaczenie w związku z faktem, że każda z umów niesie za sobą odmienne skutki podatkowe i prawne a zatem różne korzyści dla stron umowy. Leasing operacyjny Stanowi jedną z najbardziej popularnych leasingu na świecie. Jest to kontrakt, w wyniku którego następuje zaspokojenie przejściowego zapotrzebowania na określony sprzęt. Przedmiot umowy leasingu operacyjnego jest przekazywany w użytkowanie korzystającego na określony czas, zazwyczaj krótszy od okresu gospodarczej używalności przedmiotu (z reguły do 3 lat). Zazwyczaj po stronie finansującego znajdują się różnego rodzaju ryzyka związane z utrzymaniem, amortyzacją, ubezpieczeniem. W Polsce leasing operacyjny stanowi dominującą formę ponieważ przepisy prawa podatkowego przewidują większe korzyści podatkowe dla stron transakcji leasingu operacyjnego niż te, z którego korzysta się w przypadku leasingu finansowego. Różnica była szczególnie widoczna w okresie przed kodyfikacją leasingu w polskim prawie tj. do 9 grudnia 2000 r. Przedmiot umowy leasingu operacyjnego jest zaliczany w Polsce do składników majątku finansującego, który dokonuje też odpisów amortyzacyjnych środka. Dla korzystającego czynsze leasingowe traktowane są jako opłaty za użytkowanie przedmiotu i stanowią koszt uzyskania przychodu. Korzystający może więc uzyskać w używanie nowoczesny sprzęt co pozwala na szybszy rozwój przedsiębiorstwa, jednocześnie czynsze leasingowe obniżają podatek dochodowy, poprzez obniżenie podstawy opodatkowania 7. Leasing finansowy W okresie trwania umowy następuje zazwyczaj pełny zwrot środków zainwestowanych przez finansującego w zakup/wytworzenie przedmiotu leasingu wraz ze wszystkimi kosztami dodatkowymi. Leasing finansowy jest traktowany z podatkowego punktu widzenia jak sprzedaż na raty tzn. przedmiot jest zaliczany do składników majątku korzystającego (mimo iż prawnie pozostaje własnością finansującego), który go amortyzuje. Zatem kosztem uzyskania przychodu u korzystającego jest jedynie tzw.,,część odsetkowa czynszu leasingowego, natomiast wartość przedmiotu jest zaliczana do kosztów przedsiębiorstwa poprzez odpisy amortyzacyjne. Niewielkie wykorzystanie leasingu finansowego jest związane z jego kosztem tj. oprocentowaniem transakcji, które jest często wyższe od oprocentowania kredytu bankowego, gdyż koszt kapitału zostaje podwyższony o marżę finansującego. Zniechęca to potencjalnych inwestorów i skłania do wyboru innych form finansowania np. kredytu bankowego 8. 7 M. Okręglicka, Leasing- aspekty prawne, organizacyjne i ekonomiczne, Warszawa 2004, s. 38-40. 8 http://www.pkoleasing.pl/index.php?id=vademecum (20 lutego 2013). 316
Tabela 1. Porównanie leasingu operacyjnego i finansowego. PORÓWNANIE LEASINGU OPERACYJNEGO I FINANSOWEGO Cecha Leasing operacyjny Leasing finansowy Okres dłuższy niż 40% czasu amortyzacji Min. 12 miesięcy max. 60 miesięcy leasingu przedmiotu. min. 60 miesięcy Amortyzacja Po stronie leasingodawcy Po stronie leasingobiorcy Koszt uzyskania przychodu Leasingobiorca zalicza w koszty raty leasingowy netto wraz z opłatą wstępną Leasingobiorca zalicza w koszty amortyzację oraz część odsetkową rat leasingowych Podatek VAT Wykup Doliczany do każdej raty leasingowej Zależny od stawki amortyzacji i okresu wykupu Źródło: http://msp.money.pl/ (20.02.2013). Leasing a środki własne przedsiębiorstwa Płatny w całości z góry wraz z pierwszą ratą leasingową, po odbiorze przedmiotu leasingu Nie istnieje (0%) - wraz z ostatnią ratą przedmiot staje się własnością leasingobiorcy Środki własne stanowią podstawę zdecydowanej większości inwestycji w Polsce. Finansowanie inwestycji z kapitału własnego posiada wiele zalet m.in. stanowi on stabilne źródło finansowania- decyzja o jego wykorzystaniu jest wyłącznie decyzją wewnętrzną przedsiębiorstwa. Ponadto wykorzystanie środków własnych nie wiąże się z koniecznością płacenia odsetek, jak w przypadku zaciągnięcia kredytu czy pożyczki. Są jednak także negatywne skutki wykorzystania kapitału własnego. Jedną z przyczyn wysokiego udziału środków własnych w finansowanie inwestycji jest przekonanie inwestującego, że jest to najtańsze źródło kapitału z uwagi na brak konieczności płacenie odsetek. Koszt kapitału własnego jest często wysoki a użycie kapitału obcego np. leasingu może wpłynąć na obniżenie kosztu kapitału w przedsiębiorstwie. Porównując zatem kapitał własny z leasingiem należy zauważyć, że przewaga leasingu występuje najczęściej wtedy gdy przedsiębiorstwo znajduje się w trudnej sytuacji finansowej np. gdy generuje straty. Leasing ze względu na łatwą dostępność jest przydatny również dla małych przedsiębiorstw co powoduje, że mogą one się rozwijać w trudniejszych okresach 9. Bibliografia: 1. Encyklopedia Popularna, PWN, wyd. Dwudzieste dziewiąte zmienione i uzupełnione. Warszawa 1999. 2 B. Baran, Leasing- Skutki prawne, podatkowe i rachunkowe w 2011 roku, wyd. Diffin. 3. M. Okręglicka, Leasing- aspekty prawne, organizacyjne i ekonomiczne, Warszawa 2004. 4. D. Załupka, Leasing ABC oraz D, Wrocław 1999. 5. http://www.pkoleasing.pl/index.php?id=vademecum. 9 M. Okręglicka, Leasing- aspekty prawne, organizacyjne i ekonomiczne, Warszawa 2004, s. 50-61. 317
Abstrakt: Leasing jest to forma obrotu maszynami lub urządzeniami oddana do dyspozycji klienta na określony czas. Metoda ta dedykowana jest małym i średnim firmom. W wyniku zawarcia umowy leasingu, jeden podmiot nabywa środek trwały i przekazuje go do używania innemu podmiotowi. Różnica między leasingiem a kredytem tkwi w przedmiocie, umowa kredytowa mówi o określonej kwocie pieniędzy z których korzysta kredytobiorca a w przypadku leasingu mamy zawsze do czynienia z przedmiotem (sprzętem, maszyną). Porównując kapitał własny z leasingiem należy zauważyć, że przewaga leasingu występuje najczęściej wtedy gdy przedsiębiorstwo znajduje się w trudnej sytuacji finansowej np. gdy generuje straty. Leasing ze względu na łatwą dostępność jest przydatny również dla małych przedsiębiorstw co powoduje, że mogą one się rozwijać w trudniejszych okresach. Leasing as one of the most popular methods for the procurement of goods Leasing is a form of marketing machinery or equipment made available to the customer for a specified period of time. This method is dedicated to small and medium-sized businesses. As a result of the leasing agreement, one entity acquires an asset and passes it to use another entity. The difference between the lease and the loan is in the subject, he says credit agreement of a certain amount of money used by the borrower in the case of leasing we are always dealing with the subject of (a piece of equipment). Comparing the equity of the lease should be noted that the prevalence of leasing occurs most often when a company is in financial difficulty such as generating losses. Leasing due to easy availability is also useful for small businesses which causes that they can grow in difficult periods. Ilona Adamczyk, Bartłomiej Kaczmarek, students, Jan Kochanowski University in Kielce. 318