Projekt Wykorzystaj szansę współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Projekt systemowy Wykorzystaj szansę Raport ewaluacyjny P A S A D Agencja Badawczo Informacyjna ul. Widok 22/30, 00-023 Warszawa tel. (022) 621 27 98, (022) 621 28 98 biuro@pasad.pl; www.pasad.pl
Spis treści WPROWADZENIE... 3 WYNIKI TWARDE... 4 OFERTA PROGRAMOWA DLA BENEFICJENTÓW... 4 WYKONANIE ZADAŃ ODNOŚNIE BENEFICJENTÓW... 6 Wskaźniki uczestnictwa w Projekcie... 6 Inne wyniki twarde... 8 CHARAKTERYSTYKA DEMOGRAFICZNA BENEFICJENTÓW... 9 Płeć... 9 Wiek... 9 Wykształcenie... 10 Kategorie beneficjentów... 10 Kategorie osób niepełnosprawnych uczestniczących w Projekcie... 11 Stopień niepełnosprawności w grupie beneficjentów niepełnosprawnych... 11 WYNIKI MIĘKKIE... 12 OCENA PROWADZĄCYCH OFEROWANE FORMY AKTYWNEJ INTEGRACJI... 12 Ocena kompetencji, przygotowania zawodowego prowadzących... 12 Ocena umiejętności przekazywania informacji uczestnikom... 13 Ocena stosunku do uczestników zajęć... 14 OCENA OFEROWANYCH FORM AKTYWNEJ INTEGRACJI... 14 Ocena, czy zajęcia były ciekawe... 15 Ocena, czy zajęcia przyczyniły się do rozwoju (zawodowego lub społecznego) beneficjentów... 16 Ocena, czy warto polecić zajęcia innym osobom... 17 Ocena, czy zajęcia były dobrze zorganizowane... 18 Ocena atmosfery zajęć... 19 Ocena, czy zajęcia odpowiadały oczekiwaniom... 20 Ocena zaproponowanych materiałów do zajęć... 21 Ocena poziomu trudności kursu/szkolenia zawodowego... 22 Ocena poziomu kursu/szkolenia zawodowego... 23 Generalna ocena zadowolenia z uczestnictwa w zajęciach... 24 OCENA PRZYDATNOŚCI WYKORZYSTANYCH INSTRUMENTÓW AKTYWNEJ INTEGRACJI... 26 OCENA WPŁYWU UCZESTNICTWA W PROGRAMIE NA UMIEJĘTNOŚCI I FUNKCJONOWANIE BENEFICJENTÓW.... 27 Porównanie wpływu uczestnictwa w programie na poszczególne aspekty funkcjonowania beneficjentów.. 28 Uczestnictwo w Projekcie Wykorzystaj szansę a wzrost szans na podjęcie pracy... 29 Szansa pracy w zawodzie zgodnym z ukończonym kursem/szkoleniem zawodowym... 30 WNIOSKI... 31 SPIS WYKRESÓW... 33 2
Wprowadzenie Zgodnie z umową wykonano badania ewaluacyjne Projektu systemowego Wykorzystaj szansę. Zebrano i poddano analizie materiały programowe dotyczące Projektu, opracowano harmonogram i diagram Gantta dla potrzeb działań ewaluacyjnych. Poddano analizie planowane i zrealizowane wyniki twarde. Opracowano treść ankiety ewaluacyjnej - Arkusz oceny programu Wykorzystaj szansę (załącznik nr 1). Przeprowadzono badania ewaluacyjne mierzące wyniki miękkie Projektu. W badaniach wzięli udział wszyscy beneficjenci Projektu (N=107 osób), Opracowano raport częściowy prezentujący główne wyniki. Finalnym działaniem programu ewaluacyjnego jest niniejszy raport końcowy. 3
Wyniki twarde Oferta programowa dla beneficjentów Diagram Gantta - Działania wykonane w Projekcie Wykorzystaj szansę harmonogram BO = 107 (17 usamodzielniających się + 90 niepełnosprawnych) 2008 Zawarcie Indywidualnego Programu Usamodzielniania Zawarcie umów uczestnictwa w Programie Aktywności Lokalnej Aktywizacja społeczna Trening umiejętności i kompetencji społecznych grupa pracuje 25 godzin z doradcą zawodowym Zajęcia grupowe oraz indywidualne prowadzone przez Asystenta Osoby Niepełnosprawnej Aktywizacja zawodowa - wsparcie indywidualne w zakresie podniesienia kompetencji Ŝyciowych i umiejętności zawodowych umoŝliwiających powrót do Ŝycia społecznego, w tym powrót na rynek pracy i aktywizację zawodową doradca zawodowy psycholog prawnik Aktywizacja edukacyjna 1. Prawo jazdy kat. B 2. Prawo jazdy kat. C 3. Kucharz 4. Kosmetyczka 5. Fryzjer 6. Kierowca wózków jezdniowych z napędem silnikowym w transporcie wewnątrzzakładowym 7. Kurs komputerowy 8. Bukieciarz-florysta 9. Sprzedawca fakturzysta z obsługą kasy fiskalnej 10. Księgowość komputerowa z podstawami rachunkowości 11. Język angielski 13. Spawanie metodą MAG 135 Aktywizacja zdrowotna przed IX IX X XI XII wyjazd rehabilitacyjny (zespół ćwiczeń usprawniających psychoruchowo) turnus rehabilitacyjny dogoterapia w formie zajęć grupowych oraz indywidualnych Indywidualne zajęcia rehabilitacyjne Terapia psychologiczna w formie zajęć indywidualnych Program Aktywności Lokalnej impreza edukacyjno-integracyjna w ramach obchodów VII Ogólnopolskiego Dnia Solidarności Z Osobami Chorymi na Schizofrenię dla 200 osób (uczestnicy PAL, otoczenie osób zagr. wyklucz. społ.) spotkanie o charakterze kulturalno-integracyjnym pt" Podzielmy się opłatkiem" dla uczestników PAL i ich otoczenia-łącznie dla 120 osób 4
Oferta obejmowała kilka instrumentów aktywnej integracji: Aktywizację społeczną i w jej ramach: trening umiejętności i kompetencji społecznych, zajęcia grupowe oraz indywidualne prowadzone przez Asystenta Osoby Niepełnosprawnej. Aktywizację zawodową (wsparcie indywidualne w zakresie podniesienia kompetencji Ŝyciowych i umiejętności zawodowych umoŝliwiających powrót do Ŝycia społecznego, w tym powrót na rynek pracy i aktywizację zawodową), realizowaną poprzez indywidualne spotkania ze specjalistami (doradcą zawodowym, psychologiem, prawnikiem). Aktywizację edukacyjną, na którą składały się kursy/szkolenia zawodowe. Aktywizację zdrowotną, w ramach której proponowano: wyjazd rehabilitacyjny (zespół ćwiczeń fizycznych usprawniających psychoruchowo), turnus rehabilitacyjny, dogoterapię w formie zajęć grupowych oraz indywidualnych, indywidualne zajęcia rehabilitacyjne, terapię psychologiczną w formie zajęć indywidualnych. Elementem programu było teŝ zaproponowanie działań z zakresu rozwoju aktywności lokalnej. Zorganizowano: imprezę edukacyjno-integracyjną w ramach obchodów VII Ogólnopolskiego Dnia Solidarności Z Osobami Chorymi na Schizofrenię dla 200 osób (uczestnicy PAL, otoczenie osób zagr. wyklucz. społ.) spotkanie o charakterze kulturalno-integracyjnym pt. " Podzielmy się opłatkiem" dla uczestników PAL i ich otoczenia-łącznie dla 120 osób. Ewaluowano działania zakończone do końca 2008 roku 5
Wykonanie zadań odnośnie beneficjentów Wskaźniki uczestnictwa w Projekcie Tabela nr 1 Beneficjenci wskaźniki uczestnictwa w programie liczba osób rezultaty twarde Projektu zakładana zrealizowa na ilość osób, które skorzystały z minimum 2 instrumentów aktywnej integracji: Aktywizacja zawodowa Aktywizacja edukacyjna 107 106 Aktywizacja zdrowotna Aktywizacja społeczna Praca socjalna ilość osób, z którymi zawarto Indywidualny Program Usamodzielniania 17 19 ilość osób, z którymi zawarto umowę uczestnictwa w Programie Aktywności Lokalnej 90 90 Aktywizacja społeczna Trening umiejętności i kompetencji społecznych 27 Zajęcia grupowe oraz indywidualne prowadzone przez Asystenta Osoby Niepełnosprawnej 30 Aktywizacja zawodowa Indywidualne spotkania uczestników ze specjalistami: 78 z doradcą zawodowym 34 z psychologiem 28 z prawnikiem 16 Aktywizacja edukacyjna: kursy/szkolenia zawodowe udział w jednym kursie/szkoleniu 34 udział w dwóch kursach/szkoleniach 15 1. Prawo jazdy kat. B 21 2. Prawo jazdy kat. C 1 3. Kucharz 2 4. Kosmetyczka 2 5. Fryzjer 1 6. Kierowca wózków jezdniowych z napędem silnikowym w transporcie wewnątrzzakładowym 2 7. Kurs komputerowy 14 8. Bukieciarz-florysta 3 9. Sprzedawca fakturzysta z obsługą kasy fiskalnej 2 10. Księgowość komputerowa z podstawami rachunkowości 3 11. Język angielski 8 13. Spawanie metodą MAG 135 5 Aktywizacja zdrowotna wyjazd rehabilitacyjny (zespół ćwiczeń usprawniających psychoruchowo) 23 turnus rehabilitacyjny 24 dogoterapia w formie zajęć grupowych oraz indywidualnych 10 Indywidualne zajęcia rehabilitacyjne 11 Terapia psychologiczna w formie zajęć indywidualnych 9 min z ilość osób, u których wzrosły kompetencje i umiejętności zawodowe i 107 osób personalne (75) 79 ilość osób, które podjęły się wolontariatu 5 5 6
Przez Projekt przewinęło się 109 osób 19 osób, z którymi zawarto IPU oraz 90, z którymi podpisani umowę uczestnictwa w PAL. Spośród tej liczby 3 osoby nie ukończyły Projektu, wypadając w trakcie jego trwania, w tym jedna osoba na zaawansowanym etapie realizacji Projektu. Wykres nr 1 Uczestnictwo w oferowanych w Programie formach aktywnej integracji 10 9 8 73% 46% 28% 25% 22% 21% 9% 8% terapia psychologiczna dogoterapia Indywidualne zajęcia rehabilitacyjne wyjazd rehabilitacyjny turnus rehabilitacyjny trening umiejętności i kompetencji społecznych zajęcia z Asystentem Osoby Niepełnosprawnej udział w kursach/szkoleniach zawodowych indywidualne spotkania uczestników ze specjalistami Spośród 78 beneficjentów, którzy uczestniczyli w ramach aktywizacji zawodowej - w indywidualnych spotkaniach ze specjalistami (73% uczestników Projektu), 34 brało udział w spotkaniach z doradcą zawodowym, 28 w spotkaniach z psychologiem, 16 w spotkaniach z prawnikiem. 49 osób (46% beneficjentów) uczestniczyło w kursach/szkoleniach zawodowych (15 osób w dwóch kursach/szkoleniach), W ramach aktywizacji społecznej: 27 osób uczestniczyło w grupowym treningu umiejętności i kompetencji społecznych, 30 osób brało udział w grupowych oraz indywidualnych zajęciach prowadzonych przez Asystenta Osoby Niepełnosprawnej. W ramach aktywizacji zdrowotnej: 23 osoby wzięły udział w wyjeździe który oferował zespół ćwiczeń fizycznych usprawniających psychoruchowo, 24 osoby uczestniczyły w turnusie rehabilitacyjnym, 7
w dogoterapii wzięło udział 10 osób, w indywidualnych zajęciach rehabilitacyjnych 11 osób, 9 osób uczestniczyło w indywidualnych zajęciach terapii psychologicznej. 106 osób skorzystało z minimum 2 instrumentów aktywnej integracji (jedna osoba, która nie ukończyła Projektu skorzystała tylko z jednego instrumentu). W wyniku weryfikacji wiedzy i umiejętności zawodowych oraz personalnych stwierdzono przyrost kompetencji i umiejętności zawodowych lub personalnych u 79 uczestników (zakładano wzrost u minimum uczestników Projektu, to jest 75 osób). Aktywność wolontariacką podjęło 5 absolwentów Projektu (czyli tyle, ile zakładano). Inne wyniki twarde Przeprowadzono działania promocyjne na rzecz Projektu: zaprojektowano podstronę internetową Projektu i opublikowano ją pod adresem: http://www.mopspl.pl/ws, opracowano projekt ulotki, wydrukowano i rozkolportowano 300 sztuk ulotek, opracowano projekt plakatu i rozkolportowano 100 sztuk plakatów, opracowano bannery promujące PO KL, Projekt i EFS i wyeksponowano w liczbie 2 sztuk na stojakach roll up w siedzibie MOPS, zorganizowano konferencję promującą projekt, PO KL i EFS, w której wzięło udział 100 osób, ukazało się 8 ogłoszeń płatnych w lokalnej prasie, przygotowano gadŝety reklamowe w ramach materiałów konferencyjnych : z logo Projektu, PO KL i EFS : - długopisy 100 sztuk, - breloki 100sztuk, - teczki tekturowe z rączką 100 sztuk. 8
Charakterystyka demograficzna beneficjentów W Projekcie udział wzięło 107 osób. Wszystkie posiadają status osoby bezrobotnej. Wszystkie korzystają z pomocy MOPS. Płeć kobiety męŝczyźni Połowę uczestników Projektu (54 osoby) stanowią męŝczyźni, połowę (53 osoby) kobiety. Wiek 50-60 24% 18-19 7% 40-49 17% 20-29 42% 30-39 7% uczestników stanowią osoby poniŝej 20 roku Ŝycia (18-19 lat), 42% - osoby w wieku 20-29 lat, w wieku 30-39 lat, 17% w wieku 40-49 lat i 24% osoby w wieku co najmniej 50 lat (do 60 r. Ŝ.). 9
Wykształcenie średnie 33% wyŝsze 6% podyplomowe lub niepełne wyŝsze 1% podstawowe 18% gimnazjalne niepełne średnie 2% zasadnicze zawodowe 18% uczestników Projektu to osoby z wykształceniem podstawowym, ma wykształcenie gimnazjalne, legitymuje się wykształceniem zasadniczym zawodowym, 2% niepełnym średnim, 33% - średnim, 1% podyplomowym lub niepełnym wyŝszym i 6% - wyŝszym. Kategorie beneficjentów osoba niepełnosprawna 84% osoba opuszczająca placówkę opiekuńczowychowawczą 4% osoba opuszczająca rodzinę zastępczą 12% 84% beneficjentów stanowią osoby niepełnosprawne, 16% osoby usamodzielniające się (12% - osoby opuszczające rodzinę zastępczą, 4% - osoby opuszczające placówkę opiekuńczowychowawczą). 10
Kategorie osób niepełnosprawnych uczestniczących w Projekcie N=90 głusi i niedosłyszący 7% niepełnosprawni ruchowo 35% osoby niewidome i niedowidzące inne schorzenia 16% niepełnosprawni intelektualnie 32% Spośród 90 beneficjentów niepełnosprawnych stanowią osoby niewidome i niedowidzące, 7% głuche i niedosłyszące, 35% niepełnosprawne ruchowo, 32% niepełnosprawne intelektualnie. 16% osób niepełnosprawnych określiło rodzaj niepełnosprawności jako inne schorzenia. Stopień niepełnosprawności w grupie beneficjentów niepełnosprawnych N=90 umiarkowany 49% lekki 12% znaczny 39% Stopień niepełnosprawności w tej grupie beneficjentów jest zróŝnicowany: 12% charakteryzuje lekki stopień niepełnosprawności, 49% umiarkowany, 39% - znaczny. 11
Wyniki miękkie Analizie poddano oceny uczestników Projektu dotyczące róŝnych jego aspektów. Na większości wymiarach branych pod uwagę oceny dokonywane były na skalach 5- stopniowych, od 1 oceny najniŝszej do 5 oceny najwyŝszej. W porównaniach brano pod uwagę odsetki ocen najwyŝszych - 5 lub 4 plus 5. Ocena prowadzących oferowane formy aktywnej integracji. Prowadzący zajęcia byli oceniani na 3 wymiarach: kompetencji i przygotowania zawodowego umiejętności przekazywania informacji uczestnikom stosunku do uczestników zajęć. Porównano wyniki oceny prowadzących róŝne formy aktywnej integracji oferowane w Projekcie na branych pod uwagę wymiarach. Ocena kompetencji, przygotowania zawodowego prowadzących Wykres nr 2 Ocena kompetencji, przygotowania zawodowego prowadzących Ocena kompetencji, przygotowania zawodowego prowadzących 10 zdecydowanie dobrze raczej dobrze 9 8 36% 31% 56% 43% 63% 57% 52% 33% 38% prowadzący trening umiejętności i kompetencji społecznych asystent osoby niepełnosprawnej prowadzący kurs na prawo jazdy kat. B prowadzący kurs komputerowy prowadzący pozostałe kursy Kompetencje i przygotowanie zawodowe prowadzącego (prowadzących) najwyŝej ocenili uczestnicy zajęć prowadzonych przez asystenta osoby niepełnosprawnej (93% ocen raczej i 12
zdecydowanie dobrych). TakŜe 93% uczestników kursu komputerowego przyznało prowadzącemu (prowadzącym) kurs oceny raczej lub zdecydowanie dobre, jednak mniejszy był odsetek ocen najwyŝszych (czyli ocen 5 ) w porównaniu z ocenami kompetencji asystenta osoby niepełnosprawnej. 83% uczestników pozostałych kursów/szkoleń zawodowych oceniło prowadzących te kursy raczej i zdecydowanie dobrze, 81% uczestników kursu na prawo jazdy kategorii B oceniło prowadzącego (prowadzących) ten kurs raczej lub bardzo dobrze. NajniŜszy odsetek ocen najwyŝszych uzyskali prowadzący trening umiejętności i kompetencji społecznych (33%), choć uczestnicy przyznali tym prowadzącym najwięcej ocen raczej dobrych (56%). Ocena umiejętności przekazywania informacji uczestnikom Wykres nr 3 Ocena umiejętności przekazywania informacji uczestnikom Ocena umiejętności prowadzących przekazywania informacji uczestnikom 10 zdecydowanie dobrze raczej dobrze 9 8 27% 43% 41% 59% 43% 48% 33% 38% prowadzący trening umiejętności i kompetencji społecznych asystent osoby niepełnosprawnej prowadzący kurs na prawo jazdy kat. B prowadzący kurs komputerowy prowadzący pozostałe kursy NajwyŜszy odsetek ocen najwyŝszych ( 5 ) za umiejętność przekazywania informacji uczestnikom otrzymał asystent osoby niepełnosprawnej (). ocen najwyŝszych na tym wymiarze przyznali prowadzącym uczestnicy kursu komputerowego, 48% - uczestnicy pozostałych kursów/szkoleń zawodowych, 38% - uczestnicy kursu na prawo jazdy kat. B. Najrzadziej oceny najwyŝsze za umiejętność przekazywania informacji przyznawali prowadzącym uczestnicy treningu umiejętności i kompetencji społecznych (33%), którzy z kolei najczęściej przyznawali prowadzącym oceny raczej dobre (59%). 13
Ocena stosunku do uczestników zajęć Wykres nr 4 Ocena stosunku do uczestników zajęć Ocena stosunku prowadzącego (prowadzących) do uczestników programu zdecydowanie dobrze raczej dobrze 10 9 8 52% 27% 19% 24% 44% 67% 62% 66% prowadzący trening umiejętności i kompetencji społecznych asystent osoby niepełnosprawnej prowadzący kurs na prawo jazdy kat. B prowadzący kurs komputerowy prowadzący pozostałe kursy Uczestnicy wszystkich branych pod uwagę instrumentów aktywnej integracji wysoko ocenili stosunek prowadzących do beneficjentów. Tylko w przypadku prowadzących kurs na prawo jazdy kat. B odsetek ocen raczej i zdecydowanie dobrych nie osiąga poziomu 9. NajwyŜszy odsetek najwyŝszych ocen ( 5 ) uzyskał asystent osoby niepełnosprawnej (67%), niemal tyle samo (66%) prowadzący pozostałe kursy/szkolenia (66%). 10 uczestników kursu komputerowego oceniło stosunek prowadzących ten kurs raczej lub zdecydowanie dobrze. Ocena oferowanych form aktywnej integracji Beneficjenci byli proszeni o dokonanie oceny zajęć, w których uczestniczyli w ramach Projektu na następujących wymiarach: czy zajęcia były ciekawe, czy uczestnictwo w zajęciach przyczyniło się do rozwoju (zawodowego lub społecznego) beneficjentów, czy warto polecić te zajęcia (kurs/szkolenie) innym osobom, czy zajęcia były dobrze zorganizowane, czy zajęcia przebiegały w dobrej atmosferze. Z wyjątkiem zajęć prowadzonych przez asystenta osoby niepełnosprawnej proszono beneficjentów o ocenę materiałów wykorzystywanych w zajęciach. 14
Ponadto uczestnicy treningu umiejętności i kompetencji społecznych oraz zajęć prowadzonych przez asystenta osoby niepełnosprawnej byli pytani o to, czy zajęcia odpowiadały ich oczekiwaniom. Uczestnicy kursów/szkoleń zawodowych oceniali stopień trudności zajęć oraz ich poziom. Wszyscy proszeni byli o generalną ocenę zadowolenia z uczestnictwa w Projekcie. Uczestnicy integracji zdrowotnej oceniali, czy udział w zajęciach usprawnił ich funkcjonowanie. Ocena, czy zajęcia były ciekawe Wykres nr 5 Czy zajęcia były ciekawe Czy zajęcia były ciekawe? 10 zdecydowanie ciekawe raczej ciekawe 9 8 38% 59% 33% 57% 22% 38% 29% 52% trening umiejętności i kompetencji społecznych zajęcia prowadzone przez asystenta osoby niepełnosprawnej kurs na prawo jazdy kat. B kurs komputerowy pozostałe kursy 9 uczestników pozostałych kursów/szkoleń uznało zajęcia za raczej lub zdecydowanie ciekawe. TakŜe 9 uczestników zajęć prowadzonych przez asystenta osoby niepełnosprawnej, choć w tej grupie było nieznacznie mniej ocen najwyŝszych ( 5 ), w porównaniu z uczestnikami pozostałych kursów. Najrzadziej za zdecydowanie ciekawe uznawali zajęcia uczestnicy treningu umiejętności i kompetencji społecznych (22%), choć ta grupa najczęściej przyznawała oceny raczej dobre (59%). 15
Ocena, czy zajęcia przyczyniły się do rozwoju (zawodowego lub społecznego) beneficjentów Czy zajęcia przyczyniły się do Pana/Pani rozwoju (zawodowego lub społecznego)? Po 86% beneficjentów twierdzi, Ŝe raczej lub zdecydowanie przyczyniły się do ich rozwoju zajęcia prowadzone przez asystenta osoby niepełnosprawnej, kurs komputerowy i pozostałe kursy/szkolenia zawodowe, przy czym największy odsetek ocen najwyŝszych przyznali zajęciom uczestnicy pozostałych kursów/szkoleń zawodowych (55%), w drugiej kolejności uczestnicy zajęć prowadzonych przez asystenta osoby niepełnosprawnej (43%). 85% uczestników treningu umiejętności i kompetencji społecznych uznało, Ŝe trening raczej lub zdecydowanie przyczynił się do ich rozwoju. Podobnego zdania na temat kursu na prawo jazdy kat. B było 76% jego uczestników. 16
Ocena, czy warto polecić zajęcia innym osobom : Wykres nr 7 Czy warto polecić te zajęcia (kurs) innym osobom? Czy warto polecić te zajęcia (kurs) innym osobom? 10 zdecydowanie tak raczej tak 9 8 34% 59% 48% 57% 59% 38% 36% trening umiejętności i kompetencji społecznych zajęcia prowadzone przez asystenta osoby niepełnosprawnej kurs na prawo jazdy kat. B kurs komputerowy pozostałe kursy Ponad 8 uczestników kaŝdych testowanych zajęć uwaŝa, Ŝe raczej lub zdecydowanie warto polecić te zajęcia innym osobom. oceny najwyŝsze najczęściej przyznawali uczestnicy zajęć prowadzonych przez asystenta osoby niepełnosprawnej () oraz uczestnicy pozostałych kursów/szkoleń zawodowych (59%). 17
Ocena, czy zajęcia były dobrze zorganizowane Wykres nr 8 Czy zajęcia były dobrze zorganizowane? Czy zajęcia były dobrze zorganizowane? 10 zdecydowanie dobrze raczej dobrze 9 8 44% 37% 45% 38% 57% 37% 33% 43% 41% trening umiejętności i kompetencji społecznych zajęcia prowadzone przez asystenta osoby niepełnosprawnej kurs na prawo jazdy kat. B kurs komputerowy pozostałe kursy 94% uczestników zajęć prowadzonych przez asystenta osoby niepełnosprawnej i 93% uczestników kursu komputerowego uznało, Ŝe zajęcia były raczej lub dobrze zorganizowane. Podobną opinię wyraŝa powyŝej 8 uczestników pozostałych kursów/szkoleń zawodowych (86%) oraz uczestnicy treningu umiejętności i kompetencji społecznych (81%). Najrzadziej na 4 lub 5 oceniana jest organizacja kursu na prawo jazdy kategorii B (71%). 18
Ocena atmosfery zajęć Wykres nr 9 - Czy zajęcia przebiegały w dobrej atmosferze? Czy zajęcia przebiegały w dobrej atmosferze? 10 w raczej dobrej w zdecydowanie dobrej 9 8 48% 67% 55% 48% 41% 27% 24% 34% trening umiejętności i kompetencji społecznych zajęcia prowadzone przez asystenta osoby niepełnosprawnej kurs na prawo jazdy kat. B kurs komputerowy pozostałe kursy 10 uczestników kursu komputerowego oceniło atmosferę, w jakiej przebiegały zajęcia jako raczej lub zdecydowanie dobrą. Podobną opinię na temat zajęć prowadzonych przez asystenta osoby niepełnosprawnej ma 94% uczestników. Po 89% ocen raczej lub zdecydowanie dobrych uzyskały trening umiejętności i kompetencji społecznych oraz pozostałe kursy/szkolenia zawodowe. 72% uczestników kursu na prawo jazdy kat. B uznało, Ŝe te zajęcia przebiegały w raczej i zdecydowanie dobrej atmosferze. 19
Ocena, czy zajęcia odpowiadały oczekiwaniom Tylko uczestnikom treningu umiejętności i kompetencji społecznych oraz uczestnikom zajęć prowadzonych przez asystenta osoby niepełnosprawnej zadano pytanie, czy te zajęcia odpowiadały ich oczekiwaniom. Wykres nr 10 Czy zajęcia odpowiadały oczekiwaniom? Czy zajęcia odpowiadały oczekiwaniom? 10 zdecydowanie tak raczej tak 9 8 47% 59% 43% 26% trening umiejętności i kompetencji społecznych zajęcia prowadzone przez asystenta osoby niepełnosprawnej 9 uczestników zajęć prowadzonych przez asystenta osoby niepełnosprawnej i 85% uczestników treningu umiejętności i kompetencji społecznych uznało, Ŝe zajęcia raczej lub zdecydowanie odpowiadały im. Przy czym częściej oceny najwyŝsze ( 5 ) były przyznawane przez uczestników zajęciom prowadzonym przez asystenta osoby niepełnosprawnej (43%) w porównaniu z ocenami najwyŝszymi przyznawanymi treningowi umiejętności i kompetencji społecznych (26%). 20
Ocena zaproponowanych materiałów do zajęć Uczestnicy treningu umiejętności i kompetencji społecznych oraz uczestnicy kursów/szkoleń zawodowych zapytani zostali o ocenę materiałów do zajęć. Wykres nr 11 - Ocena zaproponowanych materiałów do zajęć (m.in. plansze, materiały tematyczne, itp.)? Ocena zaproponowanych materiałów do zajęć (m.in. plansze, materiały tematyczne, itp.)? 10 zdecydowanie dobrze raczej dobrze 9 8 34% 59% 29% 57% 26% 38% 29% 48% trening umiejętności i kompetencji społecznych kurs na prawo jazdy kat. B kurs komputerowy pozostałe kursy 86% uczestników kursu komputerowego uznało, Ŝe materiały do zajęć były raczej lub zdecydowanie dobre. Podobną opinię wyraziło 85% uczestników treningu umiejętności i kompetencji społecznych. Najczęściej jednak oceny najwyŝsze ( 5 ) były przyznawane przez uczestników pozostałych kursów/szkoleń zawodowych (48%). W drugiej kolejności przez uczestników kursu na prawo jazdy kat. B. 21
Ocena poziomu trudności kursu/szkolenia zawodowego Uczestnicy kursów/szkoleń zawodowych byli pytani o ocenę poziomu trudności zajęć, posługując się 5-stopniową skalą od 1 kurs zdecydowanie za trudny, do 5 kurs zdecydowanie za łatwy. Środek skali - ocena 3 oznaczał właściwy poziom trudności. Wykres nr 12 - Ocena poziomu trudności kursu/szkolenia zawodowego Ocena poziomu trudności kursu/szkolenia zawodowego 10 9 zdecydowanie za trudny raczej za trudny właściwy poziom trudności raczej za łatwy zdecydowanie za łatwy 7% 7% 3% 8 29% 76% 83% 64% Prawo jazdy kat. B Kurs komputerowy pozostałe kursy 7% Najczęściej poziom trudności kursów/szkoleń zawodowych był oceniany jako właściwy. Taką opinię wyraziło 83% uczestników pozostałych kursów, 76% uczestników kursu na prawo jazdy kategorii B oraz 64% uczestników kursu komputerowego. 29% uczestników kursu komputerowego uznało, Ŝe był on zbyt łatwy. Podobną opinię wyraziło po uczestników kursu na prawo jazdy kat. B oraz uczestników pozostałych kursów. uczestników kursu na prawo jazdy kat. B uznało, Ŝe był on raczej za trudny, podobną opinię na temat pozostałych kursów miało 7% ich uczestników. Ŝaden uczestnik kursu komputerowego nie uznał, Ŝe był on za trudny. 22
Ocena poziomu kursu/szkolenia zawodowego TakŜe tylko uczestnicy kursów/szkoleń zawodowych oceniali ich poziom. Wykres nr 13 - Ocena poziomu kursu/szkolenia zawodowego Ocena poziomu kursu/szkolenia zawodowego 10 zdecydowanie wysoki raczej wysoki 9 8 48% 36% 34% 19% 29% 28% kurs na prawo jazdy kat. B kurs komputerowy pozostałe kursy Na raczej lub zdecydowanie wysokim poziomie prowadzony był kurs na prawo jazdy kat. B zdaniem 67% jego uczestników, kurs komputerowy zdaniem 65% jego uczestników, pozostałe kursy/szkolenia zawodowe zdaniem 62% ich uczestników. 23
Generalna ocena zadowolenia z uczestnictwa w zajęciach Wykres nr 14 - Generalna ocena zadowolenia z uczestnictwa w zajęciach Ocena generalna zadowolenia z uczestnictwa w zajęciach/kursie 10 zdecydowanie zadowolony/a raczej zadowolony/a 9 8 33% 41% 52% 19% 64% 52% 55% 33% 29% trening umiejętności i kompetencji społecznych zajęcia prowadzone przez asystenta osoby niepełnosprawnej kurs na prawo jazdy kat. B kurs komputerowy pozostałe kursy Ponad 9 ocen raczej lub zdecydowanie zadowolony uzyskały: pozostałe kursy/szkolenia zawodowe (96%), zajęcia prowadzone przez asystenta osoby niepełnosprawnej oraz kurs komputerowy (po 93%). 85% uczestników treningu umiejętności i kompetencji społecznych zadeklarowało, Ŝe jest raczej lub zdecydowanie zadowolonych z uczestnictwa w tych zajęciach. Podobną opinię na temat uczestnictwa w kursie na prawo jazdy kategorii B wyraziło 71% jego uczestników. Warto zauwaŝyć, Ŝe ponad ocen najwyŝszych (deklaracja zdecydowanego zadowolenia) przyznali uczestnicy zajęć prowadzonych przez asystenta osoby niepełnosprawnej (), uczestnicy pozostałych kursów (55%) oraz uczestnicy kursu na prawo jazdy kat. B (52%). 24
Ocena zajęć z zakresu aktywizacji zdrowotnej. W ramach Projektu zaproponowano następujące formy aktywizacji zdrowotnej: wyjazd rehabilitacyjny, turnus rehabilitacyjny, dogoterapia, indywidualne zajęcia rehabilitacyjne, indywidualna terapia psychologiczna. Uczestnicy zastosowanych form integracji zawodowej z zakresu aktywizacji zdrowotnej oceniali, czy udział w tych zajęciach usprawnił ich funkcjonowanie. Wykres nr 15 - Czy udział w zajęciach realizowanych w ramach aktywizacji zdrowotnej usprawnił funkcjonowanie beneficjentów? 10 Czy udział w zajęciach realizowanych w ramach aktywizacji zdrowotnej usprawnił funkcjonowanie beneficjentów? zdecydowanie tak raczej tak 9 8 42% 11% 74% 36% 56% 13% 38% 27% wyjazd rehabilitacyjny dogoterapia turnus rehabilitacyjny indywidualna terapia psychologiczna indyidualne zajęcia rehabilitacyjne 87% uczestników wyjazdu rehabilitacyjnego uznało, Ŝe uczestnictwo w nim usprawniło ich funkcjonowanie. Po 8 uczestników dogoterapii i turnusu rehabilitacyjnego uznało, Ŝe zajęcia usprawniły ich funkcjonowanie. Podobną opinię wyraziło 67% uczestników indywidualnej terapii psychologicznej i 63% uczestników indywidualnych zajęć rehabilitacyjnych. Warto zauwaŝyć, Ŝe ocen najwyŝszych udzielali najczęściej uczestnicy indywidualnej terapii psychologicznej (56%), w dalszej kolejności uczestnicy dogoterapii () oraz turnusu rehabilitacyjnego (38%). 25
Ocena przydatności wykorzystanych instrumentów aktywnej integracji Uczestnicy Projektu zostali poproszeni o wskazanie tego bloku proponowanych zajęć, który uwaŝają za najbardziej dla siebie przydatny. Wyboru dokonywali spośród następujących instrumentów aktywnej integracji wykorzystanych w Projekcie: trening umiejętności i kompetencji społecznych kurs zawodowy indywidualnie spotkania ze specjalistami zajęcia prowadzone w ramach aktywizacji zdrowotnej Wykres nr 16 Ocena przydatności wykorzystanych w Projekcie instrumentów aktywnej integracji Który blok zajęć przeprowadzonych w ramach programu Wykorzystaj szansę ocenia Pan/Pani jako najbardziej przydatny dla siebie? nie wiem 2% trening umiejętności i kompetencji społecznych 12% zajęcia prowadzone w ramach aktywizacji zdrowotnej 35% kurs zawodowy 34% indywidualnie spotkania ze specjalistami 17% 35% beneficjentów wskazało zajęcia prowadzone w ramach aktywizacji zdrowotnej jako ten blok zajęć, który okazał się najbardziej dla nich przydatny. 34% beneficjentów uznało za najbardziej dla siebie przydatny blok zajęć proponowanych w ramach kursów/szkoleń zawodowych. 17% beneficjentów za najbardziej przydatny uznało blok indywidualnych spotkań ze specjalistami. Dla 12% najbardziej przydatny okazał się trening umiejętności i kompetencji społecznych. 2% beneficjentów nie potrafiło wskazać najbardziej przydatnych dla siebie zajęć. 26
Ocena wpływu uczestnictwa w programie na umiejętności i funkcjonowanie beneficjentów. Beneficjenci oceniali wpływ uczestnictwa w Projekcie systemowym Wykorzystaj szansę na: wiarę we własne siły, samoocenę i poczucie własnej wartości, wzrost chęci do dalszej nauki/ podwyŝszania kwalifikacji zawodowych, wzrost motywacji do podjęcia pracy, wzrost aspiracji zawodowych (chęć osiągnięcia wyŝszej pozycji zawodowej), lepsze radzenie sobie z własnymi emocjami, wzrost umiejętności porozumiewania się z innymi ludźmi, skuteczniejsze dbanie o siebie i własne sprawy, bycie bardziej punktualnym, lepsze dbanie o swój wygląd zewnętrzny, wzrost umiejętności pisania CV, lepszą znajomość praw i obowiązków pracowniczych, Oceny dokonywali poprzez wybór punktu ze skali: 1 całkowicie się nie zgadzam, 2 raczej się nie zgadzam, 3 nie mam zdania, 4 raczej się zgadzam, 5 całkowicie się zgadzam. Porównano odsetki ocen 4 i 5 przyznanych kaŝdemu z 12 wymiarów branych pod uwagę. 27
Porównanie wpływu uczestnictwa w programie na poszczególne aspekty funkcjonowania beneficjentów Wykres nr 17 Oceny wpływu uczestnictwa w Projekcie na róŝne aspekty funkcjonowania beneficjentów Generalna ocena wpływu uczestnictwa w programie na funkcjonowanie beneficjentów odsetki ocen raczej i zdecydowanie zgadzam się ze stwierdzeniem całkowicie się zgadzam raczej się zgadzam 10 9 8 45% 44% 45% 43% 44% 43% 43% 43% 31% 31% 29% 27% 34% 34% 31% 32% 31% 32% 25% 24% 29% 19% 19% 5/ mam wyŝsze aspiracje zawodowe 12/ lepiej znam prawa i obowiązki pracownicze 11/ umiem lepiej napisać swoje CV (Ŝyciorys zawodowy) 4/ bardziej zaleŝy mi na podjęciu pracy lub jej utrzymaniu 10/ zacząłem/am bardziej dbać o swój wygląd zewnętrzny (ubiór, fryzurę itp.) 9/ jestem bardziej punktualny/a 6/ lepiej radzę sobie z własnymi emocjami 3/ zwiększyła się moja chęć do dalszej nauki/ podwyŝszania kwalifikacji zawodowych 1/ bardziej wierzę we własne siły 8/ umiem skuteczniej dbać o siebie i własne sprawy 7/ umiem lepiej porozumiewać się z innymi ludźmi 2/ mam wyŝszą samoocenę i poczucie własnej wartości Zestawienie ocen 4+5 (raczej + całkowicie się zgadzam) wpływu programu na brane pod uwagę aspekty funkcjonowania beneficjentów pokazuje, Ŝe w odniesieniu do 6 wymiarów ponad beneficjentów przyznało ocenę 4 lub 5. Beneficjenci uznali, Ŝe udział w Projekcie: zwiększył ich samoocenę i poczucie własnej wartości (79% ocen raczej lub całkowicie się zgadzam), zwiększył ich umiejętności porozumiewania się z innymi ludźmi (78% ocen raczej lub całkowicie się zgadzam), zwiększył ich umiejętności skuteczniejszego dbania o siebie i własne sprawy (76% ocen 4 lub 5), zwiększył ich wiarę we własne siły (75% ocen 4 lub 5), spowodował, Ŝe zwiększyła się chęć beneficjentów kontynuowania nauki/podwyŝszania kwalifikacji zawodowych (75% ocen 4 lub 5), spowodował, Ŝe beneficjenci lepiej radzą sobie z własnymi emocjami (75% ocen 4 lub 5). 28
Ponad beneficjentów (i mniej niŝ ) stwierdziło, Ŝe udział w Projekcie: spowodował, Ŝe są bardziej punktualni (68% ocen 4 lub 5), spowodował, Ŝe beneficjenci zaczęli bardziej dbać o swój wygląd zewnętrzny (ubiór, fryzurę itp.) 67% ocen 4 lub 5, spowodował, Ŝe beneficjentom zaczęło bardziej zaleŝeć na podjęciu pracy ( ocen 4 lub 5), doprowadził do tego, Ŝe beneficjenci umieją lepiej napisać swoje CV (51% ocen 4 lub 5). Ponadto 48% beneficjentów zadeklarowało, Ŝe raczej lub zdecydowanie zgadzają się ze stwierdzeniem, Ŝe na skutek uczestnictwa w Projekcie lepiej znają prawa i obowiązki pracownicze, a 46% uznało, Ŝe udział w Projekcie raczej lub zdecydowanie wpłynął na podwyŝszenie ich aspiracji zawodowych. Uczestnictwo w Projekcie Wykorzystaj szansę a wzrost szans na podjęcie pracy Wykres nr 18 - Ocena wpływu uczestnictwa w Projekcie na zwiększenie szans podjęcia pracy Ocena wpływu udziału w projekcie "Wykorzystaj szansę" na szanse podjęcia pracy odsetki ocen raczej i zdecydowaniezwiększył szanse zdecydowanie zwiększył raczej zwiększył 10 9 8 43% 46% 45% 45% 45% 19% 22% 15% 23% 12% 14% 26% co najmniej średnie poniŝej średniego 35 lat i więcej do 34 roku Ŝycia kobiety męŝczyźni wszyscy badani 62% uczestników Projektu jest przekonanych, Ŝe uczestnictwo w nim raczej lub zdecydowanie zwiększyło ich szanse na podjęcie pracy. Częściej zdecydowane przekonanie dotyczące wpływu udziału na zwiększenie szans na podjęcie pracy prezentują męŝczyźni (68% ocen 4 lub 5) i młodsi beneficjenci (68% ocen 4 lub 5). 29
Szansa pracy w zawodzie zgodnym z ukończonym kursem/szkoleniem zawodowym Wykres nr 19 - Ocena szans podjęcia pracy w zawodzie zgodnym z ukończonym kursem/szkoleniem zawodowym Ocena szans podjęcia pracy w zawodzie zgodnym ze szkoleniem/kursem zawodowym ukończonym w Projekcie "Wykorzystaj szansę" szansa bliska pewności raczej duŝa szansa średnia szansa nie wiem raczej mała szansa nie ma Ŝadnej szansy 10 9 8 16% 9% 11% 6% 21% 9% 6% 24% 11% 9% 23% 36% 24% 8% 6% wszyscy badani 43% 24% 13% 25% 34% 7% 13% 9% 9% 4% 8% 9% 2% 8% 2% 5% 7% męŝczyźni kobiety do 34 roku Ŝycia 12% 37% 35 lat i więcej 44% 23% poniŝej średniego 9% 26% 26% co najmniej średnie Tylko 14% beneficjentów jest zdania, Ŝe istnieje raczej duŝa szansa lub szansa bliska pewności, Ŝe podejmie pracę w zawodzie zgodnym z ukończonym kursem/szkoleniem zawodowym. Najczęściej beneficjenci udzielają odpowiedzi nie wiem (36%). Częściej brak zdania ujawniają męŝczyźni (43%) i beneficjenci z wykształceniem poniŝej średniego (44%). 25% beneficjentów uznało, Ŝe jest raczej mała szansa lub Ŝe nie ma Ŝadnej szansy na podjęcie pracy w zawodzie zgodnym z kursem/szkoleniem zawodowym ukończonym w ramach Projektu. Częściej pesymizm ujawniają kobiety (34%), starsi beneficjenci (36%) oraz beneficjenci z wykształceniem co najmniej średnim (32%). 30
Wnioski W Projekcie systemowym Wykorzystaj szansę wzięło udział 109 osób, z których program ukończyło 106 beneficjentów. Połowę uczestników Projektu stanowili męŝczyźni, połowę kobiety. 7% uczestników stanowiły osoby poniŝej 20 roku Ŝycia (18-19 lat), 42% - osoby w wieku 20-29 lat, w wieku 30-39 lat, 17% w wieku 40-49 lat i 24% osoby w wieku co najmniej 50 lat (do 60 r. Ŝ.). 18% uczestników Projektu to osoby z wykształceniem podstawowym, miało wykształcenie gimnazjalne, legitymowało się wykształceniem zasadniczym zawodowym, 2% niepełnym średnim, 33% - średnim, 1% podyplomowym lub niepełnym wyŝszym i 6% - wyŝszym. 84% beneficjentów stanowiły osoby niepełnosprawne, 16% osoby usamodzielniające się (12% - osoby opuszczające rodzinę zastępczą, 4% - osoby opuszczające placówkę opiekuńczo-wychowawczą). Spośród 90 beneficjentów niepełnosprawnych stanowiły osoby niewidome i niedowidzące, 7% głuche i niedosłyszące, 35% niepełnosprawne ruchowo, 32% niepełnosprawne intelektualnie. 16% osób niepełnosprawnych określiło rodzaj niepełnosprawności jako inne schorzenia. W stosunku do 106 osób zastosowano co najmniej 2 instrumenty aktywnej integracji. Wszystkie zaproponowane w Projekcie instrumenty aktywnej integracji zostały pozytywnie ocenione przez beneficjentów. Wysokie oceny zebrali specjaliści prowadzący zajęcia oferowane w Projekcie na wszystkich trzech branych pod uwagę wymiarach (kompetencje i przygotowanie zawodowe, ocena umiejętności przekazywania informacji oraz stosunek do uczestników zajęć). Wysoko oceniono wszystkie zajęcia przeprowadzone w ramach Projektu pod wszystkimi ocenianymi aspektami (czy były ciekawe, czy odpowiadały oczekiwaniom, czy przyczyniły się do rozwoju beneficjentów, czy warto polecić je innym, czy były dobrze zorganizowane, czy przebiegały w dobrej atmosferze. Pozytywnie oceniono materiały wykorzystywane w zajęciach. Za wysoki uznano poziom oferowanych kursów/szkoleń zawodowych, poziom szkoleń większość beneficjentów uznała za właściwy. Wysokie było generalne zadowolenie z zajęć przeprowadzonych w ramach Projektu. Zdaniem większości uczestników zajęcia realizowane w ramach aktywizacji zdrowotnej usprawniły ich funkcjonowanie. 31
Realizacja Projektu umoŝliwiła uzyskanie następujących rezultatów twardych : z 19 osobami zawarto Indywidualny Program Usamodzielnienia (planowano zawarcie IPU z 17 osobami), z 90 osobami podpisano umowę uczestnictwa w Programie Aktywności Lokalnej), 106 osób skorzystało z minimum 2 instrumentów aktywnej integracji (zawodowej, edukacyjnej, zdrowotnej lub społecznej). Jedna osoba, która nie ukończyła programu skorzystała z 1 instrumentu aktywnej integracji, stwierdzono przyrost kompetencji i umiejętności zawodowych lub personalnych u 79 beneficjentów (zakładano wzrost u 75 uczestników Projektu), aktywność wolontariacką podjęło 5 absolwentów Projektu (czyli tyle, ile zakładano). Uzyskano następujące rezultaty miękkie : nastąpiła poprawa zdolności motywacyjnych beneficjentów na co najmniej jednym wymiarze spośród następujących: wzrost samooceny i poczucia własnej wartości, wzrost wiary we własne siły, zwiększenie chęci do dalszej nauki i podwyŝszania kwalifikacji zawodowych, zwiększenie motywacji do podjęcia pracy, podwyŝszenie aspiracji zawodowych, nastąpiło polepszenie wizerunku i prezencji beneficjentów. Dzięki uczestnictwu w Projekcie zaczęli bardziej dbać o swój wygląd zewnętrzny - ubiór, fryzurę itp., stali się bardziej punktualni), beneficjenci nabyli szereg umiejętności praktycznych. Co najmniej jedną spośród następujących: umiejętność porozumiewania się z innymi ludźmi, umiejętność skuteczniejszego dbania o siebie i o własne sprawy, lepsze radzenie sobie z własnymi emocjami, umiejętność sporządzenia swojego CV, znajomość praw i obowiązków pracowniczych), program pomógł uczestnikom w nabyciu umiejętności poruszania się na rynku pracy wzrosło przekonanie beneficjentów, Ŝe uczestnictwo w Projekcie zwiększyło ich szanse na podjęcie pracy, część ma nadzieję na podjęcie pracy w zawodzie zgodnym z kursem/szkoleniem zawodowym ukończonym w trakcie uczestnictwa w Projekcie. 32
Spis wykresów WYKRES NR 1 UCZESTNICTWO W OFEROWANYCH W PROGRAMIE FORMACH AKTYWNEJ INTEGRACJI... 7 WYKRES NR 2 OCENA KOMPETENCJI, PRZYGOTOWANIA ZAWODOWEGO PROWADZĄCYCH... 12 WYKRES NR 3 OCENA UMIEJĘTNOŚCI PRZEKAZYWANIA INFORMACJI UCZESTNIKOM... 13 WYKRES NR 4 OCENA STOSUNKU DO UCZESTNIKÓW ZAJĘĆ... 14 WYKRES NR 5 CZY ZAJĘCIA BYŁY CIEKAWE... 15 WYKRES NR 6 - CZY ZAJĘCIA PRZYCZYNIŁY SIĘ DO PANA/PANI ROZWOJU (ZAWODOWEGO LUB SPOŁECZNEGO)?... 16 WYKRES NR 7 CZY WARTO POLECIĆ TE ZAJĘCIA (KURS) INNYM OSOBOM?... 17 WYKRES NR 8 CZY ZAJĘCIA BYŁY DOBRZE ZORGANIZOWANE?... 18 WYKRES NR 9 - CZY ZAJĘCIA PRZEBIEGAŁY W DOBREJ ATMOSFERZE?... 19 WYKRES NR 10 CZY ZAJĘCIA ODPOWIADAŁY OCZEKIWANIOM?... 20 WYKRES NR 11 - OCENA ZAPROPONOWANYCH MATERIAŁÓW DO ZAJĘĆ (M.IN. PLANSZE, MATERIAŁY TEMATYCZNE, ITP.)?... 21 WYKRES NR 12 - OCENA POZIOMU TRUDNOŚCI KURSU/SZKOLENIA ZAWODOWEGO... 22 WYKRES NR 13 - OCENA POZIOMU KURSU/SZKOLENIA ZAWODOWEGO... 23 WYKRES NR 14 - GENERALNA OCENA ZADOWOLENIA Z UCZESTNICTWA W ZAJĘCIACH... 24 WYKRES NR 15 - CZY UDZIAŁ W ZAJĘCIACH REALIZOWANYCH W RAMACH AKTYWIZACJI ZDROWOTNEJ USPRAWNIŁ FUNKCJONOWANIE BENEFICJENTÓW?... 25 WYKRES NR 16 OCENA PRZYDATNOŚCI WYKORZYSTANYCH W PROJEKCIE INSTRUMENTÓW AKTYWNEJ INTEGRACJI... 26 WYKRES NR 17 OCENY WPŁYWU UCZESTNICTWA W PROJEKCIE NA RÓśNE ASPEKTY FUNKCJONOWANIA BENEFICJENTÓW... 28 WYKRES NR 18 - OCENA WPŁYWU UCZESTNICTWA W PROJEKCIE NA ZWIĘKSZENIE SZANS PODJĘCIA PRACY... 29 WYKRES NR 19 - OCENA SZANS PODJĘCIA PRACY W ZAWODZIE ZGODNYM Z UKOŃCZONYM KURSEM/SZKOLENIEM ZAWODOWYM... 30 33