OPIS DOBREJ PRAKTYKI 1. Dane dotyczące podmiotu ubiegającego się o wpis nazwa inicjatywy nazwa podmiotu dokładny adres gmina powiat województwo Centrum Wspierania Aktywności Społecznej w Gołdapi Stowarzyszenie Gołdapski Fundusz Lokalny ul. Wolności 11, 19-500 Gołdap Gołdap Gołdapski telefon 508 118 968 adres strony internetowej faks ------ adres e-mail Warmińsko-mazurskie www.funduszgoldap.pl, www.ekomuzeamazur.pl, gofund@wp.pl 2. Charakter podmiotu Obywatele zorganizowani (zaznacz): w radach i komitetach utworzonych przez władze publiczne w radach i komitetach zorganizowanych z inicjatywy mieszkańców zebraniach wiejskich i sołectwach w organizacjach pozarządowych nieformalnych grupach obywatelskich indywidualne osoby 3. Rodzaj(e) podjętych działań na rzecz realizacji potrzeb społeczności lokalnej (zaznacz): x x realizacja zadań publicznych na zlecenie władz lokalnych działalność charytatywna i opiekuńcza działalność edukacyjna i wychowawcza działalność wspierająca rozwój społeczności lokalnej działalność na rzecz podniesienia warunków życia działalność na rzecz zachowania i rozwoju lokalnych wartości kultury i tradycji 1
4. Przedmiot działalności Centrum Wspierania Aktywności Społecznej w Gołdapi (CWAS) prowadzone przez Stowarzyszenie Gołdapski Fundusz Lokalny ma na celu wspieranie działalności grup nieformalnych i organizacji pozarządowych pracujących na rzecz dobra wspólnego na terenie północno-wschodnich Mazur. Nasza misja to: Animacja, integracja, edukacja, rozwój. Działania prowadzone przez CWAS przyczyniają się do wzmocnienia lokalnych grup mieszkańców, edukacji społeczności lokalnych i wzrostu kapitału społecznego. 5. Opis działań Stowarzyszenie Gołdapski Fundusz Lokalny (GFL) od początku swojej działalności działa na rzecz rozwoju społeczności lokalnych północno-wschodnich Mazur. U podstaw działań realizowanych przez GFL leży budowanie empowermentu w społecznościach lokalnych oraz współpraca z samorządami, innymi organizacjami pozarządowymi, grupami nieformalnymi i przedsiębiorcami, zarówno w wymiarze lokalnym, a także regionalnym i krajowym. Zgłaszana inicjatywa: Centrum Wspierania Aktywności Społecznej (CWAS) zostało utworzone w celu wspierania działalności grup nieformalnych i organizacji pozarządowych pracujących na rzecz dobra wspólnego. Idea utworzenia CWAS w Gołdapi pojawiła się w naszej organizacji w roku 2008, gdy uświadomiliśmy sobie, iż działające na terenie powiatu gołdapskiego organizacje pozarządowe dysponują niewielkim potencjałem rozwojowym od strony merytorycznej, jak i ze względu na posiadane zasoby materialne większość z nich nie posiada swoich siedzib, a nieliczne dysponują zapleczem technicznym. Działania podejmowane w ramach CWAS odpowiadają na zdiagnozowane potrzeby lokalnej społeczności w zakresie samoorganizacji i podejmowania działań na rzecz dobra wspólnego i na rzecz innych osób. W 2010 r. przeprowadziliśmy badania potrzeb, zasobów i form działania organizacji społecznych zaangażowanych w kształtowanie społeczeństwa powiatu gołdapskiego. Na podstawie tych badań oraz ewaluacji zaplanowaliśmy działania CWAS. Organizacje przede wszystkim artykułowały potrzebę podnoszenia swoich kwalifikacji w zakresie księgowości, aktywizowania społeczności, zarządzania organizacją/zespołem i promocji swoich działań. Głównym celem działania było i jest nadal, wzmocnienie roli inicjatyw obywatelskich i organizacji pozarządowych w środowisku lokalnym, jako partnera samorządu lokalnego, instytucji samorządowych i przedsiębiorców w rozwiązywaniu problemów społecznych i rozwijaniu dobra wspólnego na terenie północno-wschodnich Mazur. 2
Działania podejmowane przez CWAS przyczyniają się do wzrostu wiedzy i umiejętności liderów oraz animatorów społeczności lokalnej oraz stwarzają warunki do rozwoju lokalnych organizacji pozarządowych i grup nieformalnych. W latach 2010-2013 w ramach CWAS-u przeprowadzonych zostało kilkanaście szkoleń dla grup nieformalnych i przedstawicieli organizacji pozarządowych, w których wzięło udział około 250 osób. Szkolenia tematycznie dotyczyły zagadnień związanych ze wzmocnieniem organizacji, jak również grup nieformalnych (sołtysi, osoby starsze, młodzież) - ich liderów i animatorów. Zakres szkoleń odpowiadał na zdiagnozowane potrzeby organizacji i dotyczył m.in.: tworzenia planów strategicznych organizacji, pracy metodą projektów, księgowości, zakładania i prowadzenia działalności gospodarczej przez organizacje, diagnozowania potrzeb społeczności lokalnych oraz współpracy z samorządem. Edukacja obejmowała także system doradztwa specjalistycznego - głównie w zakresie tworzenia wizerunku organizacji i prawidłowego prowadzenia księgowości. W ramach CWAS organizowane są spotkania w formie kawiarenek obywatelskich. Podczas, których poruszane są istotne tematy dotyczące społeczności lokalnej. Tematy spotkań to m.in.: Czy mieszkańcy mogą decydować o wyglądzie swojego podwórka, ulicy, parku, miasta, wsi?, Działalność społeczna a religia, Tożsamość mieszkańców Mazur, Samorząd a organizacje pozarządowe współpraca czy walka. W kawiarenkach uczestniczą goście, którzy prezentują swoją działalność a następnie zebrani wymieniają się swoimi poglądami. Działania prowadzone przez nas owocują wieloma lokalnymi inicjatywami, powstawaniem nowych grup i organizacji, sieci współpracy i partnerstw lokalnych. Dzięki temu że od 2004 roku, jesteśmy Ośrodkiem Programu Działaj Lokalnie Polsko Amerykańskiej Fundacji Wolności, najciekawsze, najważniejsze inicjatywy możemy wspierać także finansowo w ramach konkursu grantowego. Poprzez animację lokalnego środowiska, inspirujemy, integrujemy i edukujemy lokalne społeczności, przykładami działań, które narodziły się w trakcie naszej systematycznej pracy, są zainspirowane i wypracowane lokalne wydarzenia w miejscowościach, np.: Święto sękacza w Żytkiejmach i Zażynki w Lisach. W organizację przedsięwzięć każdorazowo zaangażowanych jest około 50 osób przedstawicieli organizacji pozarządowych, grup nieformalnych i sołectw. Zażynki powstały we współpracy z seniorami mieszkającymi w Lisach, którzy podczas moderowanych przez nas spotkań, przypominali i odtwarzali polskie i ukraińskie tradycje związane z rozpoczynaniem żniw. Dzięki temu nie tylko powstał piękny spektakl, ale przede wszystkim osoby te poczuły się ważną częścią społeczności mogąc przekazać swoją kulturę i mądrość innym mieszkańcom i turystom. Oba wydarzenia cieszą się dużym zainteresowaniem mieszkańców i turystów. CWAS realizuje działalność animacyjno-aktywującą mieszkańców uczestnicząc i moderując spotkania animacyjne, podczas których wypracowywane są plany rozwoju całej społeczności. Działania te w kilku miejscowościach zaowocowały stworzeniem ekomuzeów. Ekomuzeum 3
żywe muzeum, muzeum społeczności, sąsiedztwa zakłada rozwój społeczno ekonomiczny społeczności poprzez odpowiedzialne wykorzystanie dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego, a także umiejętności i pasji ludzi. Wspólnie z mieszkańcami przygotowujemy miejsca, produkty i usługi, które stanowią ofertę turystyki poznawczej i aktywnej. Przyjeżdzający turyści poznają produkty lokalne, rękodzieło, tradycje i przyrodę mazurskich wsi w sposób aktywny, wszystkimi zmysłami. Oprócz relaksu i wypoczynku uczą się nowych umiejętności i poznają specyfikę naszego regionu. Działania nasze doprowadziły do stworzenia Sieci Współpracy Ekomuzea Mazur, której celem jest współpraca różnych podmiotów na rzecz zrównoważonego rozwoju północnowschodnich Mazur. Stowarzyszenia i miejscowości uczestniczące w Sieci tworzą wspólnie nową markę turystyczną jaką są Ekomuzea Mazur. W ramach naszego doradztwa i animacji powstało kilka lokalnych stowarzyszeń i fundacji, które nadal korzystają z doradztwa specjalistycznego, szkoleń, warsztatów i naszych pomieszczeń. Wspólnie z organizacjami pozarządowymi z naszego powiatu organizujemy między innymi: kampanie społeczne, które kształtowały współpracę między różnymi podmiotami lokalnymi, jak samorządy, organizacje pozarządowe, grupy nieformalne, instytucje kultury, sołectwa, rzemieślnicy i artyści. Zorganizowaliśmy 3 razy Forum Inicjatyw Lokalnych, podczas którego organizacje pozarządowe i grupy nieformalne miały możliwości zaprezentowania swojej działalności przed mieszkańcami powiatu gołdapskiego. Łącznie Forum odwiedziło około 2500 ludzi. Ważnym elementem wspierającym działania CWAS jest realizacja przez nas konkursu grantowego Działaj Lokalnie. Celem tego programu jest pomoc w budowaniu aktywnych społeczności lokalnych, w których mieszkańcy wspólnie definiują problemy i potrzeby, starają się im przeciwdziałać bądź łagodzić ich skutki oraz działać na rzecz dobra wspólnego. W ramach konkursów grantowych przyznajemy dofinansowanie lokalnym organizacjom oraz inicjatywom obywatelskim, które inicjują współpracę mieszkańców na rzecz dobra wspólnego. Program prowadzony jest z myślą o organizacjach pozarządowych oraz grupach nieformalnych, które podejmują wspólny wysiłek, aby w ich społecznościach żyło się lepiej. Program wspierany jest także przez: Gminę Gołdap, Gminę Dubeninki, Gminę Budry, Fundację Wspierania Przedsiębiorczości Regionalnej w Gołdapi, Bank BGŻ, prywatne osoby i darowizny z 1% podatku. 6. Ocena efektów wdrożenia projektu dla zaangażowania mieszkańców w realizację zadań publicznych Głównym celem działalności Centrum Wspierania Aktywności Społecznej (CWAS) w Gołdapi jest rozwój dobra wspólnego i kapitału społecznego w miejscowościach północnowschodnich Mazur. Długoterminowe działania prowadzone w ramach CWAS przyczyniają się do pobudzania aktywności społecznej, rozwoju działań podejmowanych przez 4
mieszkańców na rzecz swoich wspólnot, wzrost potencjału społecznego i poprawę poziomu życia mieszkańców Mazur. Bezpośrednim efektem jest naszego oddziaływania jest wyzwalanie się w ludziach chęci spotykania się i podejmowania wspólnych działań oraz powrót do myślenia o swoim najbliższym otoczeniu, jako o najważniejszym miejscu na świecie. Poprzez dawanie pretekstu do spotykania się, rozmowy wyzwalamy w ludziach nową energię, inicjujemy procesy integracji i rozwoju społeczno-ekonomicznego, dajemy przestrzeń do edukacji i dialogu międzypokoleniowego i międzykulturowego. Bezpośrednio w działaniach naszych uczestniczyło około 150 osób z 6 mazurskich wsi, a pośrednio w roli widzów, uczestników ponad 2 500 osób. Wtórnymi efektami naszych działań jest stworzenie przestrzeni do rozwoju całych miejscowości, partycypacyjne tworzenie planów rozwoju miejscowości i angażowanie mieszkańców w ich realizację gwarantuje trwałość planowanych i inicjowanych działań. Mieszkańcy sami zaczynają dbać o przestrzeń, w której żyją, podejmują różnorodne inicjatywy społeczno-kulturalne, sami kształtują relacje oraz zaczynają w sposób odpowiedzialny wykorzystywać dziedzictwo przyrodnicze i kulturowe, aby wspomagać rozwój ekonomiczny swoich miejscowości. Działania realizowane przez nas w ramach CWAS przenikają przez wszystkie programy i działania naszej organizacji. Poprzez działania CWAS takie jak edukacja pozaformalna i nieformalna połączona jest z animacją, edukujemy środowiska lokalne i ich liderów, a dzięki temu dokonujemy zmiany społeczne charakteryzujące się wzrostem zaufania i kształtowaniu więzi społecznych. 7. Oszacowanie nakładów poniesionych na organizację i realizację projektu Średni, roczny koszt funkcjonowanie Centrum Wspierania Aktywności Społecznej wynosi łącznie około 40 000 zł są to koszty bezpośrednio pokrywane przez nas jak też praca wolontariuszy. W CWAS nikt nie pracuje na etacie. Koszty pokrywane są z dotacji przekazywanych przez powiat gołdapski i Gminę Gołdap oraz sponsorów zewnętrznych. W ramach wolontariatu prowadzimy przede wszystkim animację i doradztwo oraz szkolenia i warsztaty. 8. Czy napotkali Państwo trudności, z którymi należało się zmierzyć, aby zrealizować projekt? Dużą trudnością jest brak płynności finansowania działalności CWAS oraz brak pracownika, który pracowałby na stałe w Centrum. 5
9. Zalecenia dla innych podmiotów zainteresowanych wdrożeniem projektu Projekt powinien być realizowany w szerokim partnerstwie różnych podmiotów z każdego z sektorów. Ważnym momentem tworzenia Centrum Wspierającego Aktywność Społeczną jest diagnoza przeprowadzona wspólnie z potencjalnymi partnerami oraz przyszłymi beneficjentami naszych działań. Rozpoznanie jakie potrzeby, ale także jakie zasoby mają organizacje i grupy nieformalne pozwoli stworzyć program działania centrum, odpowiadający na realne potrzeby społeczności, ale także będzie animatorem i inspiratorem lokalnego rozwoju. 6