Najwyższa Izba Kontroli Delegatura w Bydgoszczy Bydgoszcz, dnia lipca 2010 r. R/10/003 LBY-4110-01-01/2010 Pani Izabella Lewandowska Dyrektor Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie w Brodnicy WYSTĄPIENIE POKONTROLNE Na podstawie art. 2 ust. 2 ustawy z dnia 23 grudnia 1994 r. o Najwyższej Izbie Kontroli 1, zwanej dalej ustawą o NIK, Najwyższa Izba Kontroli Delegatura w Bydgoszczy skontrolowała Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Brodnicy, zwane w dalszej treści Centrum, w zakresie organizacji i finansowania turnusów rehabilitacyjnych w latach 2009-2010 (do 31 maja). W związku z kontrolą, której wyniki przedstawione zostały w protokóle kontroli podpisanym w dniu 28 czerwca 2010 r., Najwyższa Izba Kontroli, na podstawie art. 60 ustawy o NIK, przekazuje Pani Dyrektor niniejsze wystąpienie pokontrolne. Najwyższa Izba Kontroli ocenia pozytywnie wywiązywanie się Centrum z zadań w zakresie organizacji i finansowania turnusów rehabilitacyjnych, pomimo stwierdzonych nieprawidłowości. 1. W badanym okresie do Centrum wpłynęło 428 wniosków o dofinansowanie uczestnictwa osób niepełnosprawnych i ich opiekunów w turnusach rehabilitacyjnych, z których pozytywnie rozpoznano 224 wnioski. W 2009 r. kwota przyznanego dofinansowania wyniosła 108.232 zł, a w 2010 r. (stan na 31.05) 141.077 zł. 1 Dz. U. z 2007 r. Nr 231, poz. 1701 ze zm. ul. Wały Jagiellońskie 12, 85-131 Bydgoszcz tel.: 52 339 06 10, fax: 52 339 06 60, e-mail: LBY@nik.gov.pl Adres korespondencyjny: Skr. poczt. 612, 85-950 Bydgoszcz
2 2. Na mocy zarządzeń Pani Dyrektor (Nr 1/2009 z dnia 25 lutego 2009 r., Nr 2/2010 z dnia 3 marca 2010 r.) wprowadzających zasady oceny wniosków, m.in. z zakresu dofinansowania do turnusów rehabilitacyjnych, wykluczono osoby niepełnosprawne, w stosunku do których orzeczono lekki stopień niepełnosprawności, z dostępu do dofinansowania ze środków PFRON uczestnictwa w turnusach rehabilitacyjnych. W zarządzeniach ustalono, że dofinansowanie przysługuje osobom niepełnosprawnym posiadającym orzeczenie o znacznym i umiarkowanym stopniu niepełnosprawności raz na dwa lata, natomiast dzieciom niepełnosprawnym, dofinansowanie przysługuje raz w roku. Wprowadzenie tych zasad tłumaczono zbyt dużą ilością wniosków w stosunku do możliwości finansowych Centrum. Zgodnie z 5 ust. 12 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 15 listopada 2007 r. w sprawie turnusów rehabilitacyjnych 2, zwanego dalej rozporządzeniem w sprawie turnusów, pierwszeństwo w uzyskaniu dofinansowania mają osoby niepełnosprawne, które posiadają orzeczenia o zaliczeniu do znacznego i umiarkowanego stopnia niepełnosprawności albo równoważne, osoby niepełnosprawne w wieku do 16 lat albo w wieku do 24 lat uczące się i niepracujące bez względu na stopień niepełnosprawności. W myśl tego rozporządzenia osoby niepełnosprawne, w stosunku do których orzeczono lekki stopień niepełnosprawności nie zostały wyłączone z ubiegania się o dofinansowanie uczestnictwa w turnusach rehabilitacyjnych. 3. W 2010 r. Centrum przy rozpatrywaniu wniosków stosowało także reguły nie wynikające z zasad ustalonych przez Panią Dyrektor (zarządzenie Nr 2/2010 z dnia 3 marca 2010 r.) lecz z rekomendacji zaproponowanych w dniu 18 lutego 2010 r. na posiedzeniu Powiatowej Społecznej Rady ds. Osób Niepełnosprawnych. Postulowano wówczas przyznanie dofinansowania uczestnictwa w turnusach rehabilitacyjnych niepełnosprawnym dzieciom i dorosłym osobom niepełnosprawnym, które nigdy nie korzystały z takiego dofinansowania. Zasady Centrum nie przewidywały takiej regulacji, jak ubieganie się po raz pierwszy o dofinansowanie. Stosowanie niejednolitych zasad przyznawania dofinansowania skutkowało tym, że 79 spośród 116 osób niepełnosprawnych posiadających orzeczenie o stopniu niepełnosprawności znacznym lub umiarkowanym 79 odmówiono w 2010 r. dofinansowania z uwagi na to, że korzystały z dofinansowania (w 2008 r. lub w latach wcześniejszych), natomiast 37 przyznano dofinansowanie w 2010 r., pomimo, iż korzystały z niego w 2008 r. Z uwagi na to, że powiat brodnicki nie ustalił terminu składania wniosków, wymaganego zgodnie z 10 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 6 kwietnia 2007 r. 2 Dz. U. Nr 230, poz. 1694.
3 w sprawie szczegółowych zasad gospodarki finansowej Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych 3, Centrum przez cały rok przyjmowało wnioski i je rozpatrywało. W konsekwencji w początkowej fazie przyznawania dofinansowania, stosowano zasady polegające na pierwszeństwie dla tych, którzy w poprzednim roku nie korzystali z dofinansowania, natomiast w dalszym okresie dofinansowanie uzyskiwali je tylko ci, którzy w ogóle nie korzystali z dofinansowania. 4. Na informacjach o wyborze turnusu przez wnioskodawców, oświadczeniach organizatorów turnusów rehabilitacyjnych, informacjach o przebiegu turnusu rehabilitacyjnego oraz na fakturach i dokumentach rozliczeniowych, Centrum nie podało daty wpływu. Terminy złożenia tych dokumentów wynikają z rozporządzenia w sprawie turnusów i brak daty wpływu utrudniał ustalenie terminowości postępowania wnioskodawcy i organizatora. 5. Centrum nie dysponowało oryginałami lecz kserokopiami podstawowej dokumentacji składanej przez wnioskodawców. Oryginały wniosków o przyznanie dofinansowania ze środków PFRON uczestnictwa w turnusie rehabilitacyjnym, wniosków lekarza o skierowanie na turnus rehabilitacyjny, informacji o wyborze turnusu; były przesyłane do organizatorów. Praktyka taka nie znajduje uzasadnienia w przepisach prawa. Centrum powinno dysponować oryginałem wymienionych dokumentów, gdyż są one podstawą dokonywanych rozstrzygnięć finansowych. 6. Terminy rozpatrywania przez Centrum wniosków o dofinansowanie ze środków PFRON uczestnictwa w turnusie rehabilitacyjnym były przekroczone i tak: w 2009 r. 124 wnioski, tj. 65,3 %, w 2010 r. 178 wniosków, tj. 79,1 %, Centrum rozpatrzyło z przekroczeniem 30- dniowego terminu od dnia złożenia kompletnego wniosku, wymaganego w 5 ust. 8 rozporządzenia w sprawie turnusów. Wymagany termin przekroczono maksymalnie o 4 m-ce. Przyczyną przekroczenia terminów było przyjmowanie wniosków, pomimo że Rada Powiatu w Brodnicy nie uchwaliła zadań do realizacji ze środków PFRON. Wnioskodawcy, przed upływem miesiąca byli informowani, że wniosek będzie rozpatrzony w sytuacji otrzymania środków PFRON i ustalenia zadań przez Radę Powiatu. W 2010 r. Centrum informując wnioskodawców o wydłużeniu terminu rozpoznania wniosku powoływało się na art. 36 1 kpa. Procedura postępowania o przyznanie dofinansowania uczestnictwa w turnusie rehabilitacyjnym osób niepełnosprawnych i ich opiekunów, nie jest 3 Dz. U. Nr 71, poz. 478 ze zm.
4 rozstrzygana w drodze decyzji administracyjnej, wobec powyższego nie mają do niej zastosowania przepisy kpa. 7. W badanym okresie na 415 spraw w 113 informacjach o sposobie rozpatrzenia wniosku o dofinansowanie uczestnictwa osób niepełnosprawnych, tj. 27,2 %, nie podano numeru PESEL lub numeru dokumentu tożsamości wnioskodawcy. Nieprawidłowości te dotyczyły tylko negatywnie rozpoznanych wniosków (15 spraw na 93 w 2009 r. i wszystkie z 2010 r. 98 spraw). Obowiązek podania tych danych wynika z 5 ust. 15 pkt 1 rozporządzenia w sprawie turnusów. 8. Oświadczenia organizatora turnusu rehabilitacyjnego z 2009 r. w stosunku do 33 osób niepełnosprawnych, uczestników Warsztatów Terapii Zajęciowej (WTZ), tj. 34,0 % ogółem oświadczeń, nie były w stopniu wystarczającym analizowane i weryfikowane przez pracownika merytorycznego Centrum. W oświadczenia tych nie podano daty ważności wpisu do rejestru organizatorów turnusów oraz numeru i daty ważności wpisu do rejestru ośrodków. Wskazano natomiast nieprawidłowy rodzaj turnusu (rehabilitacyjny lub ogólnousprawniający) i podano termin turnusu (od 07.08 do 19.08.2009 r.), który wynosił 13 dni. Zgodnie z art. 10c ust. 5 ustawy o rehabilitacji minimalny czas trwania turnusu nie powinien być mniejszy niż 14 dni. Pomimo wymienionych nieprawidłowości Centrum wydało dyspozycję do Starostwa Powiatowego w Brodnicy, prowadzącego rachunek bankowy środków PFRON, o przekazanie kwoty 42.749 zł za 33 osoby niepełnosprawne i za 29 opiekunów. Dopiero w trakcie kontroli wyjaśniono z organizatorem i WTZ właściwy termin turnusu, tj. od 06.08.2009 r. do 19.08.2009 r. 9. NIK uwzględniła prawidłową realizację zadań Centrum wynikających z następujących ustaleń: wszystkie wnioski zostały złożone przez osoby uprawnione, do wniosków dołączono kopie orzeczeń o stopniu niepełnosprawności lub kopie dokumentów równoważnych oraz wnioski lekarza o skierowaniu na turnus rehabilitacyjny, w badanych sprawach organizatorzy oraz ośrodki, w których miały odbyć się turnusy, byli uprawnieni do przyjmowania i organizowania osób niepełnosprawnych z
5 określonymi w orzeczeniach lub we wnioskach lekarskich dysfunkcjami lub schorzeniami. we wszystkich przypadkach prawidłowo ustalono wysokość dofinansowania, informacje o rozstrzygnięciu zostały przekazane wnioskodawcom niezwłocznie. terminowo przekazano środki PFRON do organizatorów turnusów. Zgodnie z zakresem czynności z dnia 8 stycznia 2001 r. osobą odpowiedzialną za prowadzenie zadań dotyczących turnusów rehabilitacyjnych była Pani [...] 4. referent w Centrum. Przedstawiając powyższe oceny i uwagi, Najwyższa Izba Kontroli wnosi o: 1. Stosowanie wobec wszystkich wnioskodawców jednolitych zasad przyznawania dofinansowania. 2. Podjęcie działań organizacyjnych zmierzających do dokładnej weryfikacji dokumentacji składanej przez wnioskodawców. 3. Zawarcie w powiadomieniach o sposobie rozstrzygnięcia wniosku pełnego zakresu informacji, wymaganego przez 5 ust. 15 rozporządzenia w sprawie turnusów. 4. Terminowe rozpatrywanie przez Centrum wniosków o dofinansowanie uczestnictwa w turnusie rehabilitacyjnym ze środków PFRON. 5. Zamieszczanie dat wpływu na dokumentach składanych do Centrum. 6. Pozostawienie w dyspozycji Centrum oryginałów dokumentacji. Najwyższa Izba Kontroli Delegatura w Bydgoszczy, na podstawie art. 62 ust. 1 ustawy o NIK, oczekuje przedstawienia przez Panią Dyrektor w terminie 30 dni od daty otrzymania niniejszego wystąpienia pokontrolnego, informacji o sposobie wykorzystania uwag i wykonania wniosków bądź o działaniach podjętych w celu realizacji wniosków lub przyczyn niepodjęcia takich działań. Zgodnie z art. 61 ust. 1 ustawy o NIK, w terminie 7 dni od daty otrzymania niniejszego wystąpienia pokontrolnego przysługuje Pani Dyrektor prawo zgłoszenia na piśmie do 4 usunięto na podstawie art. 5 ust.2 ustawy z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej (Dz. U Nr 112 poz. 1198 ze zm.)- odmowa udostępnienia z uwagi na prywatność osoby fizycznej
6 Dyrektora Delegatury NIK w Bydgoszczy umotywowanych zastrzeżeń w sprawie ocen, uwag i wniosków zawartych w tym wystąpieniu. W razie zgłoszenia zastrzeżeń, zgodnie z art. 62 ust. 2 ustawy o NIK, termin nadesłania informacji, o którym mowa wyżej, liczy się od dnia otrzymania ostatecznej uchwały właściwej komisji NIK.