Etapy rozwoju dziecka w pierwszym roku życia
PIERWSZE TRZY MIESIĄCE Pierwsze umiejętności, których musi nauczyć się noworodek, to kontrola równowagi na plecach i swobodne przenoszenie głowy z lewej strony na prawą ze swobodnym zatrzymaniem w linii środkowej ciała. Przy tych ćwiczeniach wzmacniają się mięśnie karku, pleców i ramion. Niemowlę potrzebuje około trzech miesięcy, aby się tego nauczyć i przejść do pewnego podparcia się na przedramionach.
PIERWSZE TRZY MIESIĄCE Już w pierwszych tygodniach dziecko zaczyna fiksować wzrok czyli kierować go i zatrzymywać na obiektach, szczególni e - ludzkich twarzach. Przyjmuje się, iż szczególna wrażliwość niemowląt na twarz (układ oczu w stosunku do nosa i ust, zagęszczenie kątów, złożoność, trójwymiarowość i ruchliwość) oraz głos ludzki są wrodzoną zdolnością preadaptowaną do nadawania szczególnego znaczenia.
PIERWSZE TRZY MIESIĄCE Cechą charakterystyczną tego okresu są również zaciśnięte piąstki i silny mimowolny odruch chwytny, który powinien powoli zanikać, by w czwartym miesiącu umożliwić już dziecku właściwe, czyli dowolne otwieranie i chwytanie przedmiotów. Na przełomie trzeciego i czwartego miesiąca dłonie zaczynają spotykać się nad głową stając się obiektem fascynacji i wpatrywania się.
CZWARTY I PIĄTY MIESIĄC Kluczowym osiągnięciem tego okresu jest uśmiech, tzw. uśmiech społeczny. Wiele dzieci zaczyna uśmiechać się wcześniej, jednak 4 miesiąc przyjmuje się jako czas, kiedy ta forma kontaktu powinna się ujawnić wyraźnie brak uśmiechu powinien zwrócić szczególną uwagę rodziców. reaguje mimiką na mimikę drugiej osoby leżąc wyciąga rączki po przedmiot i zaczyna przekładać zabawkę z rączki do rączki (chwyt dowolny) śledzi ruchy przedmiotów i osób (obraca głowę) przygląda się zabawkom, gdy trzyma je w dłoniach- podczas leżenia na brzuchu skupia wzrok na twarzach lub przedmiotach
CZWARTY I PIĄTY MIESIĄC reaguje na dźwięki płynące z otoczenia i poszukuje ich źródła (odwraca głowę). wsłuchuje się w wypowiedzi dorosłych wokalizuje samogłoski i podstawowe spółgłoski (e, a, ehe, errhe, o, u, akhe, itp, głoski szczelinowe podobne do w, wargowe głoski eksplozywne m, b oraz okrzyki radości) w zakresie odruchów nie przejawia już: marszu automatycznego, odruchu chwytnego, toniczny szyjnego i Moro. po 4 miesiącu dziecko powinno już swobodnie utrzymywać głowę przy turlaniu, a nóżki powinny już zacząć ze sobą rozmawiać.
CZWARTY I PIĄTY MIESIĄC 5 miesiąc to początki podzielności i przerzutności uwagi dwie cechy powinny na to wskazywać: dziecko patrzy na nowy przedmiot, trzymając inny w ręce oraz potrafi bawić się zabawką, jednocześnie raz po raz obserwując otoczenie np. poruszającą się mamę.
SZÓSTY I SIÓDMY MIESIĄC W szóstym miesiącu maluszek rusza w świat chociaż zaczyna od zegarowych obrotów wokół pępka oraz latania na brzuchu z uniesionymi w górę rękami. Ćwiczy obroty z pleców na brzuch i z brzucha na plecy i odkrywa swoje stopy, które teraz na zmianę z rękami lub jednocześnie z nimi trafiają do buzi.
SZÓSTY I SIÓDMY MIESIĄC Jest to także czas przymierzania się do siadu, intensywnych ćwiczeń równowagi i pełzania. W zakresie percepcji widoczna jest coraz większa wprawa w manipulowaniu przedmiotami (często do trzymania zabawek przydają się także stopy) oraz co jest ważnym osiągnięciem 6-go miesiąca dziecko spogląda za przedmiotem, który spadł
SZÓSTY I SIÓDMY MIESIĄC Podczas zabaw manipulacyjnych dziecko w tym okresie celnie chwyta przedmiot całą powierzchnią dłoni i wyprostowanym kciukiem (tzw. chwyt dłoniowy) i z wprawą przekłada zabawki z jednej dłoni do drugiej. W zakresie komunikacji charakterystyczne jest gaworzenie tj. szeregowanie rozmaitych wyraźnych sylab ze zmianą siły dźwięku i wysokości tonu. Dziecko chętnie prowadzi dialog z dorosłymi powtarzając sylaby otwarte
ÓSMY I DZIEWIĄTY MIESIĄC Ósmy i dziewiąty miesiąc to czas na prawdziwy rozruch dziecko pełza już coraz pewniej i powoli przechodzi do raczkowania i prób samodzielnego siadu. To znacząco zmienia perspektywę pomocną do badania świata. Jeśli zniknął dziecku jakiś przedmiot z pola widzenia zaczyna go teraz intensywnie szukać. Przyciąga przedmiot, który może dosięgnąć, zmieniając położenie ciała. Zaczyna bawić się w chowanego chowając swą twarz, by je szukać.
ÓSMY I DZIEWIĄTY MIESIĄC Wielki postęp następuje także w zakresie kontaktu i komunikacji. Dziecko w tym czasie: wykorzystuje gest wskazywania palcem utrzymuje z dorosłym wspólne pole uwagi, śledzi czyjś wzrok prowadzi dialog z dorosłym w branie i dawanie np. zabawki, ciasteczka itp. - używa przy tym chwytu pensetowego (pojawia się tu znaczące osiągnięcie rozwojowe o ile dotychczas niemowlę zwykło bawić się albo z dorosłym, albo z np. piłką, o tyle po ósmym miesiącu potrafi bawić się piłką z dorosłym)
ÓSMY I DZIEWIĄTY MIESIĄC rozumie emocjonalne wypowiedzi bliskich osób, spełnia proste prośby naśladuje, powtarza oraz samodzielnie wokalizuje sylaby. bawi się w wykonywanie dorosłych aktywności np. rozmawia przez telefon (trzyma zabawkową słuchawkę), poi lalę ( trzyma kubek przy jej ustach), próbuje samo jeść jak dorosły okazuje uczucie całując i przytulając się kręci głową lub mówi nie odmawiając czegoś ćwiczy czynności rytmiczne np. uderza jedną kostką o drugą
DZIESIĄTY I JEDENASTY MIESIĄC W tym czasie maluszek doskonali swe umiejętności siadu, podnoszenia się z klęku i raczkowania. Dużą frajdę sprawiają mu zabawy w szukanie. Porusza się w rytm muzyki i intensywnie ćwiczy czynności rytmiczne pukanie, uderzanie, stukanie itp. Potrafi już bawić się z dorosłym w proste zabawy paluszkowe typu: sroczka, kosi-kosi łapci oraz coraz częściej naśladuje jego dorosłe czynności prowadzenie kierownicy, mieszanie łyżeczką, nakładanie ciasteczka na talerzyk, wycieranie podłogi itp.
DZIESIĄTY I JEDENASTY MIESIĄC Charakterystyczne jest celowe upuszczanie przedmiotów i zabawa w poznawanie praw grawitacji. Duże osiągnięcie dostrzegalne jest w sferze poznawczej dziecko odwraca kartki w książce, ogląda obrazki, palcem wskazującym pokazuje szczegóły zabawek, wskazuje osoby i przedmioty (palcem lub wzrokiem).
DZIESIĄTY I JEDENASTY MIESIĄC Ulubioną zabawą staje się aktywność z pojemnikami otwieranie, zamykanie, sięganie po zawartość (chwyt pensetowy), wkładanie do obu dłoni równocześnie, przekładanie, chowanie. Często przy tym spogląda na mamę lub inną bliską osobę dostrzegalne jest budowanie wspólnego pola uwagi. Dziecko rozumie przekazy mimiczne oraz proste słowa, głównie o zabarwieniu emocjonalnym. Stara się także naśladować znane sylaby i pojawiają się pierwsze konwencjonalne nazwy przedmiotów.
DWUNASTY MIESIĄC Przyjmuje się, że od pierwszych urodzin zaczyna się czas, kiedy mogą pojawić się pierwsze samodzielne kroki jednak zawsze należy pamiętać, że margines dla tej umiejętności trwa do 18-go miesiąca i jeśli dziecko ruszy mając półtora roku to jest to nadal w normie. Często drobne dzieci ruszają wcześniej, natomiast większe potrzebują więcej czasu na pierwszy krok. Nie należy dzieci poganiać - ruszają same wtedy kiedy ich organizm jest na to gotowy. Warto także zwrócić uwagę na fakt, iż dla dziecka najlepszym ćwiczeniem są samodzielne próby wstawania i przemieszczania się wzdłuż mebli, a nie spacery za uniesione ku górze ręce.
DWUNASTY MIESIĄC W sferze komunikacji widoczne są coraz większe starania porozumienia. Dziecko coraz częściej samo inicjuje interakcje z bliskimi i dalszymi osobami, samodzielnie wypowiada kilka wyrazów, podąża za wzrokiem i wskazaniem. Sprawdza pole wspólnej uwagi i posługuje się wieloma gestami. W zakresie manipulacji coraz częściej używa narzędzi (pisaka, łyżki, zmiotki itp.) oraz przyciąga za sznurek zabawkę, którą chce się pobawić. Zaczyna posługiwać się chwytem szczypcowym tj. chwyta mały przedmiot opuszką zgiętego palca wskazującego i przeciwstawnego kciuka. Pokazuje też obrazki w książkach, które od teraz stają się prawdziwie pożądanym prezentem na każdą okazję :)
Dziękujemy za uwagę. Kinga Majchrowska Katarzyna Jasińska