Program profilaktyczny Liceum Filmowego z Oddziałami Dwujęzycznymi przy Warszawskiej Szkole Filmowej prowadzonego przez Fundację Edukacji i Sztuki Filmowej Bogusława Lindy i Macieja Ślesickiego LATERNA MAGICA
Profilaktyka jako zapobieganie trudnościom jest elementem pracy wychowawczej. We współczesnym rozumieniu mówi się o profilaktyce integralnej uwzględniającej z jednej strony różne obszary związane z możliwymi zagrożeniami, jak i z drugiej zasoby potrzebne nie tylko do uniknięcia zagrożeń, ale przede wszystkim zdrowego życia. Jak pisze dr Marek Drzewiecki absolutnie nieodzownym warunkiem opracowania programu profilaktycznego nowej generacji jest podejście holistyczne, a jednocześnie podejście zmierzające do promowania pozytywnych kompetencji u dzieci i młodzieży. Oznacza to, że głównym celem działań profilaktycznych powinno być odtąd coś znacznie więcej niż tylko zapobieganie zagrożeniom i uzależnieniom, albo eliminowanie tych zachowań u wychowanków, które niepokoją rodziców czy nauczycieli. Realizm wychowawczy wymaga, aby również w ramach profilaktyki integralnej ważnym elementem programu było dążenie do zapobiegania zjawiskom i zachowaniom problematycznym. W przeciwieństwie jednak do dotychczasowych modeli, w perspektywie integralnej chodzi o konsekwentne zapobieganie wszelkim, a nie tylko niektórym zachowaniom i postawom, które są szkodliwe, gdyż zaburzają rozwój dzieci i młodzieży. Nie oznacza to, że w każdej ze specyficznych, jednostkowych form działania celem profilaktyki powinno być zapobieganie wszystkim możliwym problemom jednocześnie. Znaczy to natomiast, że koncentrując się w danym momencie na jakimś specyficznym zagrożeniu (np. nikotyna, alkohol, narkotyk, nieodpowiedzialna inicjacja seksualna, choroby weneryczne i AIDS, pornografia, przestępczość, przemoc, demoralizacja, telewizja, Internet, hazard, itd.) w sposób świadomy i konsekwentny wspomagamy oddziaływania z innych obszarów profilaktyki i wychowania. 1 Ważnymi terminami w profilaktyce są czynniki chroniące i czynniki ryzyka, które w raporcie Instytutu Psychiatrii i Neurologii zostały opisane w następujący sposób: Przez czynniki chroniące rozumiemy własności indywidualne, relacje z ludźmi oraz zasoby środowiska, które mogą neutralizować działanie czynników ryzyka. Czynniki chroniące rozpatruje się najczęściej w kilku obszarach. Są to: cechy, umiejętności i zdolności indywidualne, wspierające relacje z bliskimi osobami, pozytywne cechy środowiska rodzinnego, wsparcie płynące ze środowiska pozarodzinnego, cechy środowiska lokalnego i miejsca zamieszkania (zasoby do wykorzystania), ( ) Przez czynniki ryzyka rozumiemy właściwości indywidualne, cechy środowiska społecznego i efekty ich interakcji, które wiążą się ze zwiększonym ryzykiem powstawania nieprawidłowości, zaburzeń, chorób lub przedwczesnej śmierci. ( ) Pojawienie się czynników 1 http://www.parpa.pl/download/profilaktyka_integralna.pdf
ryzyka nie musi nieuchronnie prowadzić do negatywnych konsekwencji, ale wyraźnie zwiększa ryzyko ich wystąpienia. (...) Zachowania problemowe/ryzykowne młodzieży są wypadkową statusu społeczno-ekonomicznego rodziny, relacji interpersonalnych w rodzinie, umiejętności rodziców, cech indywidualnych dziecka, postaw i zachowań rówieśników, klimatu społecznego szkoły i cech środowiska zamieszkania. Trudno z tej listy wyłonić jeden dominujący czynnik lub grupę czynników. Dodatkowo w przypadku zachowań ryzykownych młodzieży mamy do czynienia z konstelacją czynników ryzyka zmieniającą się w różnych okresach rozwojowych. 2 Uwzględniając powyższe w pracy profilaktycznej w Liceum Filmowym akcent zostanie położony na rozpoznawanie obszarów trudnych, czynników chroniących i ryzyka dotyczących uczniów szkoły, a przede wszystkim na wszechstronne dostarczanie zasobów do budowania zdrowego stylu życia. Działania podejmowane muszą być zarówno przez wychowawców, nauczycieli,, a jak i niezbędne jest korzystanie ze wsparcia zewnętrznych specjalistów. Ważnymi głosami będą też głos uczniów, w tym Samorządu Uczniowskiego, jak i rodziców. Obszary uniwersalne, w których wymagana jest pracy z młodzieżą dotyczą profilaktyki: przemocy, uzależnień, niepowodzeń szkolnych, ryzykownych zachowań seksualnych, wykluczenia społecznego oraz chorób. Niezbędnym jest jednoczesne odnoszenie się do wszystkich obszarów, jak i reagowanie na sytuacje trudne. W tabeli opisane zostały planowane działania i osoby odpowiedzialne w odniesieniu do wymienionych obszarów. 2 RAPORT dla szkół i władz oświatowych Warszawy z realizacji drugiego etapu badań p.n. Rola czynników ryzyka i czynników chroniących w rozwoju zachowań problemowych u młodzieży szkolnej. Badania warszawskich gimnazjalistów Zespół autorów: Krzysztof Ostaszewski, Anna Rustecka-Krawczyk, Magdalena Wójcik
Obszar Działania Realizatorzy Profilaktyka przemocy Profilaktyka uzależnień Profilaktyka niepowodzeń szkolnych Profilaktyka ryzykownych zachowań seksualnych Profilaktyka wykluczenia społecznego Profilaktyka chorób Zajęcia z Konsultacje z Zajęcia z Konsultacje z Bieżąca kontrola frekwencji i wyników w nauce Wyznaczanie celów i sposobów ich realizacji oraz wsparcie w osiąganiu celu Wychowanie do życia w rodzinie Zajęcia z Konsultacje z Doradztwo zawodowe Zajęcia z Konsultacje z Edukacja prozdrowotna Profilaktyka onkologiczna Promocja zdrowego stylu życia nauczyciel WDŻ biologii, geografii, przyrody w-f
Wspominana na początku tego programu profilaktyka integralna odnosić będzie się do specyfiki szkół i jej filmowego charakteru poprzez kontakt z kulturą i działania twórcze oraz omawianie doświadczeń przez młodych z dorosłymi (nauczycielami,, em, rodzicami) uczniowie budować będą swoją osobowość i zdrowy styl życia. Ważnym aspektem będzie edukacja filmowa, a w niej uczenie młodych ludzi patrzenia na świat i opisywania językiem filmu tego, co im bliskie dzięki temu będą lepiej rozumieli siebie i świat który ich otacza. A co więcej, treści profilaktyczne pojawiać się będą w sposób naturalny, a nie narzucony. Połączenie aspektu edukacji interesującej uczniów i dla nich atrakcyjnej to jest włączenie w jej obszar tematyki profilaktycznej wraz z metakomentarzem icznym stanowić będzie unikalną formę profilaktyki.